ECLI:CY:EDLEF:2022:A71

ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΕΝΩΠΙΟΝ? Α. ΠΑΝΤΑΖΗ – ΛΑΜΠΡΟΥ, Ε.Δ.

Αρ. Αγωγής: 2225 / 2012

Μεταξύ:

1.   XXXXX  ΑΝΤΩΝΙΟΥ

2.   XXXXX  ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Εναγόντων

- και -

 

1.  ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ  ΠΕΡΑ  ΧΩΡΙΟΥ  ΚΑΙ  ΝΗΣΟΥ

2.  ΕΠΑΡΧΟΥ  ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

3.  ΓΕΝΙΚΟΥ  ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

Εναγομένων

 

Ημερομηνία? 23 Φεβρουαρίου, 2022

 

Εμφανίσεις?

Για τους Ενάγοντες αρ. 1 και 2? κ. Κ. Κνώφου, για Κώστας Π. Δημητριάδης Δ.Ε.Π.Ε.

Για τον Εναγόμενο αρ. 1? κ. Α. Γεωργίου και κα Γ. Ρούσου, για Αριστοφάνης Α. Γεωργίου & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.

Για τους Εναγόμενους 2 και 3? κα Ζήνα Χαραλάμπους, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας.

 

ΑΠΟΦΑΣΗ

 

Mε την υπό τον ως άνω αριθμό και τίτλο αγωγή, οι Ενάγοντες αξιώνουν εναντίον των Εναγομένων 1, 2 και 3, αλληλέγγυα και/ή κεχωρισμένα, αποζημιώσεις για ζημιές που υπέστηκαν κατά ή περί τις 27.10.2009, όταν πλημμύρισε το επίδικο ακίνητό τους μετά από έντονες και/ή καταρρακτώδεις βροχές, λόγω της διαφυγής και/ή εισροής των βρόχινων νερών και/ή όμβριων υδάτων προς το επίδικο ακίνητό τους, για την οποία διαφυγή και/ή εισροή καθιστούν υπόλογους τους Εναγόμενους επί τω ότι υπήρξαν αμελείς και/ή παραβίασαν τα εκ του Νόμου και των Κανονισμών απορρέοντα καθήκοντά τους και/ή προκάλεσαν οχληρία και/ή παράνομη επέμβαση στο επίδικο ακίνητο.

 

Ως «επίδικο ακίνητο» καθορίζεται στην παρα. 1 της Έκθεσης Απαίτησης το ακίνητο και/ή η κατοικία και/ή τα υποστατικά στη XXXXX 4, Πέρα Χωρίο στην επαρχία Λευκωσίας.

 

Ειδικότερα, οι Ενάγοντες αξιώνουν:

Α.      Aπόφαση υπέρ της Ενάγουσας για το ποσό των €34.924, για ειδικές ζημιές στο επίδικο ακίνητο και/ή για δαπάνες αποκατάστασης των ζημιών, όπως αναφέρεται με λεπτομέρεια στην παρα. 6 της Έκθεσης Απαίτησης.

Β.      Γενικές και/ή Παραδειγματικές και/ή Τιμωρητικές αποζημιώσεις

Γ.       Νόμιμον τόκο

Δ.       Έξοδα και Φ.Π.Α.

 

Α.      Η ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

 

Ο λόγος που που οι Ενάγοντες στρέφουν την αγωγή τους κατά των συγκεκριμένων Εναγομένων είναι διότι, ως ισχυρίζονται στην παρα. 3 της Έκθεσης Απαίτησης και όπως λεπτομερέστερα εξηγούν στην παρα. 5 της Έκθεσης Απαίτησης, κατά τον ουσιώδη χρόνο?

• αυτοί ήταν οι κατά νόμο, καθ’ ύλη και κατά τόπο συναρμόδιοι ή/και συνυπεύθυνοι για την αποτελεσματική κατασκευή και λειτουργία και/ή συντήρηση και/ή επιθεώρηση των δρόμων και/ή των συστημάτων αποχέτευσης και/ή διοχέτευσης ομβρίων υδάτων και/ή άλλων υδάτων πέριξ  του επίδικου ακινήτου,
• αυτοί ήταν κάτοχοι και/ή ιδιοκτήτες της γης από την οποία έγινε η διαφυγή των ομβρίων υδάτων και είχαν την ευθύνη για την ορθή και/ή ασφαλή διοχέτευσή τους και γνώριζαν και/ή όφειλαν να γνωρίζουν ότι η εν λόγω διαφυγή ενδέχετο να προκαλέσει ζημιά.

 

Το συμβάν ημερ. 27/10/2009, ήτοι «οι έντονες και καταρρακτώδεις βροχές», χαρακτηρίζεται από τους Ενάγοντες στην παρα. 4 της Έκθεσης Απαίτησης, ως «φαινόμενο που δεν ήταν για τα δεδομένα της περιοχής και της εποχής ασυνήθιστο». Τούτο αποτελεί επίδικο θέμα.

 

Με αφετηρία τη θέση τους ότι δεν ήταν ασυνήθιστες οι καταρρακτώδεις βροχές που έπεσαν στις 27/10/2009, οι Ενάγοντες εντοπίζουν την αμέλεια και/ή την παράβαση εκ του Νόμου καθήκοντος από μέρους των Εναγομένων 1, 2 και 3 στις λεπτομέρειες της στάσης και/ή συμπεριφοράς που δικογραφούν στις παρα. 5(α) έως 5(ιβ) της Έκθεσης Απαίτησης. Σημειωτέο ότι οι λεπτομέρειες αυτές δεν δικογραφήθηκαν κατά τρόπο που να διαχωρίζουν ανάμεσα στις πράξεις ή/και παραλείψεις που καταλογίζουν στους Εναγόμενους 1 απ’ ό,τι στους Εναγόμενους 2 και 3. Αναφέρονται γενικά στους «Εναγόμενους».

 

Θα παραθέσω πιο κάτω αυτούσιες όλες τις δικογραφηθείσες λεπτομέρειες, επισημαίνοντας εν πρώτοις τη σημασία της λεπτομέρειας “5(α)”, διότι αυτή προσδιορίζει το κατασκευαστικό έργο, ήτοι το «ανοικτό κανάλι» που μετατρέπεται στο σημείο παρά του επίδικου ακινήτου σε «κλειστό οχετό», σε σχέση με το οποίο ζητείται να ελεγχθεί η όλη συμπεριφορά των Εναγομένων?

 

«(α)     Οι Εναγόμενοι κατασκεύασαν και/ή δημιούργησαν ανοικτό κανάλι – οχετό που διοχετεύει τα βρόχινα νερά και/ή όμβρια ύδατα από την περιοχή έναντι της οδού Βασιλικών που εκτείνεται από τον κύριο δρόμο Λάρνακας – Λευκωσίας μέσω της κοινότητας Πέρα Χωρίου και της Λεωφόρου Λεμεσού. Το εν λόγω ανοικτό κανάλι φθανει μέχρι τη Λεωφόρο Μακαρίου Γ’, όπου βρίσκεται το ακίνητο, όπου και μετατρέπεται σε κλειστό οχετό κάτω από τον δρόμο και συνεχίζει κατάντι.

 

 

Το παράπονο των Εναγόντων αφορά στο ότι (βλ. παρα. 5 Ε/Α):

 

“(β)    Λανθασμένα οδηγούνται τα νερά της βροχής από τον αυτοκινητόδρομο μέσω της κατοικημένης περιοχής της Κοινότητας Πέρα Χωρίου, αφού υπάρχει ορατός και/ή λογικός και/ή προβλεπτός κίνδυνος διαφυγής συσσωρευμένων όμβριων υδάτων με καταστροφικές συνέπειες σε περίπτωση έντονης βροχόπτωσης. Όταν οι Εναγόμενοι κατασκεύασαν τους γύρω δρόμους και/ή τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας – Λεμεσού παρά το Πέρα Χωρίο παρέλειψαν να εκπονήσουν κατάλληλα σχέδια και/ή να προβούν σε κατάλληλους σχεδιασμούς και/ή μελέτες, ώστε να μην οδηγούνται τα νερά της βροχής από τον αυτοκινητόδρομο μέσω του εν λόγω καναλιού από την Κοινότητα Πέρα Χωρίου.

 

(γ)      Οι Εναγόμενοι ήταν αμελείς στην κατασκευή του ανοικτού καναλιού, αφού η διατομή του εν λόγω καναλιού είναι μικρότερη σε υψομετρικά χαμηλότερα σημεία από ό,τι σε ψηλότερα σημεία, με αποτέλεσμα η παροχετευτικότητα να μειώνεται, ενώ ο όγκος του νερού να αυξάνεται με επακόλουθο κίνδυνο υπερχείλισης.

 

(δ)      Οι Εναγόμενοι ήταν αμελείς στην κατασκευή του κλειστού καναλιού κάτω από τη XXXXX, αφού η παροχετευτικότητα του ήταν 3,4 τ.μ., ενώ η παροχετευτικότητα του καναλιού αμέσως πριν είναι 5,4 τ.μ. Η σημαντική αυτή διαφορά σε παροχετευτικότητα δημιουργούσε υπερκρίσιμη ροή παρά την οικία των Εναγόντων με ορατό και/ή λογικά προβλεπτό τον κίνδυνο διαφυγής ομβρίων και/ή άλλων υδάτων που διοχετεύονταν μέσω του καναλιού. Οι Εναγόμενοι δεν έλαβαν υπόψη το δυνητικό και λογικά προβλεπτό αυτό κίνδυνο, ο οποίος κατά τον κρίσιμο χρόνο κατέστη πραγματικός σε σχέση με την περιουσία που κατείχαν οι Ενάγοντες. Περαιτέρω, οι Εναγόμενοι τοποθέτησαν και/ή ανέχθηκαν και/ή επέτρεψαν την εγκάρσια τοποθέτηση και/ή ύπαρξη σωλήνων διαφόρων υπηρεσιών στο κλειστό κανάλι, οι οποίες προκαλούσαν επιπρόσθετα προβλήματα και εμπόδια στη ροή των νερών της βροχής και/ή στην παροχετευτικότητα του κλειστού οχετού.

 

(ε)      Οι Εναγόμενοι παρέλειψαν να προβούν στις απαραίτητες προφυλάξεις και/ή περιφράξεις του εν λόγω καναλιού, ούτως ώστε να εμποδίζουν την πτώση βαρελιών, ξύλων, σκουπιδιών και άλλων άχρηστων μέσα στο εν λόγω κανάλι, επηρεάζοντας έτσι την παροχετευτικότητα του, από παρακείμενο εργοστάσιο και/ή από αλλού.

 

(στ)     Οι Εναγόμενοι παρέλειψαν να προβαίνουν συχνά και/ή επαρκώς και/ή καθόλου σε καθαρισμό του εν λόγω καναλιού από τα χόρτα, ξύλα, βλάστηση, βαρέλια, σκουπίδια και/ή οτιδήποτε άλλα άχρηστα υπήρχαν κατά μήκος του, με αποτέλεσμα να αποφραγεί ο κλειστός οχετός παρά την οικία των Εναγόντων μετά από βροχόπτωση και να διαφύγουν έτσι τα όμβρια ύδατα που διοχετεύονταν μέσω του καναλιού.

 

(ζ)      Οι Εναγόμενοι παρέλειψαν να λάβουν τα δέοντα μέτρα και/ή όλες τις απαιτούμενες ενέργειες, ούτως ώστε να μην επηρεάζεται η παροχετευτικότητα του οχετού κάτω από την Λεωφόρο Λεμεσού προς την οδό Βασιλικών και/ή η εν λόγω παροχετευτικότητα επηρεάζεται από τον ελαττωματικό τρόπο κατασκευής του εν λόγω οχετού, από την ύπαρξη σωλήνων και από τα άχρηστα και/ή φυσικά αντικείμενα που σταματούν σ’ αυτή.

 

(η)      Οι Εναγόμενοι παρέλειψαν και/ή αμέλησαν να προβούν στα δέοντα μέτρα και/ή ενέργειες, ούτως ώστε ο εν λόγω οχετός και/ή το κανάλι να είχε συνδεθεί με τον μεγάλο οχετό που υπάρχει στην περιοχή και να μην πλημμυρίζει.

 

(θ)      Οι Εναγόμενοι ενήργησαν αμελώς και/ή λανθασμένα μειώνοντας τη διατομή του ανοικτού καναλιού σε 3 οχετούς, η παροχετευτικότητα των οποίων επηρεάζεται αρνητικά λόγω των σωλήνων της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, του αποχετευτικού και της υδατοπρομήθειας.

 

(ι)       Λανθασμένα το κανάλι είναι πιο ψηλά από την αυλή του ακινήτου.

 

(ια)     Λανθασμένα δεν κατασκεύασαν πεζοδρόμια μπροστά από το ακίνητο, τα οποία θα μπορούσαν να συγκρατήσουν τα διαφυγόντα ύδατα.

 

(ιβ)     Λανθασμένα κατασκεύασαν τοίχωμα πάνω από τον οχετό, με αποτέλεσμα τα ορμητικά νερά του ανοικτού καναλιού να κτυπούν πάνω και να οδηγούνται στην αυλή του ακινήτου.»

 

(Η έμφαση με έντονα γράμματα είναι του Δικαστηρίου.)

 

Επιπρόσθετα των πιο πάνω λεπτομερειών «αμέλειας και/ή των εκ του νόμου και/ή κανονισμών απορρεόντων καθηκόντων των Εναγομένων», οι Ενάγοντες δικογράφησαν στην ίδια παράγραφο 5 της Έκθεσης Απαίτησης, τις ακόλουθες λεπτομέρειες οχληρίας?

 

«(α)     Οι Εναγόμενοι με τις πράξεις και/ή παραλήψεις τους, όπως περιγράφονται με λεπτομέρεια ανωτέρω, δημιούργησαν και/ή απέτυχαν να αποτρέψουν δυνητική οχληρία, η οποία κατέστη πραγματική μετά από έντονη βροχόπτωση, όταν όμβρια ύδατα εισήλθαν στα υποστατικά και/ή περιουσία που κατείχαν και/ή χρησιμοποιούσαν και/ή ήταν ιδιοκτήτες οι Ενάγοντες.

 

(β)      Ο κίνδυνος εισδοχής των όμβριων και/ή άλλων υδάτων που διοχετεύονταν από το κανάλι στα υποστατικά και/ή περιουσία των Εναγόντων ήταν ορατός και/ή λογικά προβλεπτός βάσει των χαρακτηριστικών της περιοχής και την πιθανότητα βροχόπτωσης και/ή ήταν εις γνώση των Εναγομένων, αφού έγιναν επανειλημμένα συστάσεις και/ή παρακλήσεις για λήψη μέτρων από πλευράς Εναγόντων ύστερα από μικρότερες σε έκταση διαφυγές. Περαιτέρω, ήταν εύλογα αναμενόμενο οι Εναγόμενοι να λάβουν τα προστατευτικά μέτρα που περιγράφονται με λεπτομέρεια ανωτέρω, ούτως ώστε να περιοριστεί σχετικά εύκολα ο κίνδυνος πρόκλησης ζημίας στα υποστατικά και/ή περιουσία που κατείχαν και/ή χρησιμοποιούσαν και/ή ήταν ιδιοκτήτες οι Ενάγοντες.»

 

(Η έμφαση με έντονα γράμματα είναι του Δικαστηρίου.)

 

Λόγω των ανωτέρω πράξεων και/ή παραλείψεων των Εναγομένων, είναι ο ισχυρισμός των Εναγόντων ότι προκλήθηκαν εκτεταμένες ζημιές στο επίδικο ακίνητο και οι Ενάγοντες υπέστηκαν ζημιές και συναφή έξοδα και/ή δαπάνες ως λεπτομερώς δικογραφούνται στην παρα. 6 της Έκθεσης Απαίτησης, τις οποίες παραθέτω αυτούσιες?

 

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΖΗΜΙΩΝ ΤΗΣ ΕΝΑΓΟΥΣΑΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΖΗΜΙΩΝ	€
Υπνοδωμάτιο
Διπλό κρεβάτι	890
Στρώμα	615
Κομοδίνο	60
Καρέκλα γραφείου	120
Βιβλιοθήκες (2)	400
Καναπές	300
Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή	275
Mp3 player	200
Τηλεόραση	300
Σόμπα αλογόνου	20
Αεριστήρας	30
Στεγνωτήρας μαλλιών	120
Φωτιστικό γραφείο	30
Καθρέφτης	20
Βιβλία	1200
Ρολόι	150
Ρούχα και παπούτσια	2250
Καλλυντικά και προσωπικά είδη	400
Πίνακες	180
Ηλεκτρονικός υπολογιστής	500
Ραδιοφωνικό σύστημα	150
Πλυσταριό
Πλυντήριο ρούχων	940
Καταψύκτης	350
Λευκά είδη	200
Σύστημα Thermitron	130
Καθρέφτης	20
Διπλό κρεβάτι	250
Αποθήκη
Εργαλεία	575
Λιπάσματα	60
Λάδι	50
Ελαιόλαδο	200
Σπιτάκι γάτου	30
Ερμάρι	180
Ράφι	80
Ποδήλατα	300
Διορθωτικές εργασίες
Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις	655
Πατώματα, ντουσιέρα, αποχωρητήριο, κεραμικά	3.611
Αλλαγή πατωμάτων καικεραμικών, σοβατίσματα	6.482
Μπογιατίσματα	1.560
Εξωτερικές θύρες γκαράζ	3.400
Ξυλουργικές εργασίες	1.766
Εργατικά	1.875
Αυτοκίνητο	4.000
ΣΥΝΟΛΟ	34.924

 

Οι Εναγόμενοι 1 και 3 καταχώρησαν μέσω ξεχωριστών συνηγόρων Σημείωμα Εμφάνισης και ο καθένας από αυτούς ξεχωριστή Έκθεση Υπεράσπισης («Ε/Υ»). Συγκεκριμένα?

• Στις 20.11.2012 καταχωρήθηκε η Ε/Υ του Εναγομένου 3.
• Στις 23.1.2013 καταχωρήθηκε η Ε/Υ του Εναγομένου 1.

 

Ο Εναγόμενος 2 δεν είχε καταχωρήσει Σημείωμα Εμφάνισης (και κατ’επέκταση δεν είχε καταχωρήσει ούτε Ε/Υ) μέχρι τις 25/10/2019. Κατ’ εκείνην την ημερομηνία καταχωρήθηκε για πρώτη φορά Σημείωμα Εμφάνισης εκ μέρους του Εναγομένου 2 από δικηγόρο του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και αυθημερόν καταχωρήθηκε και η Ε/Υ του Εναγόμενου 2.

 

Την εμφάνιση του Εναγομένου 2 στη διαδικασία πυροδότησε κατ’ ουσίαν η καταχώρηση από μέρους του Εναγομένου αρ. 1 στις 9/3/2017 Ειδοποίησης προς τους συνεναγόμενους 2 και 3, δυνάμει της Δ.10, θ.12(1) των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας[1] και σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 64 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ.148 για συνεισφορά[2], προβάλλοντας τη θέση ότι ο Εναγόμενος αρ. 1 ουδεμία ευθύνη έχει για τη μελέτη και κατασκευή των κατασκευαστικών έργων, που αναφέρουν οι Ενάγοντες στην παρα. 5 της Έκθεσης Απαίτησης, καθώς και ότι την αποκλειστική ευθύνη για εκείνα τα κατασκευαστικά έργα είχαν οι Εναγόμενοι 2 και 3 και ότι, ως εκ τούτου, οι Εναγόμενοι αρ.2 και 3 είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για οποιεσδήποτε αποζημιώσεις ήθελε επιδικάσει το Δικαστήριο υπέρ των Εναγόντων.

 

Στην Έκθεση Υπεράσπισης που καταχώρησαν οι Εναγόμενοι αρ.1, αυτοί ισχυρίζονται, κατ’ αρχάς, ότι το επίδικο συμβάν δεν ήταν σύνηθες για την περιοχή ή την εποχή, δικογραφώντας στην παρα. 4 της Ε/Υ την εξής περιγραφή:

(α)      Στις 27/10/2009 έπληξε την Κοινότητα «ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο» που επέφερε «μέσα σε λίγα λεπτά βροχόπτωση 38mm».

(β)      Με βάση τις καταγραφές του βροχογράφου της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας τέτοια συσσώρευση βροχής σε τόσο λίγο χρόνο για την περιοχή της κοινότητας Πέρα Χωρίου και Νήσου παρατηρείται μια φορά κάθε 100 χρόνια. Η βροχόπτωση δεν ήταν η συνήθης, δεν ήταν προβλέψιμη και ήταν αδύνατον να υπάρχουν ανάλογα έργα που να άντεχαν σε τέτοια βροχόπτωση. Οι εναγόμενοι δεν είχαν υποχρέωση να προβλέψουν ή να κατασκευάσουν έργα αντιμετώπισης τέτοιων ακραίων φαινομένων.

 

Οι Εναγόμενοι αρ. 1 επεσήμαναν στην παρα. 3 της Ε/Υ ότι οι υποχρεώσεις και οι αρμοδιότητες τους καταγράφονται στον περι Κοινοτήτων Νόμο, ότι για τα αντιπλημμυρικά έργα, όπως επίσης και για τους οχετούς όμβριων υδάτων εντός των ορίων της Κοινότητας, την ευθύνη έχει η Κυπριακή Δημοκρατία και υπό το φως αυτών των ισχυρισμών οι Εναγόμενοι αρ. 1 προχώρησαν στην παρα. 5 της Ε/Υ τους και αρνήθηκαν τις λεπτομέρειες αμέλειας και/ή παράβασης των εκ του Νόμου και/ή Κανονισμών απορρεόντων καθηκόντων, τις οχληρίες, καθώς και τις λεπτομέρειες ειδικών ζημιών, όπως αυτές δικογραφήθηκαν στην Έκθεση Απαίτησης των Εναγόντων.

 

Ειδικότερα, στην παρα. 5(α) της Ε/Υ, οι Εναγομένοι αρ.1 ισχυρίζονται ότι το ανοικτό κανάλι κατασκευάστηκε από τον Έπαρχο Λευκωσίας κατά ή περί το 1988 μετά από αίτημα της Ενάγουσας αρ.2 και άλλων ιδιοκτητών οικοπέδων, γειτονικών προς το οικόπεδο των Εναγόντων. Συνεπώς, οι Εναγόμενοι αρ.1 ουδεμία ευθύνη μπορεί να έχουν για την κατασκευή του ανοικτού καναλιού όπως περιγράφεται από τους Ενάγοντες.

 

Στην παρα. 5(β) της Ε/Υ οι Εναγόμενοι αρ. 1 δικογραφούν τη θέση τους ότι ο ισχυρισμός των Εναγόντων για την μειωμένη παροχετευτικότητα προς το κλειστό μέρος του καναλιού δεν ευσταθεί, «γιατί το κλειστό μέρος είχε τις διαστάσεις του αργακιού/αυλακιού που υπήρχε προηγουμένως και στην συνέχεια έγινε κλειστό».

 

Στην παρα. 5(γ) της Ε/Υ, οι Εναγόμενοι αρ. 1 ισχυρίζονται ότι στο βαθμό που τους αφορούσε, αυτοί προέβαιναν σε τακτικούς και έκτακτους καθαρισμούς των καναλιών των ομβρίων υδάτων και των έργων για τα όμβρια ύδατα, για τούτο και αρνούνται την παρα. 5(στ) της Έκθεσης Απαίτησης.

 

Στην παρα. 5(δ) της Ε/Υ, οι Εναγόμενοι αρ. 1 ισχυρίζονται ότι η πλημμύρα δεν οφειλόταν σε ελαττωματική κατασκευή των οχετών ή σε φράξιμο των οχετών, αλλά οφειλόταν σε ακραίο καιρικό φαινόμενο, το οποίο κατέστησε τους οχετούς υπερπλήρεις από νερό και η ορμή των νερών ήταν τέτοια που μετέφερε διάφορα αντικείμενα, μικρά ή μεγάλα.  Αρνούνται οι Εναγόμενοι αρ. 1 τις παρα. 5(η)(θ)(ι) της Έκθεσης Απαίτησης.

         

          Όσον αφορά την παρα. 5(ια) της Έκθεσης Απαίτησης, οι Εναγόμενοι αρ. 1 ισχυρίζονται ότι η ευθύνη κατασκευής πεζοδρομίων ανήκει στους ιδιοκτήτες των ακινήτων και/ή οικοπέδων.

 

          Όσον αφορά την παρα. 5(ιβ) της Έκθεσης Απαίτησης, οι Εναγόμενοι αρ. 1 ισχυρίζονται ότι η κατασκευή του τοιχώματος πάνω από τον οχετό παρείχε περισσότερη προστασία και ασφάλεια στο επίδικο ακίνητο από τα όμβρια ύδατα.

 

          Επισημαίνουν οι Εναγόμενοι αρ. 1 στην παρα. 5(η) της Ε/Υ τους, ότι τα όμβρια ύδατα εισήλθαν στην επίδικη κατοικία των Εναγόντων από την πρόσοψη της εν λόγω κατοικίας και μέσω της ράμπας που οι ίδιοι οι Ενάγοντες κατασκεύασαν και κατέληγαν στο υπόγειο αυτής.

 

Καταλήγουν οι Εναγόμενοι αρ. 1 στην παρα. 7 της Ε/Υ να ισχυρίζονται ότι, για να πλημμυρήσει το υπόγειο των Εναγόντων, ευθύνεται το ακραίο καιρικό φαινόμενο και οι παραλείψεις των Εναγόντων ως κατωτέρω:

(α)      Παρέλειψαν να προβούν στις αναγκαίες μελέτες για προστασία του οικοπέδου, της κατοικίας και του υπογείου τους από τα όμβρια ύδατα.

(β)      Παρέλειψαν να προβούν σε κατασκευές στην πρόσοψη της κατοικίας για παρεμπόδιση των όμβριων υδάτων να εισέρχονται στην κατοικία.

(γ)      Παρέλειψαν να προβούν σε μελέτες και να κατασκευάσουν έργα που να διοχετεύουν τα όμβρια ύδατα εκτός του υπογείου τους.

(δ)      Κατασκεύασαν την ράμπα προς το υπόγειο εσφαλμένα.

(ε)      Χρησιμοποιούσαν το υπόγειο για σκοπούς άλλους από την εγκεκριμένη χρήση.

 

          Για όλους τους πιο πάνω λόγους οι Εναγόμενοι αρ. 1 ζητούν την απόρριψη της αγωγής με έξοδα υπέρ τους.

 

Οι Εναγόμενοι αρ. 2 και 3 ήγειραν μία πανομοιότυπη προδικαστική ένσταση, ο καθένας ξεχωριστά στην παρα. 1 του δικού του δικόγραφου υπεράσπισης, όπου ισχυρίζονται ότι λανθασμένα ενάγονται ως διάδικοι, καθ’ ότι τόσο η καθ’ ύλη όσο και η κατά τόπο αρμοδιότητα ελέγχου και εποπτείας του επίδικου τεμαχίου ανήκει στο νομικό πρόσωπο της Κοινότητας Νήσου και όχι στην Κυπριακή Δημοκρατία.

 

Ο Εναγόμενος 2 εγείρει και δεύτερη προδικαστική ένσταση ότι η αγωγή εναντίον του δεν μπορεί να προχωρήσει, επειδή ο τίτλος της αγωγής δεν είναι σύμφωνος με το άρθρο 57 του περί Δικαστηρίων Νόμου, Ν.14/60.[3]

 

Επί της ουσίας της υπόθεσης, η γραμμή υπεράσπισης των Εναγομένων αρ. 2 και 3 είναι ευθυγραμμισμένη.

 

Στην παρα. 7 της Ε/Υ τους, οι Εναγόμενοι αρ. 2 και 3 ισχυρίζονται ότι η πλημμύρα ημερ. 27.10.2009 οφείλεται σ’ ένα παράδοξο και απρόβλεπτο γεγονός Ανωτέρας Βίας – Act of God (βλ. παρα. 7 της Ε/Υ).

 

Τονίζουν οι Εναγόμενοι 2 και 3 στην ίδια παράγραφο 7, ότι αυτοί δεν ήταν κατά τον ουσιώδη χρόνο κάτοχοι της γης και/ή της περιουσίας από την οποία έγινε οποιαδήποτε διαφυγή ομβρίων υδάτων. Η ευθύνη της περιοχής ανήκει στην Κοινότητα Νήσου, ενώ οι Εναγόμενοι 2 και 3 δεν είχαν οποιαδήποτε ευθύνη.

 

Έπειτα, ισχυρίζονται ότι η ζημιά των Εναγόντων προκλήθηκε από την δική τους αποκλειστική και/ή συντρέχουσα αμέλεια. Σημειώνουν ότι η Ενάγουσα εξασφάλισε άδεια οικοδομής την 1.3.1981 για την ανέγερση της επίδικης κατοικίας, στην οποία προβλεπόταν κατοικία στο ισόγειο, αποθήκης, γκαράζ και πλυσταριό στο υπόγειο, όχι όμως υπνοδωμάτιο στο υπόγειο, ενώ οι Ενάγοντες κατά τον ουσιώδη χρόνο της παρούσας αγωγής προέβαιναν σε παράνομη χρήση του υπογείου (χρήση ενός δωματίου ως υπνοδωματίου αντί ως αποθήκης). Ειδικότερα, είναι η θέση των Εναγομένων αρ. 2 και 3 (βλ. παρα. 10 των Ε/Υ τους) ότι?

 

1.     «Οι ιδιοκτήτες του τεμαχίου με αρ. XXXXX του φύλλου σχεδίου XXXIX 7 E2 (και ακολούθως 684 και αρ. 951), το οποίο διαχωρίστηκε σε 10 οικόπεδα, ζήτησαν την κατασκευή έργων προστασίας του κτήματος τους από τα διερχόμενα νερά της βροχής, τα οποία διέρχονταν από υφιστάμενο εγγεγραμμένο φυσικό αργάκι.

 

2.     Το έργο ανοικτός τετραγωνικός οχετός όμβριων υδάτων εκτελέστηκε με πλήρη επιτυχία και δεν υπήρξε οποιαδήποτε παρατήρηση ή διαφωνία για τον τρόπο κατασκευής ή για τη χωρητικότητα του οχετού.  Ο τετραγωνικός οχετός ευθύς εξ αρχής κατέληγε σε υφιστάμενο κλειστό οχετό κάτω από την XXXXX με τον ίδιο τρόπο που κατέληγαν τα νερά του αργακιού, προτού κατασκευαστεί ο τετραγωνικός οχετός μέσα στο τεμάχιο των Εναγόντων. Ο εν λόγω οχετός, παρόλο που δεχόταν μεγάλες ποσότητες νερού, ουδέποτε πλημμύρισε στο παρελθόν πλην την 27/10/2009, οπότε οι βροχοπτώσεις ήταν πρωτοφανείς και ιδιαίτερα έντονες.

 

3.     Την 27/10/2009 το μέγεθος της πλημμύρας ήταν τέτοιο που όχι μόνο τα αργάκια είχαν υπερχειλίσει, αλλά και οι περισσότεροι δρόμοι των κοινοτήτων Πέρα Χωριού Νήσου, αλλά και των γειτονικών κοινοτήτων Αγίας Βαρβάρας και Αλάμπρας, περιλαμβανομένων και των δρόμων γύρω από το τεμάχιο των Εναγόντων οι οποίοι μετατράπηκαν σε ποταμούς, με αποτέλεσμα να διακοπεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Στις 27/10/2009 διακόπηκε η κυκλοφορία σε πολλούς δρόμους των κοινοτήτων ενώ προβλήματα δημιουργήθηκαν επί και στο νέο υπεραστικό δρόμο Λευκωσίας – Λεμεσού όπου τα νερά της βροχής πέρασαν από πάνω. Όπως ήταν φυσικό, τα νερά της βροχής παρέσυραν ξύλα, χόρτα, βαρέλια και κορμούς δέντρων και άλλα άχρηστα υλικά, τα οποία ήταν αδύνατο να παρεμποδιστούν. Τα νερά μεταξύ άλλων παρέσυραν μέρος της περίφραξης παρακείμενου εργοστασίου και λόγω της μεγάλης επιφάνειας που κάλυπταν, αχρήστευαν σε μεγάλο βαθμό τη χρησιμότητα των γριλιών, αφού οι μικρότεροι οχετοί κάτω από τις γρίλιες ήταν πλήρεις νερού.

 

4.      Σε ότι αφορά το υπόγειο, το οποίο με βάση την άδεια οικοδομής αποτελεί αδειούχα αποθήκη γκαράζ και πλυσταριό, αλλά παρανόμως χρησιμοποιείτο με διαφορετικό τρόπο από τους Ενάγοντες, είχε υπερχειλίσει από την είσοδο του νερού από την πρόσοψη. Σημειώνεται δε ότι δεν υπήρχε προστατευτικός τοίχος πάνω στον ανατολικό τοίχο του οχετού κατά μήκος του οικοπέδου των Εναγόντων, οι οποίοι φαίνεται να έκριναν ότι η κατασκευή του δεν ήταν αναγκαία. Συνεπεία των ανωτέρω, οι Εναγόμενοι 2 και 3 ισχυρίζονται ότι η κατ’ ισχυρισμό ζημιά των Εναγόντων προέκυψε από την αποκλειστική και/ή συντρέχουσα αμέλεια των Εναγόντων.»

 

(Η έμφαση με έντονα γράμματα είναι του Δικαστηρίου.)

 

Υπό το φως των ανωτέρω, οι Εναγόμενοι αρ. 2 και 3 εισηγούνται την απόρριψη της αγωγής που ασκήθηκε εναντίον καθενός εξ αυτών, με έξοδα υπέρ τους και εναντίον των Εναγόντων.

 

Με Ειδοποίηση προς τον συνεναγόμενο αρ. 1 που εκδόθηκε από τους Εναγόμενους αρ. 2 και 3 στις 25.10.2019 δυνάμει της Δ.10, θ.12, αυτοί ισχυρίζονται ότι δικαιούνται να αποζημιωθούν πλήρως και ή να λάβουν συνεισφορά από τον Εναγόμενο αρ. 1 για οποιαδήποτε ποσά αποζημιώσεων ήθελε επιδικάσει το Δικαστήριο υπέρ των Εναγόντων και εναντίον των Εναγομένων.

 

Β.      Η ΠΡΟΣΚΟΜΙΣΘΕΙΣΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ.

 

Για την υπόθεση των Εναγόντων προσήλθαν ως μάρτυρες:

 

·                     Η κα XXXXX Αντωνίου - Ενάγουσα αρ. 2 (στο εξής “η Μ.Ε. 1”).  Σχετικά τα πρακτικά των δικασίμων ημερ. 13.10.2020, 2.11.2020 και 5.11.2020.

·                     Ο κ. XXXXX Γεωργίου (στο εξής “ο Μ.Ε. 2”). Σχετικά τα πρακτικά των δικασίμων ημερ. 3.12.2020, 8.2.2021 και 16.2.2021.

·                     Ο κ. XXXXX Μαννούρης (στο εξής “ο Μ.Ε. 3”). Σχετικά τα πρακτικά της δικασίμου ημερ. 12.3.2021.

·                     Ο κ. XXXXX Γιώργαλλος (στο εξής “ο Μ.Ε. 4”). Σχετικά τα πρακτικά της δικασίμου ημερ. 31.3.2021.

·                     Ο κ. XXXXX Αντωνίου – Ενάγων αρ. 1 (στο εξής “ο Μ.Ε. 5”). Σχετικά τα πρακτικά της δικασίμου ημερ. 14.4.2021.

·                     Η κα XXXXX Τσαγγάρη (στο εξής “η Μ.Ε. 6”). Σχετικά τα πρακτικά της δικασίμου ημερ. 1.6.2021.

 

Για την υπεράσπιση του Εναγόμενου αρ. 1 προσήλθαν ως μάρτυρες:

·                     Ο κ. XXXXX Ιωάννου (στο εξής “ο Μ.Υ. 1”). Σχετικά τα πρακτικά των δικασίμων ημερ. 9.6.2021, 30.6.2021 και 7.7.2021.

·                     Ο κ. XXXXX Γεωργίου (στο εξής “ο Μ.Υ. 2”). Σχετικά τα πρακτικά των δικασίμων ημερ. 13.7.2021 και 21.7.2021.

·                     Ο κ. XXXXX Κκαΐλης (στο εξής “ο Μ.Υ.3”). Σχετικά τα πρακτικά της δικασίμου ημερ. 22.7.2021.

 

Για την υπεράσπιση των Εναγομένων αρ. 2 και 3 προσήλθε ως μάρτυρας ο κ. XXXXX Αριστείδου (στο εξής «ο ΜΥ4»), η μαρτυρία του οποίου καταγράφεται στα πρακτικά της δικασίμου ημερ. 22.7.2021. Πέραν αυτού, οι Εναγόμενοι 2 και 3 υιοθέτησαν και τη μαρτυρία του κ. XXXXX Ιωάννου (ΜΥ1) στο σύνολό της.

 

Δεν κλητεύθηκαν ξεχωριστοί μάρτυρες σε ό,τι αφορά την αντιδικία μεταξύ των ιδίων των Εναγομένων σε σχέση με την ευθύνη. Δηλώθηκε κατά το πρώιμο στάδιο της ακρόασης ότι, αναφορικά με την διαδικασία της ειδοποίησης συνεναγόμενου, οι μάρτυρες θα ήσαν οι ίδιοι με εκείνους που θα προσέρχονταν για την αντιδικία μεταξύ Εναγόντων και Εναγομένων.

 

Όλη η μαρτυρία που δόθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου είναι καταγεγραμμένη στα επίσημα πρακτικά του Δικαστηρίου, ως επίσης τα τεκμήρια που κατατέθηκαν βρίσκονται στο φάκελο του Δικαστηρίου. Δεν είναι ευχερές να παρατεθεί στην ολότητά της αυτολεξεί η μαρτυρία στο κείμενο της παρούσας απόφασης. Γίνεται συνοπτική μεταφορά των λεχθέντων ενός εκάστου μάρτυρα, στο βαθμό που κρίνεται αναγκαίο για σκοπούς αιτιολόγησης της δικαστικής κρίσης και κατάληξης επί των επίδικων θεμάτων.

 

 

Η μαρτυρία της Μ.Ε. 1 (Ενάγουσας αρ. 2)

 

Η Ενάγουσα αρ. 2 (ΜΕ1) παρουσίασε και κατέθεσε ως Έγγραφο Α τη γραπτή της δήλωση, την οποία υιοθέτησε ως μέρος της κυρίως εξέτασής της, έδωσε περαιτέρω μαρτυρία και αντεξετάστηκε. 

 

Οι Ενάγοντες αρ. 1 και 2 είναι σύζυγοι. Η Ενάγουσα 2, της οποίας το πατρικό όνομα ήταν Ελλάδα Διαμαντή, είναι ιδιοκτήτρια του επίδικου ακινήτου ως εμφαίνεται στον τίτλο ιδιοκτησίας που κατατέθηκε στο Δικαστήριο ως Τεκμήριο 1 υπό Έγγραφο Α. Πρόκειται για οικόπεδο με ισόγεια κατοικία και υπόγειο επί της XXXXX αρ. 4, Πέρα Χωριό, επαρχία Λευκωσίας (στο εξής “το επίδικο ακίνητο”).  Το εν λόγω ακίνητο βρίσκεται εντός των Κοινοτικών Ορίων των Εναγομένων αρ. 1. Η Ενάγουσα 2 κατοικεί στο Πέρα Χωριό από τότε που γεννήθηκε, δηλαδή από το 1961 όπως η ίδια διευκρίνισε και μαζί με τον σύζυγό της συνεχίζουν να κατέχουν και να κατοικούν στην επίδικη οικία από το 1987.

 

Σε ευθυγράμμιση με την Έκθεση Απαίτησης, η Ενάγουσα ισχυρίστηκε στο πλαίσιο της παρα. 5 του Εγγράφου Α ότι αυτό που συνέβη στις 27/10/2009, δηλαδή οι έντονες και καταρρακτώδεις βροχές, δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο για τα δεδομένα της περιοχής και εποχής.  Ισχυρίστηκε, περαιτέρω, στην παρα. 6 του Εγγράφου Α ότι το επίδικο ακίνητο πλημμύρησε από τη διαφυγή και εισροή των βρόχινων νερών, ως επακόλουθο της οχληρίας που προκάλεσαν οι Εναγόμενοι και λόγω της παράνομης επέμβασης και αμέλειας αυτών και των αντιπροσώπων τους.

