ECLI:CY:EDLAR:2015:B6
ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Ενώπιον: Α. Κ. Λυκούργου, Ε.Δ.
Υπόθεση αρ.: 10665/2012
Μεταξύ:
Διευθυντής Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας
και
1. P. Ioannides Packaging Ltd
2. Κλεάνθη Ιωαννίδη
Κατηγορουμένων
15 Ιανουαρίου, 2015.
Για την κατηγορούσα αρχή, εμφανίζεται ο κ. Γ. Προδρόμου
Για τους κατηγορουμένους αρ. 1 και 2, εμφανίζεται ο κ. Α. Γ. Τσερκέζος
Κατηγορούμενος αρ. 2, παρών.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Σοβαρό εργατικό ατύχημα το οποίο συνέβηκε στις 07.07.2011 σε εργοστάσιο κατασκευής πλαστικών ειδών στη βιομηχανική περιοχή Λάρνακας με θύμα τον Χαράλαμπο Κυριάκου («το ατύχημα») οδήγησε στην προκείμενη ποινική δίωξη των κατηγορουμένων αρ. 1 και 2 («οι κατηγορούμενοι», εκτός όπου είναι αναγκαίος ο προσδιορισμός εκάστου) για παραβάσεις της νομοθεσίας περί ασφάλειας και υγείας στον χώρο εργασίας. Σύμφωνα με αδιαμφισβήτητη μαρτυρία, χειριζόμενος εξειδικευμένο μηχάνημα το οποίο λειτουργεί με ηλεκτρισμό υψηλής τάσης, ο Χαράλαμπος Κυριάκου υπέστηκε ηλεκτροπληξία και κατέστη ανίκανος για εργασία.
Οι κατηγορούμενοι αρ. 1, μια εταιρεία ως δηλώνει η επωνυμία τους, οι οποίοι διαχειρίζονται εργοστάσιο κατασκευής πλαστικών αντικειμένων που ευρίσκεται στην βιομηχανική περιοχή Λάρνακας («το εργοστάσιο»), διώκονται ως οι εργοδότες του Χαράλαμπου Κυριάκου Ο κατηγορούμενος αρ. 2 διώκεται ως διευθυντής των πρώτων. Συγκεκριμένα, οι κατηγορούμενοι διώκονται γιατί:
Η 1η, η 3η, η 5η και η 6η κατηγορία αφορούν στους κατηγορουμένους αρ. 1, ενώ η 2η, η 4η και η 7η κατηγορία αφορούν στον κατηγορούμενο αρ. 2.
Οι κατηγορούμενοι αρνούνται ενοχή και η υπόθεση οδηγήθηκε σε ακρόαση.
Σημειώνονται εξ αρχής τα κάτωθι εκτενή εν σχέσει με το νομοθετικό και νομολογημένο πλαίσιο εκδίκασης υποθέσεων ως η προκειμένη:
Το εύρος των υποχρεώσεων των εργοδοτών εν σχέσει με την υγεία και την ασφάλεια των εργοδοτουμένων τους στους χώρους εργασίας, τις οποίες καθιερώνουν ο Ν.89(Ι)/96και, μεταξύ άλλων, η Κ.Δ.Π. 173/2002, η Κ.Δ.Π. 444/2001 και η Κ.Δ.Π. 497/2004, είναι μεγάλο. Επιπλέον, δυνάμει ρητής νομοθετικής διάταξης (άρθρο 13(12) του Ν.89(Ι)/1996) οι υποχρεώσεις αυτές είναι απόλυτες, διαρκείς και ανεξάρτητες από την ευθύνη του ιδίου του εργοδοτουμένου. Παρατίθεται, για ανάλογη εφαρμογή, το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση Mass Pack Trading Ltd ν. Επαρχιακού Λειτουργού Εργασίας Πάφου (1996) 2 Α.Α.Δ. 142, 149:
«Κάθε εργοδότης πρέπει να διατηρεί συνεχή έλεγχο και επιτήρηση της πιστής εφαρμογής των κανονισμών ασφαλείας. Το καθήκον συντήρησης των προστατευτικών μέτρων στις οικοδομικές εργασίες είναι απόλυτο. Η υποχρέωση για διατήρηση των μέτρων ασφαλείας και η συντήρηση τους δεν είναι μόνο απόλυτη αλλά και διαρκής (Εταιρεία Γενικών Κατασκευών Λτδ ν. Επαρχιακού Λειτουργού Λεμεσού (1989) 2 Α.Α.Δ. 51, Επαρχιακός Λειτουργός Εργασίας Πάφου ν. Κώστα Κυριάκου και Υιού Λτδ και άλλου (1995) 2 Α.Α.Δ. 290). Η μέριμνα για διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς ασφαλείας αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των εργοδοτών που είναι οι μόνοι που έχουν τον έλεγχο των συνθηκών εργασίας. Η πιθανή συντρέχουσα αμέλεια του εργοδοτουμένου δυνατόν να σχετίζεται με τον καταμερισμό της ευθύνης σε πολιτική υπόθεση, δεν επηρεάζει όμως την ποινική ευθύνη των κατηγορουμένων για την παράλειψη τους να φροντίσουν όπως ο συγκεκριμένος εργάτης απασχολείται σε δάπεδο εργασίας που διέθετε μέσα προστασίας».
