ECLI:CY:EDLEF:2015:A297
ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Χρ. Ρασπόπουλος, πρ. Ε.Δ.
Αρ. Αγωγής: 6348/14
Μεταξύ:
Αντώνης Κουμής
Ενάγοντα
-και-
1. Phileleptheros Public Company Limited
2. Μιχάλη Κκαλή
3. Μαρτή Μαρτή
4. Λουκά Λουκά
5. Αδάμου Καίκη
Εναγόμενων
Ημερομηνία: 24 Ιουλίου 2015
Εμφανίσεις:
Για Εναγόμενο αρ. 4 - Αιτητή: κ. Ηλίας Χρίστου
Για Ενάγοντα – Καθ’ ου η αίτηση: κ. Μάριος Γεωργίου
ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Με Γενικά Οπισθογραφημένο Κλητήριο Ένταλμα το οποίο καταχωρήθηκε στις 3.11.2014 ο Ενάγοντας αξιώνει γενικές και/η ειδικές αποζημιώσεις για λίβελλο ή/και προφορική δυσφήμηση ή/και επιζήμια ψευδολογία ή/και συνομωσία με σκοπό την πρόκληση βλάβης στον Ενάγοντα σε σχέση με δημοσίευμα ημερομηνίας 25.10.2015 καθώς και επιστολή ημερομηνίας 24.10.2014.
Ο Εναγόμενος αρ.4 καταχώρησε Σημείωμα Εμφάνισης στις 8.12.2014. Ακολούθησε στις 8.1.2015 η καταχώρηση της Έκθεσης Απαίτησης του Ενάγοντος ενώ εκκρεμεί η καταχώρηση της Έκθεσης Υπεράσπισης από τον Εναγόμενο αρ. 4 - Αιτητή. Οι υπόλοιποι Εναγόμενοι πλην του Εναγομένου αρ. 4 έχουν ήδη καταχωρήσει Έκθεση Υπεράσπισης.
Σύμφωνα με την Έκθεση Απαίτησης ο Ενάγοντας είναι δημότης του Δήμου Σωτήρας και διατελεί Δημοτικός Σύμβουλος από τον Δεκέμβριο του 2011. Οι εναγόμενοι 2,3,4 και 5 είναι επίσης κάτοικοι Σωτήρας και από αυτούς οι υπ’ αρ. 2 και 3 είναι Δημοτικοί Σύμβουλοι ενώ οι άλλοι δύο δεν εξελέγησαν αν και ήταν υποψήφιοι κατά ή περί τις εκλογές του 2011.
Ο Ενάγοντας ισχυρίζεται ότι οι Εναγόμενοι 2,3,4 και 5 ψευδώς και κακοβούλως προκάλεσαν την Εναγομένη 1, εφημερίδα παγκύπριας εμβέλειας, να δημοσιεύσει το ακόλουθο δημοσίευμα στην έκδοση τους ημερομηνίας 25.10.2014:
«Ανάστατοι Κάτοικοι Σωτήρας
Τοποθέτηση κεραίας κινητής τηλεφωνίας μέσα στα δημοτικά όρια του Δήμου Σωτήρας καταγγέλλει ο Λουκάς Λουκά εκ μέρους ομάδας πολιτών
Ο Δήμαρχος Σωτήρας και οι δημοτικοί σύμβουλοι, στήριξαν την πιο πάνω απόφαση, με συνοπτικές διαδικασίες έδωσαν την αδειοδότηση σε συγκεκριμένο άτομο στην Σωτήρα (που – σημειώστε – είναι δημοτικός σύμβουλος) για εγκατάσταση κεραίας στην πιο κεντρική πλατεία του Δήμου Σωτήρας και ακριβώς 50 μέτρα απόσταση από το Δημοτικό Σχολείο και τις εκκλησίες της Σωτήρας. Μεγάλη ομάδα πολιτών διαμαρτύρεται έντονα με την πιο πάνω απόφαση, δυστυχώς δεν λήφθηκαν υπόψη καμία περιβαλλοντική μελέτη, ούτε κι αν αυτή η απόφαση του δημάρχου θα έχει βλαβερές συνέπειες για την υγεία και ευημερία των πολιτών και ειδικά των μικρών παιδιών που πηγαινοέρχονται στο Δημοτικό Σχολείο. Είναι η θέση μας ότι πρέπει άμεσα ο σεβαστός Δήμαρχος να ανακαλέσει τη σχετική άδεια που έδωσε στην πιο πάνω περίπτωση – εμείς θα διαμαρτυρηθούμε εγγράφως σε όλες τις υπηρεσίες της κυβέρνησης και καλούμε τον κόσμο της Σωτήρας να προβληματιστεί για την ενέργεια του συγκεκριμένου πολίτη, για την τοποθέτηση της πιο πάνω κεραίας στην κεντρικά πλατεία της Σωτήρας όπου διακινούνται την ημέρα άνω των 3.000 κατοίκων.
Δεν είναι θέμα κομματικής εκμετάλλευσης αλλά πάνω από όλα είναι η υγεία και η ασφάλεια του περιβάλλοντος που ζει και απολαμβάνει ο Δημότης της Σωτήρας».