 

Στην παρα. 7 του Εγγράφου Α, η Ενάγουσα εξήγησε ότι η θέσή της για το ποιος / τί ευθύνεται για την πλημμύρα, ως εκτίθεται ανωτέρω, εδράζεται στη γνώμη του Πολιτικού Μηχανικού των Εναγόντων, κ. XXXXX Γεωργίου. Πρόκειται για τον πραγματογνώμονα που, όπως αναφέρεται στην παρα. 13 του Εγγράφου Α, διόρισαν οι Ενάγοντες τον Μάιο του 2010, μέσω του ΕΤΕΚ, για την ετοιμασία έκθεσης πραγματογνωμοσύνης για τα αίτια της πλημμύρας. Για την προετοιμασία της έκθεσής του, η Ενάγουσα εφοδίασε τον εν λόγω πραγματογνώμονα με 9 φωτογραφίες, ως το τεκμήριο που κατατέθηκε στο Δικαστήριο με ένδειξη “Έγγραφο Β”, καθώς επίσης με την άδεια οικοδομής του επίδικου ακινήτου και το τοπογραφικό της περιοχής.

 

Λέγει η Ενάγουσα αρ. 2 σε ό,τι αφορά το θέμα της ευθύνης, ότι:

 

• (βλ. παρα. 4 Εγγράφου Α) - Οι Εναγόμενοι είναι υπεύθυνοι και έχουν την ευθύνη αποτελεσματικής κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας των δρόμων και των συστημάτων αποχέτευσης και διοχέτευσης όμβριων και άλλων υδάτων στην περιοχή που βρίσκεται το επίδικο ακίνητο. Οι Εναγόμενοι γνώριζαν ότι οποιαδήποτε διαφυγή των εν λόγω υδάτων ενδέχετο να προκαλέσει ζημιά.
• (βλ. παρα. 8 Εγγράφου Α) - Οι Εναγόμενοι ήταν και είναι υπεύθυνοι για τη διατήρηση καθαρού του ίδιου του καναλιού, ώστε να μην περιορίζεται η χωρητικότητα του σε νερό (η παροχετευτικότητα του), καθώς και για την διατήρηση καθαρών των δρόμων, ιδιαίτερα αυτών που είναι κοντά στο κανάλι, ώστε να μην φράζει και να εμποδίζεται η ομαλή ροή του νερού μέσα στο κανάλι από φερτά αντικείμενα όπως ξύλα, πλαστικά, χόρτα, φυτά, άχρηστα και εν γένει σκουπίδια που τα όμβρια ύδατα παρασέρνουν στο πέρασμα τους και τα εναποθέτουν στο κανάλι.

 

Προσθέτει η Ενάγουσα (ΜΕ1) ότι η γνώμη που της εξέφρασε ο πραγματογνώμονας κ. XXXXX Γεωργίου, τον οποίο είχαν πρόθεση να καλέσουν για να καταθέσει την Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης του στο Δικαστήριο, ήταν συνοπτικά ότι οι Εναγόμενοι, μεταξύ άλλων, πράξεων και παραλείψεων:

o   Παρέλειψαν να εκπονήσουν κατάλληλα σχέδια, όταν κατασκεύαζαν τους οχετούς, το κανάλι και τον τρόπο διαφυγής των βρόχινων νερών.  

o   Περαιτέρω, δεν έλαβαν τα αναγκαία μέτρα και ενέργειες, ούτως ώστε ο εν λόγω οχετός και το κανάλι να είχε συνδεθεί με τον μεγάλο οχετό που υπάρχει στην περιοχή και να μην πλημυρίζει.

o   Παρέλειψαν, επίσης, να καθαρίζουν επαρκώς τον οχετό, ώστε να διαφεύγουν τα βρόχινα νερά.

o   Δεν πήραν τις απαραίτητες προφυλάξεις, ώστε να εμποδίζεται η πτώση βαρελιών, ξύλων, σκουπιδιών και άλλων άχρηστων μέσα στο εν λόγω κανάλι από κοντινό εργοστάσιο.

 

Όπως δήλωσε η Ενάγουσα στην παρα. 12 του Εγγράφου Α, το Τμήμα Δημοσίων Έργων της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά το 2011 που οι Ενάγοντες πλημμύρησαν για δεύτερη φορά, έκανε βελτιωτικά έργα για την διοχέτευση των νερών της βροχής προς τον ποταμό Γυαλιά. Μετά που έγιναν αυτά τα βελτιωτικά έργα και παρά τις έντονες βροχοπτώσεις που ακολούθησαν και ιδιαίτερα του χειμώνα 2019 - 2020, που, ως η θέση της, ήταν οι πιο έντονες των τελευταίων 100 χρόνων, δεν ξαναδημιουργήθηκε πρόβλημα για την οικία των Εναγόντων από τα νερά της βροχής. Όπως οι Εναγόμενοι αρ.1 διαβεβαίωσαν την Ενάγουσα αρ.2, τα νερά της βροχής διοχετεύονται τώρα πια κανονικά μέσω των οχετών και καναλιών και ότι το πρόβλημα έχει λυθεί και να μην φοβάται διότι δεν θα ξαναπλημμυρίσει. 

 

Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Ενάγουσας αρ. 2 στην παρα. 10 του Εγγράφου Α, για την αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν από την επίδικη πλημμύρα στις 27.10.2009 στο επίδικο ακίνητο, οι ξυλουργικές εργασίες έγιναν από τον κ. XXXXX Μιχαήλ, που είναι πελεκάνος και οι Ενάγοντες τον πλήρωσαν για τις εργασίες αυτές €1.766. Αντίγραφο της προσφοράς που τους είχε υποβάλει ο κ. XXXXX Μιχαήλ κατατέθηκε στο Δικαστήριο ως Τεκμήριο 1 προς αναγνώριση. Όλες οι υπόλοιπες διορθωτικές εργασίες, όπως αυτές καταγράφονται στο Παράρτημα 1 του Εγγράφου Α, καθώς και η καθαριότητα, έγιναν από τον κ. XXXXX Λοΐζου Ηρακλή, στον οποίο οι Ενάγοντες κατέβαλαν για τις εργασίες αυτές €17.583. Ο XXXXX Λοΐζου Ηρακλή απεβίωσε τον Αύγουστο του 2020.

 

Όπως επίσης δήλωσε η Ενάγουσα στην παρα. 11 του Εγγράφου Α, από την πλημμύρα προκλήθηκαν ζημιές και στο αυτοκίνητο XXXXX05, ιδιοκτησίας του Ενάγοντα αρ.1, το οποίο κατά τον ουσιώδη χρόνο της πλημμύρας ήταν νόμιμα σταθμευμένο στην αυλή της οικίας των Εναγόντων. Εκτίμηση της ζημιάς του αυτοκινήτου XXXXX05 που ετοιμάστηκε από τον εκτιμητή μηχανοκίνητων οχημάτων XXXXX Μανούρη κατατέθηκε ως Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο Α.

 

Για όλες τις ζημιές που προκλήθηκαν στο αυτοκίνητο XXXXX05, στα υποστατικά του υπογείου της οικίας των Εναγόντων και στο περιεχόμενο τους, οι Ενάγοντες υπέστηκαν τα έξοδα, δαπάνες και απώλειες, όπως φαίνεται στο επισυνημμένο Παράρτημα 1 του Εγγράφου Α.

 

Καταληκτικά στην παρα. 14 του Εγγράφου Α, η Ενάγουσα δήλωσε ότι οι Ενάγοντες αξιώνουν το συνολικό ποσό των €33.674, πλέον νόμιμο τόκο και έξοδα για τις ζημιές που λεπτομερώς εξέθεσαν ανωτέρω ότι υπέστηκαν.  

 

Απαντώντας σε διευκρινιστικές ερωτήσεις του συνηγόρου της, η Ενάγουσα δήλωσε ότι:

• Οι φωτογραφίες ως το Έγγραφο Β που παρέδωσε στον πραγματογνώμονα λήφθηκαν από την ίδια χρησιμοποιώντας φωτογραφική μηχανή κάποιου γείτονά τους, περίπου 4 ώρες μετά που έγινε η πλημμύρα, δηλαδή περί τις 5 μ.μ., όταν οι πυροσβέστες άντλησαν ήδη τα νερά από το υπόγειο και την αυλή της επίδικης οικίας. Από την πλημμύρα τα νερά είχαν ανέλθει σε ύψος 3 μέτρων, έσπασαν τις πόρτες του γκαράζ από την πίεση, κάλυψαν όλο το αυτοκίνητο, κάλυψαν τα δέντρα σε μεγάλο ύψος μέχρι που φαίνονταν μόνο οι μύτες τους. Όταν αντλήθηκε το νερό από την Πυροσβεστική έμεινε η λάσπη, την οποία καθάρισαν τις επόμενες ημέρες.
• Η φωτο Ε1 δείχνει το τέλος του οχετού, ακριβώς δίπλα από την επίδικη οικία. Η φωτο Ε.2 δείχνει το επίδικο κανάλι και ένα μπλε βαρέλι να επιπλέει. Η φωτο Ε3 δείχνει τις σωλήνες που, ως η θέση των Εναγόντων, εμπόδιζαν τη διέλευση του νερού στον οχετό. Η φωτο Ε6 δείχνει το πλημμυρισμένο σπίτι πριν φύγει η Πυροσβεστική. Η φωτο Ε7 δείχνει την αυλή του υπογείου και το γκαράζ αφότου είχαν υποχωρήσει αρκετά τα νερά. Οι φωτο Ε8 και 9 δείχνουν πώς έκλεισε το κανάλι με τα φερτά υλικά- και τα διάφορα που έβγαλε προς τα έξω ο εκσκαφέας.
• Όσα αντικείμενα υπήρχαν στο υπόγειο κατά το χρόνο της πλημμύρας, όπως περιγράφονται στο Παράρτημα 1 του Εγγράφου Α καταστράφηκαν τελείως, γι’αυτό και οι Ενάγοντες τα πέταξαν στον σκουπιδότοπο του Κοτσιάτη.

 

Κατά την αντεξέτασή της, η ΜΕ1 επιβεβαίωσε ότι κατοικεί στην επίδικη οικία από το 1987. Ότι όταν έβγαλε αρχιτεκτονικά σχέδια, γνώριζε ότι εκεί που είναι η επίδικη οικία υπήρχε υδατόρευμα όπου κυλούσαν τα όμβρια ύδατα και κατέληγαν σε ένα μικρό γεφύρι. Θυμόταν η ΜΕ1 ότι πλήρωσε στο Κοινοτικό Συμβούλιο και όχι στον Έπαρχο Λευκωσίας για την έκδοση άδειας οικοδομής της επίδικης οικίας. Έλαβε επίσης Πολεοδομική άδεια. Στην μεριά του υπογείου, όπου κατασκευάστηκε η ράμπα για το αυτοκίνητο, υπήρχε κατωφέρεια και από το πλάι του υπογείου μέχρι και πίσω, κατασκευάστηκε τοίχος, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες Ε6 και Ε7 στα σημεία που η ΜΕ1 σημείωσε με κόκκινη πένα. Δεν κτίστηκε οποιοσδήποτε τοίχος στην πρόσοψη. Στην αυλή του υπογείου κτίστηκε λάκκος για να μαζεύει τα όμβρια ύδατα. Αυτός ο λάκκος κτίστηκε εξ αρχής, παράλληλα με τους σηπτικούς λάκκους, πριν καν ενωθούν με το αποχετευτικό σύστημα. Για την επίδικη οικοδομή, οι Ενάγοντες εξασφάλισαν μέχρι και Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης.

 

Υποδείχθηκε στην ΜΕ1 από τον συνήγορο του Εναγομένου αρ. 1 μια επιστολή ημερ. 30.3.1985, την οποία η ΜΕ1 αναγνώρισε ότι είχε υπογράψει αυτή μαζί με άλλους 6 συγγενείς της ως συνιδιοκτήτες μιας έκτασης γης, περιλαμβανομένου του οικοπέδου όπου η ΜΕ1 έκτισε εν τέλει την επίδικη οικία και με την οποία επιστολή αυτοί ζητούσαν από τον Έπαρχο Λευκωσίας την άμεση κατασκευή έργων αντιπλημμυρικών για προστασία του ακινήτου τους από πιθανές πλημμύρες και μεγάλες κατασκευές, υποδεικνύοντας ότι το πρόβλημα που εντόπιζαν ήταν ότι υπήρχε απορροή νερών της βροχής από όλη τη γύρω περιοχή προς τη δυτική πλευρά του τεμαχίου τους καθιστώντας επικίνδυνο για κατοικία μεγάλο μέρος αυτού. Η επιστολή κατατέθηκε στο Δικαστήριο ως τεκμήριο με ένδειξη Έγγραφο Γ. Συμφώνησε η ΜΕ1 ότι οι αρμόδιες αρχές ευαισθητοποιήθηκαν από το περιεχόμενο της επιστολής αυτής και τα επίδικα αντιπλημμυρικά έργα κατασκευάστηκαν περί το 1987. Από το 1988 μέχρι την ουσιώδη ημερομηνία της 27.10.2009, η ΜΕ1 παραδέχθηκε ότι ο ανοικτός οχετός παρά την επίδικη οικία δεν πλημμύρισε ποτέ, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών.

 

Ερωτηθείσα κατά την αντεξέτασή της αν θυμόταν καλά την καταιγίδα της επίδικης ημερομηνίας, η ΜΕ1 απάντησε ότι “Δεν το ξεχνώ, ούτε θα το ξεχάσω μέχρι να πεθάνω, γιατί ήταν τρομακτική εμπειρία”. Ως η θέση της ΜΕ1, έβρεχε από τις 11 π.μ. μέχρι τις 2 μ.μ. Δηλαδή, δυνατή βροχή για περίπου ένα τρίωρο. Αρνήθηκε η ΜΕ1 την περιγραφή που έδωσε ο συνήγορος του Εναγομένου 1 ότι ήταν πολύ περισσίτερη βροχή από κάθε άλλη προηγούμενη φορά, σε πολύ λίγο χρόνο. Αρνήθηκε η ΜΕ1 ότι ήταν ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, υποδεικνύοντας ότι ξαναπλημμύρησαν το 2011 ενόσω δεν υπήρχε ακραίο φαινόμενο. Παραδέχθηκε, πάντως, η ΜΕ1 ότι αυτή δεν γνώριζε να πει πόσος ήταν ο όγκος νερού που έπεσε μέχρι που πλημμύρησε η οικία της την επίδικη ημερομηνία (27.10.2009), γι’αυτό και δεν μπορούσε να συμφωνήσει με την υποβληθείσα θέση του συνηγόρου του Εναγομένου 1 ότι ο όγκος βρόχινων νερών ανήλθε σε 37 mm που ήταν τεράστιος και πρωτοφανής. Δεν γνώριζε η ΜΕ1 ούτε αν από επιστημονικής άποψης ήταν κατάλληλο να χαρακτηρισθεί ως ακραίο καιρικό φαινόμενο αυτό που συνέβη στις 27.10.2009.

 

          Συμφώνησε η ΜΕ1 ότι τα μπλε βαρέλια που βρέθηκαν μέσα στον οχετό ήταν φερτά υλικά που παρέσυρε η βροχή κατά την επίδικη ημερομηνία από το εργοστάσιο επεξεργασίας χλωρίνης που υπήρχε στην περιοχή. Μαζί μ’αυτά υπήρχαν και άλλα φερτά υλικά όπως ξύλα, σκουπίδια, ακαθαρσίες. Αρνήθηκε η ΜΕ1 την υποβληθείσα σε αυτήν θέση του συνηγόρου του Εναγομένου 1 ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο είχε συνεργεία που καθάριζαν “τακτικά” τον οχετό από φερτά υλικά. Απεναντίας, ήταν η θέση της ΜΕ1 ότι “σπανίως” το έπρατταν. Η ΜΕ1 ως νοικοκυρά που είναι, ισχυρίστηκε ότι βρισκόταν διαρκώς στο σπίτι και έβλεπε ότι μόνον όταν η ίδια τηλεφωνούσε στο Κοινοτικό Συμβούλιο πήγαινε το συνεργείο για να καθαρίσει τον οχετό.

 

          Ισχυρίστηκε η ΜΕ1 ότι δεν θυμόταν αν, στην άδεια οικοδομής της επίδικης οικίας, έλαβε άδεια να δημιουργήσει υπνοδωμάτιο εντός του υπογείου, παραδέχθηκε παραταύτα ότι κατά την επίδικη ημερομηνία υπήρχε χώρος στο υπόγειο που χρησιμοποιήτο ως υπνοδωμάτιο. Υποβλήθησε στην ΜΕ1 ότι τα αντικείμενα που περιγράφει στο Παράρτημα 1 υπό Έγγραφο Α ως περιεχόμενο υπνοδωματίου, ήταν εκεί κατά παράβαση της άδειας οικοδομής και με δική της ευθύνη, γι’αυτό και δεν δικαιούται να ζητά αποζημιώσεις για την καταστροφή τους. Η απάντηση που έδωσε η ΜΕ1 σε κάθε ένα σκέλος της υποβολής αυτής ξεχωριστά ήταν “Δεν γνωρίζω”. Στη συνέχεια διευκρίνισε ότι οι ίδιοι οι Ενάγοντες κατάρτησαν το Παράρτημα 1 βάσει αντικειμένων που ήταν όντως υπαρκτά κατά την επίδικη ημερομηνία, τα οποία αναγνωρίζοντας ότι δεν ήταν καινούρια, ήταν χρησιμοποιημένα, κοστολογήθηκαν σε τιμές χαμηλότερες εκείνων που θα χρεώνονταν αν ήταν καινούρια και αρνήθηκε η ΜΕ1 ότι οι τιμές αυτές ήταν αυθαίρετες ή υπερβολικές. Την καταγραφή των ζημιών, ήταν η θέση της ΜΕ1 ότι την έκαναν στην παρουσία ατόμων από το Γραφείο του Επάρχου που επισκέφθηκαν την επίδικη οικία. Πρόσθετα, η ΜΕ1 σημείωσε ότι αυτή έχει ήδη λάβει ένα μικρό ποσό αποζημίωσης από τις Γενικές Ασφάλειες Κύπρου για τις ζημιές που υπέστη από την πλημμύρα.

 

          Η αντεξέταση που έγινε από τον συνήγορο του Εναγόμενου 1 όπως περιγράφεται πιο πάνω, υιοθετήθηκε από τη συνήγορο των Εναγομένων 2 και 3 ως μέρος της δικής της αντεξέτασης για τη ΜΕ1.

 

          Συμπληρωματικά, η συνήγορος των Εναγομένων 2 και 3 ρώτησε την ΜΕ1 αν, εκτός από την κατασκευή λάκκου για απορρόφηση των όμβριων υδάτων εντός του υπογείου, οι Ενάγοντες είχαν κάνει οποιαδήποτε άλλη κατασκευή για προστασία της επίδικης οικίας από ενδεχόμενες πλημμύρες. Η ΜΕ1 απάντησε καταφατικά, παραπέμποντας  στο γεγονός ότι ο τοίχος του οχετού που εφάπτετο της επίδικης οικίας ήταν πιο χαμηλός αρχικά και πρόσθεσαν οι Ενάγοντες ένα κομμάτι κατά μήκος αυτού από την είσοδο της οικίας μέχρι το πλάι στη δυτική πλευρά της οικίας. Περαιτέρω, η ΜΕ1 ανέφερε ότι οι Ενάγοντες έλαβαν  τουρπίνα πάνω από το λάκκο απορρόφησης των όμβριων υδάτων στο υπόγειο της οικίας, για σκοπούς άντλησης των υδάτων, αλλά την επίδικη ημερομηνία της πλημμύρας, διακόπηκε η παροχή ρεύματος και δεν μπορούσαν να θέσουν την αντλία σε λειτουργία.

 

          Υπό το φως των πιο πάνω μέτρων που έλαβαν οι ίδιοι οι Ενάγοντες για να προστατεύσουν την οικία τους από ενδεχόμενες πλημμύρες, η ΜΕ1 αρνήθηκε την υποβληθείσα σε αυτήν θέση της συνηγόρου των Εναγομένων 2 και 3 ότι δήθεν εξαιτίας πράξεων ή παραλείψεων των ιδίων των Εναγόντων εκτέθηκε η οικία τους σε περιττό κίνδυνο καταστροφής από πλημμύρες.

 

          Από την άλλη, η ΜΕ1 συμφώνησε με την συνήγορο των Εναγομένων 2 και 3 ότι οι πράξεις και παραλείψεις που η ίδια η ΜΕ1 απέδωσε στους Εναγόμενους μέσα από τη γραπτή της δήλωση (Έγγραφο Α) στηρίζεται στη γνώμη του πολιτικού μηχανικού Ανδρέα Γεωργίου και όχι σε δική της προσωπική γνώση για ό,τι αφορά την κατασκευή του επίδικου ανοικτού οχετού. Αρνήθηκε, ωστόσο, η ΜΕ1 την υποβολή ότι ο ανοικτός οχετός “κατασκευάστηκε με επιτυχία”, όπως επίσης αρνήθηκε την υποβολή ότι πριν από την ουσιώδη ημερομηνία της 27.10.2009 οι Ενάγοντες ουδέποτε παραπονέθηκαν για την χωριτικότητα του ανοικτού οχετού. Απεναντίας, η ΜΕ1 ισχυρίστηκε ότι οι Ενάγοντες είχαν αποταθεί πολλές φορές στο Κοινοτικό Συμβούλιο για να εκφράσουν την ανησυχία τους για την έξοδο του νερού κάτω από το γεφύρι. Επανέλαβε η ΜΕ1 τη θέση της ότι δεν επρόκειτο για ακραίο ή απρόβλεπτο καιρικό φαινόμενο και ότι, αν κατασκευαζόταν ορθά ο ανοικτός οχετός, δεν θα υπήρχε η επίδικη πλημμύρα.

 

          Όσον αφορά τις ζημιές για τις οποίες αξιώνει ειδικές αποζημιώσεις ως φαίνεται στο Παράρτημα 1 του Εγγράφου Α, η ΜΕ1 είδε και αναγνώρισε την επιστολή που της παρουσίασε η συνήγορος των Εναγομένων 2 και 3, ημερ. 4.6.2010, με την οποία ο Έπαρχος πληροφορούσε την ΜΕ1 ότι “με βάση τα κριτήρια που εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο, δεν μπορεί να σας παραχωρηθεί οικονομική βοήθεια, επειδή οι ζημιές έγιναν σε υποστατικό που καλύπτετο από ασφάλεια”. Η επιστολή αυτή κατατέθηκε ως τεκμήριο με ένδειξη “Έγγραφο Δ”. Ισχυρίστηκε η ΜΕ1, ερωτηθείσα συναφώς, ότι δεν διατηρεί οποιεσδήποτε φωτογραφίες να παρουσιάσει στο Δικαστήριο για τα αντικείμενα που υπήρχαν στο υπόγειο και τα οποία καταστράφηκαν από την πλημμύρα, ακριβώς επειδή είχε αποστείλει τις φωτογραφίες στην ασφαλιστική εταιρεία που την αποζημίωσε και έκτοτε έχουν χαθεί. Υπερασπίστηκε, όμως, η ΜΕ1 το εύλογο των ποσών που αξιώνει ως ειδικές αποζημιώσεις για τα εν λόγω αντικείμενα, ισχυριζόμενη ότι οι τιμές αυτές δεν είναι υπερβολικές, διότι δεν θα μπορούσε κανείς να αγοράσει τα ίδια αντικείμενα, έστω χρησιμοποιημένα, σε τέτοιες τιμές. Διαφώνησε η ΜΕ1 με την υποβληθείσα σε αυτήν θέση ότι ουδεμία υποχρέωση έχουν οι Εναγόμενοι 2 και 3 να την αποζημιώσουν είτε για τα αντικείμενα είτε για το αυτοκίνητο ή/και τις λοιπές ζημιές που προκλήθηκαν εξαιτίας ενός ακραίου καιρικού φαινομένου.

 

          Κατά την επανεξέτασή της, η ΜΕ1 παρουσίασε και κατέθεσε την Άδεια Οικοδομής της επίδικης οικίας (βλ. το τεκμήριο με ένδειξη “Έγγραφο Ε”) και το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης (βλ. το τεκμήριο με ένδειξη “Έγγραφο Στ”). Υπέδειξε η ΜΕ1 ότι την επίδικη ημερομηνία πλημμύρησαν πάρα πολλά υποστατικά, όχι μόνον η επίδικη οικία.  

 

Η μαρτυρία του Μ.Ε. 2 (κ. Ανδρέα Γεωργίου)

 

Ο ΜΕ2 είναι Πολιτικός Μηχανικός με ειδικότητα Υδραυλικού Μηχανικού.  Κατά την ακρόαση στο Δικαστήριο, ο ΜΕ2 περιέγραψε κατά την κυρίως εξέτασή του τα προσόντα του, τις γνώσεις και την εμπειρία του ως εμπειρογνώμονα σε θέματα υδραυλικής.

 

Συγκεκριμένα, όπως ο ίδιος ανέφερε, ο ΜΕ2 ολοκλήρωσε τις σπουδές του ως πολιτικός μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 1986. Από το 1987 μέχρι το 1992 εργάστηκε ως πολιτικός μηχανικός στη Λιβύη για την εταιρεία J & P. Έκτοτε εργάζεται στον Δήμο Παραλιμνίου ως πολιτικός μηχανικός. Ενόσω εργαζόταν στον Δήμο Παραλιμνίου, ο ΜΕ2 συμπλήρωσε ένα διετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα για Δημόσια Διοίκηση και Διεύθυνση από το 1998 μέχρι το 2000. Έχει πείρα ως πραγματογνώμονας διορισμένος από το ΕΤΕΚ για διάφορες υποθέσεις και επίσης είναι διαιτητής στον κατάλογο των εγκεκριμένων διαιτητών του ΕΤΕΚ.

 

Όπως περαιτέρω εξήγησε ο ΜΕ2, στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο υπάρχουν τρεις ειδικότητες πολιτικού μηχανικού? του δομοστατικού, του συγκοινωνιολόγου και του υδραυλικού. Η δική του ειδικότητα, του υδραυλικού μηχανικού, καλύπτει ένα μεγάλο εύρος θεμάτων της μηχανικής, όπως φράγματα, υδροηλεκτρικά έργα, αποχετευτικά ομβρίων υδάτων, αποχετευτικά λυμάτων, λιμενικά έργα, ακτομηχανική, υδατοπρομήθεια και λοιπά.

 

Στο πλαίσιο των καθηκόντων του ως Πολιτικός Μηχανικός στο Δήμο Παραλιμνίου, o ME2 δήλωσε ότι είναι αρμόδιος για θέματα ανάπτυξης γης, για διαχωρισμούς οικοπέδων, για άδειες οικοδομών, ενεργεί ως συντονιστής για πολεοδομικά έργα του Δήμου και για διάφορα άλλα έργα του Δήμου από κοινού με άλλες υπηρεσίες. Ελέγχει το προσωπικό του Δήμου και τα διάφορα συνεργεία για καθαριότητα, για χώρους πρασίνου κλπ.

 

Ο ΜΕ2 γνώρισε τους Ενάγοντες για πρώτη φορά μετά που διορίστηκε από το ΕΤΕΚ ως πραγματογνώμονας στις 6.4.2010, κατόπιν εντολής της Ενάγουσας και μιας άλλης γειτόνισσας της (κας Ζαντήρα), των οποίων τα ακίνητα επλήγησαν από την πλημμύρα ημερ. 27.10.2009 στο Πέρα Χωρίο. Ο ΜΕ2 σύναψε συμφωνία με τις εντολείς του στις 8.6.2010 και βάσει των όρων εντολής που έλαβε,  ετοίμασε Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης:

-      Για να διερευνήσει τα αίτια που προκάλεσαν την πλημμύρα των υποστατικών των δύο κυριών και καταγραφή του κόστους των ζημιών που υπέστηκαν εξαιτίας αυτής,  

-      Για να διερευνήσει την κατάσταση του υφιστάμενου καναλιού – οχετού ομβρίων υδάτων, και

-      Για να καταγράψει την εισήγησή του και τη μεθοδολογία για τις ενδεχόμενες διορθωτικές ενέργειες, ώστε να υπάρξει βελτίωση του εν λόγω καναλιού – οχετού, για να μην επαναληφθεί τέτοια πλημμύρα.

 

Η Έκθεση αυτή κατατέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου από τον ΜΕ2 ως τεκμήριο με ένδειξη Έγγραφο Ζ, την οποία υιοθέτησε ως μέρος της μαρτυρίας του. Οι όροι εντολής του, ως φαίνονται πιο πάνω, είναι καταγεγραμμένοι στο Παράρτημα Δ του Εγγράφου Ζ.

 

Στο Παράρτημα Ε της Έκθεσης, ο ΜΕ2 παρέθεσε τις 9 φωτογραφίες που παρέλαβε από την Ενάγουσα αρ. 2, σημειωμένες ως Ε1 έως Ε9, καθώς επίσης την άδεια οικοδομής της οικίας της (Ε10) και το τοπογραφικό της περιοχής (Ε11).

 

Στο Παράρτημα Η της Έκθεσης υπάρχουν όλες οι φωτογραφίες που έλαβε υπόψη του ο ΜΕ2 κατα την εκπόνηση της Έκθεσής του, αριθμημένες ως Η1 μέχρι Η43.

 

Ήταν η θέση του ΜΕ2 ότι την ημέρα που αυτός υπέγραψε τη συμφωνία για ετοιμασία της Έκθεσής του, ήτοι στις 08/06/2010, έκανε και τις επιτόπου μετρήσεις, τις αποτυπώσεις και τα σκαριφήματα που δείχνουν την κατάσταση του ανοικτού καναλιού και των οχετών παρά την επίδικη οικία της Ενάγουσας αρ. 2.

 

Ο Μ.Ε. 2 κατέγραψε στο πόρισμά του, υπό την παράγραφο (α) αυτού, ότι:

“Το ανοικτό κανάλι – οχετός στην υπό εξέταση περιοχή διοχετεύει τα όμβρια ύδατα από την περιοχή ανάντι της οδού Βασιλικών που εκτείνεται από τον κύριο δρόμο Λάρνακας – Λευκωσίας μέσω της κοινότητας Πέρα Χωριού και Νήσου και της Λεωφόρου Λεμεσού. Το ανοικτό κανάλι φθάνει μέχρι την XXXXX (όπου και η οικία της Ενάγουσας αρ.2)  και μετατρέπεται σε κλειστό οχετό κάτω από τον δρόμο (βλ. Παράρτημα Ζ2) και συνεχίζει κατάντι.”.[4]

 

Ακολούθως, με παραπομπή στις φωτογραφίες του Παραρτήματος Η9, Η11 και Η12, ο ΜΕ2 κατέγραψε τη γνώμη του ότι:

“Η παροχετευτικότητα του οχετού επηρεάζεται από τον τρόπο κατασκευής του (τοιχώματα – δοκοί), από τη σωλήνα και φυσικά από τα αντικείμενα που σταματούν σ’αυτήν (βαρέλι, βλάστηση, κλπ)”.

 

Επίσης, με παραπομπή στις φωτογραφίες Η24 και Η25, ο ΜΕ2 επεσήμανε ότι:

“Η διατομή του ανοικτού καναλιού (180 Χ 300) μειώνεται σε 3 οχετούς διαμέτρου 120 εκατοστών, οι οποίοι και επηρεάζονται αρνητικά λόγω των σωλήνων (ΑΗΚ, αποχετευτικού, υδατοπρομήθειας)”.

 

          Έδειξε επίσης στις φωτογραφίες Η26 και 27 ότι το κανάλι είναι σε πιο ψηλό επίπεδο από την αυλή της Ενάγουσας αρ. 2.

 

          Τέλος, με αναφορά στη φωτογραφία Η42, ο ΜΕ2 παρατήρησε ότι δεν υπάρχουν πεζοδρόμια στην πρόσοψη της οικίας της Ενάγουσας αρ. 2.

 

          Όσον αφορά τις ζημιές που υπέστη η οικία της Ενάγουσας αρ. 2 από την επίδικη πλημμύρα και το κόστος των εργασιών επιδιόρθωσης, ο ΜΕ2 παράθεσε στην παράγραφο ε) της Έκθεσής του όσα του δήλωσε η ίδια η Ενάγουσα αρ. 2. Όπως κατέγραψε, η μόνη διευκρίνιση που ο ίδιος ζήτησε και έλαβε από την Ενάγουσα ήταν ότι τα ποσά αυτά στηρίζονταν σε τιμές βάσει προσφορών που αυτή έλαβε και είχε στην κατοχή της. Ουδεμία δική του εκτίμηση κατέγραψε ο ΜΕ2 για το εόδος των ζημιών ή/και για το εύλογο ή μη του κόστους επιδιόρθωσης των ζημιών που του δήλωσε η Ενάγουσα αρ.2.

 

          Στην παρα. στ) του πορίσματός του, ο ΜΕ2 κατέγραψε τις εισηγήσεις του για βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα όπως την επίδικη πλημμύρα. Ειδικότερα, κατέγραψε τις εξής 7 εισηγήσεις:

 

1)    Χρειάζεται μελέτη ώστε να μην οδηγούνται όλα τα νερά της βροχής από τον αυτοκινητόδρομο μέσω του καναλιού αυτού από την κοινότητα Πέρα Χωρίου Νήσου.

 

2)    Να γίνει καθαρισμός του καναλιού από τα χόρτα, ξύλα, βλάστηση, βαρέλια, κλπ, σε όλο το μήκος του.

 

3)    Στον κλειστό οχετό στη λεωφόρο XXXXX, η παροχετευτικότητα θα ήταν 3 Χ 0,6² ΧΠ =3.4m², εάν δεν υπήρχαν τα προβλήματα – εμπόδια των σωλήνων  των υπηρεσιών, ενώ στο ανοικτό κανάλι αμέσως πριν η δυνατότητα είναι 1.8m X 3.0m = 5.4 m² (βλ. παράρτημα Ν). Η κατάσταση αυτή θα πρέπει να βελτιωθεί ώστε να αυξηθεί η παροχετευτικότητα του κλειστού αγωγού και να μην δημιουργείται  υπερκρίσιμη ροή παρά την οικία της κας Αντωνίου.

 

4)    Θα πρέπει στο εργοστάσιο παρά την οικία της κας Ζαντήρα να γίνει περίφραξη ώστε τα βαρέλια και άλλα υλικά να μην οδηγηθούν και πάλιν από τα νερά της βροχής στο κανάλι και μετά να κλείσουν τον οχετό παρά την οικία της κας Αντωνίου.

 

5)    Θα πρέπει να απομακρυνθούν οι σωλήνες αποχετεύσεων ύδρευσης, ΑΤΗΚ που κατευθύνονται εγκάρσια στην ροή του καναλιού και μειώνουν δραστικά την παροχετευτικότητά του.

 

6)    Να γίνουν οι περιφράξεις και πεζοδρόμια στα υποστατικά κας Ζαντήρα και κας Αντωνίου.

 

7)   Να τοποθετηθεί γρίλια στην οδό Βασιλικών εγκάρσια στο δρόμο πάνω ακριβώς από τον οχετό / κανάλι και τα επιφανειακά νερά που τώρα λιμνάζουν μπροστά στην οικία κας Ζαντήρα να οδηγούνται στο κανάλι”.

 

Εξήγησε ο ΜΕ2 ότι, όταν πέφτει βροχόπτωση, ανάλογα με το τι έδαφος βρίσκει, οδηγείται το νερό προς την κατεύθυνση όπου λόγω της βαρύτητας πρέπει να πάει, δηλαδή από πιο ψηλά θα πάει προς πιο χαμηλά. Η λεκάνη απορροής από αυτήν την περιοχή ανάγκαζε τα νερά της βροχής από τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού ? Λευκωσίας να πηγαίνουν σε μεγάλες ποσότητες προς το χωριό Νήσου. Στις φωτογραφίες Η1 και Η2 του Εγγράφου Ζ φαίνεται ο κύριος δρόμος που διασταυρώνει με την οδό Βασιλικών και κάτω από τον δρόμο φαίνεται η κατασκευή του οχετού, μία κατασκευή που λειτουργεί σαν γέφυρα και επιτρέπει στα νερά της βροχής να περνούν μέσα από αυτήν.

 

Με παραπομπή στη φωτογραφία Η24, ο ΜΕ2 έδειξε στην πάνω δεξιά γωνιά το μπροστινό μέρος ενός κόκκινου αυτοκινήτου και εξήγησε ότι εκεί είναι η κατάληξη του μεγάλου οχετού που έρχεται από ανάντι, δηλαδή από πιο πίσω.

 

Στη φωτογραφία Η25 φαίνεται από λίγο πιο πίσω, ο ανοικτός αγωγός, τον οποίο ο ΜΕ2 μέτρησε ότι έχει 3 μέτρα πλάτος και ύψος 1.80 μέτρα. Επεσήμανε ο ΜΕ2 ότι όταν πλησιάζουμε το γεφύρι που είναι κάτω από τη λεωφόρο Μακαρίου, η διατομή του οχετού μικραίνει πάρα πολύ, γιατί υπάρχει ο δρόμος από πάνω που είναι κάποιου πάχους.

 

Ενώ δηλαδή η διατομή του ανοικτού οχετού είναι 3μ. επί 1.80μ., που ισούται με 5.4 τ.μ., λίγα μέτρα παρακάτω η διατομή γίνεται πολύ μικρότερη και αν μετρήσει κάποιος τη διατομή μέσα στον υπόνομο, κάτω από το δρόμο, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν τρεις μεγάλες στρογγυλές σωλήνες των 120 εκ., με ακτίνα έκαστης σωλήνας 0.6 μ. Μειωνόταν, κατ’ αυτόν τον τρόπο η πραγματική παροχετευτικότητα του οχετού κάτω από τον δρόμο σε 3,40μ από 5.4μ που ήταν ο ανοικτός οχετός.

 

Συνεπώς, το νερό που διερχόταν του ανοικτού οχετού καλύπτοντας μίαν επιφάνεια 5.4 τ.μ. αναγκαζόταν στο σημείο του κλειστού αγωγού κάτω από το δρόμο να περάσει μόνο μέσα από επιφάνεια 3.4 τ.μ., μικρότερη δηλαδή κατά 2 τ.μ.. Έτσι, το νερό δεν μπορούσε να φύγει κάτω από τον αγωγό και έπρεπε να βρει αλλού διέξοδο.. Στην επίδικη περίπτωση, δυστυχώς, δεν ήταν μόνο 2 τ.μ. που βρήκαν αλλού διέξοδο, γιατί η ύπαρξη των σωλήνων αυτών που περιέγραψε ο ΜΕ2, οι οποίες έκλειναν τη δίοδο όχι μόνον του νερού, αλλά και σε κάπως μεγαλύτερα υλικά, όπως ήταν τα κλαδιά, τα σακούλια, τα βαρέλια που ήρθαν από το παρακείμενο εργοστάσιο, με αποτέλεσμα το νερό να μην έχει καθόλου διέξοδο ούτε στα 3.4 τ.μ., για να μπορεί να πάει κατάντι, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει συνέχεια η στάθμη του νερού και να πλημμυρίσει και το σπίτι της Ενάγουσας αρ. 2.

 

Σε διευκρινιστική ερώτηση του Δικαστηρίου αν ο ΜΕ2 τελικά θεωρεί ότι είναι η κατασκευή του οχετού που δημιουργούσε το πρόβλημα ή αν ήταν η καθαριότητα του οχετού το πρόβλημα, ο ΜΕ2 υπήρξε σαφής στη γνώμη του ότι έπασχε η κατασκευή και υποστήριξε ότι η γνώμη του αποδεικνύεται ως ορθή στις φωτογραφίες 24 και 25. Το ορθό κατά τον ΜΕ2 θα ήταν να ήταν μικρότερη η διατομή από ανάντι και αμέσως μετά να μεγαλώνει. Δηλαδή πιο ψηλά η παροχετευτικότητα να ήταν 3,4 τ.μ. και μετά να γινόταν 5,4 τ.μ..