Στην απόφαση Γενικός Εισαγγελέας ν. Λατομεία Φαρμακά Λτδ (2004) 2 Α.Α.Δ. 573, 580 διευκρινίσθηκε πώς «η ευθύνη για λήψη μέτρων συμμόρφωσης με τις επιταγές ενός Νόμου ο οποίος ρυθμίζει θέματα ασφάλειας στους τόπους εργασίας βαρύνει αποκλειστικά τους εργοδότες».
Διαπράττει το διαγραφόμενο από τα άρθρα 13(2)(α) και 53 του Ν.89(Ι)/1198 αδίκημα οιοσδήποτε εργοδότης ο οποίος παραλείπει να παράσχει στους εργοδοτουμένους του και παραλείπει να διατηρεί εγκαταστάσεις, συστήματα και μεθόδους εργασίας ασφαλή και ακίνδυνα. Διαπράττει το διαγραφόμενο από τα άρθρα 13(1)(2)(γ) και 53 του Ν.89(Ι)/1996 αδίκημα οιοσδήποτε εργοδότης ο οποίος παραλείπει να παράσχει τέτοιες πληροφορίες, οδηγίες, εκπαίδευση και επιτήρηση για την διασφάλιση της ασφάλειας και της υγείας των εργοδοτουμένων του. Διαπράττει το διαγραφόμενο από τα άρθρα 13, 38 και 53 του Ν.89(Ι)/96 και τον Καν. 5(1) της Κ.Δ.Π. 173/2002 αδίκημα οιοσδήποτε εργοδότης ο οποίος δεν εφαρμόζει κατάλληλο σύστημα ασφάλειας ή σύστημα διαχείρισης των κινδύνων και παραλείπει να προβεί στις κατάλληλες, για την φύση των δραστηριοτήτων και το μέγεθος της επιχείρησής του, διευθετήσεις για τον αποτελεσματικό προγραμματισμό, την οργάνωση, τον έλεγχο, την παρακολούθηση και αναθεώρηση των προληπτικών και προστατευτικών μέτρων που καθορίστηκαν βάσει της εκτιμήσεις κινδύνων ως ο Καν. 4 της Κ.Δ.Π. 173/2002 ορίζει. Διαπράττει το διαγραφόμενο από τα άρθρα 13, 38 και 53 του Ν.89(Ι)/1996 καθώς και από τον Καν. 5(2), Παράρτημα Ι, παρά. 2(8)(α) της Κ.Δ.Π. 444/2001 αδίκημα οιοσδήποτε εργοδότης ο οποίος παραλείπει να εφοδιάσει τα κινητά στοιχεία εξοπλισμού εργασίας, τα οποία χρησιμοποιεί και τα οποία παρουσιάζουν κινδύνους μηχανικής επαφής, με προφυλακτήρες ή συστήματα για να εμποδίζεται η πρόσβαση στις επικίνδυνες ζώνες ή για να τερματίζονται οι κινήσεις των επικίνδυνων στοιχείων πριν από την πρόσβαση στις επικίνδυνες ζώνες.
Ο τραυματισμός εργοδοτουμένου δεν αποτελεί συστατικό στοιχείο κανενός των επίδικων αδικημάτων.
Ο όρος «εργοδότης» είναι ευρύς και περιλαμβάνει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο συνδέεται με υποστατικό, επιχείρηση και/ή εγκατάσταση. Ο όρος «εργοδότης» περιλαμβάνει και πρόσωπο το οποίο δεν έχει εργοδοτουμένους, όμως, διεξάγει οικονομική δραστηριότητα ή διευθύνει την επιχείρησή του με σκοπό κερδοσκοπικό ή μη (άρθρο 2 του Ν.86(Ι)/96).
Στις περιπτώσεις όπου εργοδότης είναι νομικό πρόσωπο ποινική ευθύνη, επί τη βάσει των επίδικων νομοθετικών διατάξεων, φέρει και το φυσικό πρόσωπο το οποίο ενεργεί ατομικώς ή ως μέλος συλλογικού οργάνου του νομικού αυτού προσώπου και το ποίο κατέχει ηγετική θέση είτε βάσει εξουσιοδότησης για εκπροσώπηση του νομικού προσώπου είτε βάσει εξουσίας λήψης αποφάσεων για λογαριασμό του νομικού προσώπου είτε βάσει εξουσίας άσκησης ελέγχου εντός του νομικού προσώπου. Την ευθύνη αυτή καθιερώνει το άρθρο 53(6) του Ν.89(Ι)/1998 και πρόκειται για ευθύνη προσωπική, ιδιαίτερη και διακεκριμένη από την ευθύνη του συνεργού (άρθρο 20 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, ως αυτό ετροποποιήθηκε στη συνέχεια). Συναφώς παρατηρείται πώς η καθιέρωση ειδικής ποινικής ευθύνης σε αξιωματούχο νομικού προσώπου προκρίνεται στις περιπτώσεις όπου ο νομοθέτης ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για την εφαρμογή ορισμένης νομοθεσίας και την εκπλήρωση ορισμένων νομικών υποχρεώσεων (δείτε, για ανάλογη εφαρμογή, Μελάς κ.α. ν. Γενικού Εισαγγελέα (2008) 2 Α.Α.Δ. 412, 426-7 και Μαρκίδης ν. Εφόρου Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Νομικό Ερώτημα) (2002) 2 Α.Α.Δ. 316, 320).