Σύμφωνα με τον Ενάγοντα το πιο πάνω δημοσίευμα περιέχει υπόνοια (innuendo) η οποία φωτογραφίζει τον Ενάγοντα. Είχε σταλεί προηγουμένως επιστολή του δικηγόρου κ. Ηλία Χρίστου προς τον Δήμαρχο Σωτήρας ημερομηνίας 24.10.2014 η οποία παρατίθεται αυτούσια στην Έκθεση Απαίτησης (τόσο στην παράγραφο 4 όσο και στην παράγραφο 10.Β της Έ/Α). Έχει ως ακολούθως:
«Δήμο Σωτήρας
Δήμαρχο Σωτήρας κ. Γιώργο Ττάκκα Σωτήρα
Κύριε,
Θέμα: Τοποθέτηση κεραίας κινητής τηλεφωνίας μέσα στα Δημοτικά όρια του Δήμου Σωτήρας
Ενεργώ κατόπιν εντολής των πελατών μου κυρίων Μιχάλη Κκαλλή, Μαρτή Μαρτή, Λουκά Λουκά και ΑδάμουΚαίκη και με την παρούσα θα ήθελα να σας ενημερώσω δια τα ακόλουθα:
Ως γνωστών στο κέντρο του Δήμου Σωτήρας πλησίον του Δημοτικού Σχολείου έχει τοποθετηθεί κεραία ιδιωτικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών. Είναι η θέση μου ότι η τοποθέτηση της κεραίας πραγματοποιήθηκε κατά παράβαση των εν ισχύ Νόμων που διέπουν το πιο πάνω θέμα και χωρίς σχετική άδεια από την αρμόδια αρχή καθώς ότι και σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει νομότυπη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σωτήρας που να επιτρέπει την πιο πάνω ενέργεια.
Θέλω να τονίσω ότι η τοποθέτηση της κεραίας καθώς και η λήψη της απόφασης έχει παρθεί από εσάς προσωπικά και μονομερώς, καθ' υπέρβαση εξουσίας και παράτυπα χωρίς να συνυπολογίσετε το ευρύτερο καλώς νοούμενο συμφέρον των δημοτών. Είναι η θέση μου ότι η πιο πάνω κεραία θα επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών του Δήμου και ως εκ τούτου ζητώ την άμεση μετακίνηση της.
Υπό το φως των πιο πάνω και εάν εντός 10 ημερών από την λήψη της παρούσας δεν προχωρήσετε στην άμεση αναθεώρηση της απόφασης σας δεν θα έχω άλλη επιλογή από το να λάβω περαιτέρω νομικά ή/και δικαστικά μέτρα εναντίον σας.»
Ο Ενάγοντας ισχυρίζεται ότι τα πιο πάνω δημοσιεύματα αποτελούν λίβελλο και/ή επιζήμια ψευδολογία. Το δημοσίευμα, όπως ισχυρίζεται ο Ενάγοντας, είναι ψευδές καθώς υπάρχει άδεια οικοδομής της εν λόγω κεραίας η οποία εκδόθηκε στις 2.7.2014 αφού μελετήθηκε το θέμα στις 17.6.2014 από το Δημοτικό Συμβούλιο Σωτήρας. Λόγω των δημοσιευμάτων ο Ενάγοντας υπέστη ζημιά στην φήμη και υπόληψη του καθώς και ζημιά από απώλεια ενοικίων λόγω ακύρωσης δύο συμβολαίων ενοικίασης διαμερισμάτων στο κτίριο κάτω από την κεραία. Κάποιοι άλλοι καταστηματάρχες στην ίδια οδό απειλούν να διακόψουν τα συμβόλαια τους.
Την 1.12.2014 ο Εναγόμενος αρ. 4 – Αιτητής καταχώρησε την υπό κρίση αίτηση με την οποία ζητά διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου που να διατάσσει την διαγραφή της παραγράφου 4 και 10 σημείο Β της Έκθεσης Απαίτησης, που αφορούν την παράθεση της επιστολής του δικηγόρου κ Ηλία Χρίστου και τις συνεπεία αυτής αιτούμενες αποζημιώσεις ως γενικών ή/και άχρηστων ή/και σκανδαλωδών ή/και ενοχλητικών ή/και κακόβουλων ή/και προνομιούχων ή/και καταχρηστικών και προκαλούντων αμηχανία, δυσμενείς επιπτώσεις και τεινόντων να καθυστερήσουν την δίκαιη διεξαγωγή της διαδικασίας ως αντίθετων με τους Θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας και τη νομολογία και μη αποκαλύπτουσα αιτία αγωγής
Διαζευκτικά προς τα πιο πάνω, ζητά διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου που να διατάσσει την διαγραφή όλης της Έκθεσης Απαίτησης ως γενικής ή/και άχρηστης ή/και σκανδαλώδης ή/και ενοχλητικής ή/και κακόβουλης και /ή καταχρηστικής και προκαλούντων αμηχανία, δυσμενείς επιπτώσεις και τεινόντων να καθυστερήσουν την δίκαιη διεξαγωγή της διαδικασίας ως αντίθετων με τους Θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας και τη νομολογία και μη αποκαλύπτουσα αιτία αγωγής.
Η αίτηση βασίζεται στους Θεσμούς της Πολιτικής Δικονομίας Δ.21 Θ.2, Δ.19 Θ.Θ.11 και 26, Δ.26 Θ.2-10, Δ.27 Θ.1-3, Δ.48 Θ.1-4, 8 και 9 και Δ.64, στον περί Δικαστηρίων Νόμο 14/60 στην έμφυτη ή/και συμφυή πρακτική και γενική εξουσία του Δικαστηρίου και στην διακριτική εξουσία του Δικαστηρίου Τα γεγονότα επί των οποίων στηρίζεται η αίτησις εκτίθενται τόσο στον φάκελο του Δικαστηρίου όσο και στην ένορκο δήλωση της δικηγόρου Γκλόριας Χρυσάφη που συνοδεύει την Αίτηση.
Στις 23.4.2015 ο Εναγόμενος καταχώρησε Ειδοποίηση Πρόθεσης Ένστασης στηριζόμενη Δ.19 Ο. 4 και 26, Δ.48 , Θ. 4 και 9 των θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, στη γενική πρακτική, στις συμφυείς εξουσίες και στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου και στη Νομολογία. Προβάλλει διάφορους λόγους Ένστασης που συνοπτικά αφορούν το ότι :1) Η Αίτηση είναι νομικά αβάσιμη καθότι καταχωρήθηκε ως μονομερής κάτι που αποτελεί μη θεραπεύσιμη παρατυπία. 2) Η αίτηση είναι πραγματικά αβάσιμη καθότι ο ενάγοντας είναι ο ιδιοκτήτης της οικοδομής επί της οποίας τοποθετήθηκαν οι κεραίες όπως συνεπάγεται από τις παραγράφους 7 και 8 της Έκθεσης Απαίτησης και συνεπώς υπόκειται σε ζημιά και απώλεια και συνεπώς αποκαλύπτεται καλή βάση αγωγής τόσο για το αστικό αδίκημα της δυσφήμησης όσο και για το αστικό αδίκημα της επιζήμιας ψευδολογίας. 3) Οι ισχυρισμοί που ζητά ο εναγόμενος 4 να διαγραφούν είναι σχετικοί με την βάση της αγωγής και αποκαλύπτουν το αγώγιμο δικαίωμα του ενάγοντα και θα πρέπει να εξεταστούν από το Δικαστήριο κατά την ακροαματική διαδικασία. 4) Η αίτηση έχει καταχωρηθεί πριν την συμπλήρωση των δικογράφων και επομένως είναι πρόωρη.