 

Συμπλήρωσε ο ΜΕ2 την εικόνα που διαπίστωσε κατά ή περί τις 8.6.2010 που πήγε επί τόπου στην περιοχή, λέγοντας ότι, κατά την επίσκεψη που έκανε, περπάτησε όλη τη διαδρομή του υδατορεύματος και είδε ποιες κατασκευές υπήρχαν. Αυτές που εντόπισε, φαίνονται στις φωτογραφίες Η4, Η6 και Η10 του Εγγράφου Ζ: Στην φωτο. Η4 φαίνεται το τοξοειδές κατασκεύασμα που είναι παλιό γεφύρι, παλιός οχετός, που διασταυρώνει αυτήν την κατασκευή και πάει προς δεξιά στη γέφυρα κάτω από τη λεωφόρο. Στην φωτο. Η6 φαίνεται πάλι να υπάρχει μία σύνδεση. Πόσα καλά λειτουργούσαν αυτές οι συνδέσεις, δεν ήταν μέσα στους όρους εντολής του ΜΕ2 να μπει μέσα για να τις ελέγξει. Ήταν όμως η θέση του ΜΕ2 ότι τα νερά που πέφτουν στην περιοχή θα μπορούσαν να βρίσκουν κάποια διέξοδο ανάποδη, δηλαδή αντί να οδηγούνται κάτω από τη λεωφόρο, να φεύγουν από τον μεγάλο οχετό και να πηγαίνουν αλλού στο χωριό.

 

Στη φωτο. Η10 ο ΜΕ2 διαπίστωσε τις ακαθαρσίες που υπήρχαν κατά ή περί τις 8.6.2010. Ως η θέση του ΜΕ2, το ότι δεν ήταν καθαρισμένο και συντηρημένο σωστά το κανάλι αυτό, εύκολα αποδεικνύεται από τη φωτογραφική αποτύπωση.

 

            Ο ΜΕ2 παρέπεμψε στις φωτογραφίες Η26 και Η27, για να αποδείξει ότι το κανάλι είναι πιο ψηλά από την αυλή της οικίας της Ενάγουσας αρ. 2. Εξήγησε τα εξής:

·              Στις φωτο. Η26 και Η27 (όπως σημείωσε χειρόγραφα με πένα ο ΜΕ2) φαίνεται δίπλα από το δέντρο, στα δεξιά, ο τοίχος περίφραξης της οικίας της Ενάγουσας αρ. 2. Αμέσως μετά από τον τοίχο αυτό είναι το κανάλι.

·              Το κανάλι φανερώνει ποιο είναι το πιο ψηλό σημείο που μπορούν να φτάσουν τα νερά της βροχής και να μην υπάρξει έξοδός τους προς άλλες ιδιοκτησίες, να μείνουν μέσα στο κανάλι. Δηλαδή, το κανάλι κατασκευάστηκε έτσι ώστε η ροή των νερών να εγκιβωτίζεται μέσα σ' αυτό.

·              Όπως φαίνεται από τη φωτογραφία 26, η αυλή και η θέση του γκαράζ της οικίας της Ενάγουσας αρ. 2 είναι πολύ πιο κάτω από την άνω στάθμη του καναλιού.

 

            Υπό το φως των πιο πάνω, ο ΜΕ2 επανέλαβε τη θέση του ότι –

 

“αυτό το κανάλι υπερχείλισε στη συγκεκριμένη θέση της συμβολής του με τη ΧΧΧΧΧ, γιατί η ροή σε επιφάνεια 5.4 τετραγωνικά μέτρα υποχρεώθηκε να μπει σε επιφάνεια 3.4 μέτρα με την προβληματική ύπαρξη εκείνων των σωλήνων, που είπαμε ότι δεν έπρεπε να υπάρχουν κιόλας, ήταν επιβαρυντικός παράγοντας, με αποτέλεσμα να υπάρξει υπερχείλιση”.

 

            Ήταν η θέση του ΜΕ2 ότι:

 

“Οι ιδιοκτήτες κάθε οικοδομής, κάθε χωραφιού και τα λοιπά, έχουν την ευθύνη για τα νερά της βροχής που πέφτουν μέσα στο δικό τους τεμάχιο, όχι που τους φέρνουν άλλοι, εκείνα που ρίχνει ο Θεός όταν βρέχει, εκείνα τα νερά να τα βγάζουν εκτός με ασφάλεια, χωρίς να επηρεάζουν άλλους, είτε με αντλίες είτε με κατασκευή άλλων οχετών και οφείλουν να αποτείνονται στις τοπικές τους αρχές για να παίρνουν την άδεια να κάνουν αυτά τα έργα.”.

 

Πρόσθεσε ο ΜΕ2 ότι:

“Σε τούτες τις περιπτώσεις που υπάρχουν πλημμύρες, όταν δηλαδή υπερχειλίσουν ποταμοί ή οχετοί ή κανάλια, δεν προλαβαίνει ούτε η αντλία να τα διώξει. Να τα πάρει πού; Αφού τα πάντα γύρω είναι πλημμυρισμένα. Άρα, δεν μπορεί ένας ιδιοκτήτης ενός σπιτιού να κάνει έργα για να παροχετεύει τους ποταμούς, τους οχετούς όταν υπερχειλίζουν. Είναι ευθύνη του κράτους ή άλλων υπηρεσιών, όχι του κάθε ατόμου. Και πρακτικά δεν μπορεί να γίνει κιόλας. Μιλούμε για μεγάλες ποσότητες.”.

 

Όσον αφορά τις υπόλοιπες εισηγήσεις που περιέχονται στην Έκθεσή του ως το Έγγραφο Ζ, ο ΜΕ2 σημείωσε ότι, πέραν των όσων κατέγραψε στις παρα. 6 και 7, για τις περιφράξεις και τα πεζοδρόμια που θα έπρεπε να γίνουν στα υποστατικά της Ενάγουσας αρ. 2 και στα γειτονικά υποστατικά της κας Ζαντήρα, ο ίδιος θεωρούσε πολύ σημαντικό και το να τοποθετηθεί γρίλια στην οδό Βασιλικών, γιατί μπροστά από το κατάστημα της κας Ζαντήρα μένει πολύ νερό, λόγω των επιφανειακών ροών που υπάρχουν εκεί. Του έκανε εντύπωση το γεγονός ότι, ενώ από κάτω υπάρχει τεράστιο κανάλι, δεν άνοιξαν μια γρίλια να πέφτει το νερό και έμενε επιφανειακά το νερό στη διασταύρωση της οδού Βασιλικών με τη ΧΧΧΧΧ.

 

Ωστόσο, διευκρίνισε ο ΜΕ2 ότι η μη ύπαρξη γρίλιας δεν επηρέασε το σπίτι της Ενάγουσας αρ. 2. Αντίθετα, επηρέασε το κατάστημα της κας Ζαντήρα, διότι τα επιφανειακά νερά πήγαιναν στο υπόγειο του καταστήματος. Αν επιτρεπόταν σ’ εκείνα τα επιφανειακά νερά, που έμεναν μπροστά στο κατάστημα της κας Ζαντήρα, να μπουν και εκείνα στο κανάλι, θα δημιουργούσαν περισσότερο πρόβλημα στην οικία της Ενάγουσας αρ. 2.

 

Όσον αφορά τις σωλήνες που φαίνονται στη φωτο. 25, ο ΜΕ2 δήλωσε ότι η πρώτη σωλήνα είναι σωλήνα αποχετεύσεων, η δεύτερη είναι η σωλήνα του νερού. Αυτές τις δύο καλό θα ήταν να τις είχαν τοποθετήσει τουλάχιστον στο πιο ψηλό σημείο του οχετού, παρά στο σημείο που τις τοποθέτησαν. Οι άλλες σωλήνες που είναι πιο μέσα είναι 8 σωλήνες υπηρεσιών. Κάποιες πρέπει να είναι της Ηλεκτρικής, κάποιες της ΑΤΗΚ, δεμένες με μπετόν.

 

Η διαδρομή που ακολουθεί το κανάλι υποδείχθηκε από τον ΜΕ2 στις φωτογραφίες 24 μέχρι 40 του Παραρτήματος Η του Εγγράφου Ζ. Αρχίζοντας από την αριστερή πλευρά του δρόμου της κύριας λεωφόρου, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες 4, 5, 6 και 7, περνά κάτω από τον δρόμο όπως φαίνεται στις φωτογραφίες 1, 2, 9, 10, 11 και 12 και, ακολούθως, έρχεται στην άλλη πλευρά όπως φαίνεται στις φωτογραφίες 14, 15 και 17 και συνεχίζει. Το πιο ψηλό σημείο είναι εκείνο που φαίνεται στη φωτογραφία 6 και το πιο χαμηλό είναι εκεί που φαίνεται στη φωτογραφία 24. «Ανάντι» είναι εν προκειμένω το σημείο του καναλιού στη φωτογραφία 6 και «κατάντι» είναι το σημείο που φαίνεται στη φωτογραφία 24. Όπως το έθεσε ο ΜΕ2, «όπως πάει το νερό, έρχεται στο 6, πάει η πορεία και καταλήγει στο 24». Το ακάλυπτο μέρος του καναλιού, ήτοι το λεγόμενο «ανοικτό κανάλι» είναι εκείνο που φαίνεται στις φωτογραφίες 14, 15 μέχρι και 24, 25.

 

          Ερωτηθείς ο ΜΕ2 να πει αν η διοχέτευση των όμβριων υδάτων προς την κοινότητα Πέρα Χωρίου μέσω της κατοικημένης περιοχής εγκυμονεί κινδύνους, απάντησε λέγοντας ότι η διέλευση ομβρίων υδάτων μέσα από κατοικημένες περιοχές «δεν είναι πρωτοφανές γεγονός» και εξήγησε ότι σε όλες τις πόλεις υπάρχουν αγωγοί όμβριων υδάτων και ανοιχτά και κλειστά κανάλια, διότι έχουν σκοπό να παροχετεύσουν με ασφάλεια το νερό από τα πιο ψηλά στρώματα στα κατώτερα και όταν διέρχονται να μην δημιουργούν προβλήματα. Επανέλαβε, γι’ ακομη μια φορά τη θέση του ο ΜΕ2 ότι «το δυστύχημα» ήταν ότι «η κατασκευή του οχετού ήταν διατομής 5,40 τ.μ., δηλαδή 3 επί 1,80 τ.μ., και ξαφνικά στο σημείο της φωτογραφίας 24 έγινε πολύ μικρότερη», μειώθηκε σε 3,14 τ.μ..

 

          Κατά την αντεξέτασή του από τον συνήγορο των Εναγομένων αρ. 1, ο ΜΕ2 δήλωσε ότι η κατασκευή πεζοδρομίου ήταν ένας από τους όρους της άδειας οικοδομής που έλαβαν οι Ενάγοντες, πριν να εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης της οικοδομής. Οφείλουν οι ιδιοκτήτες να υλοποιούν τους όρους της άδειας οικοδομής, εκτός εάν η τοπική αρχή απαλλάσσει τους ιδιοκτήτες από την υποχρέωση, γιατί αναλαμβάνει εκείνη να κάνει πεζοδρόμια με βάση τις προδιαγραφές του δρόμου. Ερωτηθείς αν ο ίδιος έλαβε από τους Ενάγοντες οποιοδήποτε έγγραφο που να δείχνει ότι η αρμόδια τοπική αρχή τους απάλλαξε από την υποχρέωση κατασκευής πεζοδρομίων, η απάντηση του ΜΕ2 ήταν ότι, όταν ζήτησε να του παρουσιάσουν τα εγκεκριμένα σχέδια, δεν του απάντησαν αν έχουν κάτι τέτοιο, όταν δε αυτός ρώτησε και την άλλη οικογένεια, του λέχθηκε ότι τα πεζοδρόμια θα τα κάνουν με το έργο, γι’ αυτό και ο ΜΕ2 κατέληγε να καταγράφει στην Έκθεσή του ότι δεν υπάρχουν πεζοδρόμια, ως έπρεπε, γιατί προφυλάσσουν, είναι για κάποια προστασία, γιατί δεν αφήνουν ανεξέλεγκτα τα νερά.

 

          Αντεξετασθείς επίσης από τον συνήγορο των Εναγομένων αρ. 1 σε σχέση με την περίφραξη με τοιχαράκι που υπήρχε περιμετρικά της οικίας των Εναγόντων, στις τρεις πλευρές από δεξιά προς τα πίσω, ο ΜΕ2 επιβεβαίωσε ότι το εν λόγω τοιχαράκι ήταν ύψους 70 - 80 πόντων.

 

          Επιβεβαίωσε, επίσης, ο ΜΕ2 ότι αυτός εντόπισε ότι υπήρχε λάκκος στην αυλή της οικίας των Εναγόντων, για να διοχετεύονται τα νερά της αυλής στον λάκκο. Δεν γνώριζε όμως να πει ποια ήταν η απορροφητικότητα του λάκκου, διότι δεν του παρουσίασαν οι Ενάγοντες τα σχέδια ή την άδεια όταν τους τα ζητούσε. Εν πάση περιπτώσει, ήταν η γνώμη του ΜΕ2, ότι «Σε αυτό το πλημμυρικό γεγονός δεν μπορούσε να χωρέσει τα νερά εκείνος ο λάκκος, ούτε αν έβγαζαν τρύπες στην περίφραξη, διότι ήταν τεράστιες η πλημμύρα λόγω της ύπαρξης του καναλιού υπερχείλισε στην αυλή».

 

          Ήταν η εκτίμηση του ΜΕ2 ότι το νερό έμπαινε στο υπόγειο της οικίας των Εναγόντων από τα πλαϊνά σημεία που φαίνονται στις φωτογραφίες 24, 25, 26, διότι υπερχείλιζε ο οχετός που φαίνεται στη φωτογραφίες 24 και 25, ο οποίος εφάπτεται της οικίας των Εναγόντων, καθώς επίσης υπερχείλιζε το κανάλι που φαίνεται στη φωτογραφία 26 στο πλευρό της οικίας των Εναγόντων. Διερωτήθηκε ο ΜΕ2 ποιος θα εμπόδιζε το νερό να εισέλθει;

 

          Ο συνήγορος των Εναγομένων αρ. 1 ζήτησε από τον ΜΕ2 να παρουσιάσει αποδεικτικά για τα προσόντα του, με αποτέλεσμα αυτός να έχει προσκομίσει και καταθέσει στο Δικαστήριο, κατά τη δικάσιμο ημερ. 16.2.2021, τα εξής έγγραφα?

·         Ως Έγγραφο Η, φωτοαντίγραφο της πολιτικής του ταυτότητας και της ετήσιας άδειας ασκήσεως του επαγγέλματος πολιτικού μηχανικού που του εκδίδει το ΕΤΕΚ.

·         Ως Έγγραφο Θ, την επιστολή του ΚΥΣΑΤΣ ημερ. 20.1.2020, που αναγνωρίζει το Δίπλωμα που ο ΜΕ2 απέκτησε από το Μετσόβειο Πολυτεχνείο της Ελλάδας (βλ. τα Έγγραφα Ι και ΙΑ, ως προς το δίπλωμα και το πιστοποιητικό φοίτησης στο Μετσόβειο, αντίστοιχα) ως ισότιμο με πτυχίο και μεταπτυχιακό επιπέδου Μάστερς. Αντίστοιχο Πιστοποιητικό ισοτιμίας του Διπλώματός του με Μάστερς αγγλοσαξωνικού πανεπιστημίου εκδόθηκε προς τον ΜΕ2 και από το ίδιο το Μετσόβειο Πολυτεχνείο της Ελλάδας (βλ. το Έγγραφο ΙΒ).

·         Ως Έγγραφο ΙΓ, φωτοαντίγραφο του Δελτίου Σπουδών του ΜΕ2 στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, απ’ όπου φαίνονται τα μαθήματα που παρακολούθησε για την απόκτηση του ανωτέρω Διπλώματος.

 

Αντεξετασθείς κατά τη δικάσιμο ημερ. 16.2.2021 σχετικά με το αν αυτός κατείχε τα στοιχεία της Μετερεωλογικής Υπηρεσίας ή άλλων αρμόδιων φορέων σε σχέση με την καταγραφή της βροχόπτωσης που κατέπεσε την ημέρα και ώρα της επίδικης πλημμύρας, ο ΜΕ2 διευκρίνισε ότι δεν είχε τα στοιχεία της βροχόπτωσης, ούτε τα χρειαζόταν για την ετοιμασία της έκθεσης που ανέλαβε να εκπονήσει, διότι δεν ήταν μέσα στους όρους εντολής που έλαβε από την Ενάγουσα αρ. 2 το να ελέγξει οποιαδήποτε τέτοια στοιχεία. Έστω και αν αυτό πρόκειται για «αδυναμία της υπόθεσης» της Ενάγουσας αρ. 2, ο ΜΕ2 θεωρεί ότι δεν είχε ευθύνη ο ίδιος, εφόσον δεν έλαβε τέτοιο όρο εντολής.

 

Ήταν κατηγορηματικός ο ΜΕ2 ότι αυτός δεν ανέλαβε το ρόλο μελετητή για το πώς θα έπρεπε να κατασκευαστούν οι λεκάνες απορροής με βάση δεδομένα της Μετερεωλογικής Υπηρεσίας. Παρέπεμψε στην 1^η σελίδα του μνημονίου διορισμού του όπου αναφερόταν ότι δεν αποτελεί αντικείμενο πραγματογνωμοσύνης η τεχνική μελέτη.

 

Διευκρίνισε, ως εκ τούτου, ο ΜΕ2 ότι στη μελέτη του αυτός δεν έκανε κριτική για την κατασκευή του αγωγού  και/ή καναλιού, παρά μόνο εντόπισε προβλήματα στη συντήρηση και λειτουργία του καναλιού, διότι, κατά τη γνώμη του ΜΕ2, ένα τεχνικό έργο μπορεί να κατασκευαστεί τέλεια, αλλά αν αφεθεί κάποιος να εμποδίσει τη λειτουργία του όπως έχει σχεδιαστεί, τότε το έργο δεν θα ανταποκριθεί. Το μόνο κατασκευαστικό πρόβλημα που εντόπισε ο ΜΕ2 ήταν εκείνο που αφορά στη διατομή του καναλιού, η οποία, στο σημείο που το κανάλι περνά κάτω από τον δρόμο, είναι πιο μικρή απ’ ό,τι χρειαζόταν.

 

Παραταύτα ήταν η θέση του ΜΕ2 ότι όταν συμβαίνει ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, αυτό δεν χτυπά μόνο μία ή δύο κατοικίες, ούτε καν μια γειτονιά, αλλά πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις. Τούτος είναι και ο λόγος που ο ΜΕ2 θεωρεί ότι θα έπρεπε να διερωτηθεί κανείς γιατί στις 27.10.2009 επλήγησαν οι δύο κατοικίες μόνο (της Ενάγουσας αρ. 2 και της κας Ζαντήρα) και όχι όλες οι κατοικίες της κοινότητας Πέρα Χωρίου και Νήσου.

 

Στην πορεία της αντεξέτασής του, κατά τη δικάσιμο ημερ.16.2.2021, ο ΜΕ1 παραδέχθηκε ότι αυτός δεν μελέτησε οποιαδήποτε στοιχεία σε σχέση με την περίοδο επαναφοράς που επιλέγηκε ως παράμετρος για την κατασκευή του επίδικου αγωγού ομβρίων υδάτων, επομένως, θεωρητικά και μόνον ο ίδιος μπορούσε ένα σχολιάσει πώς θα επηρέαζε μια πλημμύρα έναν αγωγό που κατασκευάζεται με περίοδο επαναφοράς 1 προς 30 χρόνια.

 

Υποβλήθηκε στον ΜΕ2 η θέση του συνηγόρου των Εναγομένων αρ. 1 ότι η συγκεκριμένη διατομή του καναλιού στο σημείο που περνά κάτω από τον δρόμο, την οποία ο ΜΕ2 έκρινε ως μικρότερη από εκείνην που ήταν αναγκαία να υπάρχει, στην πραγματικότητα ήταν ικανοποιητική για τη διέλευση της συνήθους ροής ομβρίων υδάτων. Διαφώνησε ο ΜΕ2 εμμένοντας στη θέση του ότι δεν ήταν ικανοποιητική η διέλευση αυτή, ειδικά αν παρεμβάλλονταν εμπόδια στο άνοιγμά της και εν πάση περιπτώσει επεσήμανε ότι δεν δόθηκε κάποια εξήγηση για τη μείωση της διατομής κατά 2 τ.μ. στο σημείο που περνούσε κάτω από τον δρόμο συγκριτικά προς τη διατομή που είχε το ανοικτό κανάλι.

 

Υποβλήθηκε, επίσης, στον ΜΕ2 ότι το κανάλι διοχέτευε ικανοποιητικά τα όμβρια ύδατα από το 1988 μέχρι το 2009, πράγμα για το οποίο ο ΜΕ2 δεν γνώριζε να πει αν ευσταθεί.

 

Υποβλήθηκε στη συνέχεια στον ΜΕ2 η θέση ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο έκανε τον καθαρισμό του καναλιού, θέση με την οποία διαφώνησε κρίνοντας εκ του αποτελέσματος που έβλεπε στις φωτογραφίες τις οποίες ενσωμάτωσε στην Έκθεσή του. Δεν συμφώνησε ο ΜΕ2 με τη θέση του συνηγόρου των Εναγομένων αρ. 1 ότι όσα φαίνονται στις φωτογραφίες ως εμπόδια στην παροχετευτικότητα του καναλιού ήταν φερτά υλικά που παρασύρθηκαν από το νερό της βροχής, διότι όπως ο ίδιος εντόπισε στις φωτογραφίες που τράβηξε υπήρχε κλουβί σκύλων κάτω από το γεφύρι, υπήρχαν βαρέλια είτε κενά είτε γεμάτα από το διπλανό εργοστάσιο που δεν είχε περίφραξη και που κανείς δεν μπήκε στον κόπο να μετακινήσει. Τις φωτογραφίες όμως ο ίδιος τις τράβηξε όταν πήγε επιτόπου τον Μάιο ή Ιούνιο του 2010, όχι κατά ή περί τις 27.10.09.

 

Διαφώνησε ο συνήγορος των Εναγομένων αρ. 1 με τη θέση που επαναλάβανε σε διάφορα σημεία της μαρτυρίας του ο ΜΕ2 ότι το εργοστάσιο δεν είχε περίφραξη. Υποβλήθηκε στον ΜΕ2 ότι υπήρχε τοιχαράκι κτιστό με τούβλα σε όλο τον περίγυρο του εργοστασίου που παρασύρθηκε κατά την επίδικη ημερομηνία από τα νερά της βροχής. Ο ΜΕ2 παραδέχθηκε στο σημείο αυτό ότι οι δηλώσεις του περί μη ύπαρξης περίφραξης βασίστηκαν στις φωτογραφίες που ο ίδιος έβγαλε κατά την επιτόπια επίσκεψή του τον Μάη και Ιούνιο του 2010 και όχι με βάση το τί υπήρχε στις 27.10.2009, εφόσον εκείνη την ημέρα ο ίδιος δεν ήταν παρών. Πρόσθεσε, όμως, ο ΜΕ2 τη θέση του ότι, αν υπήρχε το τοιχαράκι στις 27.10.2009, τότε αυτό δεν ήταν κατασκευασμένο με σωστά υλικά, διότι αν ήταν ορθά κατασκευασμένο δεν θα παρασυρόταν από τα νερά της βροχής.

 

Συμφώνησε ο ΜΕ2 ότι το γεγονός ότι το κανάλι ήταν πιο ψηλά κτισμένο από την οικία της Ενάγουσας, έδινε περισσότερη προστασία από πλημμύρες.

 

Η συνήγορος των Εναγομένων αρ. 2 και 3 υιοθέτησε το περιεχόμενο της αντεξέτασης του ΜΕ2 από τον συνήγορο των Εναγομένων αρ. 1 και συμπληρωματικά έθεσε κάποιες υποβολές. Μεταξύ αυτών ήταν η θέση των Εναγομένων 2 και 3 ότι κατά την ουσιώδη ημερομηνία (27.10.2009) ο οχετός ήταν σε πλήρη λειτουργήσιμη κατάσταση, κάτι που ο ίδιος απέρριψε με βάση όσα είδε τον Μάη και Ιούνη του 2010. Υποβλήθηκε επίσης στον ΜΕ2 ότι το έργο που κατασκεύασαν οι Εναγόμενοι 2 και 3, ήτοι ο ανοικτός τετραγωνικός οχετός ομβρίων υδάτων ήταν επιτυχής. Ο ΜΕ2 δεν συμφώνησε, επαναλαμβάνοντας τη δική του γνώμη για το σφάλμα που υπάρχει σε ό,τι αφορά τη μείωση της διατομής κατά 2 τ.μ. στο σημείο που ο ανοικτός οχετός περνά κάτω από το δρόμο και καλύπτεται από αυτόν. Πρόσθεσε, συγχρόνως, τη θέση του ότι, εκ των πραγμάτων και με βάση την κοινή λογική του μέσου ανθρώπου, φάνηκε ότι η κατασκευή του δεν ήταν επιτυχής.

 

Δεν υπήρξε επανεξέταση του ΜΕ2.

 

Η μαρτυρία του κ. XXXXX Μαννούρη (Μ.Ε. 3)

 

Ο ΜΕ3 είναι Εκτιμητής Μηχανοκίνητων Οχημάτων, μέλος του Παγκύπριου Συνδέσμου Εκτιμητών Κύπρου και του Παγκόσμιου Συνδέσμου Εκτιμητών. Κατά την κυρίως εξέτασή του ενώπιον του Δικαστηρίου, ο ΜΕ3 παρουσίασε και κατέθεσε το Έγγραφο ΙΔ, όπου περιγράφει τα προσόντα και την εμπειρία του, επισυνάπτοντας στο εν λόγω έγγραφο, μεταξύ άλλων, το δίπλωμα που του απένειμε την 1.1.2017 ο Σύνδεσμος CAAEA (Cyprus Association of Automotive Engineer Assessors, ως εκλελεγμένου (elected) εμπειρογνώμονα (expert). Με ρητή δήλωση των συνηγόρων υπεράσπισης και των τριών Εναγομένων, η ιδιότητα του ΜΕ3 ως εμπειρογνώμονα σε θέματα εκτίμησης ζημιών και αξίας μηχανοκίνητων οχημάτων κατέστη αδιαμφισβήτητη.

 

Ο ΜΕ3 δήλωσε επί του όρκου του ότι αυτός επιθεώρησε το αυτοκίνητο XXXXX05 στις 30.10.2009 και ετοίμασε την εκτίμηση, ημερ. 4.11.2009, ως το Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο Α που είχε κατατεθεί προηγουμένως στη δίκη από τη ΜΕ1. Ο ΜΕ3 υιοθέτησε πλήρως, ως ορθή, την εν λόγω εκτίμησή του.

 

Ο ΜΕ3 εξήγησε στο πλαίσιο της κυρίως εξέτασής του ότι ο ίδιος μετέβη στο χώρο που ήταν το όχημα, το φωτογράφισε και το επιθεώρησε. Διαπίστωσε ότι οι ζημιές του αυτοκινήτου τόσο στο εσωτερικό του μέρος όσο και στα μηχανικά μέρη προκλήθηκαν από το γεγονός ότι είχε γεμίσει από νερό, λόγω της επίδικης πλημμύρας. Το συμπέρασμα του ΜΕ3 ήταν ότι οι ζημιές που υπέστη όπως καταγράφονται στο Τεκμήριο 2 ήταν τόσες και τέτοιες (ήτοι «καταστράφηκε το εσωτερικό σαλόνι, όλα τα ηλεκτρικά συστήματα και η μηχανή του οχήματος»), που το κόστος επιδιόρθωσής του θα ήταν υπερβολικό. Δηλαδή, το κόστος επιδιόρθωσης θα υπερέβαινε την αρχική αξία του οχήματος, η οποία κατά ή περί την ουσιώδη ημερομηνία της πλημμύρας ήταν, ως η εκτίμηση του ΜΕ3, €3.000, και, ως εκ τούτου, η επιδιόρθωσή του ήταν ασύμφορη. Με αυτή την έννοια ήταν που κατέγραψε ο ΜΕ3 στην εκτίμησή του στο Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο Α ότι «Η ζημιά του οχήματος υπερβαίνει την αξία του και έτσι θεωρείται ως ολική απώλεια (total loss)».

 

Κατά την αντεξέταση του ΜΕ3 από τον συνήγορο του Εναγομένου αρ. 1 επανέλαβε την προσωπική του διαπίστωση, βάσει της κατάστασης του οχήματος όπως την είδε στις 30.10.2009, ότι υπήρξε ολική απώλεια αξίας του οχήματος, εφόσον καταστράφηκε ολόκληρο το σαλόνι και τα πατώματα του οχήματο, καταστράφηκαν επίσης ολόκληρο το ηλεκτρονικό σύστημα, τα κουμπιά του ταμπλό και ο πίνακας οργάνων, καθώς και όλα τα ηλεκτρικά μέρη της μηχανής, όπως ο δύναμος, ο κομπρεσόρος του συστήματος κλιματισμού και αρκετά άλλα. Γέμισε με νερό το σύστημα εξαγωγής καυσίμων του εξώστ και η μηχανή έπρεπε να ανοιχθεί και να αλλαχθούν αρκετά εξαρτήματα.

 

Απαντώντας σε περαιτέρω διευκρινιστικές ερωτήσεις του συνηγόρου του Εναγομένου αρ. 1, ο ΜΕ3 δήλωσε ότι, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν είναι ταπετσέρης, εντούτοις υπό την ιδιότητά του ως εμπειρογνώμονα εκτιμητή, μπορεί να εκιιμήσει τί κόστος θα είχε η αλλαγή ταπετσαρίας, περιλαμβανομένων των εργατικών. Κατά το ίδιο πνεύμα, ο ΜΕ3 υπεραμύνθηκε και της ιδιότητας και ικανότητάς του να εκτιμήσει το κόστος των ηλεκτρολογικών και των μηχανολογικών. Εξήγησε ότι ο ίδιος γνωρίζει κάθε ηλεκτρικό εξάρτημα και σύστημα σε οποιοδήποτε όχημα και λαμβάνει πληροφορίες για τις τιμές αυτών είτε από την αντιπροσωπεία της συγκεκριμένης μάρκας αυτοκινήτων είτε από την αγορά μεταχειρισμένων οχημάτων.

 

Ο ΜΕ3 αιτιολόγησε τη διαπίστωσή του για το ότι οι ζημιές του επίδικου οχήματος προκλήθηκαν από την πλημμύρα, λέγοντας ότι ήταν και ο ίδιος στην περιοχή της Νήσου όταν έγινε η πλημμύρα και καταστράφηκε και το δικό του όχημα.

 

Ο ίδιος ο ΜΕ3 δεν άνοιξε τη μηχανή του επίδικου οχήματος, αλλά γνώριζε ότι το άνοιγμά της θα ήταν αναγκαίο για να αφαιρεθεί το νερό από μέσα και να αντικατασταθούν οι βαλβίδες και οι τζιουβάδες, εάν επρόκειτο να επιδιορθωθεί το όχημα. Ισχυρίστηκε ο ΜΕ3 ότι αυτός γνώριζε πόσο νερό μπήκε στο αυτοκίνητο από ό,τι δείχνουν οι φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος κατά την επιτόπια επιθεώρησή τους στις 30.10.2009. Το νερό υπερκάλυψε το τιμόνι και το ταμπλό του οχήματος, που αμφότερα βρίσκονται πιο ψηλά από τη μηχανή του οχήματος. Με αυτό το δεδομένο ήταν βέβαιος ο ΜΕ3 ότι εισήλθε νερό και στη μηχανή του οχήματος.

 

Η αγοραία αξία €3.000 που κατέγραψε στην εκτίμησή του ο ΜΕ3, ήταν η κατώτερη τιμή στην οποία μπορούσε να εκτιμήσει το όχημα με βάση τη φαινομενική κατάστασή τους που ήταν πολύ καλή κατά το χρόνο της επιτόπιας επιθεώρησής του. Ποια ήταν η κατάστασή του πριν την πλημμύρα, δεν μπορούσε να το γνωρίζει επακριβώς ο ΜΕ3. Έλαβε υπόψη του όμως ότι το όχημα αυτό είχε μόνο 148754 χιλιόμετρα κατά ή περί την ουσιώδη ημερομηνία της πλημμύρας.

 

Για να αποδείξει το εύλογο της εκτίμησής του ως προς την αγοραία αξία των €3.000, ο ΜΕ3 παρουσίασε περαιτέρω ενώπιον του Δικαστηρίου τις τιμές που επικρατούσαν στην αγορά από το 2006 μέχρι το 2016 και συγκεκριμένα τις τιμές των ετών 2006, 2012, 2013 και 2016. Ήταν η θέση του ΜΕ3 ότι τις τιμές αυτές ο ίδιος τις βρήκε όχι από διαφημιστικά, αλλά από το επίσημο περιοδικό Auto Trader. Το χαρακτήρισε ως το ένα και μοναδικό περιοδικό των οχημάτων που θα πωληθούν στην Κύπρο. Σ’ αυτό μπαίνουν όλα σχεδόν τα οχήματα που θα πωληθούν στην Κύπρο. Κατόπιν σχετικής ένστασης του συνηγόρου του Εναγομένου αρ. 1 για την κατάθεση των σελίδων από το εν λόγω περιοδικό, ο ΜΕ3 ζήτησε να του επιτραπεί να καταθέσει τις τιμές του 2006 που ήταν προγενέστερες της πλημμύρας. Η συγκεκριμένη σελίδα κατατέθηκε ως Έγγραφο ΙΕ και ο ΜΕ3 σημείωσε επ’ αυτής τις τιμές πώλησης τριών οχημάτων ως μέτρου σύγκρισης με την αγοραία αξία του επίδικου στην παρούσα υπόθεση οχήματος. Επρόκειτο για τρία οχήματα μάρκας ISUZU, έτους κατασκευής 1992 και 1993. Οι τιμές τους κυμαίνονταν από ΛΚ5.500 έως 5.800.

 

Υποβλήθηκε στον ΜΕ3 από το συνήγορο του Εναγομένου αρ. 1 ότι ήταν αδύνατο να γίνει η σύγκριση των οχημάτων με το επίδικο, διότι για τα τρία οχήματα που επέλεξε από το Έγγραφο ΙΕ, απουσίαζαν τα στοιχεία σε ό,τι αφορά τον αριθμό χιλιομέτρων που είχαν διανύσει και η εικόνα της εσωτερικής τους κατάστασης. Απεναντίας, ο ΜΕ3 υπέδειξε ότι για το επίδικο όχημα, έλαβε υπόψη του ότι ήταν τρία χρόνια γηραιότερο (κατασκευής του 1989) από τα τρία οχήματα με τα οποία το σύγκρινε, γι’αυτό και το εκτίμησε πιο χαμηλά και ότι έλαβε υπόψη του ότι τα οχήματα ISUZU κατασκευάζονταν από το 1989 μέχρι το 1996 χωρίς καμία αλλαγή του αμαξώματος, ως επίσης έλαβε υπόψη ότι όλα τα τετρακίνητα οχήματα έχουν υδραυλικό τιμόνι και ότι όλα τα συγκρινόμενα οχήματα είχαν σύστημα κλιματισμού.

 

Τέλος, ο ΜΕ3 παρουσίασε και κατέθεσε τις φωτογραφίες που έλαβε από το επίδικο όχημα ως το Έγγραφο ΙΣτ, για να πείσει τον συνήγορο του Εναγομένου αρ. 1 ότι η πλημμύρα και η λάσπη που άφησε μετά την άντληση του νερού, κατέστρεψε το επίδικο όχημα μέχρι και τον ουρανό του.  

 

Ήταν κατηγορηματικός ο ΜΕ3 ότι ουδόλως υπερέβαλλε στην εκτίμηση της αγοραίας αξίας που έδωσε για το επίδικο όχημα, απεναντίας ισχυρίστηκε ότι μπορεί και να αδίκησε τον Ενάγοντα αρ. 1.

 

Ερωτηθείς από τον συνήγορο του Εναγομένου αρ. 1 να πει ποια ήταν η εναπομείνασα αξία του επίδικου οχήματος μετά την πλημμύρα, ο ΜΕ3 δήλωσε ότι ήταν γύρω στα €200, εφόσον ήταν καταστρεμμένο τόσο μηχανικά όσο και ηλεκτρονικά. Από την άλλη, ήταν η θέση του συνηγόρου του Εναγομένου αρ. 1 ότι αν το απόβαρο του επίδικου οχήματος σε σίδερο ήταν περί τους 2 τόνους, όπως το υπολόγιζε ο ΜΕ3, τότε ακόμη και αν επωλείτο μετά την πλημμύρα για παλιοσίδερα, η τιμή πώλησής του θα ήταν μεγαλύτερη από €200. Δεν έδωσε κάποια απάντηση επί τούτου ο ΜΕ3 ούτε έδωσε κάποια εξήγηση γιατί δεν κατέγραψε την εναπομείνασα αξία του επίδικου οχήματος όταν συνέταξε την εκτίμησή του ως το Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο Α.

 

Δεν υπήρξε περαιτέρω αντεξέταση του ΜΕ3 από τη συνήγορο των Εναγομένων 2 και 3, η οποία απεναντίας δήλωσε ότι υιοθετεί το περιεχόμενο της αντεξέτασης στην οποία υπέβαλε τον ΜΕ3 ο συνήγορος του Εναγομένου αρ. 1.

 

Κατά την επανεξέταση του ΜΕ3 ζητήθηκε από αυτόν να δείξει μόνον επί της φωτογραφίας του Εγγράφου ΙΣτ πού φαινόταν το ταμπλό του επίδικου οχήματος.

 

Κατά την αμέσως επόμενη δικάσιμο, ημερ. 31.3.2021, κατατέθηκε από κοινού από τους συνηγόρους των διαδίκων, ένα έγγραφο με ένδειξη «Έγγραφο ΙΖ» για την αλήθεια του περιεχομένου του, προς απόδειξη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του επίδικου οχήματος. Πρόκειται για επιστολή ημερ. 18.3.2021 του Τμήματος Οδικών Μεταφορών προς τον Ενάγοντα αρ. 1, με την οποία βεβαιούται ότι το όχημα με αρ. εγγραφής XF705 βρισκόταν στην ιδιοκτησία του Ενάγοντα αρ. 1 από 11.11.1989 μέχρι 7.1.2010, ημερομηνία κατά την οποία μεταβιβάστηκε σε άλλο άτομο.

 

Η μαρτυρία του κ. XXXXX Γιώργαλλου (Μ.Ε. 4)

 

Ο Μ.Ε. 4 παρουσίασε και κατέθεσε στο πλαίσιο της κυρίως εξέτασής της το περιεχόμενο γραπτής δήλωσης ως το “Έγγραφο ΙΗ”.

 

Όπως αναφέρει στις παρα. 1 και 2 της γραπτής του δήλωσης, ο ΜΕ4 εργάζεται ως οικοδόμος στην εταιρεία “ΗΜΕΣ Οικοδομική Λίμιτεδ”, στην οποία είναι μέτοχος και διευθυντής. Άρχισε να εργάζεται ως οικοδόμος από το 1968. Είναι απόφοιτος του συστήματος μαθητείας στον κλάδο οικοδόμων της Τεχνικής Σχολής Λευκωσίας. Η εταιρεία του είναι κάτοχος άδειας για οικοδομικά έργα “Δ” τάξης (βλ. το Τεκμήριο 1 υπό Έγγραφο ΙΗ). Έχει μεγάλη εμπειρία στις οικοδομικές εργασίες και εν γένει για ό,τι αφορά στην οικοδομική βιομηχανία. Μέρος της εργασίας του είναι να προβαίνει σε επιμετρήσεις και κοστολογήσεις υλικών και εργατικών.

 

Όπως δήλωσε ο ΜΕ4 στην παρα. 4 του Εγγράφου ΙΗ, οι Ενάγοντες αρ. 1 και 2 ζήτησαν από αυτόν να προβεί σε εκτίμηση του κόστους επιδιόρθωσης των ζημιών που έγιναν στην κατοικία τους από την επίδικη πλημμύρα. Προς το σκοπό αυτό, ο ΜΕ4 μετέβη, όπως ανέφερε στην παρα. 8 του Εγγράφου ΙΗ, επί τόπου στην κατοικία των Εναγόντων, όπου του έδειξαν και εξήγησαν τι ζημιές είχαν προκληθεί στην κατοικία τους και την έκταση αυτών.  Τότε, όπως σημειώνεται στην παρα. 9 του Εγγράφου ΙΗ, ο Μ.Ε. 4 μέτρησε τους χώρους που έπαθαν ζημιά και την έκταση των εργασιών αποκατάστασης των ζημιών και διατύπωσε την γνώμη του ως ειδικός για το αν ήταν εύλογα τα ποσά που δαπανήθηκαν για τις εργασίες που έγιναν.