Στο προοίμιο της Κ.Δ.Π. 173/2002 και της Κ.Δ.Π. 497/2004 δηλώνεται πώς πρόκειται για νομοθετήματα τα οποία εισήχθηκαν στην ημεδαπή νομοθεσία για σκοπούς εναρμόνισης με Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πώς αυτά έχουν, ως υπόβαθρο, το Ν.89(Ι)/1996. Ρητώς αναφέρεται στο προοίμιο και των δύο δευτερογενών νομοθετημάτων πώς αυτά εκδίδονται από το Υπουργικό Συμβούλιο επί τη βάσει των εξουσιών που του παρέχει το άρθρο 38 του Ν.89(Ι)/1996. Ρητώς αναφέρεται και στο προοίμιο της Κ.Δ.Π. 444/2001 πώς αυτή εκδίδεται από το Υπουργικό Συμβούλιο επί τη βάσει των εξουσιών που του παρέχει το άρθρο 38 του Ν.89(Ι)/1996.
Τα αδικήματα που καθιερώνονται δια της νομοθεσίας περί ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας είναι αδικήματα αυστηρής ευθύνης. Από το λεκτικό των σχετικών νομοθετικών διατάξεων προκύπτει πώς τα αδικήματα συντελούνται με την εκδήλωση της αξιόποινης συμπεριφοράς χωρίς να απαιτείται η συνδρομή της ένοχης διάθεσης (mens rea) του αδικοπραγούντος. Επιπλέον, οι ρητές πρόνοιες του άρθρου 2Α του Ν.89(Ι)/96, περί του αντικειμενικού σκοπού αυτού, αναδεικνύει το ρυθμιστικό χαρακτήρα τόσον των προνοιών του ιδίου του νόμου όσον και των προνοιών της Κ.Δ.Π. 173/2002, της Κ.Δ.Π. 444/2001 και της Κ.Δ.Π. 497/2004, οι οποίες εξεδόθηκαν δυνάμει αυτού. Τα επίδικα νομοθετήματα αφορούν στην ασφάλεια, την υγεία και την ευημερία των εργαζομένων στους χώρους εργασίας τους. Άρα, αυτά αφορούν σε έναν τομέα μεγάλου κοινωνικού ενδιαφέροντος για τον οποίον το κράτος επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Συνάγεται, έτσι, η πρόθεση του νομοθέτη να δημιουργήσει αδικήματα απόλυτης ευθύνης ώστε να επικρατήσουν οι σχετικές ρυθμίσεις (Halsbury’s Laws of England, fourth edition, reissue, vol. 11(1). Para. 18, Sea Island and Tours Ltd v. K.O.T. (1995) 2 A.A.D. 196 και Smedleys Ltd v. Breed (1974) 2 All ER 21).
Η επιθυμία του νομοθέτη να καθιερώσει ένα αυστηρό σύστημα για την προαγωγή της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων στους χώρους εργασίας τους αντανακλάται και από τις προβλεπόμενες, ποινές. Τα επίδικα αδικήματα τιμωρούνται με πρόστιμο έως και €80.000 και/ή με ποινή φυλάκισης έως και 4 έτη.
Τέλος, τα προβλεπόμενα στην επιφύλαξη του άρθρου 13(1) καθώς και στο άρθρο 54 του Ν.89(Ι)/1996 δεν αντιστρέφουν το βάρος απόδειξης. Αυτό ακολουθεί το γενικό κανόνα που ισχύει στις ποινικές υποθέσεις. Το βάρος απόδειξης των γεγονότων που θεμελιώνουν τα συστατικά στοιχεία των επίδικων αδικημάτων παραμένει στους ώμους της κατηγορούσας αρχής. Τα όσα η επιφύλαξη του άρθρου 13(1) καθώς και το άρθρο 54 του Ν.89(Ι)/96 προβλέπουν συνιστούν υπερασπίσεις. Εάν αποδειχθεί η διάπραξη των αδικημάτων, ο κατηγορούμενος δύναται να ισχυρισθεί, αναλόγως, ότι υπήρξαν ανώμαλες και απρόβλεπτες συνθήκες ή έκτακτα περιστατικά τα οποία τον εμπόδισαν να συμμορφωθεί με τις νόμιμες υποχρεώσεις του (άρθρο 13(1) του Ν.89(Ι)/96) ή ότι δεν ήταν πρακτικώς εφικτό και ούτε ήταν ευλόγως εφικτό να πράξει περισσότερα από όσα έπραξε για να εκπληρώσει τις νόμιμες υποχρεώσεις του (άρθρο 54 του Ν.89(Ι)/96). Εφ΄ όσον δε αποδείξει, επί τη βάσει του ισοζυγίου των πιθανοτήτων, τη συνδρομή των σχετικών γεγονότων τότε αίρεται ο κατ΄ αρχήν αξιόποινος χαρακτήρας πράξεων ή παραλείψεών του.