Η ειδοποίηση πρόθεσης Ένστασης συνοδεύεται από ένορκη δήλωση του κ. Αντώνη Κουμή - Ενάγοντος Καθ’ ου η Αίτηση ο οποίος υιοθετεί και επαναλαμβάνει τους λόγους Ένστασης.
Η Αίτηση οδηγήθηκε σε ακρόαση στις 23.6.2015 κατά την οποία οι συνήγοροι των διαδίκων ανέπτυξαν μέσω των αγορεύσεων του τις αντίστοιχες τους θέσεις τις οποίες έχω μελετήσει με προσοχή.
Νομική βάση της Αίτησης, μεταξύ άλλων είναι οι Δ.19 Θ.26 και Δ.27 Θ.3 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας. Ξεκινώντας από τον πρώτο λόγο Ένστασης επισημαίνω ότι η Δ.48 Θ.8 προνοεί ότι αιτήσεις σύμφωνα με τις πιο πάνω διατάξεις πρέπει να γίνονται δια κλήσεως. Στην παρούσα περίπτωση ο Εναγόμενος αρ. 4 καταχώρησε Αίτηση η οποία η οποία φέρει τίτλο «Μονομερής Αίτηση υπό: Λουκά Λουκά Εναγόμενο 4 – Αιτητή». Στην συνέχεια όμως προκύπτει από το περιεχόμενο της εν λόγω Αίτησης ότι σκοπός του Εναγομένου αρ. 4 ήταν εξ αρχής να επιδώσει την Αίτηση στον Ενάγοντα. Αυτό φαίνεται από το ότι αμέσως κάτω από τον τίτλο αναφέρεται η φράση «Καλούνται όλα τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα…». Επίσης στην δεύτερη σελίδα της Αίτησης αναφέρεται η φράση «Προς: Μάριο Γεωργίου Δικηγόρο Ενάγοντα». Φέρει δηλαδή όλα τα στοιχεία του Τύπου 46 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας (Αίτηση Δια κλήσεως ) εκτός από τον τίτλο. Σε κάθε περίπτωση στις 3.4.2015 που ήταν ορισμένη για πρώτη φορά η Αίτηση ο Ενάγοντας Καθ’ ου η Αίτηση εμφανίστηκε και ζήτησε χρόνο για Ένσταση την οποία πράγματι καταχώρησε. Επίσης κατά την ακρόαση της Αίτησης ο Ενάγοντας – Καθ’ ου η Αίτηση ακούστηκε επί της ουσίας της. Σχετική με το υπό εξέταση ζήτημα είναι η Δ.64 των θεσμών Πολιτικής Δικονομίας.
Παραπέμπω σχετικά στην Γιώργος Φαλέκκου v. Κυριάκου Χριστοφίδη Πολιτική Έφεση 63/10 ημερομηνίας 17/12/2013 όπου επαναβεβαιώθηκε ότι η Δ.64 (όπως διαμορφώθηκε με τον τροποποιητικό Κανονισμό 2/1995) κατάργησε τη διάκριση μεταξύ άκυρης και αντικανονικής διαδικασίας. Το Εφετείο με αναφορά τόσο σε Κυπριακή αλλά και σε Αγγλική νομολογία σε σχέση με την αντίστοιχη Αγγλική διάταξη αποφάσισε ότι η Δ.64 δίνει στο Δικαστήριο διακριτική ευχέρεια σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους Κανονισμούς είτε να παραμερίσει τη διαδικασία, είτε να θεωρήσει τη μη συμμόρφωση θεραπεύσιμη και να εκδώσει διάταγμα για διόρθωση ή άρση της παρατυπίας.
Στην ίδια απόφαση εξετάστηκε και το ζήτημα κατά πόσον το Δικαστήριο έχει εξουσία να θεραπεύσει αυτεπαγγέλτως την παρατυπία, ή πρέπει να αφήσει τον διάδικο να αποταθεί ο ίδιος στο δικαστήριο για άρση της. Το Εφετείο αποφάσισε με αναφορά στην υπόθεση Karl Heinz Wunderlich κ.α. ν. Παναγιώτου (1999) 1A ΑΑΔ 366, ότι υπάρχει διακριτική ευχέρεια του πρωτόδικου δικαστηρίου, όταν με κάποιο τρόπο εγείρεται ενώπιον του θέμα μη συμμόρφωσης με τους Κανονισμούς, να ασκήσει τη διακριτική ευχέρεια που του παρέχεται από τη Δ.64. Το Εφετείο κατέληξε ότι από τη στιγμή που το πρωτόδικο δικαστήριο προέβη σε διαπίστωση ότι πρόκειται για θεραπεύσιμη παρατυπία, μπορούσε στην ίδια διαδικασία να θεραπεύσει την παρατυπία δυνάμει της Δ.64, εφόσον έκρινε αυτό αναγκαίο.