 

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Μ.Ε. 4 στην παρα.7 του Έγγραφου ΙΗ, οι Ενάγοντες του ανέφεραν ότι συμφώνησαν με εργολάβο να προβεί στις πιο κάτω εργασίες αποκατάστασης ζημιών έναντι του συνολικού ποσού των €19.349:

 

	α.        Καθαριότητα (εργατικά)	€  1.875,00
	β. Αλλαγή πατωμάτων, ντουσιέρας, αποχωρητηρίου, κεραμικών στο δωμάτιο μπάνιου και αλλαγή πατωμάτων και κεραμικών, σοβατίσματα υπνοδωματίων, κουζίνας, καθιστικού.	€10.093,00
	γ.        Μπογιατίσματα	€  1.560,00
	δ.        Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις	€     655,00
	ε.         Ξυλουργικές εργασίες-πελεκανικά στ.       Επιδιόρθωση πόρτων γκαράζ	€  1.766,00 €3.400,00
		Σύνολο: €19.349,00

 

Από την δική του επιτόπια μέτρηση στην επίδικη οικία, ο ΜΕ4 προέβη στη δική του εκτίμηση στην παρα. 9 του Εγγράφου ΙΗ για το εύλογο του κόστους των δαπανών, αφότου έλαβε υπόψη τις τιμές που επικρατούσαν στην αγορά (“το παζάρι”) περί τα τέλη του 2009:

 

“α.      Καθαριότητα: Εργάστηκαν 4 πρόσωπα για 3 ημέρες προς €100 την ημέρα μεροκάματα για τον καθένα που εργάστηκε, ήτοι €1200 μεροκάματα πλέον 14 σκιπ για απομάκρυνση άρχηστων προς €50 το ένα, σύνολο €700, όλα μαζί €1900. Οι Ενάγοντες πληρώνουν ποσό €1875, ποσό το οποίο θεωρώ λογικό και εύλογο.

β.       Οικοδομικές εργασίες:

i.        Αφαίρεση πατωμάτων 80 τ.μ. προς €15 το τ.μ. (€1200) και τοποθέτηση πατωμάτων (μωσαϊκών) 80 τ.μ. προς €25 το τ.μ. (€2000), σύνολο €3200.

ii.       Αφαίρεση και τοποθέτηση κεραμικών στο δωμάτιο μπάνιου 16 τ.μ. προς €40 το τ.μ., σύνολο €640.

iii.      Ντουζιέρα, αφαίρεση, αγορά και τοποθέτηση €300.

iv.      Αφαίρεση, αγορά και τοποθέτηση αποχωρητηρίου €300.

v.       Αγορά κεραμικών 16 τ.μ. προς €10 το μέτρο, σύνολο €160.

vi.      Αγορά μωσαϊκών για πάτωμα 80 τ.μ. προς €25 το τ.μ., σύνολο €2000.

vii.     Δεκατέσσερα σκαλιά 21 μέτρα τρεχούμενα επί €25 το μέτρο σύνολο €525.

viii.     Τσεκκολαδούρα 80 μέτρα προς €5 το μέτρο, σύνολο €400.

ix.      Αφαίρεση σαθρών επιχρισμάτων (προς €20 το τ.μ.) και τρεις στρώσεις νέου επιχρίσματος (σοβατίσματος) προς €25 το τ.μ. έκτασης 72 τ.μ.. Ως εκ τούτου 72 τ.μ. επί €45, σύνολο €3240.

 

Κατέληξε ο ΜΕ4 στην διατύπωση της εκτίμησης ότι οι πιο πάνω οικοδομικές εργασίες μαζί με τα υλικά ήταν κόστους €10765. Οι Ενάγοντες πλήρωσαν €10093, ποσό το οποίο ο ΜΕ4 θεωρεί λογικό και εύλογο.

 

γ.       Μπογιατίσματα: Τεσσάρων δωματίων προς €400 το δωμάτιο, σύνολο €1600. Οι Ενάγοντες πλήρωσαν €1560, ποσό το οποίο είναι λογικό και εύλογο.

 

δ.       Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις - ηλεκτρολογικά: 15 πρίζες τοίχου προς €25 την μία, 8 switch προς €15 το ένα, αλλαγή MCB στον κεντρικό διακόπτη €160, σύνολο €655. Οι Ενάγοντες πλήρωσαν για τις εν λόγω εργασίες και υλικά €655, ποσό το οποίο θεωρώ λογικό και εύλογο.

 

ε.       Ξυλουργικές εργασίες - πελεκανικά: 3 μέτρα πάγκος €600, τρία μέτρα ερμαράκια €600, ένα ερμάρι διαδρόμου €450 και επιδιόρθωση 4 μεσόθυρων προς €50 η μία. Τις έχω κοστολογήσει στα €1850. Οι Ενάγοντες πλήρωσαν €1766, ποσό το οποίο είναι λογικό και εύλογο.

 

στ.      Επιδιόρθωση πορτών γκαράζ: δεν είναι της ειδικότητας μου και δεν μπορώ να προβώ σε εκτίμηση.     

 

Με βάση όλα τα ανωτέρω, ο ΜΕ4 κατέληξε στην συνολική εκτίμηση ότι με βάση τις επικρατούσες τιμές στην αγορά στα τέλη του 2009, ήταν εύλογο ένα συνολικό κόστος εργασιών αποκατάστασης €16.770. Επομένως, το ότι οι Ενάγοντες πλήρωσαν γι’αυτές συνολικά ποσό €15.949, τούτο ο ΜΕ4 δέχεται ότι βρίσκεται μέσα στα όρια των τιμών που ίσχυαν για το είδος των εργασιών που έγιναν και των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν.

 

Οι Εναγόμενοι δεν αμφισβήτησαν την εμπειρογνωμοσύνη του Μ.Ε. 4. Την αποδέχτηκαν με σχετική ρητή δήλωση τους προς το Δικαστήριο.

 

          Κατά την αντεξέταση του ΜΕ4 από τον συνήγορο των Εναγομένων αρ. 1, ο ΜΕ4 επιβεβαίωσε ότι η δική του επιτόπια επίσκεψη στην οικία των Εναγόντων για σκοπούς μετρήσεων έγινε στις 27/03/2021. Ο ίδιος ο ΜΕ4 διευκρίνισε ότι δεν γνώριζε πότε έγιναν οι εργασίες, ο ίδιος έκαμε την αξιολόγησή του, ως προς τις τιμές των υλικών και των εργατικών, χωρίς να γνωρίζει πότε ακριβώς έγιναν οι εργασίες. Ούτε είδε τις προσφορές που έλαβαν οι Ενάγοντες από τους εργολήπτες που έκαναν τις εργασίες αποκατάστασης. Του έδειχναν οι Ενάγοντες, για παράδειγμα “ότι αυτός ο τοίχος διαβρώθηκε”, μετρούσε αυτός με το κομμάτι που του είπαν ότι επηρεάστηκε και κατέληγε στην τελική του εκτίμηση. Παραδέχθηκε δηλαδή ο ΜΕ4 ότι όλες οι μετρήσεις που αναφέρει ότι έκανε στη μαρτυρία του, στηρίζονται σε γεγονότα που προέρχονται από υπόδειξη των Εναγόντων.

 

Δεν υπήρξε περαιτέρω αντεξέταση του ΜΕ4 από τη συνήγορο των Εναγομένων 2 και 3, η οποία απεναντίας δήλωσε ότι υιοθετεί το περιεχόμενο της αντεξέτασης στην οποία υπέβαλε τον ΜΕ4 ο συνήγορος του Εναγομένου αρ. 1.

 

            Κατά την επανεξέταση του, ο ΜΕ4 δήλωσε ότι οι τιμές που επικρατούσαν στην αγορά τη συγκεκριμένη περίοδο, όπως καθορίζονταν από σοβαρούς εργολήπτες, εγκεκριμένους εργολήπτες, δεν μπορούσαν να έχουν μεγάλα ποσοστά απόκλισης μεταξύ τους, παρά μόνο ένα 10% κατά μέγιστο. Εκτός αν αποτείνονταν οι Ενάγοντες σε εργολάβους “αλεξιπτωτιστές”, μόνον εκείνοι θα πρόσφεραν πιο χαμηλές τιμές.

 

 

Η μαρτυρία του κ. XXXXX Αντωνίου (Μ.Ε.5)

 

Ο Ενάγων αρ. 1 (ΜΕ5), όντας σύζυγος της Ενάγουσας αρ. 2 και κάτοχος της επίδικης οικίας κατά την ουσιώδη ημερομηνία, κατέθεσε στο Δικαστήριο τη Γραπτή του Δήλωση ως Έγγραφο ΙΘ, την οποία υιοθέτησε ως μέρος της κυρίως εξέτασης του. Έδωσε περαιτέρω μαρτυρία και αντεξετάστηκε.

 

Ο ΜΕ5 ανάφερε ότι στις 27/10/2009 μετά από βροχή πλημμύρησε η αυλή της επίδικης οικίας και το υπόγειο. Όσον αφορά το υπόγειο, υπήρχε άδεια οικοδομής και πιστοποιητικό τελικής έγκρισης για δύο γκαράζ, πλυσταριό και αποθήκη.  Οι Ενάγοντες χρησιμοποιούσαν την αποθήκη ως υπνοδωμάτιο (βλ. παρα. 3 Εγγράφου ΙΘ).

 

Ο ΜΕ5 ανέφερε ότι κατά ή περί τον Οκτώβριο του 2009 αυτός ήταν ιδιοκτήτης του οχήματος XXXXX05, το οποίο ήταν νόμιμα σταθμευμένο στην αυλή της οικίας του στις 27.10.2009, όπου ήταν ο χώρος συνήθους στάθμευσής του (βλ. παρα. 5 του Εγγράφου ΙΘ). Ο ΜΕ5 διατηρούσε κατά την ουσιώδη ημερομηνία το εν λόγω αυτοκίνητο σε πολύ καλή κατάσταση, το φρόντιζε ο ίδιος και το συντηρούσε. Ήταν πετρελαιοκίνητο με τετρακίνηση, είχε σύστημα κλιματισμού (air-condition), αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων και μέχρι την ημέρα της πλημμύρας είχε διανύσει μόνο 148.754 χιλιόμετρα (βλ.παρα. 7 του Εγγράφου ΙΘ). Λόγω της επίδικης πλημμύρας, νερά και λάσπες εισχώρησαν μέσα στο αυτοκίνητο και καταστράφηκε.

 

Ο ΜΕ5 δήλωσε ότι ο ίδιος ανέθεσε στον εκτιμητή Μηχανοκίνητων Οχημάτων, κ. XXXXX Μαννούρη, την εκτίμηση των ζημιών του αυτοκινήτου του  XXXXX05, ο οποίος και το εκτίμησε (ως φαίνεται στο Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο Α).  Η εκτιμώμενη αξία πριν την πλημμύρα ήταν €3.000, ενώ η εκτιμώμενη εναπομείνασα αξία του αυτοκινήτου συνεπεία των ζημιών που υπέστη από την πλημμύρα ήταν μόλις €200. Έτσι, ο ΜΕ2 πώλησε το αυτοκίνητο του για €200, με ανάληψη υποχρέωσης από μέρους του αγοραστή να απομακρύνει εκείνος το αυτοκίνητο από την αυλή της οικίας των Εναγόντων με δικά του έξοδα.

 

Ο Μ.Ε.5 ανέφερε ότι προκλήθηκαν ζημιές και στο ίδιο το υπόγειο της κατοικίας τους. Οι εργασίες αποκατάστασης των ζημιών του υπογείου συμφωνήθηκαν από 27/10/2009 μέχρι και το τέλος του 2009.  Για τις εργασίες που συμφωνήθηκαν να γίνουν μετά την πλημμύρα και έγιναν, οι Ενάγοντες πλήρωσαν €19.349.  Ο ΜΕ5 αναφέρεται αναλυτικά στο κόστος των διορθωτικών εργασιών στην παρα. 10 του Έγγραφου ΙΘ, επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά τα κονδύλια που αναγράφονται για διορθωτικές εργασίες και εργατικά στο Παράρτημα 1 του Εγγράφου Α.

 

Οι ξυλουργικές εργασίες έγιναν από τον XXXXX Μιχαήλ, όλες οι υπόλοιπες εργασίες έγιναν από τον εργολάβο οικοδομών κ. XXXXX Λοίζου Ηρακλή, ο οποίος πέθανε τον Αύγουστο 2020. Μαζί με τον αποβιώσαντα εργολάβο εργάζονταν ακόμη 4 άτομα.  Για τις εργασίες που συμφώνησαν με τον αποβιώσαντα εργολάβο και έγιναν, πλήρωσαν €17.583.

 

Ανέφερε επίσης ο ΜΕ5 ότι ο κ. XXXXX Γιώργαλλος (Μ.Ε.4) πήγε στην επίδικη οικία στις 27/3/2021 όπου αυτός ο ΜΕ5 του έδειξε επί τόπου στο υπόγειο της επίδικης οικίας τί ζημιές είχε γίνει και την έκταση των ζημιών αυτών.  Ο Μ.Ε. 4 αφού επιθεώρησε το υπόγειο, μέτρησε τους χώρους που έπαθαν ζημιά και την έκταση των εργασιών αποκατάστασης των ζημιών, τους είπε ότι για τις πόρτες του γκαράζ δεν γνωρίζει να πει ποιο θα ήταν το εύλογο κόστος αποκατάστασής τους, αλλά για τις υπόλοιπες εργασίες αποκατάστασης, με βάση τις γνώσεις και την εμπειρία του, έκρινε ότι τα ποσά που πλήρωσαν οι Ενάγοντες είναι λογικά.

 

Απαντώντας σε διευκρινιστικές ερωτήσεις του συνηγόρου των Εναγόντων, ο ΜΕ5 είδε την Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης (Έγγραφο Ζ) και περιεργάστηκε τις φωτογραφίες που ενσωματώθηκαν σε αυτήν, επεξηγώντας τί δείχνουν.

• Έδειξε τη φωτο. Ε.7 για να εξηγήσει ότι το αυτοκίνητο στη λήψη αυτή ήταν σε χρόνο μετά που άντλησε η Πυροσβεστική το νερό από την αυλή.
• Έδειξε στη φωτο. Λ1 την πισινή αυλή της επίδικης οικίας, για να δείξει τη λάσπη που άφησε το νερό της βροχής μετά την άντλησή του και τους ανθώνες που υπήρχαν σε ύψος 1,50μ – 1.60 μ. Ύψος περίπου του τοίχου περιμετρικά της αυλής.
• Έδειξε τη φωτο. Λ.2 για να εξηγήσει ότι αυτή δείχνει την πρόσοψη της επίδικης οικίας και δεξιά τη ράμπα του αυτοκινήτου που κατεβαίνει στο υπόγειο.
• Έδειξε τη φωτο. Λ.5 για να δείξει μέχρι πού έφτασε η στάθμη του νερού από την πλημμύρα. Συγκρίνοντας με το ύψος το δικό του (1.90μ.), ο ΜΕ5 δήλωσε ότι το νερό έφθασε μέχρι το λαιμό του, όπως φαίνεται στη σκούρα αποτύπωση που άφησε το νερό στον τοίχο.

 

Θυμόταν ο ΜΕ5 ότι η Πυροσβεστική αφίχθηκε στο μέρος περίπου 1 ώρα μετά την πλημμύρα.

 

Βλέποντας τη φωτογραφία ως το Έγγραφο ΙΣτ, ο ΜΕ5 δήλωσε ότι φαίνεται στην φωτογραφία αυτή το ταμπλό του αυτοκινήτου και γενικά το εσωτερικό του αυτοκινήτου (από το πάτωμα, τις καρέκλες και το ταμπλό) που γέμισε λάσπη και ακαθαρσία μετά την πλημμύρα. Παρατήρησε χαρακτηριστικά ότι ούτε το μιλίμετρο δεν φαινόταν από τη λάσπη.

 

Κατά την αντεξέτασή του από τον συνήγορο του Εναγόμενου αρ. 1, ο ΜΕ5 δήλωσε ότι αυτός είναι παντρεμένος με τη ΜΕ1 από το 1979, ότι γνώριζε από την αρχή για τα σχέδια του σπιτιού και ότι ο χώρος της αποθήκης στο υπόγειο που χρησιμοποιήτο κατά την ουσιώδη ημερομηνία ως υπνοδωμάτιο, είχε δάπεδο που ήταν επενδυμένο με μάρμαρο κανονικά.

 

Υποβλήθηκε στον ΜΕ5 ότι η Άδεια Οικοδομής ως το Έγαγραφο Ε δεν προέβλεπε ούτε επέτρεπε για την ύπαρξη 2 γκαράζ. Μιλούσε αντίθετα για ένα οικιακό γκαράζ, αποθήκη και άλλους βοηθητικούς χώρους. Συμφώνησε ο ΜΕ5 πως ό,τι γράφει το Έγγραφο Ε, αυτό και μόνον ήταν αδειοδοτημένο. Τούτου λεχθέντος, ο συνήγορος των Εναγομένων 2 και 3 υπέβαλε στον ΜΕ5 ότι εν τοιαύτη περιπτώσει οι Ενάγοντες αξιώνουν στην παρα. 10(β) του Εγγράφου ΙΘ να αποζημιώθούν για διορθωτικές εργασίες ενός ολοκληρωμένου διαμερίσματος στο υπόγειο της επίδικης οικίας (“αλλαγή πατωμάτων, ντουζιέρας, αποχωρητηρίου, κεραμικών στο δωμάτιο μπάνιου, αλλαγή πατωμάτων και κεραμικών, σοβατίσματα υπνοδωματίων, κουζίνας, καθιστικού”), ενώ η άδεια οικοδομής (Έγγραφο Ε) δεν παρείχε άδεια για να υπήρχε τέτοια κατασκευή σε χρήση. Διαφώνησε ο ΜΕ5 σημειώνοντας ότι στην “αποθήκη” είχε δικαίωμα να φυλάττει οικιακά είδη και να έχει εξοπλισμό όπως έχει ο καθένας στο σπίτι του.

 

Όσον αφορά τα μέτρα που λήφθηκαν από τους Ενάγοντες για προστασία της οικίας τους στην πρόσοψη αυτής, ο ΜΕ5 δήλωσε ότι ετοίμασαν πεζοδρόμιο μπροστά από το σπίτι τους και έμειναν ως εκεί που τους υπέδειξε η ρυμοτομία, διότι θα γινόταν διπλής κατεύθυνσης ο δρόμος με κυκλικό κόμβο. Το ίδιο και το περιτοίχισμα περιμετρικά της οικίας, ο ΜΕ5 δήλωσε ότι το κατασκεύασαν στις δύο πλευρές της οικίας με εξαίρεση την τρίτη πλευρά που το κατασκεύασε ο γείτονάς τους και την πρόσοψη της οικίας ως εκεί που του όρισε η ρυμοτομία και οποιαδήποτε άλλα προστατευτικά μέτρα τα άφησε στην κρίση των Δημοσίων Έργων του Κράτους.

 

Όσον αφορά την υψομετρική διαφορά που έχει η επίδικη οικία από το δημόσιο δρόμο, ο ΜΕ5 εξήγησε ότι  υπάρχει διαφορά ύψους περί το 1,5 μ. από την πρόσοψη του σπιτιού που είναι μισό μέτρο περίπου κάτω από το ύψος του δρόμου μέχρι το βάθος του οικοπέδου στο πίσω μέρος αυτού. Το υπόγειο έχει μέγιστο ύψος περί τα 2,5 μέτρα κάτω από το ύψος του δρόμου.

 

Όσον αφορά το περιτοίχισμα που κατασκευάστηκε στο πίσω μέρος της αυλής, ο ΜΕ5 υπολόγισε ότι αυτό έχει ύψος περίπου 2,20 – 2,30 μ. Από το πάτωμα του υπογείου. Υποβλήθηκε στον ΜΕ5 ότι ήταν παράνομο να κτίσει περιτοίχισμα άνω των 1,20μ., αλλά αυτός δήλωσε ότι το έκανε για την προστασία του υπογείου.

 

 Ο Μ.Ε. 5 ανάφερε περαιτέρω ότι στο υπόγειο του άνοιξε 2 λάκκους με αρίδα, διάμετρου 1.20μ., βάθους 80 ποδών, για να μαζεύουν τα νερά της βροχής.

 

Κληθείς να εξηγήσει πώς συμβαίνει να μην υπήρχε πλημμύρα από το 1985 μέχρι το 2009 στην επίδικη οικία, ο ΜΕ5 απέδωσε το πρόβλημα που δηιουργήθηκε στις 27.10.2009 στο γεγονός ότι τα “κκιούγκια” έφραξαν από τα φερτά υλικά.

 

Η κα Χαραλάμπους υιοθέτησε την αντεξέταση που διενήργησε ο συνήγορος του Εναγομένου αρ. 1 και για σκοπούς της υπεράσπισης των Εναγομένων 2 και 3. Δεν υπέβαλε καμία περαιτέρω ερώτηση στον ΜΕ5.

 

Δεν υπήρξε επανεξέταση.

 

Η μαρτυρία της κας XXXXX Τσαγγάρη (Μ.Ε.6)

 

Όπως δήλωσε επί του όρκου της, η ΜΕ6 εργάζεται στην Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας από το 2007 και είναι Βοηθός Επαρχιακή Επόπτης. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Cardiff University.

 

Όπως δήλωσε η Μ.Ε.6 κατά την κυρίως εξέτασή της ενώπιον του Δικαστηρίου, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της η Επαρχιακή Διοίκηση έχει την επίβλεψη διαφόρων κοινοτήτων, μεταξύ αυτών τις κοινότητες Πέρα Χωρίου και Νήσου.

 

Ανταποκρινόμενη στην κλήση μάρτυρα που εκδόθηκε προς τον υπεύθυνο του Τμήματος Οικοδομών του Επάρχου Λευκωσίας, η ΜΕ6 προσκόμισε στο Δικαστήριο τον φάκελο που διατηρεί το εν λόγω Τμήμα στο αρχείο του αναφορικά με την επίδικη οικία. Η ΜΕ6 έχει πρόσβαση στον εν λόγω φάκελο στο πλαίσιο των καθηκόντων της. Εντός του φακέλου αυτού, η ΜΕ6 εντόπισε το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης της επίδικης οικοδομής και επισυνημμένα σε αυτό η Άδεια Οικοδομής και τα αρχιτεκτονικά σχέδια, τα οποία κατέθεσε στο Δικαστήριο ως δέσμη εγγράφων (ενιαίο τεκμήριο) με ένδειξη «Έγγραφο Κ». Η ΜΕ6 κατέθεσε στο Δικαστήριο και το Σχέδιο Κάτοψης Οικοδομής ως “Έγγραφο ΚΑ”.

 

Εξήγησε η ΜΕ6 ότι το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης πιστοποιεί ότι υλοποιήθηκε η άδεια οικοδομής που είχε εκδοθεί για το επίδικο ακίνητο. Αρμόδια αρχή για την έκδοση της Άδειας Οικοδομής κατά ή περί τις 5.3.1981, ως επίσης και για την έκδοση του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης στις 23.3.2005, ήταν η Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας.    

 

Συγκρίνοντας το εν λόγω Πιστοποιητικό όπως το κατέθεσε η ίδια στο Δικαστήριο (Έγγραφο Κ) με εκείνο που είχε παρουσιάσει στο Δικαστήριο η ΜΕ1 ως Έγγραφο Στ, η ΜΕ6 βεβαίωσε ότι στο άνω μέρος του Εγγράφου Στ είναι φωτοτυπημένο το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης ως το Έγγραφο Κ.  

 

Ζητήθηκε από τη μάρτυρα να υποδείξει στα σχέδια κάτοψης τον χώρο του υπογείου και να τον σημειώσει με κόκκινο μελάνι σε κύκλο, για να φανεί τί διαλαμβάνει ο χώρος του υπογείου. Φάνηκε ότι εκεί αναγράφεται, υπό την περιγραφή «κάτοψη υπογείου, αποχετεύσεις», ότι στο υπόγειο υπάρχουν χώροι για δύο γκαράζ, πλυσταριό και αποθήκη.

 

Κατά την αντεξέτασή της από τον συνήγορο του Εναγόμενου αρ. 1, η ΜΕ6 επιβεβαίωσε ότι ο όρος 8(α) της Άδειας Οικοδομής αναφέρει ότι «Η χρήση του υπογείου θα περιορισθεί αυστηρά σ’ αυτήν που αναφέρεται στα εγκριθέντα σχέδια, ήτοι οικιακό γκαράζ κλπ.». Βεβαίωσε επίσης ότι ο όρος 8(γ) της Άδειας Οικοδομής αναφέρει «Εις τις προσβάσεις της οικοδομής θα κατασκευαστούν γεφυρίδια / οχετοί φ 0,60 μέτρα, το άνω μέρος των οποίων να ευρίσκεται στο ίδιο επίπεδο ως εκείνο του ερείσματος του δρόμου».

 

Από 5.3.1981 που εκδόθηκε η Άδεια Οικοδομής μέχρι 23.3.2005 που εκδόθηκε το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης, μεσολάβησε η επιτόπια εξέταση για σκοπούς ελέγχου συμμόρφωσης της οικοδομής με τους όρους της άδειας οικοδομής και τρία συναφή Σημειώματα ημερ. 14/1/87, 22/7/87 και 20/7/99, στο περιεχόμενο των οποίων αναφέρθηκε η ΜΕ6, χωρίς να εντοπίσει σε αυτά οποιαδήποτε αναφορά περί απόκλισης της ανεγερθείσας οικοδομής από τους όρους της Άδειας Οικοδομής.

 

Ερωτηθείσα πού φαίνεται να υλοποιήθηκε ο όρος περί οχετού και γιοφυριού, ως ο όρος 8(γ) για την πρόσβαση στην οικοδομή, η ΜΕ6 ανέφερε ότι γι’ αυτό το θέμα θα έπρεπε να ερωτηθεί ο μηχανικός του γραφείου του Επάρχου Λευκωσίας. Το ίδιο όσον αφορά τις τομές, όπου αυτές αναγράφονται στα σχέδια. Ο μηχανικός ήταν εκείνος που θα μπορούσε να απαντήσει αν κατασκευάστηκαν ορθά. Το μόνο που ήταν σε θέση να απαντήσει η ΜΕ6, με βάση το πεδίο γνώσης της, ήταν ότι τα βελάκια που υπάρχουν στην «κάτοψη ρύσεως» στα αρχιτεκτονικά σχέδια δείχνουν τη φορά των νερών της βροχής και όπου υπάρχει κύκλος σημαίνει ότι είναι προς τα εκεί που κυλά το νερό.

 

Η κα Χαραλάμπους υιοθέτησε την αντεξέταση που διενήργησε ο συνήγορος του Εναγομένου αρ. 1 και για σκοπούς της υπεράσπισης των Εναγομένων 2 και 3. Δεν υπέβαλε καμία περαιτέρω ερώτηση στην ΜΕ6.

 

Δεν υπήρξε επανεξέταση της ΜΕ6.

 

Αυτή ήταν η υπόθεση για τους Ενάγοντες.

 

Η μαρτυρία του κ. XXXXX Ιωάννου (Μ.Υ.1)

 

Ο ΜΥ1 εμφανίστηκε στο Δικαστήριο ως μάρτυρας των Εναγομένων αρ. 1, αλλά υπήρξε εξ αρχής δήλωση από τη συνήγορο των Εναγομένων αρ. 2 και 3 ότι υιοθετούν και οι Εναγόμενοι 2 και 3 το σύνολο της μαρτυρίας του ως μέρος της μαρτυρίας για την υπόθεσής τους.

 

Ο ΜΥ1 είναι Υδρολόγος - Υδρογεωλόγος. Κατά την κυρίως εξέτασή του, ο ΜΥ1 περιέγραψε τα προσόντα, τις γνώσεις και την εμπειρία του στον συγκεκριμένο επιστημονικό επαγγελματικό κλάδο.  Όπως συγκεκριμένα δήλωσε, ο ΜΥ1 είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Υδρογεωλογία του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και κάτοχος Master στην Υδρολογία από το Πανεπιστήμιο IDAH των ΗΠΑ. Έχει, επίσης, λάβει και άλλα συναφή διπλώματα από το Πανεπιστήμιο των Ιεροσολύμων και είναι μέλος του ΕΤΕΚ. Εργάστηκε από το 1968 μέχρι το 2003 που συνταξιοδοτήθηκε από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων με τίτλο Ανώτερου Υδρογεωλόγου. Έκτοτε, εργάζεται σαν ιδιώτης σύμβουλος σε θέματα υδρολογίας και υδρογεωλογίας.

 

Στα πλαίσια των καθηκόντων του στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, ο ΜΥ1 ασχολήθηκε με θέματα υδρολογίας και υδρογεωλογίας της περιοχής της Νοτιοανατολικής Μεσαορίας, των Κοκκινοχωριών και της Καρπασίας, καθώς επίσης ασχολήθηκε με την επιφανειακή υδρολογία. Στην πορεία της καριέρας του, ο ΜΥ1 έχει σχεδιάσει ένα μετρητή υδρορροής του νερού που μετρά την ποσότητα νερού που περνά από μία περιοχή σε όλους τους ποταμούς της Κύπρου που είναι 74 περίπου σημεία. Με τις μετρήσεις που κάνει αυτή η συσκευή, μπορεί να γίνει ένας ισολογισμός μεταφοράς νερού, χρήσιμος για την κατασκευή φραγμάτων αντιπλημμυρικών έργων, έργων υδροδότησης, έργων άρδευσης κ.λπ.. Επίσης, η εμπειρία του ΜΥ1 περιλαμβάνει και την υδρογεωλογία της σήραγγας του Διαρίζου που μεταφέρει νερό από την Πάφο στο φράγμα του Κούρη, μήκους 14,5 χλμ. και φέρνει νερό από το φράγμα της Αρμίνου υπογείως μέχρι το φράγμα του Κούρη. 

 

Ο ΜΥ1 παρουσίασε και κατέθεσε ενώπιον του Δικαστηρίου τις πιο κάτω δύο εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης:

 

1.   Την Έκθεση με τίτλο «Πέρα Χωριό Νήσου.  Έλεγχος Συστήματος Συλλογής και Διοχέτευσης Ομβρίων. Υδρολογική και Υδραυλική Μελέτη». Αυτή κατατέθηκε στο Δικαστήριο ως τεκμήριο με ένδειξη “Έγγραφο ΚΓ’”. Πρόκειται για την Έκθεση που ετοιμάστηκε από τον ΜΥ1 κατ’ εντολή των Εναγομένων αρ. 1.

 

2.   Την Έκθεση με τίτλο “Πέρα Χωριό Νήσου.  Έλεγχος Συστήματος Συλλογής και Διοχέτευσης Ομβρίων. Συμπληρωματική Μελέτη της Υδραυλικής Συμπεριφοράς του τμήματος από το γεφύρι στη Λεωφόρο Βασιλικών μέχρι την διασταύρωση του ΔΙΚΤΥΟΥ με την Λεωφόρο Μακαρίου ΙΙΙ”. Η έκθεση αυτή κατατέθηκε ως τεκμήριο με ένδειξη “Έγγραφο ΚΔ”.  Πρόκειται για την Έκθεση που ετοιμάστηκε από τον ΜΥ1 κατ’ εντολή των Εναγομένων αρ. 2 και 3.

 

Η Έκθεση ως το Έγγραφο ΚΓ ζητήθηκε και ετοιμάστηκε κατά ή περί τον Νοέμβριο του 2018 και αφορούσε στο κατά πόσον το σύστημα συλλογής και μεταφοράς ομβρίων υδάτων της περιοχής ήταν ικανοποιητικό. Η τοπογραφία της περιοχής έγινε από την εταιρεία Chant Topo Services που είναι Τοπογράφοι Μηχανικοί, ενώ ο ΜΥ1 ανέλαβε το κομμάτι της υδρολογικής μελέτης. Γι’ αυτό η Έκθεση Έγγραφο ΚΓ υπογράφεται από τον κ. XXXXX Χατζηγιάγκου που είναι ο τοπογραφολόγος μηχανικός και από τον ΜΥ1.

 

Η Έκθεση ως το Έγγραφο ΚΔ ζητήθηκε και ετοιμάστηκε κατά ή περί τον Ιούλιο του 2019 και αφορούσε σε έλεγχο του συστήματος διοχέτευσης ομβρίων υδάτων στα δυο χρόνια.

 

Απαντώντας σε διευκρινιστικές ερωτήσεις του συνηγόρου των Εναγομένων αρ. 1, ο ΜΥ1 διευκρίνισε ότι η τοπογραφική εργασία στην οποία βασίστηκε η Έκθεση ως το Έγγραφο ΚΓ διεξήχθη στις 8.10.2018 και τότε ήταν που αυτός έβγαλε επί τόπου τις φωτογραφίες που ενσωμάτωσε στις σελ. 41 έως 57 του Εγγράφου ΚΓ. Οι φωτογραφίες 41 και 42, οι οποίες φαίνονται στη σελ. 51 του Εγγράφου ΚΓ, δείχνουν το σημείο του οχετού που συνορεύει με το ακίνητο της Ενάγουσας αρ.2. Έχοντας ήδη αναγνώσει και την Έκθεση που κατέθεσε στο Δικαστήριο ο ΜΕ2 ως Έγγραφο Ζ, ο ΜΥ1 ήταν σε θέση να συγκρίνει ως αφορώσες στο ίδιο ή παρόμοιο σημείο του οχετού τις φωτογραφίες Ε1, η Ε3 και η Ε9 του Εγγράφου Ζ. Το ίδιο και οι φωτογραφίες 24 και 25 του Παραρτήματος Η του Εγγράφου Ζ.

 

Ερωτηθείς για το αν οι σωλήνες νερού που φαίνονται εγκατεστημένες εγκάρσια στον οχετό επηρέαζαν ή εμπόδιζαν τη ροή του νερού, ο ΜΥ1 απάντησε λέγοντας ότι “οι σωλήνες αυτές καθ' εαυτές εμποδίζουν τη ροή του νερού, όμως δεν αλλάζουν την υδραυλική συμπεριφορά του καναλιού όταν και εφόσον το νερό το οποίο μεταφέρει το κανάλι είναι καθαρό, χωρίς φερτά υλικά, των οποίων το ειδικό βάρος είναι ελαφρότερο και επιπλέουν”.

 

Δηλαδή, ήταν η γνώμη του ότι “όταν το νερό είναι καθαρό, όπως ήταν τα σχέδια κατασκευής του καναλιού, οι σωλήνες δεν επηρεάζουν ουσιαστικά την ποσότητα που μπορεί να περάσει”. Πρόσθεσε ο ΜΥ1 ότι “ο οχετός όμως πρέπει να διατηρείται πάντοτε καθαρός, γιατί αυτή είναι η προϋπόθεση του σχεδιασμού του καναλιού. Δεν σχεδιάστηκε για να μεταφέρει βαρέλια”.

 

Όσον αφορά τη θέση της οικίας των Εναγόντων σε σχέση με το κανάλι, ο ΜΥ1 εξήγησε ότι στην αρχή του οικοπέδου αρ. 1121, όπου είναι κτισμένη η επίδικη οικία, αυτό είναι στο ίδιο επίπεδο με τον δρόμο. Όμως, για να μπει κανείς μέσα στο οικόπεδο έχει μίαν ανηφόρα, ένα “ύβωμα”, δηλαδή δεν είναι στο ίδιο επίπεδο με τον δρόμο. Υπάρχει κτισμένο ένα τοιχάκι περίπου 30 ? 35 εκατοστά ύψος, με σκοπό τα νερά του καναλιού να μην πηγαίνουν κατευθείαν στον δρόμο. Ο ΜΥ1 δεν μέτρησε ποιο είναι το υψόμετρο στην αρχή του οικοπέδου, αλλά το μέτρησε στο σημείο που είναι το ύβωμα και είναι περίπου στα 240,74 μέτρα. Επεσήμανε ότι, στο σημείο του υβώματος το υψόμετρο είναι λίγο πιο ψηλό από το ύψος που έχει το τοιχάκι.

 

Σημείωσε επίσης ο ΜΥ1 ότι το κανάλι είναι κατηφορικό, άρα όλα τα νερά, εάν υπερχείλιζε το κανάλι, οδεύονταν στην απέναντι πλευρά της οδού Μακαρίου, όχι προς την κατεύθυνση του οικοπέδου των Εναγόντων. Το τμήμα του καναλιού επί της Λεωφ. Μακαρίου Γ΄ εκεί που εφαπτόταν του οικοπέδου των Εναγόντων, αποτελεί συνέχεια του καναλιού επί της οδού Βασιλικού και έτσι η ποσότητα του νερού που μεταφερόταν μέχρι το γεφύρι του Βασιλικού, μεταφερόταν αυτούσια μέχρι και την Λεωφ. Μακαρίου.

 

            Κληθείς ο ΜΥ1 να σχολιάσει τη γνώμη που διατύπωσε ο ΜΕ2 στην Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης του, ότι θα έπρεπε να είχε συνδεθεί ο μικρός οχετός με τον μεγάλο οχετό, ο ΜΥ1 δήλωσε τα εξής:

 

          “Στην περιοχή που αναφέρεται ο εμπειρογνώμονας καταλήγει ένα ρυάκι το οποίο έχει ένα οχετό ενάμιση μέτρο, δεν θυμάμαι τις διαστάσεις του, ο οποίος λειτουργεί, είναι ανοιχτός και λειτουργεί. Δίπλα από την έξοδο του οχετού αυτού υπάρχει ένας παλιός οχετός, ήταν γεφυράκι, ο οποίος ανακατασκευάστηκε και έμεινε στην περιοχή σαν απομεινάρι ένα τοξωτό γεφυράκι που είναι πέτρινο και το άφησαν εκεί, δεν ξέρω για ποιους λόγους, το άνοιγμά του είναι δυόμιση μέτρα, αλλά, από τα φερτά υλικά, χώματα, καρέκλες βαρέλια αλλά κυρίως χώματα, γέμισε και έμειναν 60 εκατοστά μόνο ελεύθερα. Όμως, το νερό από το ρυάκι που φτάνει μέχρι εκεί, δεν περνά όλο κάτω από τούτο το τοξοειδές, έρχεται και από δίπλα και πάει μέχρι το γεφύρι της οδού Βασιλικού. Άρα το σχόλιο ότι δεν λειτουργεί έχω την εντύπωση ότι είναι λανθασμένο, λειτουργεί. Πιθανό να μην το πρόσεξε.”.

 

 

            Όσον αφορά την παρατήρηση του ΜΕ2 ότι υπάρχει απότομη μείωση της διατομής του οχετού στο σημείο που περνά κάτω από το δρόμο, ο ΜΥ1 συμφώνησε κατ’ αρχάς ότι υπάρχει πράγματι μείωση της διατομής και επεξήγησε στη συνέχεια τις συνέπειες που αυτή επιφέρει. Η διατομή του τσιμεντένιου καναλιού από 7,4 τ.μ. που ήταν μειώθηκε με τους τρεις οχετούς και έγινε 3,4 τ.μ. ένεκα των τριών οχετών. Η απότομη μείωση της διατομής είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία υδραυλικού άλματος, διότι όπως ερχόταν το νερό και έβρισκε μικρότερη διατομή για να εισχωρήσει και αναγκαζόταν να ψηλώσει προς τα πάνω, αυτό είναι το υδραυλικό άλμα. Έδωσε ως παράδειγμα ο ΜΥ1 την περίπτωση όπου έρχεται ένα κύμα στη θάλασσα και χτυπά τους βράχους, τότε το νερό θα πάει προς τα πάνω, διότι δεν έχει τρόπο να πάει πιο κάτω και όλη η ενέργειά του θα μετατραπεί σε ύψος. Αυτό είναι το υδραυλικό άλμα.