Για να αποδειχθεί η υπόθεση εκλήθηκαν και κατέθεσαν ενόρκως η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1), Επιθεωρήτρια Εργασίας στο Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων («το Τμήμα»), ο Χαράλαμπος Κυριάκου (Μ.Κ.2), η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3), Λειτουργός Επιθεώρησης Εργασίας στο Τμήμα και ο Άριστος Ευθυμίου (Μ.Κ.4), Αρχιεπιστάτης Ηλεκτρολογίας στην Ηλεκτρομηχανική Υπηρεσία του Κράτους. Κληθέντες σε απολογία, οι κατηγορούμενοι προώθησαν την υπεράσπισή τους δια της ένορκης κατάθεσης του κατηγορουμένου αρ. 2 Κλεάνθη Ιωαννίδη καθώς και του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1), ιδρυτή των κατηγορουμένων αρ. 1 και προέδρου του διοικητικού συμβουλίου αυτών. Επιπλέον της ένορκης προφορικής μαρτυρίας τους, τα πρόσωπα αυτά κατέθεσαν έγγραφη και πραγματική. Κατετέθηκαν, και εσημειώθηκαν ως τεκμήρια, «Έκθεση Διερεύνησης Ατυχήματος», ημερ. 22.02.2012, υπογεγραμμένη από την Μαρίνα Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) με συνημμένες φωτογραφίες του εξοπλισμού εργασίας καθώς και το «Σημείωμα Διερεύνησης Ατυχήματος», ημερ. 22.02.2012, το οποίος συνέταξε η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3) (τεκμήριο 1), γραπτές καταθέσεις στη Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) του Χαράλαμπου Κυριάκου (Μ.Κ.2) και του Αντώνη Παπαδημητρίου, Διευθυντή του Τεχνικού Τμήματος των κατηγορουμένων αρ. 1, ημερ. 14.07.2011 (τεκμήρια 2 και 3, αντιστοίχως), γραπτές καταθέσεις στην αστυνομία του Αντώνη Παπαδημητρίου και του κατηγορουμένου αρ. 2 Κλεάνθη Ιωαννίδη, ημερ. 07.07.2011 (τεκμήρια 4 και 5, αντιστοίχως), κατάθεση του αστυφύλακα 3823 Π. Κουμή (τεκμήριο 6), έντυπο με τίτλο «Γνωστοποίηση Ατυχήματος», ημερ. 21.07.2011 (τεκμήριο 7), έντυπα με τίτλο «Μελέτη Εκτίμησης Επικινδυνότητας» (τεκμήρια 8 και 9), ιατρικά πιστοποιητικά που αφορούν στον Χαράλαμπο Κυριάκου (Μ.Κ.2) και υπογράφονται από τον ιδιώτη ιατρό Δρ. Κωνσταντίνο Γεωργίου, Ορθοπεδικό, και τον ιατρό του δημοσίου Δρ. Παρασκευά Μιλτιάδους, Ορθοπεδικό (τεκμήρια 10 και 11, αντιστοίχως), ενημερωτικά έντυπα των κατηγορουμένων αρ. 1, υπογεγραμμένα από τον Χαράλαμπο Κυριάκου (Μ.Κ.2) (τεκμήρια 12 και 13), φωτογραφίες του εξοπλισμού εργασίας (τεκμήρια 14, 20 και 29), χειρόγραφο σημείωμα του Άριστου Ευθυμίου (Μ.Κ.4), ημερ. 07.07.2011 (τεκμήριο 15), οργανόγραμμα των κατηγορουμένων αρ. 1 (τεκμήριο 16), αποδεικτικό των ακαδημαϊκών προσόντων του κατηγορουμένου αρ. 2 Κλεάνθη Ιωαννίδη στον τομέα των Επιχειρήσεων (τεκμήριο 17), αποδεικτικά των ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων του Αντώνη Παπαδημητρίου στην Ηλεκτρολογική Μηχανική (τεκμήριο 18), κατάλογος με το προσωπικό των κατηγορουμένων αρ. 1 (τεκμήριο 19), αποδεικτικό χρηματικής αποζημίωσης του Χαράλαμπου Κυριάκου (Μ.Κ.2) από τους κατηγορουμένους αρ. 1 (τεκμήριο 21), δήλωση αποχώρησης του Χαράλαμπου Κυριάκου (Μ.Κ.2) από την εργοδοσία των κατηγορουμένων αρ. 1 λόγω της ανικανότητάς του για εργασία, συνεπεία του επίδικου εργατικού ατυχήματος (τεκμήριο 22), φωτογραφίες εσωτερικών και εξωτερικών θύρων του εργοστασίου των κατηγορουμένων αρ. 1 (τεκμήριο 23), έντυπο με τίτλο «Διαχείριση Θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας» (τεκμήριο 24), επιστολή του Τμήματος ημερ. 27.12.2007 σχετική με την έγκριση του Δημήτρη Προτέστου ως συμβούλου εργοδοτών σχετικώς με τα ζητήματα υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας (τεκμήριο 25), πιστοποιητικό με τίτλο «Certificate of Compliance», εκδοθέν για τους κατηγορουμένους αρ. 1 και ισχύον για 12 μήνες, από τις 23.05.2014 έως και τις 10.06.2015 (τεκμήριο 26), φωτογραφίες εργαλείων (τεκμήρια 27 και 28) και απόσπασμα από τον Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, για τα λήμματα «επιτήρηση» και «επιτηρώ» (τεκμήριο 30).