Τα κριτήρια άσκησης της σχετικής διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου αναφέρθηκαν στην Wunderlich (ανωτέρω). Συνοψίζοντας όσα αναφέρθηκαν στην υπόθεση εκείνη προκύπτει ότι ένας από τους κύριους λόγους που λαμβάνονται υπόψη υπέρ της άρσης της παρατυπίας είναι να μην οδηγήσει σε πασιφανή αδικία στην άλλη πλευρά. Επίσης η παραίτηση της άλλης πλευράς, με τρόπο ρητό ή εξυπακουόμενο, από το δικαίωμα που της παρέχεται λόγω της παρατυπίας αποτελεί καλό λόγο για να γίνει αποδεκτή η παρατυπία. Η νέα Δ.64 θ.2 είναι διατυπωμένη με τρόπο που να παρέχει στο δικαστήριο την ευρύτερη δυνατή εξουσία για να απονέμει δικαιοσύνη.
Στην παρούσα περίπτωση θεωρώ ότι η παρατυπία δεν είναι τέτοιας μορφής ή έκτασης που ενδεχόμενη θεραπεία της θα παραβλάψει τα δικαιώματα του Ενάγοντος – Καθ’ ου η Αίτηση ο οποίος εμφανίστηκε στην διαδικασία, καταχώρησε ένσταση και ακούστηκε επί της ουσίας της Αίτησης. Ως εκ των ανωτέρω η παρατυπία θεραπεύεται.
Προχωρώ στην εξέταση της ουσίας της Αίτησης. Θα εξετάσω πρώτα το αίτημα του Εναγομένου αρ. 4 για διαγραφή από το δικόγραφο της επιστολής του δικηγόρου κ. Ηλία Χρίστου ημερομηνίας 24.10.2014 και ειδικότερα την εισήγηση ότι η ένδειξη «Άνευ βλάβης» κατατάσσει την επιστολή ως προνομιούχα και ως εκ τούτου δεν μπορεί να περιληφθεί στο δικόγραφο ούτε και να αποτελέσει λίβελλο. Δεν με βρίσκει σύμφωνο η θέση αυτή. Απεναντίας συμφωνώ με την θέση του ευπαίδευτου συνηγόρου του Ενάγοντα ότι η προσθήκη σε κάθε επιστολή των λέξεων «Άνευ βλάβης» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι το περιεχόμενο καλύπτεται από προνόμιο. Τέτοια προσέγγιση θα διάνοιγε την οδό να δημοσιεύονται ακόμα και τα πλέον επονείδιστα δημοσιεύματα και με την προσθήκη των εν λόγω λέξεων να καθίστανται προνομιούχα.
Σχετική είναι η απόφαση στην Electromatic Constructions Ltd ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, (2009) 1 Α.Α.Δ. 258 όπου επικυρώθηκε η προσέγγιση του πρωτόδικου Δικαστηρίου να διακρίνει μεταξύ επικοινωνίας που αφορά διαπραγματεύσεις, καλυπτόμενης από το προνόμιο, και άλλης, μη καλυπτόμενης. Η επιστολή του κ. Ηλία Χρίστου ίσως να μπορεί να καταταχθεί στις περιπτώσεις προνομίου υπό επιφύλαξη. Αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις η νομική προστασία εξουδετερώνεται εάν ο Ενάγων αποδείξει κακοπιστία ή κακοβουλία (βλ άρθρο 21(1) του Κεφ. 148). Στην προκειμένη περίπτωση ο Ενάγων ισχυρίζεται ότι η επιστολή του κ. Ηλία Χρίστου είναι ψευδής και έγινε με σκοπό την πρόκληση βλάβης (βλ άρθρο 21(2) του Κεφ. 148). Επομένως το θέμα αυτό πρέπει να αφεθεί να αποφασιστεί κατά την ακρόαση της υπόθεσης.
Προχωρώ στην εξέταση της θεραπείας που αφορά την διαγραφή ολόκληρης της Έκθεσης Απαίτησης περιλαμβανομένης και της επιστολής του κ. Χρίστου ημερομηνίας 24.10.2014 ως γενικής ή/και άχρηστης ή/και σκανδαλώδους ή/και ενοχλητικής ή/και κακόβουλης και /ή καταχρηστικής και προκαλούντων αμηχανία, δυσμενείς επιπτώσεις και τεινόντων να καθυστερήσουν την δίκαιη διεξαγωγή της διαδικασίας και μη αποκαλύπτουσα αιτία αγωγής. Η θέση του Εναγομένου αρ. 4, όπως εκφράστηκε μέσα από την αγόρευση του ευπαίδευτου συνηγόρου του, εδράζεται σε 2 σημεία, ήτοι ότι δεν αποκαλύπτεται αιτία αγωγής και δεύτερον ότι δεν δικογραφείται η σχέση του Ενάγοντα με τα επίδικα δημοσιεύματα και επίσης δεν δικογραφείται ορθά το οποιοδήποτε υπονοούμενο –innuendo. Ειδικότερα είναι η θέση του ότι δεν δικογραφείται ότι ο Ενάγοντας είναι ο ιδιοκτήτης της οικοδομής επί της οποίας τοποθετήθηκε η κεραία με αποτέλεσμα να μην είναι ξεκάθαρο ότι τον αφορούν τα επίδικα δημοσιεύματα.
Είναι καλά θεμελιωμένη στη νομολογία αρχή ότι η τήρηση των κανόνων σύνταξης δικογράφων είναι καίριας σημασίας για την αποτελεσματική διεξαγωγή της δίκης. Παραπέμπω σχετικά στην υπόθεση Παγκύπριος Εταιρεία Αρτοποιών Λτδ v. Σαββίδη (1997) 1(Β) ΑΑΔ 685 όπου λέχθηκε ότι τα δικόγραφα καθορίζουν το πλαίσιο της δίκης. Η σύνταξή τους διέπεται από ιδιαίτερους δικονομικούς κανόνες που ενσωματώνονται στη Δ.19 και διασφαλίζουν την αποτελεσματική διεξαγωγή της δίκης. Το Ανώτατο Δικαστήριο χαρακτήρισε τον Θ. 4 της ίδιας διάταξης ως τον πιο θεμελιακό κανόνα σύμφωνα με τον οποίο τα δικόγραφα πρέπει να περιέχουν μόνο απαραίτητους και ουσιώδεις ισχυρισμούς και ότι η μαρτυρία για απόδειξη των επίδικων θεμάτων δεν έχει θέση στα δικόγραφα. Τονίστηκε ότι η διατύπωση και η παρουσίαση της υπόθεσης πρέπει να είναι λιτή χωρίς πλατειασμούς. (βλ. επίσης Αγγελίδου Μιράντα ν. Σοφοκλή Μούσουλου, (2012) 1 Α.Α.Δ. 1846.