 

            Ήταν όμως η εκτίμηση του ΜΥ1 ότι, αν το νερό ήταν καθαρό, η μείωση αυτή θα επέφερε μεν ένα υδραυλικό άλμα, αλλά το ύψος του θα έφτανε μέχρι το υψόμετρο 240,7 μέτρα για ροές επαναφοράς συχνότητας 1 στα 20 έτη και δεν θα πλημμύριζε η κυρία Ελλάδα. Εν προκειμένω, συμπλήρωσε ο ΜΥ1, η επίδικη πλημμύρα προκλήθηκε, διότι η βροχόπτωση ήταν 35 χιλιοστά, με αποτέλεσμα η ροή συχνότητας να ήταν σίγουρα μεγαλύτερη από 1 στα 20 χρόνια.

 

            Ήταν η θέση του ΜΥ1 ότι το γεγονός ότι το κανάλι ήταν κτισμένο πιο ψηλά από την αυλή της οικίας των Εναγόντων, δεν αποτελούσε “λάθος κατασκευή”, διότι “αυτή ήταν η γεωμετρία του χώρου που έγινε, το κανάλι δεν μπορούσε να αλλάξει, [...] ήταν το επίπεδο του δρόμου της οδού Μακαρίου, [...] το υψόμετρο του καναλιού έπρεπε να ήταν στο υψόμετρο του δρόμου.”.

 

            Πρόσθετα, ανέφερε ο ΜΥ1 ότι “Έχει σημασία που είναι πιο ψηλό. Ακόμα και εκεί που αρχίζει το οικόπεδο της κυρίας Ελλάδος, τα τοιχώματα είναι ακόμα πιο ψηλά. Δεν μπορούσε το νερό να μπει μέσα στην αυλή της κυρίας Ελλάδας από το κανάλι.”.

 

            Παραπέμποντας στη σελ. 12 της Έκθεσης Πραγματογνωμοσύνης του ως το Έγγραφο ΚΓ, ο ΜΥ1 εξήγησε ότι:

 

«Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν Εθνικά Πρότυπα Σχεδίασης, για το σχεδίασμα των αστικών συστημάτων συλλογής όμβριων υδάτων στη, Κύπρο. Η κοινή πρακτική (με βάση και την σημαντική εμπειρία του Τμήματος Δημοσίων Έργων και των Τοπικών Συμβουλίων Αποχετεύσεων, προτείνει τις ακόλουθες περιόδους επαναφοράς ανάλογα με τη θέση και τη σημασία του έργου: 1:50 έτη για γέφυρες, 1:50 -1:25 χρόνια για μεγάλους οχετούς, και 1:5 -1:2 έτη για δευτερεύοντες αγωγούς - συλλέκτες σε αστικές περιοχές.

 

Τα Βρετανικά Πρότυπα [British Standards] (BS ΕΝ 752-4:1998), προτείνουν τις παρακάτω περιόδους επαναφοράς, ανάλογα με την τοποθεσία του έργου: 1:5 χρόνια χωρίς έλεγχο πλημμύρων για αστικά κέντρα, βιομηχανικές και εμπορικές περιοχές, και 1:2 έτη νια κατοικημένες περιοχές. Τα Βρετανικά Πρότυπα παρέχουν επίσης τις ακόλουθες περιόδους επαναφοράς πλημμύρων για σχεδίασμα: 1:30 χρόνια (έλεγχο πλημμύρων) για αστικά κέντρα, βιομηχανικές και εμπορικές περιοχές, και 1:20 έτη για κατοικημένες περιοχές.

 

Το Υπουργείο Μεταφορών των Η.Π.Α ("Urban Drainage Design Manual, HEC22", U.S. Department of Transportation 1996) προτείνει τις ακόλουθες περιόδους επαναφοράς ανάλογα με τη θέση και τη σημασία / κατάταξη του έργου: 1:50 έτη για έργα που προβλέπονται σε περιοχές με χαμηλά υψόμετρα, 1:10 χρόνια για συλλέκτες, και 1:5 έτη για το τοπικό οδικό δίκτυο στις αστικές περιοχές.

 

Τα Ελληνικά Πρότυπα (Προεδρικό Διάταγμα Αρ. 096/1974) προτείνουν τις ακόλουθες περιόδους επαναφοράς ανάλογα με τη θέση και τη σημασία I κατάταξη του έργου: 1:50 έτη για έργα εκτροπής ρυακιών και συλλέκτες μείζονος σημασίας, 1:25 χρόνια για κύριους συλλέκτες - πρωτεύοντες αγωγούς, 1:10 χρόνια για δευτερεύοντες αγωγούς - συλλέκτες, και 1:5 έτη για ήσσονος σημασίας αγωγούς σε αστικές περιοχές.

 

Ωστόσο σύμφωνα με παγκοσμίως αποδεκτές πρακτικές αλλά και την πρακτική που ακολουθείται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια η περίοδος επαναφοράς σχεδιασμού οχετών προς αντικατάσταση τμημάτων υδατορεμάτων είναι 20 με 50 χρόνια.»

 

Στην προκειμένη περίπτωση, ουσιαστικά πρόκειται για αντικατάσταση ρυακιού/υδατορέματος σε σύστημα συλλογής και μεταφοράς ομβρίων. Έτσι ο έλεγχος θα γίνει για την ικανότητα του συστήματος να συλλέγει και μεταφέρει όμβρια με χρόνο επαναφοράς 1:20 έτη.

 

Επειδή πρόκειται για κατοικημένη περιοχή θα εξετασθεί και για αποτελέσματα ροής με περίοδο επαναφοράς τουλάχιστον 1 στα 25 έτη ή ένεκα των πρόσφατων πλημμύρων 1 στα 50 έτη. Η περίοδος αυτή στατιστικά σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα 4 και 2% αντίστοιχα, να συμβεί το γεγονός δηλαδή η υπολογισθείσα ροή.”.

 

(Η έμφαση με έντονα γράμματα είναι του Δικαστηρίου.)

 

            Ήταν η θέση του ΜΥ1 ότι συνεπεία της ισχυρής καταιγίδας που σημειώθηκε στις 27/10/2009 στις περιοχές Αλάμπρας, Πέρα Χωριού - Νήσου, Αγίας Βαρβάρας, Κοτσιάτη και Λυμπιών, με επίκεντρο την περιοχή μεταξύ των χωριών Λύμπια, Αγία Βαρβάρα και Πέρα Χωρίο Νήσου, η βροχόπτωση που κατέπεσε σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων “ήταν συχνότητας μεγαλύτερης των 20 χρόνων, ήταν 1 στα 35 χρόνια δηλαδή και ήταν ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο”. Παρέπεμψε συναφώς στη σελ. 5 του Εγγράφου ΚΓ.

 

            Το ότι η βροχόπτωση εκείνη την μέρα ήταν 37 χιλιοστά, ο ΜΥ1 το έλαβε από το Μηνιαίο Δελτίο Καιρού, ημερ. 3/11/2009, το οποίο ετοιμάστηκε από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και το οποίο ο ΜΥ1 ζήτησε και έλαβε από το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίας Βαρβάρας, Λευκωσίας (βλ. το τεκμήριο που κατέθεσε στο Δικαστήριο ο ΜΥ1 με ένδειξη “Έγγραφο ΚΕ”).

 

            Από την αντεξέταση του ΜΥ1 από τον συνήγορο των Εναγόντων, προέκυψαν τα εξής:

(1)          Ο παράγων που καθορίζει προς τα πού θα πάει το νερό είναι τα μετρημένα υψόμετρα. Δεν μπορεί το νερό να πάει πιο ψηλά. Ο τοίχος περίφραξης της οικίας της Ενάγουσας ήταν πολύ πιο ψηλά από τον τοίχο του καναλιού που ήταν επιπρόσθετος τοίχος (βλ. φωτο. 26 Παράρτημα Η, Εγγράφου Ζ).

(2)          Οι κλίσεις κατά πλάτος της Λεωφ. Μακαρίου ήταν σχεδιασμένες κατά τρόπο που το μέσο του δρόμου ήταν πιο ψηλά από τις εκατέρωθεν πλευρές του δρόμου, με αποτέλεσμα η βροχή να διοχετεύεται προς τα πλευρά του δρόμου, δεξιά και αριστερά, τόσο προς βορρά όσο και προς νότο.

(3)          Όμως, το πιο χαμηλό σημείο του δρόμου της Λεωφ. Μακαρίου είναι στη βόρεια πλευρά και εκεί δημιουργείται ένα λιμνάζων σχήμα και έχει και φρεάτιο καθίζησης, για να φεύγει το νερό προς τα κάτω. Αντίθετα, το νερό που ρέει προς τη νότια πλευρά του δρόμου είναι ελάχιστο. Επιπρόσθετα, υπάρχει και ένα άνοιγμα 40 εκατοστών, όταν η βροχόπτωση είναι μικρή και όταν το νερό κυλά κανονικά πάνω στον δρόμο της Λεωφ. Μακαρίου που μπορεί να μπει στο κανάλι, νοουμένου ότι αυτό δεν έχει φράξει.

(4)          Το κανάλι παρά την Λεωφ. Μακαρίου περνά κάτω από το γεφύρι και είναι το σημείο όπου η επιφάνειά του μειώνεται με τρεις οχετούς, γι’αυτό και μειώνεται η παροχετευτικότητα, οπότε το νερό που έρχεται από το κανάλι ανυψώνεται και δημιουργείται εκεί ένα υδραυλικό άλμα, πηδά το νερό ίσια πάνω. Όταν η απορροή είναι 1 προς 20 έτη, το υψόμετρο της επιφάνειας του νερού είναι 240.70 μέτρα, όπως είναι το τοιχίο που φαίνεται στη φωτογραφία 25 του παραρτήματος Η Εγγράφου Ζ. Όταν η απορροή είναι μεγαλύτερη, τότε υπερχειλά φυσικά. Αν η βροχόπτωση ισούται με περίοδο επαναφοράς 1 προς 20 χρόνια και το κανάλι λειτουργεί κανονικά, δηλαδή δεν το φράσσουν φερτά υλικά, τότε αυτό δεν θα υπερχειλίσει.

(5)          Η θέση που υποβλήθηκε στον ΜΥ1, ότι η κατασκευή συστήματος όμβριων υδάτων με ροές περιόδου επαναφοράς τουλάχιστον 1 προς 50 χρόνια θα ήταν πιο ασφαλής για την περιοχή Πέρα Χωριού και Νήσου. για το μέρος του συστήματος του δικτύου όμβριων υδάτων παρά τη Λεωφ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, θα έπρεπε κατά τη γνώμη του ΜΥ1 να υποβληθεί στους κατασκευαστές του έργου. Είναι θέμα των κριτηρίων που έβαλε ο μελετητής του έργου και τα κατασκευαστικά σχέδια. Δεν είναι θέμα για το οποίο ο ΜΥ1 να θέλησε να εκφράσει γνώμη.

(6)          Υποβλήθηκε στον ΜΥ1 ότι, πρώτον, η βροχόπτωση τη μέρα της επίδικης πλημμύρας (27.10.2009) δεν ήταν 1 προς 35 χρόνια, αλλά πολύ πιο χαμηλή και, δεύτερον, ότι ήταν μεν έντονη, όχι όμως ασυνήθιστη για την περιοχή και, τρίτον, ότι  ακόμη και αν εμφάνιζε ροές με συχνότητα 1 προς 35 χρόνια, σε καμία περίπτωση δεν μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “ακραίο καιρικό φαινόμενο”. Διαφώνησε ο ΜΥ1 λέγοντας ότι “Το τι είναι ακραίο καιρικό φαινόμενο και τί μη, είναι θέμα του Τμήματος Μετεωρολογίας, όχι δικό μου. Το Τμήμα Μετεωρολογίας έγραψε ότι εκείνην τη μέρα το Πέρα Χωριό Νήσου είχε 37 μιλίμετρα βροχόπτωση. Τελεία.”

(7)          Μετά το 2011 έγιναν επιπρόσθετα αντιπλημμυρικά έργα από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων στην έξοδο του οχετού που διασταύρωνε τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας ? Λεμεσού. Εκείνα τα έργα δεν λήφθηκαν υπόψη από τον ΜΥ1 όταν κατήρτισε την υδρολογική μελέτη για την παρούσα υπόθεση.

(8)           Το κατά πόσον η τοποθέτηση τριών σωλήνων μέσα στον οχετό κάτω από το γεφύρι ήταν ή δεν ήταν ορθή από τη σκοπιά πολιτικής μηχανικής ή υδραυλικής μηχανικής, δεν είναι ερώτηση που ο ΜΥ1 να θεωρεί ορθό να απαντήσει ο ίδιος. Αρμόδιος να απαντήσει είναι ο σχεδιαστής και κατασκευαστής του γεφυριού και της τοποθέτησης των σωλήνων.

 

            Κατά την επανεξέταση του ΜΥ1 από τον συνήγορο των Εναγομένων αρ. 1, του ζητήθηκε να παραπέμψει στην Έκθεσή του για το πού καταγράφονται οι μετρήσεις των υψομέτρων. Υπέδειξε ότι βρίσκονται στις σελ. 14 και 15 του Εγγράφου ΚΓ.

 

 

Η μαρτυρία του κ. XXXXX Γεωργίου (Μ.Υ.2)

 

Ο ΜY2 υιοθέτησε ως μέρος της κυρίως εξέτασής του το περιεχόμενο γραπτής δήλωσης, την οποία κατέθεσε στο Δικαστήριο ως τεκμήριο με ένδειξη “Έγγραφο ΚΖ”. Όπως εκεί καταγράφεται, ο ΜΥ2 είναι ο εκλελεγμένος Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Πέρα Χωριού & Νήσου από το 1979. Κάθε μια από τις κοινότητες Πέρα Χωριό και Νήσου έχει το δικό της Κοινοτικό Συμβούλιο, αλλά υπάρχει και ένα Συμβούλιο Συμπλέγματος Κοινοτήτων, Πρόεδρος του οποίου είναι ο Κοινοτάρχης του Πέρα Χωριού που είναι το μεγαλύτερο χωριό και Αναπληρωτής Πρόεδρος είναι ο Κοινοτάρχης της Νήσου που είναι το μικρότερο χωριό. Το Συμβούλιο απαρτίζεται επιπλέον από οκτώ μέλη.

 

         Σημείωσε ο ΜΥ2 ότι οι αρμοδιότητες, οι ευθύνες καθώς και τα δικαιώματα του Κοινοτικού Συμβουλίου καταγράφονται στον περί Κοινοτήτων Νόμο (Ν.86(Ι)/99) και στους σχετικούς κανονισμούς. Με τη θέσπιση του πιο πάνω Νόμου δόθηκαν στα Κοινοτικά Συμβούλια περισσότερες εξουσίες διοίκησης των τοπικών υποθέσεων. Προηγουμένως, κάθε αρμοδιότητα ασκείτο από την Επαρχιακή Διοίκηση που υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ωστόσο, για ορισμένα ευρύτερης σημασίας και αξίας έργα εντός της Κοινότητας, όπως για παράδειγμα για το κεντρικό οδικό δίκτυο, τα αντιπλημμυρικά έργα και για οχετούς όμβριων υδάτων, το αγροτικό οδικό δίκτυο, καθώς και για τους διαχωρισμούς οικοπέδων και τις άδειες οικοδομών, την αρμοδιότητα διατήρησε η Κυπριακή Δημοκρατία (ήτοι η Επαρχιακή Διοίκηση ή το Τμήμα Δημοσίων Έργων ή το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων ή/και άλλες υπηρεσίες του Κράτους). Για όλα αυτά τα ευρύτερης σημασίας έργα, τις μελέτες και την εκτέλεση αναλαμβάνει το Κράτος συμμετέχοντας στην χρηματοδότησή τους κατά 70% και το Κοινοτικό Συμβούλιο επωμίζεται το 30% του κόστους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις το Κράτος πληρώνει ακόμη και το 100% του κόστους.

 

          Όσον αφορά το επίδικο συμβάν, ο ΜΥ2 περιέγραψε στις παρα. 10 έως 13 όσα γνωρίζει προσωπικά. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι στις 27/10/2009 έπληξε τις Κοινότητες Πέρα χωρίου και Νήσου ένα «ακραίο καιρικό φαινόμενο», εξηγώντας ότι η καταιγίδα «επέφερε μέσα σε λίγα λεπτά βροχόπτωση 38mm». Καθόρισε τη διάρκεια αυτή «μεταξύ 20 - 25 λεπτά». Το φαινόμενο αυτό ήταν «ασυνήθιστο για τις κοινότητες» αυτές, υπό την έννοια ότι «Με βάση τις καταγραφές του βροχογράφου της μετεωρολογικής υπηρεσίας, τέτοια συσσώρευση βροχής σε τόσο λίγο χρόνο για την περιοχή της κοινότητας Πέρα Χωρίου και Νήσου, παρατηρείται μια φορά κάθε 100 χρόνια». Πρόσθεσε ο ΜΥ2 ότι η βροχόπτωση αυτή δεν ήταν ούτε συνήθης ούτε προβλέψιμη και ήταν αδύνατο να υπάρχουν ανάλογα έργα που να άντεχαν σε τέτοια βροχόπτωση. Δεν ήταν υποχρέωση του Κοινοτικού Συμβουλίου να προβλέψει ή να κατασκευάσει τέτοια μεγάλα έργα αντιμετώπισης των ακραίων φαινομένων.

 

          Όσον αφορά τον βροχογράφο, ο ΜΥ2 εξήγησε ότι αυτός βρίσκεται στο χώρο του Αστυνομικού Σταθμού της Κοινότητας και ανήκει στη Μετεωρολογική Υπηρεσία. Οι καταμετρήσεις της βροχόπτωσης όσον αφορά την ουσιώδη ημερομηνία (27.10.2009) δόθηκαν στο Κοινοτικό Συμβούλιο κατά ή περί τις 30.5.2012, μαζί με σχετικό σημείωμα που ετοιμάστηκε από τον κ. Κώστα Αριστείδου, Υδρολόγο του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων. Το εν λόγω Σημείωμα με τα συνημμένα του κατατέθηκε ως τεκμήριο από τον ΜΥ2 με ένδειξη «Τεκμήριο 1 υπό Έγγραφο ΚΖ». Διευκρίνισε ο ΜΥ2 ότι, όπως φαίνεται στο «Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο ΚΖ» που επίσης κατατέθηκε από τον ίδιο, το Σημείωμα αυτό ήταν ανυπόγραφο όταν παραλήφθηκε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο από τον Γραμματέα, κ. XXXXX Κκα?λη, τον γραφικό χαρακτήρα του οποίου αναγνώρισε ο ΜΥ2 σε σχέση με τις σημειώσεις που έθεσε επί του εν λόγω Σημειώματος όταν το καταχωρούσε στο σχετικό φάκελο του Κοινοτικού Συμβουλίου με αρχικά «Ν.Π.Χ.31.0» και με την ένδειξη «Από XXXXX Αριστείδου, Τ.Α.Υδάτων, 31.3.2012 (με e-mail)». Παρά το ότι ο κ. Κκα?λης αφυπηρέτησε, εντούτοις, όπως ανέφερε ο ΜΥ2, θα μπορούσε να προσέλθει στο Δικαστήριο για ν’ αποδείξει την αλήθεια των δηλώσεων του.

 

Δίδοντας περαιτέρω λεπτομέρειες για το πώς επήλθε η πλημμύρα, ο ΜΥ2 ανέφερε κατ’ αρχάς ότι δεν ήταν μόνο η οικία των Εναγόντων που πλημμύρησε, αλλά αντίθετα το σύνολο της Κοινότητας Πέρα Χωρίου και Νήσου, όπως και οι γύρω κοινότητες, της Αλάμπρας, της Αγίας Βαρβάρας κ.α. Η έντονη βροχόπτωση ξεκίνησε κατά ή περί τις 12 το μεσημέρι. Ο ΜΥ2 βρισκόταν στα γραφεία του Κοινοτικού Συμβουλίου. Μόλις είδε την κατάσταση, έδωσε οδηγίες σε όλο το εργατικό προσωπικό να βγει έξω στην Κοινότητα με προσοχή και να βοηθήσει όποιον είχε πρόβλημα. Κάλεσε την Επαρχιακή Διοίκηση, την Πυροσβεστική Υπηρεσία, την Αστυνομία και την Πολιτική Άμυνα να προσέλθουν για βοήθεια και ήταν σε συνεχή επικοινωνία μαζί τους. Ταυτόχρονα, κάλεσε ιδιώτες με τους οποίους συνεργάζονταν που είχαν τρακτέρ και άλλα μηχανήματα να είναι σε επιφυλακή για μετακίνηση αντικειμένων. Ο ίδιος προσέτρεξε για βοήθεια στον πυρήνα της Κοινότητας όπου υπήρχαν πληροφορίες ότι υπερήλικες και ανάπηροι κινδυνεύουν λόγω των νερών της βροχής. Στο σπίτι των Εναγόντων και στην περιοχή της Λεωφόρου Μακαρίου Γ’  πήγε αργότερα εντός της ημέρας. Στην οικία των Εναγόντων, ο ΜΥ2 μετέβη αργότερα εντός της ημέρας, όταν πλέον δεν έμπαινε άλλο νερό στην αυλή της, αντιθέτως το νερό είχε υποχωρήσει.

 

Ο ΜΥ2 κατέθεσε ως Τεκμήριο με ένδειξη «Έγγραφο ΚΗ» ένα USB στο οποίο ήταν αποθηκευμένο το βίντεο που δείχνει τί συνέβη την ουσιώδη ημερομηνία στην περιοχή όπου βρίσκεται η οικία των εναγόντων. Προβλήθηκε το βίντεο ενώπιον του Δικαστηρίου χωρίς ένσταση από τους συνηγόρους των Εναγομένων 1, 2 και 3. Υποδείκνυε ο ΜΥ2 τις σκηνές που προβάλλονταν στο βίντεο, σε σχέση με τις οποίες ήθελε να έχει την προσοχή του Δικαστηρίου. Συγκεκριμένα, έδειξε ο ΜΥ2 ποιο ήταν το σημείο της διασταύρωσης των Λεωφόρων Λεμεσού και Μακαρίου. Ανέφερε ακολούθως ότι στο χρονικό σημείο λήψης 0?00?09 του βίντεο, φαίνεται ένα όχημα με αριθμούς εγγραφής XXXXX60 και στο βάθος η επίδικη οικία των Εναγόντων με καφέ αλουμινένιες πόρτες. Επεσήμανε ότι ακριβώς πίσω από το δέντρο που φαίνεται στα δεξιά της κύριας εισόδου της επίδικης οικίας, ξεκινά η ράμπα. Συνέχισε ο ΜΥ2 λέγοντας ότι επειδή οι δρόμοι ήταν γεμάτοι με νερά της βροχής και επειδή δεν υπήρχε πεζοδρόμιο, έβρισκαν καταφύγιο προς το υπόγειο της επίδικης οικίας.

 

Όσον αφορά τα έργα παροχέτευσης των όμβριων υδάτων, ο ΜΥ2 δήλωσε ότι γνωρίζει, λόγω της  θέσης του ως Πρόεδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου, ότι αυτά δεν κατασκευάστηκαν από το Κοινοτικό Συμβούλιο. Μετά από σχετικό γραπτό αίτημα προς τον Έπαρχο Λευκωσίας, το οποίο υπεβλήθη με επιστολή, ημερομηνίας 30/3/1985, της Ενάγουσας και άλλων συνιδιοκτητών του ακινήτου που θα διαχωριζόταν σε οικόπεδα και στο οποίο θα κτιζόταν η επίδικη οικία της Ενάγουσας, για κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων έτσι ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο πλημμύρας η ανάπτυξη του ακινήτου τους, όπως το αίτημα αυτό αποτυπώνεται στο Τεκμήριο 3 υπό Έγγραφο ΚΖ, έγινε μελέτη του έργου από τις Τεχνικές Υπηρεσίες της Επαρχιακής Διοίκησης, από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, καθώς και από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και κατασκευάστηκαν εν τέλει τα επίμαχα αντιπλημμυρικά έργα κατά ή περί το 1988.

 

Απέρριψε ο ΜΥ2 τον ισχυρισμό των Εναγόντων ότι το κλειστό μέρος του καναλιού είχε μειωμένη παροχετευτικότητα νερού, επισημαίνοντας ότι αυτό είχε τις ίδιες διαστάσεις του αργακιού/αυλακιού που υπήρχε προηγουμένως. Ήταν η θέση του ότι τίποτε δεν άλλαξε σε ότι αφορά την παροχετευτικότητα νερού από το συγκεκριμένο σημείο. Τόνισε ο ΜΥ2 ότι «μέχρι και σήμερα» τα έργα που κατασκευάστηκαν για παροχετεύσεις των όμβριων υδάτων το 1988 παρέμειναν τα ίδια στο συγκεκριμένο σημείο που είναι η κατοικία των εναγόντων (βλ. παρα. 26 του Εγγράφου ΚΖ).

 

Ο ΜΥ2 υπεραμύνθηκε των ενεργειών του Κοινοτικού Συμβουλίου σε ό,τι αφορά τη διενέργεια ελέγχων καθαριότητας εντός της Κοινότητας. Σημείωσε ότι προέβαιναν σε τακτικούς καθαρισμούς των καναλιών των όμβριων υδάτων των αργακιών και των έργων για τα όμβρια ύδατα δύο - τρεις φορές το χρόνο και σε έκτακτους ελέγχους όποτε χρειαζόταν (βλ. παρα. 16 του Εγγράφου ΚΖ). Το ότι στις 27/10/2009 υπήρξαν διάσπαρτες ακαθαρσίες και αντικείμενα εντός των αργακιών και οχετών, ο ΜΥ2 το απέδωσε στο γεγονός ότι λόγω της ακραίας βροχόπτωσης, η ορμή των νερών ήταν τέτοια που αφενός κατέστησε υπερπλήρεις τους οχετούς σε νερό και αφετέρου μετέφερε διάφορα αντικείμενα, μικρά και μεγάλα, στο πέρασμα του νερού. Μεταφέρθηκαν ξερά χόρτα από την γύρω περιοχή. Κόπηκαν κλαδιά δέντρων που μεταφέρονταν από το νερό. Το τοιχαράκι του εργοστασίου Α.Π. Γεωργιάδης (ΝΕ-ΧΛΩΡΑ) που ήταν κτισμένο με τούβλα και εμπόδιζε αντικείμενα από το εργοστάσιο να πέσουν στο κανάλι, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες που κατέθεσε ο ΜΥ2 στο Δικαστήριο ως Τεκμήριο 4 υπό Έγγραφο ΚΖ, από την ορμή και πίεση που του άσκησε το νερό, υποχώρησε και κατέπεσε, με αποτέλεσμα κάποια βαρέλια από το εργοστάσιο να παρασυρθούν από το νερό και μεταφέρθηκαν προς το σημείο κατάληξης του νερού.

 

Όσον αφορά το συγκεκριμένο τοιχαράκι του εργοστασίου Α.Π. Γεωργιάδης (ΝΕ-ΧΛΩΡΑ), ο ΜΥ2 εξήγησε ότι αυτό ξεκινά από την οδό Βασιλικού και εκτείνεται μέχρι την οδό Μακαρίου, στην άκρη όπου βρίσκεται το εργοστάσιο. Είναι σε απόσταση 150 - 200 μέτρων από την επίδικη οικία των Εναγόντων. Η ροή του νερού την ημέρα της επίδικης πλημμύρας ήταν από το εργοστάσιο προς την επίδικη οικία. Ο λόγος που το τοιχαράκι δεν φαίνεται στο βίντεο του USB που κατατέθηκε ως τεκμήριο με ένδειξη Έγγραφο ΚΗ είναι διότι αυτό βρίσκεται στο πίσω μέρος της επίδικης οικίας.

 

Για να εξηγήσει πώς διέφυγαν τα μπλε βαρέλια του εργοστασίου που φάνηκαν και στον επίδικο οχετό παρά την οικία των Εναγόντων αμέσως μετά την επίδικη πλημμύρα, ο ΜΥ2 παρουσίασε και κατέθεσε στο Δικαστήριο τις εκτυπώσεις τριών φωτογραφιών ως το Έγγραφο ΚΘ. Σε αυτές τις φωτογραφίες, οι οποίες είναι ημερομηνίας 28.10.2009, φαίνεται ότι τα μπλε βαρέλια ήταν τοποθετημένα παρά το τοιχαράκι το οποίο από την  έντονη βροχόπτωση και την πίεση του νερού, έπεσε.

 

Όσον αφορά τις σωλήνες που ήταν τοποθετημένες μέσα στον οχετό όπως φαίνεται στις φωτογραφίες 24 και 25 του Παραρτήματος Η του Εγγράφου Ζ, τις οποίες φωτογραφίες κατέθεσε στο Δικαστήριο η ΜΕ1, ήταν η θέση του ΜΥ2 ότι τοποθετήθηκαν χωρίς άδεια από το Κοινοτικό Συμβούλιο. Αυτό έγινε από άλλες υπηρεσίες του Κράτους και Ημικρατικούς Οργανισμούς. Τοποθετήθηκαν πολύ παλιά, από τότε που έπαιρναν το νερό στη Λουρουτζίνα.

 

Όσον αφορά την ευθύνη κατασκευής πεζοδρομίων, ήταν η θέση του ΜΥ2 ότι αυτή ανήκει στους ιδιοκτήτες των ακινήτων και/ή τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων, με βάση όρους που τίθενται από την αρμόδια Πολεοδομική και Οικοδομική Αρχή που είναι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και ο Έπαρχος.

 

Επανέλαβε ο ΜΥ2 ότι δεν ευθύνεται το Κοινοτικό Συμβούλιο για τις κατασκευές των οχετών. Εν πάση περιπτώσει, ήταν η θέση του ότι η κατασκευή των τοιχωμάτων του καναλιού παρείχε περισσότερη προστασία και ασφάλεια στην οικία των Εναγόντων και στο οικόπεδο τους από τα όμβρια ύδατα από το 1988 που κατασκευάστηκε το κανάλι μέχρι το 2009, συγκριτικά με προηγουμένως.

 

Όσον αφορά την επίδικη οικία, ήταν η θέση του ΜΥ2 ότι η αρμοδιότητα χορήγησης της άδειας οικοδομής ή/και του πιστοποιητικού τελικής έγκρισης της επίδικης οικίας της Ενάγουσας ανήκε στον Έπαρχο Λευκωσίας και την Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας.

 

Υπό το φως όλων των ανωτέρω, ο ΜΥ2 αρνείται τις λεπτομέρειες αμέλειας που καταλογίζουν στον Εναγόμενο αρ. 1 οι Ενάγοντες 1 και 2 και ζητεί την απόρριψη της αγωγής με έξοδα σε βάρος των Εναγόντων. Διαζευκτικά, ο ΜΥ2 ζητεί ως η ειδοποίηση προς συνεναγόμενους, ήτοι να διαταχθεί όπως πληρωθούν από τους Εναγομένους 2 και 3 τυχόν αποζημιώσεις για τυχόν ζημιές ως ήθελε αποφασίσει να επιδικάσει το Δικαστήριο, αντί από τον Εναγόμενο αρ. 1, διότι την ευθύνη για την κατασκευή και συντήρηση του αντιπλημμυρικού έργου είχαν οι Εναγόμενοι 2 και 3.

 

Κατά την αντεξέτασή του από τον συνήγορο των Εναγόντων, ο ΜΥ2 δήλωσε ευθαρσώς ότι ο ίδιος δεν είναι πολιτικός μηχανικός, ούτε μετερεωλόγος ή υδρολόγος ή/και υδρογεωλόγος. Όσα δήλωσε ενώπιον του Δικαστηρίου βασίζονταν στη γνώση που αποκόμισε για τα επίδικα γεγονότα ως κάτοικος στην Κοινότητα που πλημμύρησε και ως Κοινοτάρχης αυτής από το 1979.

 

Εξήγησε ο ΜΥ2 ότι το σύστημα όμβριων υδάτων που κατασκευάστηκε αντικατέστησε το φυσικό υδατόρευμα το οποίο προϋπήρχε και το οποίο κατευθύνει τη ροή των νερών προς τον ποταμό Γυαλιά. Εκεί διοχετεύονται τα όμβρια ύδατα. Κληθείς να διευκρινίσει ποιος είχε την ευθύνη συντήρησης του καναλιού που κατασκευάστηκε στη θέση του υδατορεύματος από το Κράτος, ο ΜΥ2 παραδέχθηκε ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο έχει την ευθύνη συντήρησης και καθαριότητας. Ο συνήγορος των Εναγόντων παρέπεμψε τον ΜΥ2 στο άρθρο 82, εδάφια (γ), (δ) και (στ) του Ν.86/99, όπου προβλέπεται ότι?

 

«82. Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου και οποιουδήποτε άλλου ισχύοντος κάθε φορά νόμου, το Συμβούλιο οφείλει να εκτελεί, μέσα στα όρια της κοινότητας και στο μέτρο των οικονομικών του δυνατοτήτων, τα ακόλουθα καθήκοντα:

[…]

(γ) Να προνοεί για την κατασκευή, τη συντήρηση και τη λειτουργία συστημάτων αποχετεύσεως για τα όμβρια ύδατα.

(δ) Να προνοεί για την κατασκευή, τη συντήρηση, την καθαριότητα, το φωτισμό και την ελεύθερη χρήση των οδών και των γεφυριών, να ελέγχει την κατασκευή, τη μετατροπή, το κλείσιμο ή  την αλλαγή κατευθύνσεως των οδών και των γεφυριών και να φροντίζει για την απομάκρυνση οποιωνδήποτε αντικειμένων παρεμποδίζουν την ελεύθερη χρήση τους.

[…]

(στ) Να προνοεί για την καθαριότητα και την υγιεινή της κοινότητας με τη συλλογή, την αποκομιδή, τη διάθεση και την επεξεργασία των σκυβάλων, να ελέγχει και να παρεμποδίζει τη συσσώρευση σκυβάλων, ακαθαρσιών και απορριμμάτων σε οποιοδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό χώρο ή υποστατικό, να προμηθεύει και να διατηρεί σε υγιεινή κατάσταση δημόσια σκυβαλοδοχεία ή άλλα δοχεία ή ειδικούς χώρους για την προσωρινή τοποθέτηση και την αποκομιδή σκυβάλων, να προνοεί για τη δημιουργία μόνιμων χώρων για την εναπόθεση και την επεξεργασία σκυβάλων ή λυμάτων, καθώς και για τη λήψη όλων των αναγκαίν μέτρων για την εξάλειψη και τη μετακίνηση οποιασδήποτε ακαθαρσίας ή απορριμμάτων και τον περιορισμό οποιασδήποτε οχληρίας.».

(Τα σημεία με έμφαση είναι τα σημεία που ανέγνωσε ο συνήγορος των Εναγόντων.)

 

Ο ΜΥ2 δήλωσε ότι είχε πλήρη γνώση των πιο πάνω νομοθετικών διατάξεων και των υποχρεώσεων που απορρέουν για το Κοινοτικό Συμβούλιο από αυτές και δήλωσε την πεποίθησή του ότι εκτελούνται όλες οι εργασίες καθαριότητας και τα κατασκευαστικά έργα ή έργα συντήρησης στην κλίμακα και στο βαθμό ευθύνης που αναλογεί στο Συμβούλιο. Επέμεινε ότι για τα πλέον σημαντικά έργα, την ευθύνη κατασκευής και συντήρησης αναλαμβάνει η Επαρχιακή Διοίκηση και παρέπεμψε τον συνήγορο των Εναγόντων σε αυτήν.

 

Απαντώντας στην θέση που του υποβλήθηκε ότι το επίδικο συμβάν της 27.10.2009 δεν ήταν ακραίο ή αυνήθιστο, ο ΜΥ2 δήλωσε ότι ο ίδιος ήταν τότε 60 ετών, δεν είχε βιώσει κάτι αντίστοιχο μέχρι τότε, απεύχεται στον οποιονδήποτε να το ξαναζήσει και τόνισε ότι είχε ρωτήσει γηραιότερους κατοίκους στην Κοινότητα αν είχαν ζήσει αντίστοιχη εμπειρία στο παρελθόν και ουδείς είχε βιώσει κάτι τέτοιο. Πέραν της δικής του εκτίμησης και των άλλων κατοίκων, ο ΜΥ2 συνυπολόγισε και τη γνώμη που εξέφρασαν οι υδρολόγοι, ότι μια φορά κάθε εκατόν χρόνια μπορεί να συμβεί κάτι αντίστοιχο. Απαντώντας στην υποβολή που του τέθηκε ότι η συσσωρευθείσα βροχόπτωση ήταν μικρότερη των 38mm, ο ΜΥ2 απάντησε λέγοντας ότι αυτός μετέφερε στο Δικαστήριο όσα καταμετρήθηκαν από τον βροχογράφο και όσα του είπαν οι ειδικοί. Όσον αφορά τη διάρκεια της έντονης βροχόπτωσης που επέφερε την πλημμύρα, ο ΜΥ2 επέμεινε στη θέση του ότι ήταν περί τα 20 – 25 λεπτά. Ήταν επίσης βέβαιος για την έκταση που κάλυψε η δυνατή βροχόπτωση και για την έκταση της πλημμύρας, διότι μετά από κάποια ώρα ο ίδιος είχε γυρίσει όλην την περιοχή. Συμφώνησε ότι το επίκεντρο της καταιγίδας ήταν την περιοχή της Αγίας Βαρβάρας και στα Λύμπια, αλλά τόνισε ότι τα νερά μεταφέρθηκαν από τις εν λόγω περιοχές προς την Κοινότητα Πέρα Χωρίου και Νήσου. Αντίστοιχη ήταν και η ροή των ακαθαρσιών που μετέφεραν τα νερά από τις γειτονικές περιοχές προς την Κοινότητα του ΜΥ2. Ήταν σταθερός στη θέση του ο ΜΥ2 ότι υπήρχε βροχογράφος στη δική του Κοινότητα, όπως ανέφερε κατά την κυρίως εξέτασή του, ο οποίος κατέγραψε τί συνέβη την ουσιώδη ημερομηνία. Παρά το ότι το Σημείωμα του κ. XXXXX Αριστείφου που κατατέθηκε ως Τεκμήριο 1 υπό Έγγραφο ΚΖ ήταν ανυπόγραφο από τον συντάκτη του, εντούτοις ο ΜΥ2 επεσήμανε ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο το θεωρούσε ως επίσημο έγγραφο αφ’ ης στγμής στάληκε στο Κοινοτικό Συμβούλιο όταν αυτό επισήμως ζήτησε να λάβει στοιχεία για την πλημμύρα του 2009, τότε που έγινε και δεύτερη πλημμύρα το 2011, και εφόσον το εν λόγω Σημείωμα αρχειοθετήθηκε στο φάκελο του Κοινοτικού Συμβουλίου. Ο ΜΥ2 δήλωσε ότι ο ίδιος δεν είχε λόγο να αμφισβητήσει την επιστημονική αξία του περιεχομένου του εν λόγω Σημειώματος. Ήταν ζήτημα του κ. XXXXX Αριστείδου, ως συντάκτη του εγγράφου, να επεξηγήσει την επιστημονική του αξία.

 

Ακολούθως υποδείχθηκαν στον ΜΥ2 φωτογραφίες του επίδικου οχετού, των σωλήνων που υπήρχαν εντός αυτού και του υποβλήθηκαν οι θέσεις των Εναγόντων σε ό,τι αφορά την μειωμένη παροχετευτικότητα του εν λόγω αγωγού. Ο ΜΥ2, επανέλαβε ότι δεν ήταν το Κοινοτικό Συμβούλιο που τον κατασκεύασε, ούτε ήταν ειδικός για να απαντήσει για την παροχετευτικότητα του οχετού σε επιστημονική βάση. Ουδέποτε όμως ο ίδιος είδε να υπερχειλίσει πριν την ουσιώδη ημερομηνία της ακραίας καταιγίδας, ούτε είδε το νερό να κτυπά στο γεφύρο να αναπηδά, κάνοντας το λεγόμενο “υδραυλικό άλμα”  και να γυρνά, προκαλώντας την πλυμμύρα της επίδικης οικίας.