Η προφορική μαρτυρία είναι καταγεγραμμένη στα πρακτικά της διαδικασίας, η δε έγγραφη και πραγματική είναι καταχωρισμένη ως τεκμήρια. Η μαρτυρία αυτή εμελετήθηκε και σε συνάρτηση με τα επίδικα νομικά ζητήματα. Παρέλκει η πλήρης απόδοσή της. Το ουσιώδες μέρος της θα παρουσιασθεί και θα σχολιασθεί κατά την συζήτηση η οποία ακολουθεί:
Δεδομένου του αδιαμφισβήτητου γεγονότος πώς επίκεντρο της προκείμενης υπόθεσης αποτελεί ένα εξειδικευμένο μηχάνημα παραγωγής πλαστικού φύλλου το οποίο είναι εγκατεστημένο στο εργοστάσιο, το οποίο συγκροτείται από διάφορα μέρη και το οποίο λειτουργεί με ηλεκτρισμό υψηλής τάσης («Line – Extruder B») (τεκμήρια 14, 20, και 29), για την κατανόηση και επίλυση επίδικων ζητημάτων και για την απάντηση στα ερωτήματα κατά πόσον οι κατηγορούμενοι αρ. 1 παρέσχαν στον εργοδοτούμενο τους Χαράλαμπο Κυριάκου μίαν ασφαλή μέθοδο εργασίας εν σχέσει με αυτόν τον συγκεκριμένο εξοπλισμό εργασίας, κατά πόσον οι κατηγορούμενοι αρ. 1 καθιέρωσαν και εμερίμνησαν ώστε να εφαρμόζονται μέτρα ευλόγως εφικτά για την προστασία του εργοδοτουμένου τους, ενόσω αυτός εκτελούσε εργασίες στον συγκεκριμένο εξοπλισμό εργασίας, και κατά πόσον οι κατηγορούμενοι αρ. 1 εφοδίασαν τον εξοπλισμό εργασίας με τους αναγκαίους προφυλακτήρες ή με άλλα αναγκαία προστατευτικά συστήματα, απαιτούνται ειδικές γνώσεις στις επιστήμες της Ηλεκτρολογίας και της Μηχανολογίας.
Από την πλευρά της κατηγορούσας αρχής η μαρτυρία πραγματογνωμόνων (expert evidence) εδόθηκε διαμέσου της μαρτυρίας της Μαρίας Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1), της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) και του Άριστου Ευθυμίου (Μ.Κ.4). Αυτοί οι τρεις δημόσιοι υπάλληλοι διερεύνησαν τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβηκε το ατύχημα εκ καθήκοντος. Η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) κρίνεται ως πραγματογνώμων επί τη βάσει της επαγγελματικής της εμπειρίας (Κυριάκου ν. Γρίβα (2002) 1 (Β) Α.Α.Δ. 825): Είναι πτυχιούχος Πολιτικός Μηχανικός (απόφοιτος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) και εργάζεται στο Τμήμα από το έτος 2001. Μετά τη πρόσληψή της έτυχε εκπαίδευσης σε θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων, συνεχίζει δε να ενημερώνεται για τα θέματα αυτά. Κατά τον ουσιώδη χρόνο κατείχε και εξακολουθεί έως και σήμερα να κατέχει τη δημόσια θέση της Επιθεωρήτριας Εργασίας. Στα καθήκοντα της περιλαμβάνεται και η διερεύνηση ατυχημάτων στους χώρους εργασίας. Η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3) κρίνεται ως πραγματογνώμων τόσον επί τη βάσει των εξειδικευμένων ακαδημαϊκών της προσόντων όσον και επί τη βάσει της επαγγελματικής της εμπειρίας: Είναι πτυχιούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός (απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, Η.Π.Α.). Εργάστηκε για 10 έτη στον ιδιωτικό τομέα, ασχολουμένη με την εκπόνηση μελετών για ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις καθώς και με την εκτέλεση σχετικών εργασιών σε εργοτάξια. Από το 2004 έως και σήμερα εργάζεται στο Τμήμα ως Λειτουργός Επιθεώρησης Εργασίας. Από της πρόσληψής της έως και σήμερα επιμορφώνεται σε θέματα υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας και παρακολουθεί σχετικά σεμινάρια. Στα καθήκοντά της περιλαμβάνεται και η διερεύνηση ατυχημάτων στους χώρους εργασίας. Ο Άριστος Ευθυμίου (Μ.Κ.4) κρίνεται ως πραγματογνώμων επί τη βάσει της επαγγελματικής του εμπειρίας: Είναι απόφοιτος του Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου και υπηρετεί στη Ηλεκτρομηχανική Υπηρεσία του Κράτους για 30 έτη. Στα πλαίσια άσκησης των καθηκόντων του καλείται ως πραγματογνώμων κατά τη διερεύνηση περιστατικών πυρκαγιάς και ηλεκτροπληξίας.