Όπως επεξηγείται στην Cyber Group Ltd v. Κ. Χαραλαμπίδης (2004) ΙΓ Α.Α.Δ. 1852 η Δ.19 Θ. 26 επιτρέπει τη διαγραφή δικογράφου το οποίο είναι μη αναγκαίο ή σκανδαλώδες ή τείνει να προκαταλάβει ή επηρεάσει τη δίκαιη εκδίκαση της αγωγής και έχει ως κύριο σκοπό τη συμμόρφωση των διαδίκων με τους κανόνες σύνταξης δικογράφων.
Όμως δεν είναι κανόνας η διαγραφή δικογράφου ή μέρους αυτού όταν με κάποιο τρόπο υπάρχει παράβαση των δικονομικών κανόνων σύνταξης. Αντιθέτως, η διαγραφή αποτελεί την σπάνια εξαίρεση. Στην Vector Onega A.G. v. του πλοίου Μ/V Girvas κ.α. (2000) 1Α Α.Α.Δ 16 με αναφορά σε Αγγλική και Κυπριακή Νομολογία τονίζεται το δικαίωμα των διαδίκων να καθορίζουν ελεύθερα τα δικόγραφα τους και η αρχή ότι διαγραφή μπορεί να γίνει μόνο σε εμφανείς και ξεκάθαρες περιπτώσεις παράβασης των κανόνων σύνταξης δικογράφων (Carl - Zeiss – Stiftung v. Rayner & Another (1969) 3 All ER 697 και Fasili v. Sun Boat (1984) 1 CLR 679).
Η ίδια αυστηρότητα παρατηρείται στη νομολογία και σε σχέση με την Δ.27 Θ. 3 των Περί Πολιτικής Δικονομίας Θεσμών. Έχει επισημανθεί ότι η διαγραφή δικογράφου συνιστά εξαιρετικό μέτρο το οποίο θα πρέπει να ασκείται με φειδώ και το οποίο δικαιολογείται μόνο όταν αδιαμφισβήτητα το δικόγραφο στερείται νομικού ή πραγματικού ερείσματος ή είναι αναντίλεκτα ανυπόστατο. (βλ. Drummond - Jackson v. British Μ. Ass. & Others [1970] 1 All E.R. 1094, Ιn Re Pelmako Development Ltd (1991) 1 Α.Α.Δ. 246). Η Δ.27 Θ.3 αφορά το κατά πόσον η βάση αγωγής ή υπεράσπισης που αποκαλύπτεται με τα δικόγραφα έχει βάση συζήτησης, ή στην περίπτωση που αυτή φαίνεται ότι είναι επιπόλαιη ή ενοχλητική, το Δικαστήριο έχει τη διακριτική ευχέρεια να απορρίψει την απαίτηση ή την υπεράσπιση. Εφόσον το δικόγραφο αποκαλύπτει κάποια αιτία Αγωγής ή Υπεράσπισης ή εγείρει κάποιο ζήτημα το οποίο είναι κατάλληλο για να αποφασιστεί από το Δικαστήριο, το απλό γεγονός ότι η υπόθεση είναι αδύνατη και δεν ενδέχεται να πετύχει, δεν αποτελεί λόγο για τη διαγραφή του (βλ. Annual Practice 1953,σελ. 575 και Moore v. Lawson, 31 T.L.R 418, C.A).
Σύμφωνα με το σύγγραμμα Βullen and Leake and Jacob's Precedents of Pleadings (12η έκδοση) στη σελ. 144 σε τέτοια αίτηση το ερώτημα που τίθεται δεν θα πρέπει να είναι κατά πόσο αποκαλύπτεται καλή βάση Αγωγής αλλά αν αποκαλύπτεται μια εύλογη βάση Αγωγής ή Υπεράσπισης. Πρόσθετα στην Κύπρο η θεραπεία αυτή θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με τις πρόνοιες του Άρθρου 30 του Συντάγματος που καθιερώνει το δικαίωμα κάθε διαδίκου να προσφεύγει στο Δικαστήριο και να προβάλλει τις θέσεις του.
Σε σχέση με τους κανόνες δικογράφησης σε υποθέσεις δυσφήμισης στην υπόθεση Γαληνιώτης Eλευθέριος ν. Eκδοτικός Oίκος Δίας Λτδ και Άλλης, (2011) 1 Α.Α.Δ. 474 λέχθηκε υπό τύπο σχολίου και γενικότερης καθοδήγησης ότι «πρέπει το δημοσίευμα να παρατίθεται αυτούσιο και διαδοχικά να καταγράφεται η δυσφημιστική έννοια του είτε στη συνήθη σημασία των λέξεων που χρησιμοποιούνται, ή, όπου υπάρχει ισχυρισμός για υπαινιγμό, να παρατίθενται σε ξεχωριστή παράγραφο με λεπτομέρειες, οι έννοιες κατά τις οποίες το κείμενο θεωρείται δυσφημιστικό για τον ενάγοντα. Ακόμη να καταγράφονται εκείνα τα εξωγενή γεγονότα που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το δημοσίευμα αναφέρεται στον ενάγοντα (Gatley on Libel and Slander 6η έκδ. σελ. 442).»
Στον Gatley on Libel and Slander, 8η έκδοση παράγραφος 1087 υπό τον τίτλο «Application to strike out statement of claim» αναφέρονται τα εξής:
"If the statement of claim discloses no cause of action, the defendant can apply to have it struck out and the action dismissed. He should, however, only take such a step where it is plain and obvious that the statement of claim as it stands is insufficient..."