 

Όσον αφορά τα φερτά υλικά, δεν απέκλεισε ο ΜΥ2 να υπήρχαν πριν την επίδικη βροχή οπουδήποτε εντός της Κοινότητας ή ακόμη και σε γειτονικές περιοχές, πλην όμως αν δεν γινόταν η καταιγίδα δεν θα μεταφέρονταν κατ’αυτόν τον τρόπο. Οι εκστρατείες καθαριότητας εντός της Κοινότητας ήταν καθιερωμένο να γίνονται 2 – 3 φορές το χρόνο. Επίσης, το προσωπικό του Κοινοτικού Συμβουλίου είχε οδηγίες να ανταποκρίνεται σε οποιαδήποτε παράπονα υποβάλλονταν με αίτημα για καθαριόττητα. Δεν παραδέχθηκε ο ΜΥ2 τη θέση του συνηγόρου των Εναγόντων ότι οι Ενάγοντες τηλεφωνούν τώρα επί 2 μήνες στο Κοινοτικό Συμβούλιο για να μεταβεί στο μέρος του καναλιού να το καθαρίσουν και δεν υπάρχει ανταπόκριση του Συμβουλίου. Δεσμεύθηκε να το ελέγξει αν συνέβη κάτι τέτοιο. Εν πάση περιπτώσει, ο ΜΥ2 αρνήθηκε ότι πριν την επίδικη καταιγίδα υπήρχαν εντός του καναλιού όλα εκείνα τα αντικείμενα, όπως μεταλλικά και/ή πλαστικά βαρέλια, χόρτα, ξύλα και ακαθαρσίες. Επέμεινε στη θέση του ότι ήταν φερτά υλικά, με την έννοια του ότι η βροχή τα μετέφερε εκ των υστέρων. Ειδικά για το βαρέλλι που φαινόταν στη φωτογραφία του οχετού, επανέλαβε τη θέση του ότι προήλθε από το εργοστάσιο, απ’ όπου έπεσε το προστατευτικό τοιχαράκι λόγω της πίεσης και της ορμής του νερού της βροχής, παρασύροντάς το βαρέλι προς τον οχετό.

 

Όσον αφιρά τον ισχυρισμό του για το ότι τα νερά εισήλθαν στην επίδικη οικία από την πλευρά της εισόδου της κατοικίας και από τη ράπμα στην είσοδο του υπογείου, ο ΜΥ2 παρατήρησε ότι η ορθότητα του ισχυρισμού του αυτού προκύπτει από το βίντεο στο USB που αυτός κατέθεσε.

 

Συμφώνησε ο ΜΥ2 με τη θέση που του υποβλήθηκε ότι το βίντεο τραβήχτηκε η ώρα 13:19. Εκείνη την ώρα συνέχιζε μεν να βρέχει, αλλά ως η θέση του ΜΥ2 ψιλόβρεχε. Η πλημμύρα είχε ήδη συμβεί.

 

Όσον αφορά τη συμμόρφωση ή μη των Εναγόντων με τους όρους της άδειας οικοδομής και για τις συνέπειες έκδοσης του πιστοποιητικού τελικής έγκρισης, ως επίσης και για τη χρήση που γινόταν εκ των υστέρων από τους Ενάγοντες, ο ΜΥ2 επανέλαβε τις θέσεις που διατύπωσε και κατά την κυρίως εξέταση, ότι την αρμοδιότητα ελέγχου είχε η Επαρχιακή Διοίκηση.

 

Μία μόνο ερώτηση υπήρξε από τη συνήγορο των Εναγομένων 2 και 3 προς τον μάρτυρα, στο πλαίσιο της οποίας αυτός παραδέχθηκε εκ νέου ότι η ευθύνη του Κοινοτικού Συμβουλίου περιοριχζόταν στη συντήρηση και καθαριότητα του οχετού και των καναλιών.

 

Δεν υπήρξε επανεξέταση του μάρτυρα.

 

Η μαρτυρία του κ. XXXXX Κκαΐλη (Μ.Υ. 3)

 

Ο ΜΥ3 κατέθεσε και υιοθέτησε ως μέρος της κυρίως εξέτασης του τη Γραπτή του Δήλωση ως το “Έγγραφο Λ”.

 

Όπως εκεί καταγράφεται, ο ΜΥ3 διορίστηκε ως υπάλληλος του Συμβουλίου Βελτίωσης Πέρα Χωρίου και Νήσου το 1981 και κατείχε τη θέση αυτή μέχρι τις 31/12/2020 που αφυπηρέτησε στο 65ο έτος της ηλικίας του. Υπήρξε Γραμματέας του Συμβουλίου του Συμπλέγματος των δύο Κοινοτήτων και ο επικεφαλής της διοίκησης και του έμμισθου ανθρώπινου δυναμικού του Συμβουλίου.

 

Λόγω της πιο πάνω θέσης του, γνωρίζει για την κατασκευή των έργων παροχέτευσης ομβρίων υδάτων. Ειδικότερα, ο ΜΥ3 γνωρίζει ότι:

• Οι δύο Κοινότητες (Πέρα Χωρίου και Νήσου) χωρίζονται από τον ποταμό Γιαλιά και στην κοίτη του κατευθύνονται όλα τα όμβρια ύδατα.
• Τα έργα παροχέτευσης των όμβριων υδάτων δεν κατασκευάστηκαν από το Κοινοτικό Συμβούλιο, αλλά από τον Έπαρχο Λευκωσίας, κατά ή περί το 1988, μετά από το γραπτό αίτημα της Ενάγουσας ημερ. 30.3.1986.
• Το κανάλι που εφάπτεται του οικοπέδου της Ενάγουσας κατασκευάστηκε μετά από μελέτη των Τεχνικών Υπηρεσιών της Επαρχιακής Διοίκησης, του Τμήματος Δημοσίων Έργων και μελέτης του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων.
• Τα έγγραφα μελέτης και σχεδιασμού για την κατασκευή των αντιπλημμυρικών έργων ετοιμάστηκαν από την Επαρχιακή Διοίκηση.

 

Όπως δήλωσε ο ΜΥ3 ήταν δική του ευθύνη να διατάσσει τη διεξαγωγή των διαφόρων εργασιών από το προσωπικό του Κοινοτικού Συμβουλίου, γι’αυτό και γνωρίζει ότι γίνονταν τακτικοί και έκτακτοι καθαρισμοί των καναλιών ομβρίων υδάτων και των αργακιών δυο – τρεις φορές το χρόνο και όποτε χρειαζόταν. Εργοδοτούσαν άτομα για τους καθαρισμούς αυτούς και περαιτέρω οργάνωναν εκστρατίες καθαρισμού των ανοικτών χώρων και οικοπέδων στην Κοινότητα, ετησίως αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς επίσης ανταποκρίνονταν σε κλήσεις από κατοίκους για καθαρισμό διαφόρων σημείων.

 

 Ήταν η θέση του ΜΥ3 ότι πριν την επίδικη πλημμύρα, το κανάλι, οι οχετοί και οι ανοικτοί χώροι εντός της Κοινότητας ήταν καθαροί, γιατί καθαρίστηκαν κατόπιν δικής του εντολής και ελέγχου.

 

Όταν συνέβη η επίδικη πλημμύρα ο ίδιος ο ΜΥ3 βρισκόταν στη Λευκωσία και επέστρεψε στο χωριό το μεσημέρι περί τις 12:30. Είδε ότι όλοι οι δρόμοι της Κοινότητας ήταν πλημμυρισμένοι και λειτουργούσαν σαν ποτάμια. Το ίδιο συνέβαινε και με τον δρόμο μπροστά από την επίδικη οικία των Εναγόντων. Λόγω της δύναμής του, το νερό συμπαρέσυρε μαζί του από τις γύρω περιοχές (Αλάμπρα, Αγία Βαρβάρα και άλλες) ξερά δέντρα, κλαδιά και άλλα αντικείμενα, περιλαμβανομένων και βαρελιών του εργοστασίου Α. Π. Γεωργιάδης (ΝΕ-ΧΛΩΡΑ), του οποίου το προστατευτικό τοιχαράκι που τα συγκρατούσε, κατέπεσε από την πίεση του νερού της βροχής που δέχτηκε. Ήταν η θέση του ΜΥ3, στην παρα. 12 του “Εγγράφου Λ”, ότι αυτός ήταν που έβγαλε τις φωτογραφίες ως το Έγγραφο ΚΘ την επαύριο της επίδικης πλημμύρας (ήτοι στις 28.10.2009), για να δείξει το τοιχαράκι του εργοστασίου που κατέπεσε κατά την επίδικη πλημμύρα.

 

Ήταν η θέση του ΜΥ3, με βάση τα έγγραφα που του παρέδωσαν οι ειδικοί, ότι η πλημμύρα ήταν το αποτέλεσμα ενός ακραίου καιρικού φαινομένου που επέφερε μέσα σε λίγα λεπτά βροχόπτωση 37-38mm. Όσον αφορά τις καταμετρήσεις της βροχόπτωσης στις 27.10.2009, ο ΜΥ3 ανέφερε στην παρα. 14 του “Εγγράφου Λ”, ότι τα σχετικά έγγραφα στάληκαν στο Κοινοτικό Συμβούλιο από τον κ. Κώστα Αριστείδου μαζί με δικό του Εισαγωγικό σημείωμα, μετά από συνομιλία που είχαν μαζί του αυτός ως Γραμματέας και ο Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου. Πρόκειται για τα Τεκμήρια 1 και 2 υπό το Έγγραφο ΚΖ. Αφότου τα παρέλαβε, ο ΜΥ3 τα αρχειοθέτησε σε φάκελο του Κοινοτικού Συμβουλίου, σημειώνοντας τον αριθμό του φακέλου στο Εισαγωγικό σημείωμα του κ. Αριστείδου.

 

Στην παρα. 15 του Εγγράφου Λ, ο ΜΥ3 δήλωσε ότι, βάσει πληροφόρησης που αυτός έλαβε, οι Ενάγοντες είχαν αξιώσει αποζημιώσεις από το Κράτος πριν την έγερση της υπό κρίση αγωγής, οι οποίες απορρίφθηκαν. Δεν είχαν αποταθεί στο Κοινοτικό Συμβούλιο για οποιεσδήποτε αποζημιώσεις πριν την έγερση της αγωγής αυτής.

 

Ισχυρίστηκε ο ΜΥ3 (βλ. σελ. 13 του Εγγράφου Λ) ότι ο ίδιος είναι 65 ετών και από το 1981 που εργαζόταν στη διοίκηση του Κοινοτικού Συμβουλίου μέχρι τις 27.10.2009 που συνέβη η επίδικη καταιγίδα δεν είχε ξαναδεί τέτοιο καιρικό φαινόμενο. Η δεύτερη φορά που συνέβηκε κάτι αντίστοιχο ήταν τον Ιούνιο του 2011. Πάντως, τα έργα που κατασκευάστηκαν το 1988 για την παροχέτευση των ομβρίων υδάτων στο σημείο που είναι η επίδικη οικία των Εναγόντων, παρέμειναν τα ίδια από τότε μέχρι και τη μέρα που ο ΜΥ3 κατέθετε στο Δικαστήριο. Όσον αφορά το σημείο εντός του επίδικου κλειστού οχετού, όπου υπήρξε ο ισχυρισμός των εναγόντων ότι τοποθετήθηκαν σωλήνες διαφόρων υπηρεσιών κοινής ωφελείας οι οποίες παρεμπόδιζαν ή μείωναν την παροχετευτικότητα, ο ΜΥ3 ισχυρίστηκε ότι μετέβη ο ίδιος επιτόπου, παλαιότερα αλλά και λίγες μέρες πριν εμφανισθεί στο Δικαστήριο για να δώσει μαρτυρία, για να μετρήσει αυτές τις σωλήνες, οι οποίες φαίνονται στις φωτογραφίες 24 και 25 του Παραρτήματος Η του Εγγράφου Ζ και διαπίστωσε ότι δεν ήταν τέτοιου μεγέθους που να την εμπόδιζαν (βλ. παρα. 16 του Εγγράφου Λ). Πρόκειται για 3 – 4 σωλήνες που εξέχουν από την κορυφή του σωληνωτού αγωγού και δεν διακόπτουν την πορεία του νερού.

 

Επανέλαβε και αυτός τη θέση του ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο δεν είχε καμία εμπλοκή στην έκδοση Άδειας Οικοδομής ή/και Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης για την επίδικη οικία των Εναγόντων (βλ. παρα. 18 Εγγράφου Λ).

 

Αντεξεταζόμενος, ο ΜΥ3 ανέφερε ότι είναι απόφοιτος Λυκείου και κάτοχος Πτυχίου Δημοσιογραφίας από σχολή στην Κύπρο. Συμφώνησε, συνεπώς, με την υπόδειξη του συνηγόρου των Εναγόντων ότι αυτός δεν είναι πολιτικός μηχανικός ή μετερεωλόγος ή υδρολόγος και στερείται οποιωνδήποτε εξειδικευμένων γνώσεων που εμπίπτουν στους τομείς αυτούς. Συμφώνησε ο ΜΥ3 ότι παρά το γεγονός ότι η κατασκευή του συστήματος συλλογής και μεταφορ,άς των ομβρίων υδάτων από το σημείο που υπήρχε φυσικό υδατόρευμα στην Κοινότητα Πέρα Χωρίου μέχρι του σημείου απορροής στον ποταμό Γυαλιά έγινε από το Κράτος, εντούτοις το Κοινοτικό Συμβούλιο διατηρούσε την ευθύνη της συντήρησης και καθαριότητάς του με σκοπό την ομαλή λειτουργία του.

 

 Αντεξεταζόμενος σε σχέση με το σύστημα καθαριότητας που ισχυρίστηκε στην κυρίως εξέτασή του ότι υπήρχε καθιερωμένο από το Κοινοτικό Συμβούλιο, ο ΜΥ3 δήλωσε ότι το μόνιμο προσωπικό του Συμβουλίου αποτελείτο από 2 έως 6 πρόσωπα, αλλά η καθαριότητα ανατίθετο με συμβάσεις, ακόμη και στη βάση προφορικών συμφωνιών, σε ιδιώτες, οι οποίοι επί σειρά ετών καθάριζαν όλους τους ανοικτούς χώρους. Η καθαριότητα ήταν πρώτης προτεραιότητας για το Κοινοτικό Συμβούλιο. Αφιέρωναν μεγάλα κονδύλια για τον τομέα αυτό. Βεβαίως, αναγνώρισε ο ΜΥ3 ότι δεν είναι εφικτό να υπάρχει μια μέρα το χρόνο που να είναι ολόκληρο το χωριό καθαρό. Δεν μπορεί να γνωρίζει το Συμβούλιο ποιες θα είναι οι ενέργειες των κατοίκων της περιοχής σε ημερήσια βάση και αν θα αφήσουν απορρίμματα οπουδήποτε. Εκείνο που γνωρίζει με βεβαιότητα ο ΜΥ3 είναι ότι η καθαριότητα σε τακτή βάση διεξάγεται πριν την καλοκαιρινή την περίοδο, όταν τα χόρτα είναι ξερά και σίγουρα πριν την περίοδο βροχών φροντίζουν να είναι όλοι οι καθαροί χώροι ανοικτοί. Δεν μπορούσε ο ΜΥ3 να προσδιορίσει επακριβώς την τελευταία ημερομηνία που έγινε ο τακτικός έλεγχος καθαριότητας του αργακιού πριν την πλημμύρα της 27/10/2009, αλλά ήταν σίγουρος ότι είχε γίνει και ότι το αργάκι ήταν καθαρό αμέσως πριν την πλημμύρα. Ό,τι εντοπίστηκε μετά την πλημμύρα μέσα στον οχετό παρά την οικία των Εναγόντων ήταν ό,τι παρέσυρε το νερό, δηλαδή φερτά υλικά, από τις επιφάνειες που πλημμύρησαν από τις γύρω κοινότητες Αγ. Βαρβάρας και Αλάμπρας μέχρι και τη δική τους Κοινότητα.

 

Επέμεινε ο ΜΥ3 στην ορθότητα του χαρακτηρισμού της ένοτνης βροχόπτωσης που σημειώθηκε στις 27.10.2009 ως ακραίου καιρικού φαινομένου, επικαλούμενος τα λόγια άλλου συγχωριανού που του είχε αναφέρει ότι “το νερό ήταν σαν να έπεφτε με κουβάδες από τον ουρανό”.

 

Υποβλήθηκε στον ΜΥ3 ότι ήταν αυθαίρετη η εκδοχή του για το πώς κατέπεσε το τοιχαράκι του εργοστασίου ΝΕ-ΧΛΩΡΑ και ότι ο ίδιος δεν μπορούσε να γνωρίζει πόση πίεση άσκησε το νερό της βροχής στο τοιχαράκι. Η απάντηση που έδωσε ο ΜΥ3 ήταν ότι, εξ όσων έμαθε, το νερό της βροχής εισήλθε στο εργοστάσιο, μπήκε στο υπόγειο του, κατέστρεψε υλικά, κάλυψε σχεδόν όλη την αυλή του και η φόρα του νερού ήταν κόντρα του εργοστασίου. Εμπειρικά, όχι επιστημονικά, ο ΜΥ3 έκρινε ότι ήταν πιο πιθανό να έπεσε το τοιχαράκι από την πίεση που δέχθηκε από το νερό της βροχής.

 

Επέμεινε κατά την αντεξέτασή του στην ορθότητα της θέσης του ότι οι σωλήνες που τοποθετήθηκαν εντός του κλειστού αγωγού δεν επηρέαζαν την παροχετευτικότητα του αγωγού. Τούτο διότι ήταν τοποθετημένες στην οροφή του αγωγού. Περνούσε το νερό από κάτω χωρίς εμπόδιο.

 

Τέλος, ο ΜΥ3 δήλωσε ότι αυτός δεν μπορεί να γνωρίζει το μέγεθος των ζημιών που υπέστη η οικία των Εναγόντων και το όχημα του Ενάγοντος αρ. 1 από την πλημμύρα, διότι την καταμέτρηση των ζημιών αμέσως μετά την πλημμύρα την ανέλαβε η Επαρχικαή Διοίκηση και όχι το Κοινοτικό Συμβούλιο.

 

Δεν υπήρξε αντεξέταση του ΜΥ3 από τη συνήγορο των Εναγομένων αρ. 2 και 3.

Δεν υπήρξε ούτε επανεξέταση.

 

Αυτή ήταν η μαρτυρία για τους Εναγόμενους αρ. 1.

 

Η μαρτυρία του κ. Κώστα Αριστείδου (Μ.Υ.4)

 

Για την υπόθεση των Εναγομένων αρ. 2 και 3, μαρτυρία έδωσε ο ΜΥ4.

 

Η Γραπτή Δήλωση του ΜΥ4 κατατέθηκε ως “Έγγραφο ΛΑ” και υιοθετήθηκε από αυτόν ως μέρος της κυρίως εξέτασής του. Όπως εκεί καταγράφεται, ο ΜΥ4 είναι  κάτοχος διπλώματος Πολιτικού Μηχανικού με κατεύθυνση στον τομέα Υδάτινων Πόρων και Υδραυλικής από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Κατέχει επίσης Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Μηχανική Περιβάλλοντος από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Urbana Champaign, ΗΠΑ. Ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα ως μηχανικός υδάτινων πόρων στις ΗΠΑ στο Illinois State Water Survey, όπου ασχολήθηκε με υδρολογική και υδραυλική μοντελοποίηση για εκτίμηση κινδύνου πλημμύρας και χαρτογράφηση κινδύνου πλημμύρας, χρησιμοποιώντας συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών. Στη συνέχεια, ο ΜΥ4 επέστρεψε στην Κύπρο όπου εργάστηκε ως Υδραυλικός Μηχανικός – Σύμβουλος στην ιδιωτική εταιρεία Hydrocomp Enterprises για δυο χρόνια. Τα τελευταία 11 χρόνια ο ΜΥ4 εργάζεται ως υδρολόγος στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, όπου ασχολείται με θέματα διαχείρισης υδατικών πόρων και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας. Είναι συντονιστής της Κύπρου για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις πλημμύρες και εκπρόσωπος της Κύπρου στην ομάδα εργασίας της ΕΕ για τις πλημμύρες.

 

Όπως αναφέρει στην παρα. 5 του Εγγράφου ΛΑ, ο ΜΥ4 μετέβηκε στην περιοχή των πλημμυρών στις Κοινότητες Πέρα Χωρίο και Νήσου για να προβεί σε επιτόπια επιθεώρηση της ευρύτερης περιοχής, αναγνωρίζοντας όμως ότι αυτός δεν διαθέτει εμπειρογνωμοσύνη για να υπεισέλθει σε έλεγχο του τί προκάλεσε την πλημμύρα, γι’ αυτό και δεν κατέγραψε στη δήλωσή του οποιεσδήποτε λεπτομέρειες ως προς τούτο.

 

Στις παρα. 6 και 7 του Εγγράφου ΛΑ, ο ΜΥ4 ανέφερε ότι:

 

“6. Ο βαθμός προστασίας που παρέχει ένα αντιπλημμυρικό έργο περιγράφεται από την περίοδο επαναφοράς του επεισοδίου βροχής που μπορεί το έργο να παροχετεύσει χωρίς προβλήματα. Όσο μεγαλύτερη είναι η περίοδος επαναφοράς για την οποία έχει σχεδιαστεί το έργο, τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία που παρέχεται.  Η αύξηση της περιόδου επαναφοράς σχεδιασμού συνεπάγεται αύξηση του κόστους κατασκευής του έργου, με παράλληλη μείωση των καταστροφών αυτών. Έτσι, η επιλογή της εφαρμοστέας περιόδου επαναφοράς στην ουσία είναι ένα πρόβλημα βελτιστοποίησης του αθροίσματος του κόστους κατασκευής και του κόστους επανόρθωσης των ζημιών. Στην πράξη όμως είναι αρκετά δύσκολη η εκτίμηση του κόστους των ζημιών και για το λόγο αυτό συνήθως υιοθετούνται κάποιες τυπικές τιμές που είναι προϊόντα μακροχρόνιας εμπειρίας των μελετητών.

 

7.       Σημειώνεται ότι σε περιπτώσεις ακραίων πλημμυρικών φαινομένων η περιοχή πλημμυρισμού δεν περιορίζεται στα όρια της εγγεγραμμένης κοίτης, επί των κτηματολογικών σχεδίων. Η έκταση της περιοχής πλημμύρας, δηλαδή η περιοχή που καλύπτεται από την ροή του υδατορεύματος, εξαρτάται από το πόσο ακραίο είναι το πλημμυρικό φαινόμενο που τη δημιούργησε. Πλημμυρικά φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς μεγαλύτερη της περιόδου επαναφοράς σχεδιασμού των αντιπλημμυρικών έργων αναμένεται να προκαλέσουν τον υπερχειλισμό των αντιπλημμυρικών έργων, ενώ ο πλημμυρισμός των παρακείμενων εκτάσεων, οι οποίες εκ φύσεως αποτελούν μέρος της πλημμυρικής κοίτης του υδατορέματος κάτω από τις συνθήκες τέτοιων ακραίων πλημμυρικών φαινομένων, είναι αναμενόμενος και αναπόφευκτος.”.

 

 

Ήταν περαιτέρω η θέση του ΜΥ4 (βλ. παρα. 8 του Εγγράφου ΛΑ) ότι οι ιδιοκτήτες τεμαχίων, τα οποία συνορεύουν με υδατορέματα οφείλουν να γνωρίζουν τον κίνδυνο πλημμύρας και σε περίπτωση που αποφασίσουν την ανάπτυξη της περιουσίας τους θα πρέπει είτε να προνοούν για την προστασία της περιουσίας τους.

 

Ο ΜΥ4 παρουσίασε και κατέθεσε στο Δικαστήριο φωτοαντίγραφο από δύο αεροφωτογραφίες, στις οποίες απεικονίζεται το επίδικο τεμάχιο των Εναγόντων, ως το Τεκμήριο 1 υπό Έγγραφο ΛΑ. Η πρώτη αεροφωτογραφία του 1963 δείχνει με μπλε χρώμα την εγγεγραμμένη κοίτη φυσικού ποταμού με παρόχθιες ζώνες μέσα στα τεμάχια, οι οποίες λειτουργούν ως αντιπλημμυρικά πεδία σε περίπτωση ακραίων γεγονότων. Η δεύτερη αεροφωτογραφία είναι του 2014, όταν έχει αναπτυχθεί οικιστικά πλήρως η περιοχη. Ανέφερε ο ΜΥ4, ότι στην παρα. 9 του Εγγράφου ΛΑ, ότι το συγκεκριμένο τεμάχιο των Εναγόντων συνορεύει με υδατόρεμα, του οποίου η λεκάνη απορροής είναι ίση με 3.8 km2. Το υδατόρεμα με την ανάπτυξη της περιοχής έχει αντικατασταθεί με κανάλια και οχετούς και σε πολλά σημεία έχει υπογειοποιηθεί.

 

Όσον αφορά την καταγραφή της βροχόπτωσης που υπήρξε στις 27.10.2009, ο ΜΥ2 ανέφερε στην παρα. 10 του Εγγράφου ΛΑ ότι την ημέρα εκείνη, “[ο] βροχογράφος του μετεωρολογικού σταθμού Πέρα Χωρίου (650), ο οποίος καλύπτει και την υπό – συζήτηση περιοχή κατέγραψε ύψος βροχόπτωσης ίσο με 37 mm. Ωστόσο, λόγω προβλήματος δεν κατέγραψε την διάρκεια της βροχόπτωσης ώστε να μπορεί να εξαχθεί με ακρίβεια η  ένταση και η σπανιότητα του φαινομένου.  Η διάρκεια της βροχόπτωσης συνεπώς εκτιμήθηκε σύμφωνα με πληροφορίες που δόθηκαν από το Κοινοτικό Συμβούλιο κατά το οποίο η διάρκεια της βροχόπτωσης ήταν 20-25 λεπτά.”.

 

Διευκρίνισε ο ΜΥ4 ότι ο βροχογράφος του μετεωρολογικού σταθμού Πέρα Χωρίου (650), βρίσκεται εντός του Αστυνομικού Σταθμού Πέρα Χωρίου.

 

Προχώρησε ο ΜΥ4 στην παρα. 11 του Εγγράφου ΛΑ, αναφέροντας ότι:

 

“11.   Με βάση τις όμβριες καμπύλες του σταθμού Πέρα Χωρίου 650 (Μετεωρολογικό σημείωμα Αρ. 18 της Υπηρεσίας Μετεωρολογίας), το ύψος βροχόπτωσης με περίοδο επαναφοράς 100 χρόνια και διάρκεια 20 λεπτά είναι 38 mm και το ύψος βροχόπτωσης με περίοδο επαναφοράς 50 χρόνια και διάρκεια 30 λεπτά είναι 40.7 mm. Με βάση τα πιο πάνω είναι προφανές ότι η βροχόπτωση στις 27/10/2009 ήταν ένα πολύ ακραίο γεγονός που συμβαίνει κατά μέσο όρο μία φορά στα 50 με 100 χρόνια.”.

 

 

Προς υποστήριξη των λεγόμενών του, ο ΜΥ4 παρουσίασε και κατέθεσε στο Δικαστήριο ως Τεκμήριο 2 υπό Έγγραφο ΛΑ τρισέλιδο έγγραφο (ερυθρά 24 έως 26) για να εξηγήσει τις όμβριες καμπύλες του Σταθμού Πέρα Χωρίου (650). Συγκεκριμένα, στην παρα. 12 του Εγγράφου ΛΑ, ο ΜΥ4 εξήγησε ότι:

 

“12.   Όσον αφορά τα μετεωρολογικά δεδομένα που απέστειλε το Τμήμα Μετεωρολογίας τον ουσιώδη χρόνο διαφαίνεται ότι η λεκάνη απορροής του σημείου ενδιαφέροντος που πλημμύρισε επηρεάζεται όπως φαίνεται στον συνημμένο χάρτη με τα πολύγωνα επιρροής Thiessen των μετεωρολογικών σταθμών, ο οποίος επισυνάπτεται στην παρούσα ως Τεκμήριο 3 υπό Έγγραφο ΛΑ, από την βροχόπτωση που κατέγραψε ο σταθμός στο Πέρα Χωριό. Συνεπώς οι αναφορές ότι το επίκεντρο της καταιγίδας ήταν η περιοχή ανάμεσα σε Αλάμπρα, Αγία Βαρβάρα και Λύμπια και παρότι ο σταθμός Λυμπιών κατέγραψε πολύ μεγαλύτερη βροχόπτωση 69 mm, θεωρώ ότι τα 37 mm που κατέγραψε ο σταθμός Πέρα Χωρίου αντιπροσωπεύουν την βροχόπτωση στη λεκάνη απορροής των επηρεαζόμενων τεμαχίων.”.

 

Ο ΜΥ4 έκρινε σκόπιμο να ενημερώσει το Δικαστήριο στην παρα. 13 του Εγγράφου ΛΑ ότι “σύμφωνα με παγκοσμίως αποδεκτές πρακτικές, αλλά και την πρακτική απου ακολουθείται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, η περίοδος επαναφοράς σχεδιασμού οχετών προς αντικατάσταση τμημάτων υδατορευμάτων είναι 20 με 50 χρόνια.”.

 

Τούτου δεδομένου, ο ΜΥ4 κατέγραψε στην παρα. 14 του Εγγράφου ΛΑ τη διαπίστωσή του ότι “η πλημμύρα της 27/10/2009 ήταν πιο ακραία από τα φαινόμενα για τα οποία συνήθως σχεδιάζονται και έναντι των οποίων παρέχουν προστασία αντιπλημμυρικά έργα του τύπου της συγκεκριμένης περίπτωσης. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, ο πλημμυρισμός της γειτνιάζουσας περιοχής ήταν αναμενόμενος.”.

 

          Προτού προσφερθεί προς αντεξέταση, ο ΜΥ4 ερωτήθηκε αν διάβασε την Έκθεση του εμπειρογνώμονα των Εναγομένων (κ. Ιωάννου, ΜΥ1) και αυτός επιβεβαίωσε, αφενός, ότι την μελέτησε και αφετέρου ότι τα μοντέλα που χρησιμοποίησε ο κ. Ιωάννου για να εξάξει τα συμπεράσματά του είναι “ευρέως χρησιμοποιούμενα”, ότι είναι “από τα πλέον χρησιμοποιούμενα”.

 

Κατά την αντεξέτασή του από τον συνήγορο των Εναγόντων, ο ΜΥ4 διευκρίνισε ότι η επιτόπια επιθεώρηση των πλημμυρισμένων περιοχών από δικής του πλευράς έγινε μία με δύο μέρες μετά τις 27.10.2009. Πήγε στο Πέρα Χωρίο κατά μήκος των αργακιών που πλημμύρισαν και είδε τα προβλήματα.

 

Υπεραμυνόμενος του ορθού σχεδιασμού των αντιπλημμυρικών έργων που είχαν κατασκευαστεί στην περιοχή, ο ΜΥ4 χρησιμοποίησε το παράδειγμα των ανισεισμικών έργων. Δεν θα κτίσει κάποιος το σπίτι του για να αντέχει έναν σεισμό 10 ρίχτερ, που είναι ακραία περίπτωση έντασης σεισμού. Θα κτίσει το σπίτι να είναι βιώσιμο, γνωρίζοντας ότι αν γίνει μεγαλύτερος σεισμός από εκείνον για τον οποίο σχεδιάζει το επίπεδο προστασίας, θα υποστεί αναπόφευκτα κάποιες συνέπειες.

 

Εν προκειμένω τα αντιπλημμυρικά έργα κτίστηκαν το 1988 και η επίδικη πλημμύρα συνέβη το 2009, δηλαδή 21 χρόνια αργότερα. Είναι παγκόσμια πρακτική να υιοθετούνται τιμές επαναφοράς 20 έως 50 χρόνων. Το αν θα κτιστεί ένα αντιπλημμυρικό έργο με τιμές αναφοράς 1 προς 20 χρόνια, αντί 1 προς 50 χρόνια είναι ζήτημα επιλογής κόστους και συνήθως επιλέγεις να δώσεις την την ελάχιστη προστασία (1 προς 20 χρόνια) παρά να μην κάνεις κανένα αντιπλημμυρικό έργο λόγω του κόστους που επιφέρει. Συνήθως, λαμβάνεται υπόψη αν πρόκειται για οικιστική περιοχή ή για αγροτική περιοχή, όχι όμως η αξία των σπιτιών που είναι κτισμένα στην περιοχή. Το ότι από το 1988 που κτίστηκαν τα επίδικα αντιπλημμυρικά έργα μέχρι το 2014 υπήρξε μεγάλη οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή Πέρα Χωρίου – Νήσου φαίνεται από τις αεροφωτογραφίες που κατέθεσε ο ΜΥ4.  Η πολιτική του Κράτους όσον αφορά την ανάπτυξη έχει τροποποιηθεί μετά το 2010, διότι πλέον οι ιδιοκτήτες οποιωνδήποτε ακινήτων που συνορεύουν  με ποταμούς πρέπει να τηρούν ζώνη προστασίας τουλάχιστον 3 ή 5 ή 10 μέτρων, αναλόγως του ποταμού.

 

Όντας εκπρόσωπος της Κύπρου στην Ομάδα Εργασίας της Ε.Ε. για τις Πλημμύρες, ο ΜΥ4 υποστήριξε ως επιστημονικά ορθή τη θέση που διατύπωσε στην παρα. 8 της γραπτής του δήλωσης (Έγγραφο ΛΑ) ότι είναι ευθύνη των ιδιοκτητών περιουσιών που συνορεύουν με ποταμούς να λαμβάνουν και οι ίδιοι μέτρα προστασίας της περιουσίας τους, γνωρίζοντας ότι υπάρχει ο κίνδυνος ακραίου καιρικού φαινομένου και πλημμύρας. Εκείνον τον ακραίο κίνδυνο τον αναλαμβάνει ο ιδιοκτήτης.

 

Υπό το φως όλων των προαναφερόμενων, ήταν η γνώμη του ΜΥ4 ότι τα αντιπλημμυρικά έργα, όπως κατασκευάστηκαν το 1988 στην επίδικη περιοχή, με τιμές επαναφοράς 1 προς 20 χρόνια ήταν ικανοποιητικά. Υπάρχει, βεβαίως, πάντα ο υπολειπόμενος κίνδυνος και ο κίνδυνος ασφάλισης.

 

Θεώρησε αναμενόμενο ο ΜΥ4 ότι όταν συμβαίνουν ακραία καιρικά φαινόμενα μεταφέρονται φερτά υλικά στους οχετούς απορροής των ομβρίων υδάτων.

 

Υποβλήθηκε στον ΜΥ4 ότι δεν ήταν ορθό επιστημονικά να στηρίξει τα συμπεράσματα του στην πληροφόρηση που έλαβε από το Κοινοτικό Συμβούλιο για το πόση ήταν η διάρκεια της καταιγίδας και ότι ήταν λάθος να προβεί σε μελέτη με μόνη παράμετρο ότι η καταιγίδα διήρκησε λιγότερο από 20 λεπτά. Η απάντηση του ΜΥ4 ήταν ότι πράγματι στηρίχθηκε στην πληροφόρηση που έλαβε από το Κοινοτικό Συμβούλιο, αλλά εξήγησε ότι δεν περιορίστηκε σε μελέτη των τιμών επαναφοράς για την περίπτωση βροχόπτωσης 20 λεπτών, έλεγξε και για βροχόπτωση 30 λεπτών. Αρνήθηκε εν πάση περιπτώσει ότι η καταιγίδα που συγκέντρωσε τα συγκεκριμένα επίπεδα βροχόπτωσης ήταν σύνηθες φαινόμενο για την περιοχή και την εποχή. Εξήγησε ότι το ακραίο φαινόμενο συνίσταται στο ότι συγκεντρώθηκε τόσο μεγάλη συνολική βροχόπτωση σε τόσο λίγο χρόνο, ενώ αν η ίδια συνολική βροχόπτωση προέκυπτε μέσα από αριθμό συνεχών ημερών, δεν θα δημιουργείτο κατ’ ανάγκη πλημμύρα, εφόσον εδώ η ένταση της βροχής υπερέβηκε τον χρόνο απόκρισης της συγκεκριμένης λεκάνης. Για να συμβεί πλημμύρα πρέπει να συμπίπτει η διάρκεια βροχής με το χρόνο απόκρισης της λεκάνης, εν προκειμένω μισή ώρα.

 

 Αντεξετάστηκε ο ΜΥ4 και από το συνήγορο των Εναγομένων αρ. 1, όσο για να του υποδειχθούν τα έγγραφα που αυτός απέστειλε προς το Κοινοτικό Συμβούλιο (Τεκμήρια 1 και 2 υπό Έγγραφο ΚΖ), στα οποία είχαν αναφερθεί οι ΜΥ2 και ΜΥ3, και τα οποία αυτός αναγνώρισε ότι όντως τα απέστειλε ο ίδιος.

 

Δεν υπήρξε επανεξέταση του ΜΥ4.

Αυτή ήταν η μαρτυρία για τους Εναγόμενους αρ. 2 και 3, επιπρόσθετα της μαρτυρίας του κ. Ιωάννου - ΜΥ1 – την οποία υιοθέτησαν πλήρως.

 

 

Γ.      ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ.

 

Οι Ενάγοντες είναι εκείνοι που έχουν στους ώμους τους το βάρος της απόδειξης της υπόθεσής τους. Η απόσειση του βάρους αυτού κρίνεται στη βάση του ισοζυγίου των πιθανοτήτων. Θα πρέπει να αποδείξουν ότι η δική τους εκδοχή γεγονότων είναι πιο πιθανή, παρά να μην είναι.

 

Όπως διευκρινίσθηκε στην υπόθεση Μαρσέλ κ.α. ν. Λαϊκή Τράπεζα Λτδ (2001), 1(B) Α.Α.Δ 1858 –

 

«Το κριτήριο δεν είναι αν η θέση ή η εκδοχή του διαδίκου που φέρει το βάρος της απόδειξης (onus of proof) είναι «η πιο πιθανή παρά η αντίθετη», εκείνη δηλαδή του αντιδίκου του. Το κριτήριο είναι κατά πόσο ο διάδικος που φέρει το βάρος της απόδειξης ικανοποίησε το Δικαστήριο, με επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, ότι η θέση του ή η εκδοχή του είναι πιο πιθανή παρά όχι (is more probable than not).».

 

Η απόσειση του βάρους απόδειξης συναρτάται αποκλειστικά με την μαρτυρία η οποία κρίνεται αποδεκτή και αξιόπιστη από το Δικαστήριο  (βλ. Χ'' Παυλή κ.α. v. Α. Αβραάμ (2000) 1 ΑΑΔ 220, Σωκράτης Ναθαναήλ v. Hissam Hes Ali (2001) 1 (Γ) 1689).   

 

         

Δ.      ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ.

 

Δ.1    Κριτήρια αξιολόγησης.

 

Τα κριτήρια αξιολόγησης της μαρτυρίας είναι καθιερωμένα νομολογιακά.

 

Η αξιοπιστία εκτιμάται αυτοτελώς και ανεξαρτήτως επιπέδου απόδειξης (Barry Wynne v. David Costakis Mavronicola κ.α. (2009) 1(β) Α.Α.Δ. 1138, Αθανασίου κ.α. ν Κουνούνη (1997) 1 Α.Α.Δ. 614).

 

            Για το θέμα της αξιοπιστίας της μαρτυρίας απολύτως σχετική είναι η εκτεταμένη ανάπτυξη του θέματος στο βιβλίο των  Σάντη - Ηλιάδη, Δίκαιο της Απόδειξης, Hippasus, 2014, Κεφάλαιο 3, IB.

 

            Η θετική εντύπωση που αφήνει στο Δικαστήριο ο μάρτυς που καταθέτει, αποτελεί σε γενικές γραμμές στοιχείο εξαιρετικής σπουδαιότητας για την κρίση της αξιοπιστίας του. Η αξιοπιστία αποτελεί έννοια πολυσήμαντη. Η εμφάνιση και συμπεριφορά του μάρτυρα ενόσω καταθέτει, η μνήμη του, οι αντιδράσεις του (κατά πόσο δηλαδή είναι φυσικές ή αφύσικες), ο τρόπος που απαντά, η νευρικότητα ή η επιφυλακτικότητα του και η ιδιοσυγκρασία που εκδηλώνει, είναι μεταξύ των στοιχείων που λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση (Κεντρική  Ασφαλιστική  Εταιρεία  Λτδ ν Ηροδότου, Π.Ε. 332/09, ημερ.  10.6.13,  Re  N-BCM  (2002)  EWCA  Civ.1052,  C & A  Pelekanos  Associates Limited ν Πελεκάνου (1999) 1(B) ΑΑΔ 1273). 