Και οι τρεις πραγματογνώμονες, οι οποίοι κατέθεσαν για την κατηγορούσα αρχή, επεθεώρησαν το αντικείμενο στο οποίο αφορά η πραγματογνωμοσύνη τους, δηλ. τον εξοπλισμό εργασίας «Line-Extruder B», και προέβησαν στις δέουσες ενέργειες το συντομότερο δυνατόν: Η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) επεσκέφθηκε το εργοστάσιο στις 14.07.2011, συνοδευομένη από την Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3), επεθεώρησε τον εξοπλισμό εργασίας και συζήτησε τα επίδικα γεγονότα με τον Αντώνη Παπαδημητρίου, Διευθυντή του Τεχνικού Τμήματος των κατηγορουμένων αρ. 1. Όταν συνέβηκε το ατύχημα (07.07.2011), η μάρτυρας απουσίαζε από την εργασία της επ΄ αδεία. Αυθημερόν δηλ. στις 14.07.2011 και στα πλαίσια διερεύνησης του επίδικου ατυχήματος, η μάρτυς έλαβε γραπτές καταθέσεις από τον Χαράλαμπο Κυριάκου (Μ.Κ.2) και τον Αντώνη Παπαδημητρίου (τεκμήρια 2 και 3, αντιστοίχως) (τεκμήριο 1). Η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.5) επεσκέφθηκε το εργοστάσιο, κατά πρώτον, την ημέρα κατά την οποίαν συνέβηκε το ατύχημα, δηλ, στις 07.07.2011, συνοδεύουσα τον Προϊστάμενο του Επαρχιακού Γραφείου Επιθεώρησης Εργασίας Λάρνακας, και έλαβε φωτογραφίες του εξοπλισμού εργασίας. Επεσκέφθηκε το εργοστάσιο και στις 14.07.2011, συνοδεύουσα την Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1). Τόσον κατά την πρώτη όσον και κατά την δεύτερη επίσκεψή της η μάρτυς συνομίλησε με τον Αντώνη Παπαδημητρίου και τον κατηγορούμενο αρ. 2 (τεκμήριο 1). Ο Άριστος Ευθυμίου (Μ.Κ.4) επεσκέφθηκε το εργοστάσιο την ημέρα κατά την οποίαν συνέβηκε το ατύχημα δηλ. στις 07.07.2011, προέβηκε στις απαραίτητες έρευνες και επιθεωρήσεις και συνέταξε ιδιόχειρο σχετικό σημείωμα (τεκμήριο 15).
Επί τη βάσει της μαρτυρίας την οποίαν επαρουσίασαν, ενώπιον του Δικαστηρίου, η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ,1), η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ..3) και ο Άριστος Ευθυμίου (Μ.Κ.4), η οποία είναι ευθυγραμμισμένη με τις καταγεγραμμένες, στο κατηγορητήριο, λεπτομέρειες, η υπόθεση εναντίον των κατηγορουμένων συνοψίζεται ως εξής:
Στις 07.07.2011 τόσον οι κατηγορούμενοι αρ. 1, μια εταιρεία η οποία διαχειρίζεται εργοστάσιο κατασκευής πλαστικών αντικειμένων, ευρισκόμενο στη βιομηχανική περιοχή Λάρνακος, και η οποία εργοδοτούσε τον Χαράλαμπο Κυριάκου, όσον και ο κατηγορούμενος αρ. 2, ο οποίος τυγχάνει διευθυντής αυτών, παρέλειψαν να παράσχουν στον συγκεκριμένο εργοδοτούμενο ασφαλή μέθοδο εργασίας για την επαναλειτουργία του εξοπλισμού εργασίας «Line Extruder – B» («ο εξοπλισμός εργασίας»). Αποτέλεσμα της παράλειψης αυτής υπήρξε ο σοβαρός τραυματισμός του Χαράλαμπου Κυριάκου ο οποίος υπέστηκε ηλεκτροπληξία και εξετέθηκε σε κίνδυνο θανάσιμου τραυματισμού. Ο εξοπλισμός εργασίας αποτελεί εξειδικευμένο μηχάνημα παραγωγής πλαστικού φύλλου δια της θέρμανσης, επεξεργασίας και, εν τέλει, ψύξης πολυστερίνης, της πρώτης ύλης. Ο εξοπλισμός εργασίας συγκροτείται από διάφορα μέρη, λειτουργεί με ηλεκτρισμό υψηλής τάσης και παρουσιάζει πολυπλοκότητα στο χειρισμό. Ως εκ τούτου, ο εξοπλισμός εργασίας είναι υψηλού κινδύνου (τεκμήρια 1, 14, 20 και 29). Το ατύχημα συνέβηκε στο μέρος του εξοπλισμού εργασίας το οποίο ονομάζεται «καλάντρα», όταν ο Χαράλαμπος Κυριάκου μόνος επεχείρησε να τον θέσει εκ νέου σε λειτουργία με την τοποθέτηση του συμπλέγματος κινητήρα και εξαεριστήρα στην αρχική του θέση χωρίς να προηγηθεί πλήρης διακοπή της παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος. Ο εξοπλισμός εργασίας είχε προηγουμένως τεθεί εκτός λειτουργίας για να επιδιορθωθεί