Όταν πρόκειται για δημοσίευμα, το οποίο δεν κατονομάζει και ούτε παρουσιάζει τον ενάγοντα και εφ' όσον η αναγνώριση του τελευταίου απαιτεί τη γνώση ειδικών γεγονότων, τότε επιβάλλεται τόσον η δικογράφηση των γεγονότων αυτών όσον και η δικογράφηση του προσώπου ή των προσώπων τα οποία, επειδή ακριβώς γνώριζαν τα γεγονότα αυτά, αντιλήφθησαν το δημοσίευμα να αναφέρεται και να δηλώνει τον ενάγοντα. Ειδικότερα στον Gatley on Libel and Slander 11η έκδοση σελ. 981 αναφέρεται ότι:
«It is an essential part of the claimant's case to show that he is the person referred to by the defamatory words. Accordingly, where it is not absolutely clear on the face of the words that they refer to the claimant, e.g. where he is described by his initial letters, or by a fictitious name, or by the name of somebody else, or where he is not mentioned at all, the claimant should make clear in his particulars of claim the basis on which he claims to have been identified as the subject or the words complained of. He should set out the connecting facts which establish the link between himself and the words used, and he should make plain his case as to the existence of a person or persons who in fact linked him with words by reason of their knowledge of those connecting facts. These matters are material facts which must be pleaded. If the claimant does not plead such facts sufficiently, his claim will be struckout.»
Στην προκειμένη περίπτωση ο Ενάγοντας με την Έκθεση Απαίτησης του αναφέρεται σε ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα των Εναγομένων αρ. 1 καθώς και σε μια επιστολή δικηγόρου ημερομηνίας 24.10.2014. Στα εν λόγω κείμενα τα οποία δικογραφούνται αυτούσια δεν αναφέρεται το όνομα του Ενάγοντος. Θα ανέμενε κάποιος ότι στο δικόγραφο του Ενάγοντος θα ανευρίσκετο η καταγραφή των ειδικών εκείνων γεγονότων τα οποία να οδηγούν στην αναγνώριση του Ενάγοντος ως του προσώπου για το οποίο το δημοσίευμα αναφέρεται καθώς και των ονομάτων των προσώπων ή της τάξης των προσώπων τα οποία, επειδή ακριβώς γνώριζαν τα γεγονότα αυτά, αντιλήφθησαν το δημοσίευμα να αναφέρεται και να δηλώνει τον ενάγοντα. Στην προκειμένη περίπτωση τα μόνα στοιχεία που τίθενται είναι ότι ο Ενάγοντας είναι δημοτικός σύμβουλος. Στο δημοσίευμα στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» αναφέρεται ότι η αδειοδότηση δόθηκε «σε συγκεκριμένο άτομο στην Σωτήρα (που – σημειώστε – είναι δημοτικός σύμβουλος)». Αυτό από μόνο του δεν είναι ικανό να συνδέσει το κατ’ ισχυρισμό δυσφημιστικό δημοσίευμα με τον Ενάγοντα.
Δεν δικογραφείται κατά πόσον ο Ενάγοντας είναι ιδιοκτήτης της οικοδομής επί της οποίας τοποθετήθηκε η κεραία. Ούτε δικογραφούνται οι έννοιες κατά τις οποίες το κείμενο θεωρείται δυσφημιστικό για τον ενάγοντα. Ούτε κατά πόσον είναι ιδιοκτήτης των διαμερισμάτων των οποίων τα ενοικιαστήρια συμβόλαια ακυρώθηκαν.
Όσον αφορά την επιζήμια ψευδολογία, που είναι η άλλη βάση αγωγής στην οποία ο Ενάγοντας ισχυρίζεται ότι στηρίζει την απαίτηση του, αυτή συνίσταται στην κακόβουλη δημοσίευση ψευδούς δήλωσης προφορικά ή άλλως πως που αφορά (α) Το επάγγελμα, το επιτήδευμα, την εργασία, ενασχόληση ή τη θέση άλλου ή (β) τα αγαθά άλλου ή (γ) τον τίτλο κυριότητας (άρθρο 25 του Κεφ. 148). Αυτό που απαιτείται να αποδειχτεί μεταξύ άλλων είναι η ειδική ζημιά που υπέστη ο Ενάγοντας. Κατ’ αρχήν πρέπει να λεχθεί ότι τα αστικά αδικήματα της δυσφήμισης και της επιζήμιας ψευδολογίας μπορούν να στηρίζονται σε κοινό υπόβαθρο γεγονότων Παραπέμπω σχετικά στο σύγγραμμα Gatley on Libel and Slander, 11η έκδοση, παράγραφος 21.3, όπου αναφέρεται ότι.«However, an action for malicious falsehood will in many cases lie as alternative to one for defamation».
Στην προκειμένη περίπτωση ο Ενάγοντας αναφέρεται στην απώλεια κάποιων συμβολαίων ενοικίασης αλλά δεν δικογραφείται ποια ακριβώς είναι η εμπλοκή του Ενάγοντος σε αυτά τα συμβόλαια, δηλαδή κατά πόσον είναι ο ιδιοκτήτης των διαμερισμάτων.