 

            Η συμπεριφορά μάρτυρα κατά την αντεξέταση δεν φαίνεται να έχει μεγαλύτερη σημασία από ό,τι έχει κατά την κυρίως εξέταση και επανεξέταση (Attorney -General  for  the  Sovereign  Base  Areas  of  Akrotiri  and Dhekelia ν Steinhoff (2005) UKPC 31).

 

            Η κρίση του Δικαστηρίου επί της αξιοπιστίας δεν έχει ως μόνο οδηγό την εξωτερική εντύπωση που προκαλεί ο μάρτυρας (βλ. Γεώργιος & Σπύρος Τσαππή Λτδ v. Πολυβίου (2009) 1 Α.Α.Δ. 339). Το περιεχόμενο της μαρτυρίας καθενός μάρτυρα υποβάλλεται στη βάσανο της λογικής, με γνώμονα και την ανθρώπινη εμπειρία ως προς την αναμενόμενη φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων της ζωής.

 

            Η αξιολόγηση της μαρτυρίας δεν περιορίζεται αποκλειστικώς στην ατομική κρίση της αξιοπιστίας κάθε μάρτυρα ξεχωριστά (Rana και Άλλου ν Δημοκρατίας (2004) 2 ΑΑΔ 489), αλλά αντιπαραβάλλεται και διερευνάται στο σύνολο της μαρτυρίας που παρουσιάζεται και από τις δύο πλευρές (Φώτσιου ν Ηροδότου (2010) 1(B) ΑΑΔ 1172). Τα ευρήματα αξιοπιστίας είναι αλληλένδετα με τη συνολική εκτίμηση της μαρτυρίας και των προεκτάσεών της και συναρτώνται με την αντικειμενική όψη των πραγμάτων (Βασιλείου ν Αστυνομίας, Ποιν. Έφ. 159/09, ημ. 4.5.12). Αυτή η προσέγγιση επαυξάνει το κύρος των ευρημάτων του Δικαστηρίου και την πίστη του κοινού στη δικαστική διαδικασία (Στυλιανίδης ν Χατζηπιέρα (1992) 1(B) ΑΑΔ 1056).

 

Αντιφάσεις που εντοπίζονται στη μαρτυρία, για να καθιστούν αναξιόπιστο ένα μάρτυρα, πρέπει να είναι ουσιαστικής μορφής, δηλαδή να πλήττουν καίρια την αξιοπιστία ενός μάρτυρα ή να φανερώνουν τη διάθεση του να ψευσθεί. Πρέπει να είναι τέτοιας φύσης και περιεχομένου που να μολύνουν τη μαρτυρία στο βαθμό που να καθίσταται επικίνδυνη η αποδοχή της από το δικαστήριο (Βλ. Ομήρου ν. Αστυνομίας (1998) 2 Α.Α.Δ. 98, Ανθία ν. Δημοκρατίας (1999) 2 Α.Α.Δ. 558, Χριστοδούλου ν. Αστυνομίας (1998) 2 Α.Α.Δ. 449 και Νικολάου ν. Δημοκρατίας (2000) 2 Α.Α.Δ. 390, Στρατής ν. Πεντέλη - Εταιρεία Μωσαϊκών Λτδ. (1999) 1 Α.Α.Δ. 1708, Ηλία κ.ά. ν. Σταυρινίδη (2000) 1 Α.Α.Δ. 874 και Οράτη ν. Παστού (2000) 1 Α.Α.Δ. 1787, R.K.B. LEATHERGOODS LIMITED, v. Αγγελίδη (2004) 1 ΑΑΔ 1071).

 

Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με την κρατούσα νομολογία, είναι δυνατόν ένας μάρτυρας να γίνει πιστευτός μερικώς ή ολικώς (βλ. Γενικός Εισαγγελέας v. Μανώλη (1995) 1 Α.Α.Δ. 207), καθώς και ότι δεν είναι επιλήψιμη η επιλεκτική αποδοχή μέρους της μαρτυρίας ενός μάρτυρα (βλ. Χάρης Χρίστου v. Ευγενία Khoreva (2002) 1 (Α) Α.Α.Δ. 455 και Mossa Mohamed Mustafa v. Ανδρέα Κακουρή κ.α. (2002) 1 (Α) Α.Α.Δ. 165). Μόνο όταν το μέρος της μαρτυρίας ενός μάρτυρα που κρίνεται αναξιόπιστο είναι συντριπτικό, αν δηλαδή συνθλίβει την αξιοπιστία του, τότε είναι που δεν νοείται να γίνει αποδεκτή η μαρτυρία του έστω μερικώς.

 

          Αναφορικά με τη μαρτυρία των εμπειρογνωμόνων, είναι καλά νομολογημένο ότι οι εμπειρογνώμονες μάρτυρες δεν αντιμετωπίζονται από το δικαστήριο κατά διαφορετικό τρόπο από τους άλλους μάρτυρες. Η μαρτυρία τους αξιολογείται στη βάση των ίδιων αρχών (βλ. Καουρής ν Δημητρίου (2008) 1 ΑΑΔ 967).

 

Η μόνη ειδοποιός διαφορά της μαρτυρίας τους έγκειται στο ότι οι εμπειρογνώμονες δύνανται να δώσουν μαρτυρία γνώμης επί ζητημάτων που εμπίπτουν στην σφαίρα της ειδικότητας τους, ενώ τέτοια ευχέρεια δεν παρέχεται σε πρόσωπα που προσέρχονται ως απλοί μάρτυρες γεγονότων. 

 

Σε κάθε περίπτωση ο εμπειρογνώμονας θα πρέπει να εφοδιάσει το Δικαστήριο με όλα τα αναγκαία επιστημονικά κριτήρια, ώστε να ελεγχθεί η ακρίβεια των συμπερασμάτων του και το Δικαστήριο να διαμορφώσει έτσι την δική του ανεξάρτητη κρίση, με εφαρμογή των κριτηρίων στα γεγονότα που γίνονται αποδεκτά από τη μαρτυρία (Philippou v. Odysseos (1989) 1 C.L.R. 1, Σπύρου ν. Χατζηχαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298).   

 

 

Δ.2.   Εφαρμογή στην παρούσα υπόθεση.

 

          Στην παρούσα υπόθεση, οι Ενάγοντες (ΜΕ1 και ΜΕ5) είναι οι παθόντες, υπό την έννοια ότι τα δικά τους περιουσιακά στοιχεία είναι που πλήγησαν από την επίδικη πλημμύρα στις 27.10.2009. Έχουν οικονομικό συμφέρον στην έκβαση της υπόθεσης, γι’ αυτό και η μαρτυρία τους δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη ή αντικειμενική, αλλά απεναντίας μολυσμένη από το προσωπικό συμφέρον που έχουν και ως τέτοια θα ελεγχθεί με τη δέουσα προσοχή και αυστηρότητα, προκειμένου να κριθεί αν είναι ειλικρινής και αξιόπιστη.

 

          Παρομοίως, οι ΜΥ2 και ΜΥ3, ως πρόσωπα που υπηρετούσαν κατά τον ουσιώδη χρόνο στο Κοινοτικό Συμβούλιο των Εναγόντων αρ. 1, έχουν επίσης συμφέρον στην έκβαση που θα έχει η παρούσα υπόθεση, διότι κρίνονται στην υπόθεση οι αποφάσεις, οι πράξεις ή/και παραλείψεις που οι ίδιοι ως μετέχοντες στο Κοινοτικό Συμβούλιο είχαν αρμοδιότητα και ευθύνη να λάβουν, οι οποίες τυχόν προκάλεσαν ή συνέτειναν στην επίδικη πλημμύρα.[5] Κατ’ επέκταση κρίνεται, βάσει της δικής τους μαρτυρίας, αν το Συμβούλιο στο οποίο υπηρετούσαν θα επιβαρυνθεί με αποζημιώσεις. Δεν διακυβεύεται άμεσα κάποιο υλικό, οικονομικό ατομικό συμφέρον των ΜΥ2 και ΜΥ3, αλλά,  ηθικά θα έλεγα, η υπόθεση τους επηρεάζει ακόμη και άμεσα. Απαιτείται ο έλεγχος της αξιοπιστίας τους με τη δέουσα περίσκεψη.

 

          Όλοι οι υπόλοιποι μάρτυρες μπορούν να θεωρηθούν ανεξάρτητοι, υπό την έννοια ότι δεν έχουν ευθέως οποιοδήποτε συμφέρον στην έκβαση της δίκης.

 

          Όσον αφορά τα γεγονότα ημερ. 27.10.2009, οι μόνοι μάρτυρες που έχουν ιδίαν εικόνα του τί συνέβηκε, για να μπορεί να θεωρηθεί η μαρτυρία τους ως άμεση μαρτυρία της σκηνής κατά τον ουσιώδη χρόνο της πλημμύρας είναι, αφενός, οι Ενάγοντες (ΜΕ1 και ΜΕ5) και, αφετέρου, ο Κοινοτάρχης και ο Γραμματέας του Κοινοτικού Συμβουλίου Πέρα Χωρίου και Νήσου (ήτοι οι ΜΥ2 και ΜΥ3, αντίστοιχα). Αυτοί μπορούν να διαφωτίσουν το Δικαστήριο για πραγματικά γεγονότα που αφορούν στο χρόνο έναρξης της βροχόπτωσης ή/και τη διάρκειά της μέχρι του σημείου που πλημμύρησε η Κοινότητα ή/και η επίδικη οικία. Μπορούν επίσης να περιγράψουν το χώρο αμέσως πριν την καταιγίδα σε ό,τι αφορά το αν ο οχετός / το κανάλι ήταν καθαρός/ό, αν μεταφέρθηκαν από την καταιγίδα μέσα στον οχετό τα αντικείμενα που εντοπίστηκαν εκεί μετά την καταιγίδα ή αν προϋπήρχαν, ποια πράγματα υπήρχαν στην αυλή της επίδικης οικίας αμέσως πριν την καταιγίδα και τί υπέστη ζημιές εξαιτίας αυτής. Μπορούν επίσης να πουν, από τα δικά τους βιώματα, εμπειρικά, αν η βροχόπτωση την επίδικη ημερομηνία ήταν συνήθης για την εποχή ή αν ήταν πρωτόγνωρη.

 

          Ωστόσο, οι πιο πάνω μάρτυρες δεν διαθέτουν τεχνικές ή και επιστημονικές γνώσεις είτε στον τομέα της πολιτικής μηχανικής ή της υδρολογίας ή της μετερεωολογίας, έτσι ώστε να μπορούσε να δοθεί οποιαδήποτε ή/και μεγάλη αποδεικτική αξία ή/και βαρύτητα στη μαρτυρία τους για το ζήτημα του αν ο επίδικος οχετός / το επίδικο κανάλι κατασκευάστηκε σύμφωνα με τα κατάλληλα πρότυπα ή αν είχε επαρκή παροχετευτικότητα για να ανταποκριθεί στην αναγκαία απορροή των ομβρίων υδάτων που ήταν συνήθης για την εποχή και την περιοχή, ούτε ακόμη και για το ακριβές μέγεθος της βροχόπτωσης που έπεσε την επίδικη ημερομηνία η οποία προκάλεσε την επίδικη ημερομηνία και πώς αυτή η βροχόπτωση οριοθετείται με βάση τις συχνότητες επαναφοράς 1:20 έτη ή 1:50 έτη ή 1:100 έτη.  Για όλα αυτά τα θέματα, οι μόνοι που κρίνονται από το Δικαστήριο ως ειδικοί να εκφέρουν γνώμη, ως εκ των ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων και της πείρας τους, είναι οι ΜΕ2, ΜΥ1 και ΜΥ4.

 

          Επιθυμώ να τονίσω εξ αρχής, ότι διαφωνούν οι ΜΕ1 και ΜΕ5 με τους ΜΥ2 και ΜΥ3 στα ουσιώδη επίδικα γεγονότα ως τα κατηγοριοποίησα πιο πάνω, ενώ από την άλλη για τα τεχνικά θέματα παρατηρώ ότι οι εν λόγω τρεις εμπειρογνώμονες (ΜΕ2, ΜΥ1 και ΜΥ4) φάνηκε κατά την ακρόαση ότι είχαν διακριτούς όρους εντολής, ότι δεν υπήρξε ουσιαστική επικάλυψη των θεμάτων που μελέτησαν ούτε ουσιώδης σύγκρουση στη γνώμη που ανέπτυξαν.

 

          Υπό το φως των πιο πάνω επισημάνσεών μου, προχωρώ να αξιολογήσω την μαρτυρία που πρόσφεραν οι πιο πάνω μάρτυρες και να αιτιολογήσω ποια μαρτυρία αποδέχομαι ως αξιόπιστη και ποιαν απορρίπτω.

 

          Κατ’ αρχάς, έχω διαπιστώσει ότι οι Εναγόμενοι 2 και 3 παραδέχθηκαν μέσω των μαρτύρων τους (ΜΥ2, ΜΥ3 και ΜΥ4) ότι αν και νομικά – βάσει του άρθρου 82(γ) του περί Κοινοτήτων Νόμου το Κοινοτικό Συμβούλιο έχει αρμοδιότητα “να προνοεί για την κατασκευή, τη συντήρηση και τη λειτουργία συστημάτων αποχετεύσεως για τα όμβρια ύδατα”, εντούτοις κατά τον ουσιώδη χρόνο κατασκευής του επίδικου οχετού και καναλιού την αρμοδιότητα αυτή την ανέλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω της Επαρχιακής Διοίκησης Λευκωσίας κατόπιν μελέτης του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων.

 

Ήταν εξίσου παραδεκτό από τους μάρτυρες των Εναγομένων αρ. 1 (ΜΥ2 και ΜΥ3) ότι, ανεξαρτήτως του ότι το Κράτος ανάλαβε τη μελέτη, τον σχεδιασμό και την κατασκευή του επίδικου καναλιού, εντούτοις το Κοινοτικό Συμβούλιο παρέμεινε κατά πάντα ουσιώδη χρόνο επιφορτισμένο – νομικά βάσει του άρθρου 82(στ) του περί Κοινοτήτων Νόμου αλλά, αλλά και πραγματικά – με την ευθύνη συντήρησης και καθαριότητάς του καναλιού και γενικότερα του συνόλου της επικράτειας της Κοινότητας Πέρα Χωρίου Νήσου.

 

Αποδέχομαι ότι κατά τον πιο πάνω τρόπο είναι που οριοθετείται το πεδίο αρμοδιότητας και ευθύνης που έφερε καθένας από τους Εναγόμενους κατά τον ουσιώδη χρόνο και αποφασίζω τούτο προς άρση της αοριστίας που υπήρξε στην παρα. 5(α) της Έκθεσης Απαίτησης όσον αφορά τον επιμερισμό της ευθύνης.

 

          Προχωρώ να εξετάσω αν δόθηκε επαρκής και αξιόπιστη μαρτυρία που να αποδεικνύει λανθασμένη την κατασκευή του επίδικου οχετού / καναλιού.

 

          Οφείλω να σημειώσω ότι, παρά το ότι οι Ενάγοντες δικογράφησαν στην παρα. 5(β) της Έκθεσης Απαίτησης τη θέση ότι δεν έγινε κατάλληλος σχεδιασμός για την κατασκευή του οχετού / καναλιού, διότι διοχέτευσαν τα όμβρια ύδατα από τον αυτοκινητόδρομο σε κανάλι διαμέσω κατοικημένης περιοχής, δημιουργώντας δυνητικό κίνδυνο πλυμμήρας, ο οποίος κατέστη πραγματικός, εντούτοις αμφότεροι οι εμπειρογνώμονες (ΜΕ2 και ΜΥ1) αποδέχθηκαν ότι η διέλευση ομβρίων υδάτων μέσα από κατοικημένες περιοχές «δεν είναι πρωτοφανές γεγονός» (τούτη ήταν συγκεκριμένα η δήλωση του ΜΕ2) και, εν προκειμένω, το κτιστό κανάλι ακολουθούσε τη ροή του φυσικού υδατορεύματος, όπως άλλωστε παραδέχθηκε η ίδια η ΜΕ1 (Ενάγουσα). Ο ΜΕ2 σε καμία περίπτωση δεν ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε ο ίδιος να υποκαταστήσει την κρίση του μελετητή του έργου. Επομένως, δεν υπάρχει ενώπιον του Δικαστηρίου κάποιο στοιχείο μαρτυρίας που να αποδεικνύει ότι η θέση ή η πορεία του οχετού / καναλιού ήταν λανθασμένη ως ο ισχυρισμός που προβλήθηκε στην παρα. 5(β) της Έκθεσης Απαίτησης.

 

          Κεντρική θέση στη μαρτυρία που έδωσε ο εμπειρογνώμονας ΜΕ2 ήταν ότι υπήρξε κατασκευαστικό λάθος ως αυτό που δικογραφήθηκε στην παρα. 5(γ) της Έκθεσης Απαίτησης. Ότι δηλαδή η διατομή του ανοικτού καναλιού ήταν μικρότερη σε υψομετρικά χαμηλότερο σημείο απ’ ότι σε ψηλότερο, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο όγκος νερού που μπορούσε να παροχετευτεί μέσα στο κανάλι. Σε πιο ψηλό υψόμετρο του ανοικτού καναλιού η παροχετευτικότητα βάσει της διατομής του ήταν 5,4 τ.μ. και, όντας κατηφορικό, στο χαμηλότερο σημείο που το κανάλι καθίστατο κλειστό υπό την έννοια ότι περνούσε κάτω από τον δρόμο της Λεωφόρου Μακαρίου, παρά την οικία των Εναγόντων, μειωνόταν η διατομή του σε 3,4 τ.μ.. ως φαίνεται στις φωτογραφίες 24 και 25.

 

Παρατηρώ ότι υπήρξε σταθερός ο ΜΕ2 στη θέση του αυτή, καθόλη τη διάρκεια της μαρτυρίας του, χωρίς να παρουσιάσει οποιαδήποτε παλινδρόμιση ή οπισθοχώρηση κατά την αντεξέτασή του. Κρίνω ότι πράγματι η θέση του ΜΕ2 ως προς αυτόν τον ισχυρισμό τεκμηριώθηκε πλήρως και επιστημονικά. Επιβεβαιώθηκε η ορθότητα των πιο πάνω μετρήσεων στις οποίες προέβη ο ΜΕ2 και από τον ίδιο τον εμπειρογνώμονα των Εναγομένων (ΜΥ1). Συμφώνησε και εκείνος ότι η μείωση της διατομής επέφερε μείωση της παροχετευτικότητας του καναλιού κατά 2 τ.μ., προκαλώντας υδραυλικό άλμα, δηλαδή ανάδυση του όγκου του νερού προς τα πάνω, στο σημείο που μειωνόταν η διατομή του καναλιού.

 

Υπ’ αυτή την έννοια, κρίνω ότι τεκμηριώθηκε, στη βάση της συγκλισης της πιο πάνω γνώμης των δύο εμπειρογνωμόνων (ΜΕ2 και ΜΥ1), και ο ισχυρισμός που δικογραφήθηκε στην παρα. 5(δ) της Έκθεσης Απαίτησης, αφενός ότι η διαφορά παροχετευτικότητας κατά 2 τ.μ. ήταν “σημαντική” και αφετέρου ότι αυτή “δημιουργούσε υπερκρίσιμη ροή παρά την οικία των Εναγόντων”.

 

Κάποια επιμέρους διάσταση απόψεων των δύο εμπειρογνωμόνων υπήρξε γύρω από το ρόλο που διαδραμάτιζε η εγκάρσια τοποθέτηση σωλήνων εντός του καναλιού στο σημείο ακριβώς που εντοπιζόταν η μείωση της διατομής. Το θέμα αυτό είναι επίδικο στο πλαίσιο της παρα. 5(δ) της Έκθεσης Απαίτησης. Ο ΜΕ2 κατά την κυρίως εξέτασή του έδειξε να πιστεύει ότι αυτές αποτελούσαν σημαντικό εμπόδιο στην παροχετευτικότητα του καναλιού, ενώ παρατηρώ ότι κατά την αντεξέτασή του φάνηκε να εισηγείται απλώς ότι για να μην αποτελούν εμπόδιο θα έπρεπε να είχαν τοποθετηθεί σε υψηλότερο σημείο. Από την άλλη, πιο ολοκληρωμένη και πειστική επί του θέματος αυτού υπήρξε κατά την κρίση μου η γνώμη του ΜΥ1, ότι “οι σωλήνες αυτές καθ' εαυτές εμποδίζουν τη ροή του νερού, όμως δεν αλλάζουν την υδραυλική συμπεριφορά του καναλιού, όταν και εφόσον το νερό το οποίο μεταφέρει το κανάλι είναι καθαρό, χωρίς φερτά υλικά, των οποίων το ειδικό βάρος είναι ελαφρότερο και επιπλέουν”.

 

Το ότι κατά την επίδικη ημερομηνία έφραξε η είσοδος του κλειστού καναλιού κάτω από τον δρόμο από φερτά υλικά φάνηκε στις φωτογραφίες. Ωστόσο, και αν ακόμη δεν υπήρχαν οι σωλήνες εγκατεστημένες στο σημείο εκείνο, δεν αποκλείεται να έφραζε και πάλιν η είσοδος του κλειστού καναλιού, εφόσον τα φερτά αντικείμενα ήταν τόσο μεγάλα σε όγκο όπως το βαρέλι και τόσο πυκνά, όσο τα μεγάλα κλαδιά δέντρων, που φαίνονται στις φωτογραφίες.

 

            Ήταν σαφής στην απάντηση που έδωσε ο ΜΕ2 σε διευκρινιστική ερώτηση του Δικαστηρίου ότι αυτός τελικά θεωρεί ότι είναι η κατασκευή του καναλιού που δημιουργούσε το πρόβλημα παρά η έλλειψη καθαριότητας του οχετού και υιοθετώ ως ορθή τη θέση αυτή, διότι το υδραυλικό άλμα αποδεδειγμένα, όπως αποδέχθηκε και ο ΜΥ1, προκαλείτο από τη μείωση της διατομής, είτε υπήρχαν φερτά υλικα είτε δεν υπήρχαν. Ασφαλώς σε περίπτωση που τα φερτά υλικά έφρασσαν εντελώς την είσοδο του καναλιού, τότε η υπερχείλιση ήταν αναπόφευκτη.

Στο σημείο αυτό επιθυμώ να σημειώσω ότι, παρά το γεγονός ότι ο ΜΕ2 επιχείρησε να διατυπώσει γνώμη σχετικά με το αν υπήρχαν φερτά υλικά που έφραξαν κατά τον ουσιώδη χρόνο το κανάλι και ποιος ευθύνεται για την ύπαρξη τους ή/και για ελλειπή καθαριότητα (τούτα είναι επίδικα θέματα στις παρα. 5(ε) και (στ) της Έκθεσης Απαίτησης), εντούτοις δεν θεωρώ ότι αυτά τα θέματα ήταν ορθό να αποτελέσουν αντικείμενο για εκφορά γνώμης από εμπειρογνώμονα. Ήταν ζήτημα πραγματικών γεγονότων και όχι εμπειρογνωμοσύνης.

 

Πέραν της πιο πάνω επισήμανσής μου, προσθέτω ότι κατά την αντεξέταση του ΜΕ2 διαφάνηκε ότι η γνώμη του ότι υπήρξαν φερτά υλικά, δηλαδή υλικά που παρασύρθηκαν από τα νερά της βροχής, τα οποία παρεμπόδισαν την παροχετευτικότητα του καναλιού, ήταν υποθετική ή/και συμπερασματική, όπου τη βάση για την υπόθεση (assumption) και/ή για το συμπέρασμα του ΜΕ2 αποτέλεσαν οι φωτογραφίες που αυτός έλαβε εκ των υστέρων, μετά πάροδο αρκετών μηνών από την ουσιώδη ημερομηνία (27.10.2009), ήτοι περί τον μήνα Μάη ή/και Ιούνιο του 2010 που ο ΜΕ2 προέβη σε επιτόπια επιθεώρηση της περιοχής.

 

Ο ίδιος λόγος απόρριψης της μαρτυρίας του ΜΕ2 υφίσταται και κατά το μέρος που αυτός ισχυρίσθηκε ότι δεν υπήρξε περίφραξη του εργοστασίου, από το οποίο διέφυγαν τα βαρέλια, αφού και πάλιν ο ίδιος στήριξε τη θέση του αυτή στις φωτογραφίες που έβγαλε κατά την επιτόπια επίσκεψή του τον Μάη και Ιούνιο του 2010 και όχι με βάση το τί υπήρχε στις 27.10.2009, εφόσον δεν ήταν παρών και δεν μπορούσε να είναι μάρτυρας γεγονότων.

 

Επομένως, η μαρτυρία του ΜΕ2 απορρίπτεται και δεν λαμβάνεται υπόψη σε ό,τι αφορά τα επίδικα θέματα των παρα. 5(ε) και (στ) της Έκθεσης Απαίτησης.

 

Οι Ενάγοντες (ΜΕ1 και ΜΕ5) στη μαρτυρία τους για την συγκεκριμένη μέρα της 27.10.2009 δεν δίνουν λεπτομέρειες για το κατά πόσον το κανάλι ήταν καθαρό ή όχι αμέσως πριν την επίδικη πλημμύρα. Η ΜΕ1 παρουσίασε κάποιες φωτογραφίες που δείχνουν στο κανάλι να υπάρχουν χόρτα, κλαδιά,  μπλε βαρέλι και άλλα αντικείμενα, αλλά ήταν και από την ίδια παραδεκτό ότι επρόκειτο για υλικά που μεταφέρθηκαν στο κανάλι λόγω της έντασης και του όγκου της βροχής, ήταν δηλαδή «φερτά» υλικά λόγω της πλημμύρας της επιφάνειας σε όλη την περιοχή της Κοινότητας Πέρα Χωρίου και Νήσου. Δεν μπορεί επομένως να εξαχθεί συμπέρασμα στη βάση της μαρτυρίας της ΜΕ1 ότι δεν ήταν καθαρό το κανάλι αμέσως πριν την επίδικη πλημμύρα.

 

Η αναφορά της ΜΕ1 ότι «…..έπρεπε να τους τηλεφωνήσεις για να έρτουν» να καθαρίσουν, εννοώντας να τηλεφωνήσει “του Κοινοτικού Συμβουλίου” δεν συσχετίστηκε με οποιοδήποτε παράπονο αυτής που να εκκρεμούσε κατά ή περί τις 27.10.2009. Δεν έδωσε η ΜΕ1 οποιεσδήποτε λεπτομέρειες για τυχόν αίτημά της για καθαριότητα του καναλιού παρά την οικία της, το οποίο να παραβλέφθηκε από το Κοινοτικό Συμβούλιο αμέσως πριν ή κατά ή περί τις 27.10.2009. Εν πάση περιπτώσει, η δήλωσή της ότι «έπρεπε να τους τηλεφωνήσεις» συνάδει, παρά να συγκρούεται, με τα λεγόμενα του Κοινοτάρχη (ΜΥ2) ότι πέραν των τακτικών εκστρατειών καθαριότητας, το Κοινοτικό Συμβούλιο ανταποκρινόταν και σε επιμέρους αιτήματα των κατοίκων για καθαριότητα.

 

            Προχωρώ να εξετάσω το ζήτημα που συζητήθηκε αναφορικά με το σημείο από το οποίο πλημμύρησε η οικία των Εναγόντων. Δεν έχω λόγο να απορρίψω ως παράλογη ή αβάσιμη την εκτίμηση του ΜΕ2 ότι πλημμύρησε το υπόγειο της οικίας των Εναγόντων, διότι υπερχείλιζε ο οχετός που φαίνεται στις φωτογραφίες 24 και 25, ο οποίος εφάπτεται της οικίας των Εναγόντων, καθώς επίσης υπερχείλιζε το κανάλι που φαίνεται στη φωτογραφία 26 στο πλευρό της οικίας των Εναγόντων και ότι το νερό έμπαινε από τα πλαϊνά σημεία που φαίνονται στις φωτογραφίες 24, 25, 26 του Εγγράφου Ζ. Το ζητούμενο είναι αν η πλημμύρα αυτή οφείλεται στο ότι το κανάλι ήταν κτισμένο πιο ψηλά από την οικία των Εναγόντων ως ο ισχυρισμός στην παρα. 5(ι) της Έκθεσης Απαίτησης.

 

            Η θέση που αφέθηκε να νοηθεί ότι κακώς το κανάλι ήταν σε υψηλότερο σημείο από την αυλή της οικίας των Εναγόντων, παρατηρώ ότι δεν υπήρξε σθεναρή. Ο ίδιος ο ΜΕ2 αποδέχθηκε κατά την αντεξέτασή του ότι το γεγονός ότι το κανάλι ήταν κτισμένο σε πιο ψηλό σημείο από την αυλή της οικίας της Ενάγουσας έδινε μεγαλύτερη προστασία σε αυτήν.

           

            Κρίσιμη επί του επίδικου αυτού σημείου ήταν η απάντηση που έδωσε προς το Δικαστήριο ο ΜΥ1, δηλώνοντας κατά τρόπο πειστικό και συνάδοντα προς το φωτογραφικό υλικό, ότι το γεγονός ότι το κανάλι ήταν κτισμένο πιο ψηλά από την αυλή της οικίας των Εναγόντων, δεν αποτελούσε “λάθος κατασκευή”, διότι “αυτή ήταν η γεωμετρία του χώρου που έγινε, το κανάλι δεν μπορούσε να αλλάξει, [...] ήταν το επίπεδο του δρόμου της οδού Μακαρίου, [...] το υψόμετρο του καναλιού έπρεπε να ήταν στο υψόμετρο του δρόμου.” Και ότι είχε σημασία που ήταν πιο ψηλό το κανάλι, διότι υπό κανονικές συνθήκες “δεν μπορούσε το νερό να μπει μέσα στην αυλή της κυρίας Ελλάδας από το κανάλι.”. Άλλωστε, όπως ορθά επεσήμανε ο ΜΥ1, ο τοίχος περίφραξης της οικίας της Ενάγουσας ήταν πολύ πιο ψηλά από τον τοίχο του καναλιού που ήταν επιπρόσθετος τοίχος (βλ. φωτο. 26 Παράρτημα Η, Εγγράφου Ζ). Αποδέχομαι αυτή τη μαρτυρία του ΜΥ1 και απορρίπτω τον ισχυρισμό που δικογραφήθηκε στην παρα. 5(ι) της Έκθεσης Απαίτησης.

 

            Δύο μόνον παρατηρήσεις απομένουν εν σχέση προς τη μαρτυρία του ΜΕ2 για τον τόπο και τρόπο που ήταν κτισμένο το επίδικο κανάλι:

·         Πρώτον επισημαίνω ότι η γνώμη που διατύπωσε ο ΜΕ2 στην Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης του, ότι θα έπρεπε να είχε συνδεθεί ο μικρός οχετός με τον μεγάλο οχετό, σχολιάστηκε από τον ΜΥ1 ως λανθασμένη υπό την έννοια ότι ήδη υπάρχει σύνδεση, λειτουργεί και πιθανό να μην το πρόσεξε ο ΜΕ2. Δεδομένου ότι ο ΜΥ1 μου φάνηκε αρκούντως σχολαστικός και προσεκτικός στα σημεία που διαφώνησε με τον ΜΕ2, αποδέχομαι και στο σημείο αυτό ως αξιόπιστο τον λόγο του.  

·         Δεύτερον, κρίνω ότι δεν μπορεί να έχει οποιαδήποτε επίδραση στην κρίση του Δικαστηρίου για το ποιος είχε και αν είχε ευθύνη στις 27.10.2009 για την κατασκευή του επίδικου καναλιού, το γεγονός ότι μετά από νέα πλημμύρα το 2011 έγιναν επιπρόσθετα αντιπλημμυρικά έργα από το ΤΑΥ στην έξοδο του οχετού που διασταύρωνε τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας – Λεμεσού. Ούτε άλλωστε δόθηκε λεπτομερής και συγκεκριμένη μαρτυρία από τους Ενάγοντες (ΜΕ1 και ΜΕ5) ή/και από τον εμπειρογνώμονά τους (ΜΕ2) για το ποια ήταν εκείνα τα έργα και πώς βελτίωσαν την κατάσταση που υπήρχε στις 27.10.2009 σε σχέση με το κανάλι παρά την επίδικη οικία. Απεναντίας, οι ΜΥ2 και ΜΥ3 έδωσαν μαρτυρία για το ότι εκείνα τα έργα δεν έγιναν  στο κανάλι παρά την οικία της Ενάγουσας.

 

            Εν τέλει, τα πράγματα καταλήγουν στο ερώτημα αν το επίδικο κανάλι σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε με επαρκή παροχετευτικότητα, έτσι ώστε η λεκάνη απορροής ομβρίων υδάτων να ανταποκρινόταν στα δεδομένα συνήθους βροχόπτωσης στη συγκεκριμένη Κοινότητα Πέρα Χωρίου και Νήσου ή αν απέτυχε λόγω ακραίου καιρικού φαινομένου. Αυτό είναι καίριας σημασίας θέμα.

 

Στην απόφαση Μαρκίτσης ν. Thanos Hotels Ltd (2005)  1 A.A.Δ. 449), σημειώθηκαν τα εξής:

 

“Η ουσία της υπεράσπισης του ασυνήθους φυσικού συμβάντος είναι ότι πρόκειται για έλευση φυσικών δυνάμεων των οποίων καμιά ανθρώπινη προβλεπτικότητα δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει, τη δυνατότητα έλευσης της οποίας η ανθρώπινη σωφροσύνη δεν θα μπορούσε να αναμένει (κατά τον Lord Westbury στην Tennent v. Earl of Glascow [1864] 2 Macq. (H.L.) 22). Αποτελεί υπεράσπιση αν ήταν αδύνατον να υπάρξουν προφυλάξεις έναντι του συμβάντος και δεν είναι αρκετό να αποδειχτεί ότι δεν ήταν εύλογα δυνατόν να αντιμετωπιστεί. Αποτελεί θέμα πραγματικό κατά πόσο μια εξαιρετικά βίαιη βροχόπτωση (Greenock Corp. v. Caledonian Ry. [1917] A.C. 556) ή μια ασυνήθιστη ψηλή παλίρροια ή ένας κατ' εξαίρεση δυνατός άνεμος (Cushing v. Walker & Son [1941] 2 All E.R. 693, 695) είναι συμβάντα που θα μπορούσαν να προβλεφθούν.»

 

 

            Υπάρχει ένα ισχυρό αντικειμενικό δεδομένο ενώπιον του Δικαστηρίου, το οποίο παραδέχονται και οι ίδιοι οι Ενάγοντες (ΜΕ1 και ΜΕ5)? ότι ενώ το επίδικο κανάλι, που διέρχεται παρά την οικία τους, κατασκευάστηκε κατά ή περί το 1989, εντούτοις δεν είχε πλημμυρίσει η οικία τους ποτέ πριν τις 27.10.2009. Τούτο, παρά το γεγονός ότι κατά πάντα χρόνο υπήρχε η επίδικη μείωση της διατομής του καναλιού από 5,4 τ.μ. σε 3,4 τ.μ. στο σημείο που περνά κάτω από τον δρόμο παρά την οικία των Εναγόντων.

 

            Δεν υπάρχει επομένως ενώπιον του Δικαστηρίου οτιδήποτε που να δείχνει ότι ο κίνδυνος πλημμύρας εκπληρώθηκε οποτεδήποτε εντός της 20ετίας από την κατασκευή του επίδικου καναλιού! Μπορεί συνεπώς να κριθεί αντικειμενικά από το Δικαστήριο ότι αν η βροχόπτωση ενέπιπτε εντός της ροής επαναφοράς 1 προς 20 χρόνια, δεν θα υπήρχε υπερχείλιση του καναλιού παρά την όποια εσφαλμένη διατομή στο προαναφερθέν σημείο.

 

Το κατά πόσον αυτή η ροή επαναφοράς (1?20 χρ.) ήταν κατάλληλο να επιλεγεί για την κατασκευή του συγκεκριμένου καναλιού που διερχόταν εντός κατοικημένης περιοχής, δεν εξετάσθηκε από τον εμπειρογνώμονα των Εναγόντων (ΜΕ2), όπως ο ίδιος ευθαρσώς δήλωσε στο Δικαστήριο. Όπως αυτός εξήγησε, δεν το εξέτασε, διότι δεν ήταν μέσα στους όρους εντολής του. Γι’αυτό και δεν ζήτησε στοιχεία από τη Μετερεωλογική Υπηρεσία ή από άλλους αρμόδιους φορείς σε σχέση με την καταγραφή της βροχόπτωσης που κατέπεσε την ημέρα και ώρα της επίδικης πλημμύρας. Ήταν κατηγορηματικός ο ΜΕ2 ότι αυτός δεν ανέλαβε το ρόλο μελετητή για το πώς θα έπρεπε να κατασκευαστούν οι λεκάνες απορροής με βάση δεδομένα της Μετερεωλογικής Υπηρεσίας. Επομένως, δεν μπορούσε ο ΜΕ2 να εκφέρει γνώμη για το αν η κατασκευή του καναλιού με περίοδο επαναφοράς 1 προς 20 χρόνια αντί 1 προς 50 χρόνια ήταν κατάλληλη ή εσφαλμένη. Ούτε μπορούσε ο ΜΕ2 να εκφέρει γνώμη για το αν την επίδικη ημερομηνία η βροχόπτωση ήταν ίση με περίοδο επαναφοράς 1 προς 100 χρόνια.

 

Πέραν της απλοϊκής βιωματικής αναφοράς της Ενάγουσας (ΜΕ1) ότι η βροχόπτωση ημερ. 27.10.2009 ήταν η συνήθης για την περιοχή και εποχή, οι Ενάγοντες δεν προσκόμισαν καθόλου επιστημονική μαρτυρία για να αποδείξουν τη θέση τους ότι η βροχόπτωση την ουσιώδη ημερομηνία ήταν η συνήθης για την εποχή και την περιοχή ή/και ότι δεν ήταν ακραία. Δεν κάλεσαν οι ίδιοι οποιονδήποτε λειτουργό της Μετερεωλογικής Υπηρεσίας, όπως εν προκειμένω θα μπορούσαν να έπρατταν ή/και όφειλαν να έπρατταν, εφόσον το γενικό βάρος απόδειξης της υπόθεσης αλλά και το ειδικό αποδεικτικό βάρος των ισχυρισμών τους είναι στους ώμους τους.

 

Ενώπιον του Δικαστηρίου υπάρχει επί του θέματος αυτού μόνο η μαρτυρία των εμπειρογνωμόνων των Εναγομένων, ήτοι του ΜΥ1 και του ΜΥ4.

 

Δεν υπήρξε επιστημονικός αντίλογος από πλευράς των μαρτύρων των Εναγόντων στα όσα δήλωσε ο ΜΥ1 στη σελ. 12 της Έκθεσης Πραγματογνωμοσύνης του ως το Έγγραφο ΚΓ, ότι δηλαδή, σύμφωνα με παγκοσμίως αποδεκτές πρακτικές, αλλά και την πρακτική που ακολουθείται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, εφόσον στην προκειμένη περίπτωση ουσιαστικά επρόκειτο για αντικατάσταση ρυακιού/υδατορεύματος με σύστημα συλλογής και μεταφοράς ομβρίων, ήταν κατάλληλο και/ή επιτρεπτό να κατασκευαστεί το σύστημα αυτό με χρόνο επαναφοράς 1:20 έτη.

 

            Αποκτά επομένως μεγαλύτερη δυναμική και αποδεικτική αξία η εκτίμηση του ΜΥ1 ότι, αν την επίδικη ημερομηνία το νερό που παροχετεύετο στο κανάλι ήταν καθαρό από φερτά υλικά, τότε η μείωση της διατομής του από 5,4 τ.μ. σε 3,4 τ.μ. παρά την οικία των Εναγόντων, θα επέφερε μεν ένα υδραυλικό άλμα, αλλά για βροχόπτωση με ροή επαναφοράς 1 στα 20 χρόνια, το ύψος του νερού θα έφτανε μέχρι το υψόμετρο 240,7 μέτρων για το οποίο ήταν κατασκευασμένο το κανάλι και δεν θα πλημμύριζε η οικία της Ενάγουσας. Εν προκειμένω, σύμφωνα με τη μαρτυρία γνώμης του ΜΥ1, η επίδικη πλημμύρα προκλήθηκε, διότι η βροχόπτωση ήταν 35 χιλιοστά, με αποτέλεσμα η ροή συχνότητας να ήταν σίγουρα μεγαλύτερη από 1 στα 20 χρόνια.