από τον Αντώνη Παπαδημητρίου, Διευθυντή του Τεχνικού Τμήματος των κατηγορουμένων αρ. 1 και άμεσου προϊσταμένου του Χαράλαμπου Κυριάκου. Θέτωντας τον εξοπλισμό εργασίας εκτός λειτουργίας ο Αντώνης Παπαδημητρίου δεν εμερίμνησε ώστε να διακοπεί πλήρως η παροχή ηλεκτρισμού σε αυτόν. Υπήρχε η δυνατότητα πλήρους διακοπής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στον εξοπλισμό εργασίας διαμέσου συγκεκριμένου διακόπτη, ο οποίος ευρίσκεται στον κεντρικό ηλεκτρολογικό πίνακα (main panel). Μερική διακοπή παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, σε συγκεκριμένα μέρη του εξοπλισμού εργασίας, μπορεί να επιτευχθεί και διαμέσου άλλων διακοπτών, οι οποίοι ευρίσκονται σε διάφορα σημεία αυτού. Ο Χαράλαμπος Κυριάκου, ο οποίος είναι απόφοιτος της Τεχνικής Σχολής στην ειδικότητα Τορναδόρου – Εφαρμοστή εργοδοτείτο στο εργαστάσιο επί μακράν σειρά ετών και στα καθήκοντα του περιελαμβάνοντο η αλλαγή καλουπιών, η επιδιόρθωση μηχανών, η εγκατάσταση υδραυλικών και άλλες υδραυλικές εργασίες. Ο Αντώνης Παπαδημητρίου είναι πτυχιούχος Ηλεκτρολόγος – Μηχανικός. Κατά τον χρόνο του ατυχήματος αυτός απουσίαζε από το εργοστάσιο. Στον εργοστάσιο, από άγνωστη ημερομηνία έως και τις 08.07.2011, οι κατηγορούμενοι παρέλειψαν, παρά το ότι ήταν ευλόγως εφικτό, να εφαρμόσουν κατάλληλο σύστημα ασφάλειας ή κατάλληλο σύστημα διαχείρισης των κινδύνων στο οποίο να περιγράφονται, μεταξύ άλλων, οι διευθετήσεις για τον αποτελεσματικό προγραμματισμό και έλεγχο και την αποτελεσματική οργάνωση, παρακολούθηση και αναθεώρηση των προληπτικών και προστατευτικών μέτρων τα οποία πρέπει να λαμβάνονται για εργασίες που ενέχουν κινδύνους για τους εργοδοτουμένους καθώς και για τρίτους. Τέτοια εργασία είναι και η συντήρηση, επιδιόρθωση καθώς και ο χειρισμός του εξοπλισμού εργασίας. Η παράλειψη αυτή εσημειώθηκε παρά το ότι ο Δημήτρης Προτέστος, εγκεκριμένος εξωτερικός σύμβουλος των κατηγορουμένων αρ. 1 για την παροχή υπηρεσιών προστασίας των εργοδοτουμένων τους και πρόληψης εργατικών ατυχημάτων, ετοίμασε και παρέδωσε σε αυτούς γραπτή εκτίμηση των κινδύνων οι οποίοι σχετίζονται με τις εργασίες που διεξάγονται στο εργοστάσιο (τεκμήρια 8 και 9). Στην γραπτή αυτή εκτίμηση (τεκμήριο 9) γίνεται ειδική αναφορά στις πηγές κινδύνου που υπάρχουν εν σχέσει με τις εργασίες συντήρησης και επιδιόρθωσης μηχανημάτων καθώς και στο είδος των ενδεχομένων σωματικών βλαβών. Ιδίως, στην γραπτή αυτή εκτίμηση γίνεται ειδική αναφορά στον ενδεχόμενο κίνδυνο ηλεκτροπληξίας του εργαζομένου ο οποίος ασχολείται με μηχανήματα / εξοπλισμούς εργασίας που φέρουν ηλεκτρική τάση. Ένα τέτοιο σύστημα ασφαλείας, το οποίο θα μπορούσε να εφαρμόζεται κατά την εκτέλεση εργασιών συντήρησης ή επισκευής του εξοπλισμού εργασίας, και το οποίο θα αποσωβούσε τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας εξ αιτίας επαφής με ηλεκτρικά εξαρτήματα και στοιχεία υπό τάσιν, καλώδια κ.λ.π., είναι η μέθοδος «lock out – tag out». Η μέθοδος «lock out – tag out», την οποίαν συνέστησε ως κατάλληλη και αποτελεσματική ο προρρηθείς Δημήτρης Προεστός προβλέπει ότι ο πίνακας ελέγχου της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στον εξοπλισμό εργασίας θα πρέπει να ευρίσκεται εντός κιβωτίου με κλειδαριά. Σε κάθε περίπτωση ανάγκης συντήρησης ή επιδιόρθωσης του εξοπλισμού εργασίας ο εκάστοτε υπεύθυνος θα διακόπτει πλήρως την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, θα κλειδώνει το κιβώτιο και θα φυλάττει το κλειδί. Μετά το πέρας των εργασιών συντήρησης ή επιδιόρθωσης ο υπεύθυνος θα ξεκλειδώνει το κιβώτιο και θα προβαίνει στα