Τα ίδια ισχύουν και σε σχέση με το αστικό αδίκημα της συνομωσίας που επίσης αναφέρεται στο δικόγραφό του Ενάγοντος. Τα συστατικά στοιχεία αυτού όπως καθορίζονται στο σύγγραμμα Halsbury's Laws of England, 4th Edition Reissue, Vol. 45(2), σελ. 453 par. 697 είναι 1) η συμφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων προσώπων, (2) όπου τα μέσα είναι νόμιμα ο πραγματικός και κυρίαρχος σκοπός της συμφωνίας είναι η πρόκληση βλάβης στον Ενάγοντα ή όπου τα μέσα είναι παράνομα, ο σκοπός της συμφωνίας είναι η πρόκληση βλάβης στον Ενάγοντα και 3) οι πράξεις που έγιναν κατά την εκτέλεση της συμφωνίας είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση ζημιάς στον Ενάγοντα. Το αδίκημα της συνομωσίας δεν είναι αγώγιμο per se δηλαδή χωρίς την απόδειξη ζημιάς (βλ. Clerk & Lindsell on Torts, 15η έκδοση, σελ. 778, παράγ. 15-26). Η ζημιά αυτή πρέπει επίσης να δικογραφείται επαρκώς (βλ. Bullen & Leak and Jacob's Precedents of Pleadings, 12η έκδοση, σελ. 341 – 344)
Κατ’ αρχήν ο Ενάγοντας δεν δικογραφεί σαν γεγονός ότι υπήρξε κάποια συμφωνία μεταξύ των Εναγομένων ή κάποιων εξ’ αυτών. Πέραν τούτου όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω σε σχέση με την επιζήμια ψευδολογία, ο Ενάγοντας δεν δικογραφεί επακριβώς την σχέση του με τα συμβόλαια τα οποία ακυρώθηκαν με αποτέλεσμα να ζημιωθεί.
Τον ισχυρισμό ότι είναι ιδιοκτήτης της οικοδομής επί της οποίας τοποθετήθηκαν οι κεραίες τον προβάλλει μέσα από την ένορκη δήλωση που συνοδεύει την Ένσταση. Πρέπει να λεχθεί ότι το κατά πόσο ένα δικόγραφο αποκαλύπτει εύλογη αιτία αγωγής, αποφασίζεται αποκλειστικά από το περιεχόμενο του δικογράφου, χωρίς να είναι επιτρεπτή η προσαγωγή οποιασδήποτε άλλης μαρτυρίας. Παραπέμπω σχετικά στο White Book 1961, σελ. 574, όπου αναφέρεται ότι « the nature of the action or the defect in the pleading must appear by the pleadings or particulars and no affidavit is admissible.». Ο Ενάγοντας ισχυρίζεται ότι η σχέση του με το επίδικο ακίνητο και με τα συμβόλαια ενοικίασης συνάγεται από τις παραγράφους 7 και 8 της Έκθεσης Απαίτησης. Εκεί όμως δεν αναφέρονται γεγονότα υποστηρικτικά της ζημιάς. Αφήνονται βέβαια να νοηθούν. Αυτός όμως δεν είναι ορθός τρόπος δικογράφησης. Στον Odgers' Principles of Pleading and Practice, 21ηέκδ. σελ. 103 αναφέρονται τα εξής:
“If vague and general statements were allowed, nothing would be defined; the issue would be “enlarged”, as it is called; and neither party would know, when the case came on for trial, what was the real point to be discussed and decided.”
Επίσης στην Χατζήκυριακος v. Κυθρεώτη (1992) 1(Β) ΑΑΔ 1119 λέχθηκε ότι είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση η επιδιωκόμενη θεραπεία να συνδέεται με γεγονότα που επικαλείται ο ενάγων και να βρίσκει σ' αυτά νομικό έρεισμα. Δεν αρκεί μόνο η αναφορά στο Αιτητικό της Έκθεσης Απαίτησης. Επομένως κρίνω ότι το δικόγραφο του Ενάγοντος σε σχέση με τα πιο πάνω θέματα είναι ελλιπές.
Προτού καταλήξω πρέπει να αναφερθώ στην εισήγηση του Εναγομένου αρ. 4 για διαγραφή ολόκληρης της επιστολής του κ. Ηλία Χρίστου καθότι δεν αποκαλύπτει κανένα δυσφημιστικό περιεχόμενο ή διότι δεν περιέχει κανενός είδους innuendo. Αρκεί να παραπέμψω στην υπόθεση Συμβουλίου Αποχετεύσεως Λεμεσού – Αμαθούντος v. Δημοκρατίας (2007) 1(Α) ΑΑΔ 21, όπου λέχθηκε ότι το στάδιο εξέτασης αιτήσεως διαγραφής δικογράφου ως μη αποκαλύπτοντος αγώγιμο δικαίωμα εναντίον κάποιου εναγομένου δεν προσφέρεται για την εξέταση από το δικαστήριο της ισχύος της υπόθεσης του ενάγοντος. Εκείνο που εξετάζεται στα πλαίσια αίτησης διαγραφής δικογράφου είναι το κατά πόσο το δικόγραφο του οποίου ζητείται η διαγραφή είναι ανυπόστατο και μάλιστα αναντίλεκτα ανυπόστατο. Δεν θεωρώ ότι ισχύει κάτι τέτοιο σε σχέση με το εν λόγω δημοσίευμα. Εξάλλου εκτός από το αδίκημα της δυσφήμισης υπάρχει και το ενδεχόμενο από το εν λόγω δημοσίευμα να προκύπτει το αδίκημα της επιζήμιας ψευδολογίας. O τρόπος δικογράφησης που επιτάσσει τη συμπερίληψη στο δικόγραφο του ενάγοντα των συγκεκριμένων λέξεων που χρησιμοποιήθηκαν ισχύει και στην περίπτωση της επιζήμιας ψευδολογίας. Ειδικότερα όπως αναφέρεται στο σύγγραμμα Bullen and Leake 12η έκδοση, σελ.545: «Pleading. The words complained of must be set out in the statement of Claim as in ordinary actions of defamation (see Gutsole v. Mathers (1836) 1 M. W.495)» Επομένως εάν με κάποιο τρόπο ο Ενάγοντας είχε κατορθώσει με καταγραφή των ειδικών εκείνων γεγονότων να συνδέσει το περιεχόμενο της εν λόγω επιστολής με τον εαυτό του ή την περιουσία του ή ότι συνεπεία αυτής της επιστολής έπαθε ζημιά δεν θα διέταζα την διαγραφή της από το δικόγραφο.