 

            Δεν παραβλέπω το γεγονός ότι ο ΜΥ1 δεν θέλησε να εκφράσει γνώμη για το αν θα ήταν πιο ασφαλές για την περιοχή Πέρα Χωριού και Νήσου να κατασκευαζόταν το κανάλι με ροές περιόδου επαναφοράς τουλάχιστον 1 προς 50 χρόνια. Είναι όμως λογικό το ότι απέφυγε να απαντήσει σε υποθετική ερώτηση, ειδικά επειδή αυτός δεν ήταν εξ αρχής ο μελετητής του έργου. Καθήκον του ως εμπειρογνώμονα ήταν μόνο να υποδείξει αν η παράμετρος της περιόδου επαναφοράς 1 προς 20 χρόνια βάσει της οποίας ήδη κατασκευάστηκε το κανάλι ήταν επιτρεπτήβάσει των προτύπων που εφαρμόζονται στην Κύπρο ή όχι. Και το απάντησε ρητά, καταφατικά.

 

Υπεραμυνόμενος του ορθού σχεδιασμού των αντιπλημμυρικών έργων που είχαν κατασκευαστεί στην περιοχή, ο ΜΥ4 εξήγησε και τη λογική του πράγματος όταν το Κράτος αποφασίζει τον σχεδιασμό. Εύλογα και παραστατικά κρίνω ότι χρησιμοποίησε το παράδειγμα των ανισεισμικών έργων, λέγοντας ότι δεν θα κτίσει κάποιος το σπίτι του για να αντέχει έναν σεισμό 10 ρίχτερ, που είναι ακραία περίπτωση έντασης σεισμού. Θα κτίσει το σπίτι να είναι βιώσιμο σε χαμηλότερης κλίμακας σεισμό, γνωρίζοντας ότι αν γίνει μεγαλύτερος σεισμός από εκείνον για τον οποίο σχεδιάζει το επίπεδο προστασίας, θα υποστεί αναπόφευκτα κάποιες συνέπειες. Αποδέχομαι αυτή τη λογική. Δεν θα μπορούσα να κρίνω αμελείς τους Εναγόμενους 2 και 3 για το λόγο ότι δεν σχεδίασαν το κανάλι να αντέχει προς ροή επαναφοράς 1 προς 100 χρόνια που ήταν σπάνιο να συμβεί!

 

            Το επόμενο που θα πρέπει να αποφασιστεί είναι αν η βροχόπτωση 37 χιλιοστών ήταν εντός της ροής επαναφοράς 1 προς 20 χρόνια ή αν ήταν όντως εντός της ροής επαναφοράς 1 προς 100 χρόνια ως η θέση της Υπεράσπισης.

 

            Κατ’ αρχάς, το ότι η βροχόπτωση εκείνη την μέρα ήταν 37 χιλιοστά, το λέγει το Μηνιαίο Δελτίο Καιρού, ημερ. 3/11/2009, το οποίο ετοιμάστηκε από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Ενώπιον του Δικαστηρίου το Δελτίο αυτό κατατέθηκε από τον ΜΥ1 ο οποίος ζήτησε και το έλαβε από το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίας Βαρβάρας, Λευκωσίας (βλ. “Έγγραφο ΚΕ”).

 

            Ήταν προσεκτικός ο ΜΥ1 ώστε να μην διατυπώσει ο ίδιος γνλωμη για το αν το συγκεκριμένο επίπεδο βροχόπτωσης ήταν ακραίο φαινόμενο ή όχι. Είπε ρητά ότι “Το τι είναι ακραίο καιρικό φαινόμενο και τί μη, είναι θέμα του Τμήματος Μετεωρολογίας, όχι δικό μου. Το Τμήμα Μετεωρολογίας έγραψε ότι εκείνην τη μέρα το Πέρα Χωριό Νήσου είχε 37 μιλίμετρα βροχόπτωση. Τελεία.”

Παρέπεμψε επιπλέον ο ΜΥ1 στις εκτιμήσεις του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) ότι η βροχόπτωση αυτή “ήταν συχνότητας μεγαλύτερης των 20 χρόνων, ήταν 1 στα 35 χρόνια δηλαδή και ήταν ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο”. Παρέπεμψε συναφώς στη σελ. 5 του Εγγράφου ΚΓ.

 

Η μαρτυρία του ΜΥ4, προερχόμενου από το ΤΑΥ ήταν συνεπακόλουθα αναγκαία και σημαντική. Δεν υπήρξε οποιοσδήποτε αντίλογος σε αυτήν από άλλον εμπειρογνώμονα των Εναγόντων. Όπως ανέφερε ο ΜΥ4 στην παρα. 11 του Εγγράφου ΛΑ:

 

“11.   Με βάση τις όμβριες καμπύλες του σταθμού Πέρα Χωρίου 650 (Μετεωρολογικό σημείωμα Αρ. 18 της Υπηρεσίας Μετεωρολογίας), το ύψος βροχόπτωσης με περίοδο επαναφοράς 100 χρόνια και διάρκεια 20 λεπτά είναι 38 mm και το ύψος βροχόπτωσης με περίοδο επαναφοράς 50 χρόνια και διάρκεια 30 λεπτά είναι 40.7 mm. Με βάση τα πιο πάνω είναι προφανές ότι η βροχόπτωση στις 27/10/2009 ήταν ένα πολύ ακραίο γεγονός που συμβαίνει κατά μέσο όρο μία φορά στα 50 με 100 χρόνια.”.

 

            Οι πιο πάνω όμβριες καμπύλες του σταθμού Πέρα Χωρίου δεν αμφισβητήθηκαν με άλλη επιστημονική μαρτυρία των Εναγόντων. Επομένως και το συμπέρασμα του ΜΥ4 έμεινε στο απυρόβλητο.

 

Λέγει ο συνήγορος των Εναγόντων στην τελική του αγόρευση ότι θα πρέπει να ξενίσει το γεγονός ότι, για ένα καθαρά μετεωρολογικό φαινόμενο (βροχόπτωση), η Κυπριακή Δημοκρατία επέλεξε να μην προσκομίσει μαρτυρία από το Τμήμα Μετεωρολογίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά να καλέσει μάρτυρα του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, ο οποίος να χρησιμοποιήσει πληροφόρηση που έλαβε από το Τμήμα Μετεωρολογίας. Αποτελεί θέση των Εναγόντων ότι για την βροχόπτωση μπορούσε να δώσει μαρτυρία αρμόδιος λειτουργός του Τμήματος Μετεωρολογίας και όχι μάρτυρας από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων.

 

Η πιο πάνω θέση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από το Δικαστήριο, εφόσον το δίκαιο απόδειξης της Κύπρου δεν αποκλείει την προσκόμιση εξ ακοής μαρτυρίας, όπως ήταν εν προκειμένω το Δελτίο του Τμήματος Μετεωρολογίας επί του οποίου βασίστηκαν οι ΜΥ1 και ΜΥ4 στο πλαίσιο της μαρτυρίας τους (βλ. το άρθρο 24 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9). Είναι ζήτημα αξιολόγησής της με βάση τα κριτήρια του άρθρου 27 του Κεφ. 9 και δεν έχει καταδειχθεί στην τελική αγόρευση του συνηγόρου των Εναγόντων κάποιος λόγος γιατί να έπρεπε να απορριφθεί ή να στερηθεί βαρύτητας η εν λόγω εξ ακοής μαρτυρία στη βάση οποιουδήποτε από τα εν λόγω κριτήρια.

 

            Στην τελική του αγόρευση ο συνήγορος των Εναγόντων σχολιάζει τις  καταγραφές βροχογράφου της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, επισημαίνοντας ότι η καταγραφή 37mm βροχόπτωσης αφορά ολόκληρο το 24ωρο της 27^ης Οκτωβρίου 2009 και όχι μόνο 20 - 25 λεπτά. Τονίζει εμφαντικά ο κ. Κνώφος στην τελική του αγόρευση ότι “Αν τελικά η πλημμύρα προήλθε από βροχόπτωση 10mm ή 15mm ή 20mm,  μικρότερη ή μεγαλύτερη βροχόπτωση ουδείς μπορεί να γνωρίζει”, διότι ο βροχογράφος στον Αστυνομικό σταθμό Πέρα Χωρίου Νήσου δεν κατέγραψε τη διάρκεια της βροχόπτωσης. Είναι παραδεκτό από όλους τους μάρτυρες που αναφέρθηκαν στο θέμα αυτό (ΜΕ1, ΜΕ5, ΜΥ1, ΜΥ2 και ΜΥ3, ΜΥ4) ότι η διάρκεια δεν καταγράφηκε από τον βροχογράφο.

           

            Ωστόσο, το ότι η διάρκεια της βροχόπτωσης εκτιμήθηκε ότι ήταν 20-25 λεπτά σύμφωνα με πληροφορίες που δόθηκαν από το Κοινοτικό Συμβούλιο, δεν είναι κατ’ ανάγκην μεμπτό ή προβληματικό, νοουμένου τα πρόσωπα που έδωσαν αυτή την πληροφόρηση ήταν κάτοικοι στην Κοινότητα και είχαν ζωντανές παραστάσεις. Κάτοικος και παρών στην Κοινότητα κατά τον ουσιώδη χρόνο ήταν σίγουρα ο ΜΥ2 (βλ. το Έγγραφο ΛΑ), ο οποίος δήλωσε και επί του όρκου του ενώπιον του Δικαστηρίου ότι 20 – 25 λεπτά έντονης βροχόπτωσης ήταν αρκετά για να προκαλέσουν την πλημμύρα σε όλη την επιφάνεια της Κοινότητας.

 

Η θέση της ΜΕ1 ότι στις 27.10.2009 έβρεχε από τις 11 π.μ. μέχρι τις 2 μ.μ., δηλαδή ότι υπήρχε δυνατή βροχή για περίπου ένα τρίωρο, δεν είναι το ίδιο με το να ισχυρίζεται ότι χρειάστηκαν τρεις ώρες για να υπερχειλίσει το κανάλι. Δεν διαπίστωσα να ισχυρίστηκε η ίδια αυτό το πράγμα.

 

Το βίντεο στο USB (Έγγραφο ΚΗ) που κατατέθηκε στο Δικαστήριο δεν επιτρέπει να εξαχθεί οποιοδήποτε συμπέρασμα για την ακριβή διάρκεια βροχόπτωσης που χρειάστηκε για να πλημμυρίσει το επίδικο κανάλι και η κατοικία των Εναγόντων, εφόσον στο βίντεο αυτό δεν φαίνεται χρόνος έναρξης της βροχής ούτε χρόνος έναρξης του πλημμυρικού φαινομένου, αλλά ούτε και χρόνος λήψης του εν λόγω βίντεο ή/και ημερομηνία λήψης του.

 

Όσον αφορά την μαρτυρία του ΜΥ3, αυτός υποστήριξε στη μαρτυρία του όσα είχε δηλώσει ο ΜΥ2 στο Δικαστήριο. Μοναδική πραγματική χρησιμότητα της δικής του μαρτυρίας ήταν στο να βεβαιώσει ότι αυτός παρέλαβε τα Τεκμήρια 1 και 2 υπό Έγγραφο ΚΖ που του είχε αποστείλει ο ΜΥ4 και ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο δεν θα μπορούσε παρά να λάβει υπόψη ως ορθά και επίσημα τα στοιχεία για την βροχόπτωση που καταγράφονταν στα εν λόγω Τεκμήρια, εφόσον προέρχονταν από αρμόδια αρχή του Κράτους. Με τον ίδιο τρόπο αντιλαμβάνεται τα πράγματα και το Δικαστήριο. Κρίνω πως από την αντεξέταση του ΜΥ4 δεν προέκυψε οποιαδήποτε αμφισβήτηση της γνησιότητας και της αυθεντικότητας του Σημειώματος του ΜΥ4 ως περιέχεται στα Τεκμήρια 1 και 2 υπό Έγγραφο ΚΖ ανωτέρω.

 

          Μια τελευταία παρατήρηση. Από την προσκομισθείσα μαρτυρία στο σύνολό της, αποδείχθηκε ότι δεν υπήρχε πεζοδρόμιο κατασκευασμένο μπροστά στην οικία των Εναγόντων. Σχετικό και το βίντεο που προβλήθηκε (Έγγραφο ΚΗ). Ωστόσο, ως προς το επίδικο θέμα του ποιος είχε την ευθύνη κατασκευής του πεζοδρομίου, κρίνω ότι δεν υπήρξε από καμία διάδικη πλευρά ξεκάθαρη μαρτυρία και τοποθέτηση. Δεν μπορώ να καταλήξω σε ασφαλή ευρήματα.

 

Συμπέρασμα αναφορικά με το θέμα της ευθύνης για την πλημμύρα.

 

Από την προπαρατεθείσα αξιολόγηση της μαρτυρίας, κρίνω ότι οι Ενάγοντες δεν πέτυχαν να αποδείξουν με επαρκή και αξιόπιστη μαρτυρία, στη βάση του ισοζυγίου των πιθανοτήτων, την εκδοχή τους ως δικογραφήθηκε στην Έκθεση Απαίτησης περί συνήθους καιρικού φαινομένου και περί εσφαλμένης κατασκευής του επίδικου καναλιού ή περί ελλειπούς καθαριότητας του επίδικου καναλιού ή/και της Κοινότητας, όπου το σφάλμα κατασκευής του καναλιού ή η έλλειψη καθαριότητας να προκάλεσε ή να συνέτεινε στην πλημμύρα του καναλιού και επακόλουθα της οικίας τους. Δεν αποδεικνύεται επομένως είτε αμέλεια είτε δημόσια οχληρία κατά τα λεχθέντα στην Γενικός Εισαγγελίας της Δημοκρατίας ν. Ελευθερίας Ζιπίτη κ.α. (2003) 1 Α.Α.Δ. 758,

 

Από την άλλη, η μαρτυρία των Εναγομένων 1, 2 και 3 κρίνεται επαρκής και αξιόπιστη για να αποδείξει στη βάση του ισοζυγίου των πιθανοτήτων ως πιο πιθανή την εκδοχή ότι η κατασκευή του επίδικου καναλιού ήταν εντός των κατάλληλων προδιαγραφών παροχετευτικότητας για ροή επαναφοράς 1:20 χρόνια, βάσει των εφαρμοστέων στην Κύπρο προτύπων. Περαιτέρω και/ή διαζευκτικά, η μαρτυρία των Εναγομένων 1, 2 και 3 κρίνεται επαρκής και αξιόπιστη για να αποδείξει στη βάση του ισοζυγίου των πιθανοτήτων την γραμμή υπεράσπισής τους ότι την επίδικη ημερομηνία συνέβηκε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, που δημιούργησε δια ανωτέρας βίας, τα αποτελέσματα της πλημμύρας της κατοικίας των Εναγόντων, έτσι που τα αποτελέσματά του να μην μπορούσαν να προβλεφθούν και να αντιμετωπιστούν με την καταβολή εύλογης επιμέλειας (βλ. το άρθρο 56(β) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148).[6]

Αναφορικά με τη μαρτυρία για απόδειξη των ειδικών ζημιών και των αξιούμενων αποζημιώσεων.

 

Δεδομένης της πιο πάνω κατάληξής μου για το θέμα της ευθύνης, παρέλκει η εξέταση της μαρτυρίας που αφορά στην απόδειξη των ειδικών ζημιών που δικογράφησαν οι Ενάγοαντες.

 

Παραταύτα προβαίνω στη διεργασία αξιολόγησης ακόμη και εκείνης της μαρτυρίας, για χάριν ολοκληρωμένης πρωτόδικης κρίσης επί του συνόλου της μαρτυρίας, σε περίπτωση που ήθελε κριθεί σε δεύτερο βαθμό ως εσφαλμένο το συμπέρασμα για τη μη ύπαρξη αστικής ευθύνης των Εναγομένων.

 

Το ότι πλημμύρησε η αυλή, τα γκαράζ και τα δωμάτια που χρησιμοποιούσαν οι Ενάγοντες στο υπόγειο της οικίας τους δεν είναι επίδικο. Οι ζημιές που υπέστηκαν είναι το επίδικο θέμα. Οι Ενάγοντες, θα έπρεπε να αποδείξουν ότι η ζημιά τους και το είδος αυτής ήταν εύλογα προβλεπτά.

 

Είναι νομολογημένο ότι οι ειδικές ζημιές, όχι μόνο πρέπει να αναφέρονται στα δικόγραφα με λεπτομέρεια, αλλά και να αποδεικνύονται με θετική μαρτυρία και με ακρίβεια (Σπύρου v. Χ’ Χαραλάμπους (1989) 1 Α.Α.Δ. 298, Λοϊζίδου v. Μουρτζή (1999) 1 Α.Α.Δ. 833, Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου Vs Medcon Constructions Ltd (2000) 1 Α.Α.Δ. 945).

 

Είναι η θέση του συνηγόρου των Εναγομένων ότι η μαρτυρία της ΜΕ1 δεν ήταν επαρκής για να αποδείξει ούτε την αξία των αντικειμένων που ισχυρίζεται ότι βρίσκονταν στο υπόγειο της οικίας της και καταστράφηκαν λόγω της επίδικης πλημμύρας. Αν και απαριθμεί στο Παράρτημα 1 της Γραπτής Δήλωσης της τα αντικείμενα αυτά, εντούτοις δεν παρουσίασε οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο για την αξία που αυτά είχαν είτε κατά το χρόνο αγοράς τους είτε κατά τον επίδικο χρόνο. Εισηγείται επίσης ο κ. Γεωργίου ότι, εφόσον οι Ενάγοντες είχαν πρόθεση διεκδίκησης αποζημιώσεων, όφειλαν να μην είχαν πετάξει τα κατεστραμμένα αντικείμενα και, αντί τούτου, να προχωρούσαν σε εκτίμηση της αξίας τους κατά το χρόνο απώλειάς τους. Κρίνω ότι, και αυτές οι παρατηρήσεις του κ. Γεωργίου ευσταθούν. Άλλωστε, συμπληρωματικά θα μπορούσε να λεχθεί, ορθό θα ήταν από πλευράς των Εναγόντων να φωτογράφιζαν τα αντικείμενα για τα οποία είχαν πρόθεση να αξιώσουν αποζημιώσεις, έτσι ώστε να μπορούσε ν’αποδειχθεί ενώπιον του Δικαστηρίου κατά πρώτον η ύπαρξή τους κατά το χρόνο της πλημμύρας, κατά δεύτερον ο χώρος ύπαρξής τους και κατά τρίτον η φθορά ή ζημιά που αυτά υπέστηκαν λόγω της πλημμύρας. Ελλείψει τέτοιων φωτογραφιών και/ή εκτίμησης από ανεξάρτητο πρόσωπο και/ή εμπειρογνώμονα, ό,τι υπήρξε ενώπιον του Δικαστηρίου ήταν μόνο η μαρτυρία της ΜΕ1, η οποία όμως έχει συμφέρον στην υπόθεση και έχει από μόνη της καταρτίσει τον κατάλογο του Παραρτήματος Ι της γραπτής της δήλωσης. Υπό τις περιστάσεις, ουδείς θα μπορούσε να αποκλείσει το ενδεχόμενο να ετοιμάστηκε ένας εικονικός κατάλογος αντικειμένων στη βάση του οποίου να ηγέρθηκαν οι αξιώσεις για αποζημιώσεις, ακόμη και αν η ΜΕ1 είναι κατά τα λοιπά μέρη της μαρτυρίας της αξιόπιστη στα λεγόμενά της.

 

Διαφορετική είναι η περίπτωση των ειδικών αποζημιώσεων που αξιώνονται σε σχέση με τις δαπάνες που έγιναν για αποκατάσταση ζημιών στο κτίριο της οικίας των Εναγόντων. Το ότι απέθανε αυτός καθ’ εαυτός ο εργολάβος που έκανε τις επιδιορθώσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορούσε να εξασφαλιστεί η παρουσία του στο Δικαστήριο για να δώσει ο ίδιος μαρτυρία, δεν δημιούργησε ανυπέρβλητο εμπόδιο ή κενό στη μαρτυρία των Εναγόντων, επειδή ακριβώς προσκομίσθηκε η μαρτυρία του ΜΕ4, που ήταν αποδεκτό από όλους τους Εναγόμενους ότι ήταν ειδικός να προβεί σε εκτίμηση, όντας οικοδόμος από το 1968 που κατέχει γνώσεις επιμέτρησης και κοστολόγησης υλικών και εργατικών. Ο ΜΕ4 μπορούσε να στηριχθεί στην επαγγελματική του πείρα και την έρευνα για τις τιμές που επικρατούσαν στην οικοδομική αγορά κατά ή περί την περίοδο που έλαβαν χώρα οι διορθωτικές εργασίες στην οικία των Εναγόντων, για να εκτιμήσει, έστω κατά προσέγγιση, αν τα ποσά που αξιώνουν οι Ενάγοντες είναι εύλογα ποσά δαπανών για το μέγεθος και το είδος των διορθωτικών εργασιών.

 

Έχει γίνει νομολογιακά αποδεκτό ότι, όταν το πρόσωπο που προβαίνει σε εκτίμηση των ζημιών, έχει τα κατάλληλα προσόντα και πείρα ώστε να εμπίπτει στην εμπειρογνωμοσύνη του η εκτίμηση των ζημιών ή/και δαπανών αποκατάστασής τους, τότε το γεγονός και μόνο ότι αυτή γίνεται “κατά προσέγγιση” δεν υπονομεύει το κύρος της μαρτυρίας του, ούτε παραβιάζει τη νομολογιακή αρχή η οποία υπαγορεύει αυστηρή απόδειξη των ειδικών ζημιών. R.K.B. LEATHERGOODS LIMITED v.Β. Ε. ΑΓΓΕΛΙΔΗ (2004) 1 ΑΑΔ 1071, με παραπομπή στην Τσαγγαρίδης κ.ά. ν. Αυγουστή (2000) 1 Α.Α.Δ. 528.

 

Παρατηρώ ότι ο ΜΕ4 έχει δώσει αρκούντως αναλυτικά  τα στοιχεία που έλαβε υπόψη για τον δικό του υπολογισμό του εύλογου κόστους των διαφόρων εργασιών, επιτρέποντας έτσι να ασκηθεί κατά τρόπο αποτελεσματικό δικαστικός έλεγχος. Ήταν σαφής, και τούτο ενισχύει την αξιοπιστία του, σε σχέση με το ποιες εργασίες ενέπιπταν εντός του πεδίου της εμπειρογνωμοσύνης του για επιμέτρηση κόστους υλικών και εργατικών και ποιες όχι. Εντός αυτής, ο ίδιος κατέταξε τις εργασίες καθαριότητας, τα μπογιατίσματα, τις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, τις ξυλουργικές εργασίες και τις οικοδομικές εργασίες, ενώ εκτός των ορίων της εμπειρογνωμοσύνης του δήλωσε ευθαρσώς ότι ήταν το κόστος επιδιόρθωσης για τις πόρτες του γκαράζ. Επίσης, ο ΜΕ4 ανέδειξε σαφώς ποια ήταν η δική του εκτίμηση για το εύλογο κόστος και πώς αυτή η εκτίμηση συγκρίνεται προς το ποσό που ήδη δαπανήθηκε από τους Ενάγοντες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο ΜΕ4 βοήθησε το Δικαστήριο να γνωρίζει τί θα ήταν εύλογο να επιδικασθεί, για να ελέγξει εν τέλει αν αυτό που δαπανήθηκε κατόπιν συμφωνίας με τον αποβιώσαντα οικοδόμο είναι ορθό να επιδικασθεί. Αποδέχομαι τη μαρτυρία του ΜΕ4 ως αξιόπιστη στο σύνολό της.

 

Σημειώνω ότι, οι εκτιμήσεις του ΜΕ4 ήταν ελαφρώς υψηλότερες από τα ποσά που συμφωνήθηκαν και δαπανήθηκαν ως η μαρτυρία των ΜΕ1 και ΜΕ5 (Εναγόντων). Υποδεικνύω τις διαφορές σε συνοπτικό συγκριτικό πίνακα:

 

Είδος δαπάνης	Εκτίμηση ΜΕ4 - €	Δαπάνη Εναγόντων - €
Έξοδα καθαριότητας.	1900	1875
Οικοδομικές εργασίες.	10765	10093
Μπογιατίσματα.	1600	1560
Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις.	655	655
Ξυλουργικές εργασίες.	1850	1766
Πόρτες γκαράζ	----	3400
Σύνολο	16770	19349

 

 

Οπόταν, υπό το φως της πιο πάνω αποδεκτής μαρτυρίας του ΜΕ4, το δικαστικό συμπέρασμα που θα μπορούσε να εξαχθεί είναι ότι δεν ήταν υπερβολικές οι διενεργηθείσες από τους Ενάγοντες δαπάνες και θα μπορούσαν να επιδικασθούν τα ποσά ως συμφωνήθηκαν από εκείνους και δαπανήθηκαν ως η τρίτη στήλη του Πίνακα πιο πάνω, με μερικές μόνο εξαιρέσεις όπως θα εξηγήσω πιο κάτω.

 

Συγκεκριμένα, κρίνω πως δεν δικαιολογείται να αποζημιωθούν οι Ενάγοντες για οικοδομικές εργασίες που δεν συνάδουν με την άδεια οικοδομής και τα εγκριθέντα αρχιτεκτονικά σχέδια. Σύμφωνα με τη δέσμη εγγράφων που κατατέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου ως Έγγραφο Κ, η άδεια οικοδομής επέτρεπε να υπάρχουν στον χώρο του υπογείου δύο γκαράζ, μια αποθήκη και ένα πλυσταριό. Δεν φαίνεται στα σχέδια να υπήρχε εγκεκριμένος χώρος υπνοδωματίου ή αποχωρητηρίου με ντουσιέρα.

 

Εισηγείται η συνήγορος των Εναγομένων 2 και 3 στην τελική της αγόρευση ότι, όσον αφορά το δόγμα ex turpi causa non oritur action, η μη ρητή δικογράφηση αυτού ουδόλως επηρεάζει την κατάληξη και/ή το εύρημα του Σεβαστού Δικαστηρίου ως προς την εφαρμογή του. Υιοθετώντας τη γραμμή της νομολογίας σύμφωνα με την οποία το Δικαστήριο οφείλει να αποστερήσει το διάδικο που αναμειγνύεται σε παράνομες ενέργειες από οποιαδήποτε θεραπεία (βλ. την απόφαση ημερ. 30/09/2021 στις Πολιτικές Εφέσεις με αρ. 14/2014 και 89/2014 χχ Ανδρονίκου v. Μαυροπούλου και χχ Λουιζίδου v. Μαυροπούλου (ECLI:CY:AD:2021:A415), καταλήγω να κρίνω ότι δεν δικαιολογείται υπό τις συνθήκες της παρούσας υπόθεσης να επιδικάσω υπέρ των Εναγόντων τα εξής ποσά:

• €300 για ντουζιέρα (περιλαμβανομένου του κόστους αφαίρεσης, αγοράς νέας και τοποθέτησής της).
• €300 για αποχωρητήριο (περιλαμβανομένου του κόστους αφαίρεσης, αγοράς νέου και τοποθέτησής του).
• €640 για κεραμικά μπάνιου αξίας €40 / τ.μ. (περιλαμβανομένου του κόστους αφαίρεσης και τοποθέτησης νέου).

 

Εάν επρόκειτο να επιδικάσω αποζημιώσεις υπέρ των Εναγόντων, θ’αφαιρούσα τα πιο πάνω τρία ποσά (σύνολο €1240) από το ποσό των €10.093 που ισχυρίστηκαν οι ΜΕ1 και ΜΕ5 ότι πλήρωσαν ήδη για τις οικοδομικές εργασίες.

 

Όσον αφορά τις πόρτες γκαράζ, δεν υπήρξε ενώπιον μου μαρτυρία οποιουδήποτε άλλου εκτιμητή που ν’ αποδεικνύει ότι ήταν εύλογο το μέγεθος της δαπάνης που οι Ενάγοντες ισχυρίζονται ότι διενήργησαν. Ούτε κατατέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου από τους ΜΕ1 και ΜΕ5 απόδειξη πληρωμής του ποσού που αυτοί ισχυρίστηκαν ότι κατέβαλαν, για να μπορεί ν’αποδειχθεί αφενός ότι αυτό συμφωνήθηκε και αφετέρου ότι αυτό πληρώθηκε. Οπόταν, καταλήγω να κρίνω ότι οι Ενάγοντες δεν απέσεισαν το βάρος απόδειξης της ειδικής ζημιάς στο ύψος του ποσού των €3400 που αξιώνουν αποζημιώσεις. Υπό τις περιστάσεις δεν είναι εφικτό για το Δικαστήριο να επιδικάσει οποιοδήποτε ποσό αποζημιώσεων γι’αυτή την ισχυριζόμενη δαπάνη.

 

Επομένως, υπό το φως των πιο πάνω, από το συνολικό ποσό των €19349 που αξιώνουν οι Ενάγοντες για τις πιο πάνω αναφερθείσες εργασίες, αφαιρούμενων των ποσών €1240 + €3400 για τους λόγους που εξήγησα πιο πάνω, καταλήγω να κρίνω ότι μόνο το ποσό των €14709 έχει αποδειχθεί στη βάση της αξιόπιστης μαρτυρίας του ΜΕ4.

 

Η αιτιώδης συνάφεια της επίδικης πλημμύρας με την πρόκληση των ζημιών στους χώρους όπου έγιναν οι πιο πάνω δαπάνες επδιόρθωσης, κρίνω πως δεν τελεί υπό αμφισβήτηση, εφόσον από το φωτογραφικό υλικό που υπάρχει ενώπιον του Δικαστηρίου, περιλαμβανομένων των φωτο. Ε5, Ε6 και Ε.7, είναι φανερό ότι πλημμύρησε η αυλή του υπογείου στο σύνολό της σε ύψος που έφτανε μέχρι το άνω μέρος του γκαράζ, περίπου στο ύψος του λαιμού του ΜΕ5, όπως φαίνεται στη φωτογραφία Λ.5 του Εγγράφου Ζ.

 

          Σε ό,τι αφορά τη μαρτυρία που έδωσε ο Ενάγων αρ. 1 (ΜΕ5), η κριτική που ασκεί ο συνήγορος των Εναγομένων αρ. 1 αφορά, πρώτον, στο ότι αυτός ο μάρτυρας προσπάθησε να πείσει το Δικαστήριο ότι το αυτοκίνητο του ήταν σε πολύ καλή κατάσταση χωρίς να δώσει κανένα στοιχείο, δεύτερον, δεν κατέθεσε αποδεικτικά στοιχεία για το πότε και σε ποια τιμή αγοράστηκε και, τρίτον, ενώ κατά την ακρόαση παραδέχθηκε ότι πώλησε το εν λόγω αυτοκίνητο, εντούτοις καθ’ον χρόνο δικογραφήθηκε στην Έκθεση Απαίτησης η αξίωση ποσού ειδικών ζημιών €4000 για το εν λόγω αυτοκίνητο, ο ΜΕ5 δεν φαίνεται να έδωσε οδηγίες να αφαιρεθεί το ποσό των €200 που εισέπραξε από την πώληση, παρά μόνον μείωσε την απαίτηση κατά την ακροαματική διαδικασία.

 

          Έχω μελετήσει με προσοχή τη μαρτυρία του ΜΕ5. Κρίνω ότι αυτός ο μάρτυρας υπήρξε σοβαρός και επικεντρωμένος στα σημεία μαρτυρίας για τα οποία είχε προσωπική γνώση. Ήταν επιτρεπτό για τον ΜΕ5 να αναφερθεί στην κατάσταση του οχήματός του, όπως την γνώριζε ο ίδιος ως κάτοχός του. Ήταν εξάλλου ξεκάθαρη η θέση του ότι, για σκοπούς απόδειξης της ζημιάς που υπέστη το όχημά του, ανέθεσε σε ειδικό την εκτίμηση, τον οποίο μάλιστα κάλεσε στο Δικαστήριο ως μάρτυρα (βλ. τον ΜΕ3), θέτοντας  υπό τον έλεγχο του Δικαστηρίου την αξιοπιστία ή/και το βάσιμο της εκτίμησης εκείνου ως ειδικού. Επομένως, ως προς αυτό το ζήτημα, δεν υπάρχει πραγματικό έρεισμα για να κριθεί αναξιόπιστος ο ΜΕ5.

 

Αναφορικά με τη μαρτυρία του ΜΕ3, ήταν η θέση του συνηγόρου των Εναγομένων αρ. 1 ότι ο μάρτυρας αυτός δεν κατάφερε να αποδείξει την αξία του αυτοκινήτου για τους πιο κάτω λόγους:

• Δεν έκανε καμία αναφορά στην κατάσταση στην οποία ήταν το αυτοκίνητο πριν από την πλημμύρα, ποια ήταν η χρήση του μέχρι την μέρα που καταστράφηκε για να μπορεί να προχωρήσει σε εκτίμηση της αξίας του.  Έδωσε προφορικά κάποια εκτιμώμενη αξία χωρίς τεκμηρίωση αυτής. Στηρίχθηκε μόνο σε ένα απόκομμα διαφημιστικού τύπου για πωλήσεις παρόμοιων αυτοκινήτων, τα οποία όμως είχαν διαφορετική χρονολογία κατασκευής.
• Δεν στηρίχθηκε σε επιστημονικά δεδομένα,  τα συγκριτικά στοιχεία που έλαβε υπόψη του δεν ήταν σχετικά με το προς εκτίμηση όχημα, αφού ήταν διαφορετικής περιόδου και με ένα μόνο στοιχείο που παρέθεσε δεν δικαιολογείται η εκτίμηση που έκανε.

 

Για τους πιο πάνω λόγους ο συνήγορος των Εναγομένων αρ. 1 εισηγείται ότι η εκτιμώμενη αξία που δήλωσε ο ΜΕ3 στο Δικαστήριο για το επίδικο αυτοκίνητο του Ενάγοντος αρ. 1 ήταν εσφαλμένη τόσο σε σχέση με την αρχική αξία πριν την πλημμύρα όσο και σε σχέση με την εναπομείνασα αξία μετά την πλημμύρα.

 

          Έχω εξετάσει με προσοχή τις ανωτέρω θέσεις και εισηγήσεις του συνηγόρου των Εναγομένων αρ. 1 όσον αφορά τον έλεγχο αξιοπιστίας του ΜΕ3. Αναφέρω πιο κάτω τη δική μου δικαστική κρίση για το θέμα αυτό.

 

          Κατ’ αρχάς, λαμβάνω υπόψη ότι δεν αμφισβητήθηκαν τα προσόντα του ΜΕ3 και η ειδικότητά του ως εκτιμητή μηχανοκινήτων οχημάτων και η πείρα του, που συνθέτουν την εικόνα ενός εμπειρογνώμονα, ο οποίος δικαιούται ως εκ της ιδιότητάς αυτής να εκφράσει γνώμη ενώπιον του Δικαστηρίου για την εκτιμώμενη αξία του οχήματος. Αυτό που αμφισβητείται είναι η ορθότητα της ίδιας της γνώμης / εκτίμησης του ΜΕ3. Κρίνω ότι έντιμα και ειλικρινά ο ΜΕ3 δήλωσε ότι ο ίδιος δεν θα μπορούσε να γνωρίζει επακριβώς ποια ήταν η κατάσταση του επίδικου οχήματος πριν την πλημμύρα, εφόσον δεν το είχε στην κατοχή ή τον έλεγχό του πριν το εν λόγω συμβάν και άρα είναι φυσικό να μην έχει σχολιάσει την προτέρα κατάστασή του. Έλαβε όμως, επίσης εύλογα, ο ΜΕ3 υπόψη του το αντικειμενικό δεδομένο που βρήκε κατά την επιτόπια επιθεώρηση του οχήματος μετά την πλημμύρα, ήτοι τα χιλιόμετρα που είχε διανύσει μέχρι τότε. Κρίνω πως αυτό το στοιχείο, όχι απομονωμένο αλλά σε συνδυασμό με τα λοιπά χαρακτηριστικά ή/και στοιχεία του οχήματος (μάρκα, έτος κατασκευής, όπως και το γεγονός ότι βρισκόταν στην κατοχή ενός και μόνο ιδιοκτήτη καθόλα τα χρόνια πριν υποστεί ζημιά από την πλημμύρα, όπως επίσης και η ύπαρξη ή μη συστήματος κλιματισμού και υδραυλικού τιμονιού στο εν λόγω όχημα) ήταν όλα μαζί αρκετά για να τον καθοδηγήσουν με ασφάλεια στην εκτίμησή του, έστω και αν δεν γνώριζε την αρχική τιμή αγοράς του οχήματος από τον ιδιοκτήτη του. Εφόσον επρόκειτο πλέον για μεταχειρισμένο όχημα, ήταν κατά την κρίση μου ευλόγως επιτρεπτό για τον ΜΕ3 να το συγκρίνει με άλλα μεταχειρισμένα οχήματα που βρίσκονταν προς πώληση στην Κυπριακή αγορά κατά ή περί το 2006. Ιδανικά θα προέβαινε σε σύγκριση με τιμές αγοράς του 2009, αλλά όπως ο ΜΕ3 εξήγησε, εντός της εν λόγω τριετίας δεν άλλαξαν τα μοντέλα των οχημάτων που σύγκρινε με το επίδικο. Τα κριτήρια σύγκρισης που χρησιμοποίησε ο ΜΕ3 επεξηγήθηκαν επαρκώς από αυτόν κατά την αντεξέτασή του, αιτιολογώντας γιατί αυτός εισηγείται ότι το επίδικο είχε χαμηλότερη αξία από εκείνα που έλαβε υπόψη του κατά τη σύγκριση αυτή, κυρίως λόγω της διαφοράς 3 ετών σε ό,τι αφορά το χρόνο κατασκευής τους. Και αυτή η στάση του ΜΕ3 κρίνεται λογική. Το ότι δε το όχημα καταστράφηκε σε βαθμό ασύμφορο για επιδιόρθωση, αιτιολογήθηκε επίσης επαρκώς από τον ΜΕ3 και δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω την ορθότητα της εκτίμησής του για την εναπομείνασα αξία.

 

Επομένως, αποδέχομαι τη μαρτυρία του ΜΕ3 και κρίνω ότι η ζημιά που υπέστηκε το όχημα του Ενάγοντος αρ. 1 συνεπεία της πλημμύρας ήταν ίση προς €2800 (ήτοι €3000 πλην τιμήματος πώλησης αυτού προς €200).

 

 

ΚΑΤΑΛΗΞΗ.

 

          Υπό το φως όσων έχω εξηγήσει ανωτέρω, και ειδικότερα του συμπεράσματος στο οποίο έχω καταλήξει για το ζήτημα της ευθύνης, ως το κατέγραψα ανωτέρω, η αγωγή των Εναγόντων 1 και 2 απορρίπτεται με έξοδα εναντίον των Εναγόντων αλληλέγγυα και/ή κεχωρισμένα και υπέρ των Εναγομένων 1, 2 και 3, όπου για τους Εναγόμενους 2 και 3 κρίνω δίκαιο να υπολογισθεί ένα σετ εξόδων, εφόσον η νομική τους εκπροσώπηση έγινε από τον ίδιο συνήγορο (Γενικό Εισαγγελέα του Κράτους) και δεδομένου ότι η εμφάνιση του Εναγομένου 2 έγινε σε πολύ προχωρημένο στάδιο της δίκης, χωρίς να την προκαλέσουν οι Ενάγοντες σ’ εκείνο το στάδιο.

 

Εάν ήθελε κριθεί, σε δεύτερο βαθμό, ότι οι Εναγόμενοι έφεραν ευθύνη για την επίδικη πλημμύρα της οικίας των Εναγόντων, λόγω αμέλειας ή οχληρίας ή παράβασης καθήκοντος, τότε οι ζημιές που αποδείχθηκαν ως αιτιωδώς συνδεδεμένες με την επίδικη πλημμύρα ανέρχονται σε:

 

     I.        €2.800 για το όχημα του Ενάγοντα 1.

   II.        €14.709 για το κόστος αποκατάστασης των ζημιών της οικίας ιδιοκτησίας της Ενάγουσας 2.

 

 

 

                                                                                                                                                                                      (υπ.)..................................

                                                                   Α. Πανταζή – Λάμπρου, Ε.Δ.

ΠΙΣΤΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