Συνοψίζοντας τα πιο πάνω κρίνω ότι η έκθεση Απαίτησης όπως είναι σήμερα πρέπει να διαγραφεί ως μη αποκαλύπτουσα αιτία αγωγής για τους εξής λόγους: 1) Σε σχέση με το αστικό αδίκημα της δυσφήμισης δεν καταγράφονται τα ειδικά εκείνα γεγονότα τα οποία να οδηγούν στην αναγνώριση του Ενάγοντος ως του προσώπου για το οποίο τα δημοσιεύματα αναφέρονται καθώς και των ονομάτων των προσώπων ή της τάξης των προσώπων τα οποία, επειδή ακριβώς γνώριζαν τα γεγονότα αυτά, αντιλήφθηκαν τα δημοσιεύματα να αναφέρονται και να δηλώνει τον ενάγοντα. 2) Επιπρόσθετα σε σχέση με το αστικό αδίκημα της επιζήμιας ψευδολογίας δεν δικογραφείται και δεν προκύπτει από την Έκθεση Απαίτησης ποια από τις τρεις περιπτώσεις επιζήμιας ψευδολογίας ισχύει στην παρούσα περίπτωση ήτοι κατά πόσον η δηλώσεις που περιέχονται στα εν λόγω δημοσιεύματα αφορούν τo επάγγελμα, τo επιτήδευμα, τηv εργασία, ενασχόληση ή τη θέση, ή τα αγαθά, ή τον τίτλο κυριότητας του Ενάγοντος και τον τρόπο που προέκυψε ζημιά για τον Ενάγοντα. Η αναφορά σε ζημιές λόγω απώλειας συμβάσεων μίσθωσης δεν είναι αρκετή, χωρίς υπόβαθρο γεγονότων από τα οποία να προκύπτει αυτή η ζημιά. (π.χ ιδιοκτησία, επικαρπία κ.τ.λ) 3) Επιπρόσθετα σε σχέση με το αδίκημα της συνομωσίας δεν δικογραφείται οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ των εναγομένων με σκοπό την βλάβη του Ενάγοντος.
Παρά την πιο πάνω κατάληξη, θεωρώ ότι η έκθεση απαίτησης δύναται να διασωθεί εάν επιτραπεί τροποποίηση της. Στο σύγγραμμα Bullen & Leake and Jacobs Precedents of Pleadings and Practice, Twelve Edition, p. 143 αναφέρονται τα ακόλουθα:
«Where the statement of claim or defence as pleaded discloses no reasonable cause of action or defence because some material averment has been omitted or because the pleading is defectively stated or formulated, the court, while striking out the pleading, will not dismiss the action or enter judgment, but will give the party leave to amend and if necessary to serve a fresh pleading to correct or cure the defects appearing in the original pleading. On the other hand, if the court is satisfied that the pleading discloses no reasonable cause of action or defence, as the case may be, and that no amendment, however ingenious, will correct or cure the defect, the pleading will be struck out and the action dismissed or judgment entered accordingly.»
Στην υπόθεση Λοΐζος Λουκά & Υιοί Λτδ ν. Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε. (1999) 1 Α.Α.Δ. 1316 αναφέρθηκαν τα εξής: «Προκύπτει από την εξέταση της νομολογίας ότι το πρωτόδικο δικαστήριο δεν στέργει σε ικανοποίηση αιτήματος για απόρριψη αγωγής, για το λόγο που προβλήθηκε, παρά μόνο στην περίπτωση που διαπιστώνεται ότι: (1) πράγματι το δικόγραφο του ενάγοντα δεν περιέχει, έξω από κάθε αμφιβολία, αιτία αγωγής, και (2) η αγωγή δεν μπορεί να διασωθεί ύστερα από τροποποιήσεις που μπορεί νόμιμα το δικαστήριο να επιτρέψει. Διαφορετικά θα έμενε κενό γράμμα το συνταγματικά προστατευόμενο δικαίωμα εκάστου να προσφύγει στο δικαστήριο για διάγνωση των δικαιωμάτων του σε συγκεκριμένη διαφορά. Από την επισκόπηση της νομολογίας διαφαίνεται μια σταθερή τάση φειδωλής χρήσης της εξουσίας για απόρριψη αγωγής που, όπως η παρούσα, βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα».
Εν όψει αυτών κρίνω ότι είναι προς το συμφέρον της απονομής της δικαιοσύνης να δοθεί στον Ενάγοντα – Καθ’ ου η Αίτηση η ευκαιρία να τροποποιήσει το δικόγραφό του. Δεδομένου ότι οι Εναγόμενοι 1,2,3 και 5 έχουν ήδη καταχωρήσει υπεράσπιση στην υφιστάμενη Έκθεση Απαίτησης με την οποία μάλιστα εγείρουν ως προδικαστικές ενστάσεις τα θέματα που εξετάστηκαν στην παρούσα Αίτηση και δεδομένου ότι δεν εκπροσωπούνται στην παρούσα Αίτηση ώστε να μπορέσουν να τοποθετηθούν θεωρώ ότι ο Ενάγοντας εάν επιθυμεί την τροποποίηση πρέπει να καταχωρήσει ξεχωριστή Αίτηση με κλήση προς όλους τους Εναγομένους ώστε να εξεταστεί, αφού ακουστούν όλα τα μέρη, αν θα δοθεί άδεια τροποποίησης της Έκθεσης Απαίτησης. Τυχόν Αίτηση να καταχωρηθεί εντός 40 ημερών από σήμερα. Εάν δεν καταχωρηθεί Αίτηση τροποποίησης εντός της πιο πάνω προθεσμίας ή εάν τέτοια Αίτηση είναι ανεπιτυχής για τον Ενάγοντα τότε η Έκθεση Απαίτησης διαγράφεται αμέσως με την πάροδο της πιο πάνω προθεσμίας ή την απόρριψη της Αίτησης για τροποποίηση ανάλογα με την περίπτωση.
Τα έξοδα της παρούσας αίτησης επιδικάζονται υπέρ του Εναγομένου αρ.4 - Αιτητή και εναντίον του Ενάγοντα - Καθ' ου η αίτηση όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο. Είναι πληρωτέα στο τέλος της αγωγής.
[Υπ.] Χ. Ρασπόπουλος, πρ. Ε.Δ.
Πιστόν Αντίγραφο
Πρωτοκολλητής