απαραίτητα, για την εκ νέου έναρξη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στον εξοπλισμό εργασίας. Εάν εφαρμοζόταν η μέθοδος «lock-out tag-out» το επίδικο ατύχημα δεν θα συνέβαινε. Η μέθοδος «lock-out tag out» είναι η πλέον ενδεδειγμένη για σκοπούς αποφυγής ηλεκτροπληξίας στις περιπτώσεις εκτέλεσης εργασιών συντήρησης ή επιδιόρθωσης μηχανημάτων τα οποία εργάζονται με ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής τάσης, ως ο εξοπλισμός εργασίας. Πρόκειται δε για μέθοδο δυναμένη να εφαρμοσθεί χωρίς να επηρεάζει δυσμενώς τη λειτουργία και απόδοση τέτοιων μηχανημάτων. Εν πάσει περιπτώσει, εν προκειμένω, απουσίαζε η καταγραφή μίας συγκεκριμένης, ασφαλούς και εφαρμοστέας διαδικασίας συντήρησης και επιδιόρθωσης του εξοπλισμού εργασίας. Κατά τη διερεύνηση του ατυχήματος, η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) εζήτησε από τον εκπρόσωπο των κατηγορουμένων αρ. 1 Αντώνη Παπαδημητρίου καταγεγραμμένη τέτοια διαδικασία, πλην όμως, δεν της εδόθηκε. Κατά το χρόνο του ατυχήματος οι κατηγορούμενοι αρ. 1 παρέλειψαν να επιτηρούν τον Χαράλαμπο Κυριάκου και τον άφησαν μόνο να εκτελέσει εργασίες για την εκ νέου θέση σε λειτουργία ενός εξοπλισμού εργασίας υψηλού κινδύνου. Πρόκειται για εργασίες επικίνδυνες για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων οι οποίες πρέπει πάντοτε να εκτελούνται υπό την επιτήρηση ειδικευμένου προϊσταμένου ή άλλου ειδικευμένου υπευθύνου. Δεν πρόκειται για εργασίες απλές ούτε πρόκειται για εργασίες ασφαλείς. Αποτέλεσμα της παράλειψης των κατηγορουμένων αρ. 1 να επιτηρούν των Χαράλαμπο Κυριάκου κατά την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας υπήρξε η έκθεση αυτού σε κίνδυνο. Τέλος, από άγνωστη ημερομηνία έως και τις 08.07.2011, οι κατηγορούμενοι παρέλειψαν, παρά το ότι ήταν ευλόγως εφικτό, να εφοδιάσουν τον εξοπλισμό εργασίας, και συγκεκριμένα την «καλάντρα», με προφυλακτήρες ή άλλα συστήματα τα οποία θα εμπόδιζαν την πρόσβαση στους περιστρεφόμενους κυλίνδρους της ή τα οποία θα σταματούσαν την κίνηση των περιστρεφόμενων κυλίνδρων της πριν από την πρόσβαση σε αυτούς, με αποτέλεσμα εργοδοτούμενοι και τρίτοι να εκτίθενται σε κίνδυνο. Επιθεωρώντας επί τόπου τον εξοπλισμό εργασίας και συζητώντας την ασφαλή του λειτουργία με τον Αντώνη Παπαδημητρίου, η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3) του ανέφερε πώς η «καλάντρα» θα έπρεπε να είναι εφοδιασμένη με προφυλακτήρες ή άλλα συστήματα τα οποία θα εμπόδιζαν την πρόσβαση σε περιστρεφόμενα μέρη της. Ο Αντώνης Παπαδημητρίου της απήντησε «ότι αυτό θα ήταν δύσκολο να γίνει γιατί στο μηχάνημα γίνονταν διάφορες ρυθμίσεις κατά τη λειτουργία του». Κατά την άποψη της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) η τοποθέτηση στην «καλάντρα» τέτοιων προφυλακτήρων ή άλλων τέτοιων συστημάτων δεν θα εμπόδιζε τη ρύθμιση του εξοπλισμού εργασίας σύμφωνα με τις ανάγκες της παραγωγής.
Παρακολούθηση της Μαρίας Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1), της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) και του Άριστου Ευθυμίου (Μ.Κ.4) στο εδώλιο του μάρτυρος και εξέταση των όσων αυτοί εδήλωσαν ενώπιον του Δικαστηρίου οδηγεί στην εκτίμηση πώς πρόκειται για τρεις αξιόπιστους πραγματογνώμονες δημόσιους υπαλλήλους. Και οι τρεις απευθύνθηκαν στο Δικαστήριο με λόγο κατατοπιστικό, μετριοπαθή, άμεσο και σταθερό, παρά την έντονη, σε κάποιες περιπτώσεις, αντεξέταση στην οποία υπεβλήθηκαν. Και οι τρεις έπεισαν για την επάρκεια των γνώσεων και των εμπειριών τους σχετικώς με ζητήματα ως τα επίδικα. Επιπλέον αυτοί έπεισαν πώς μετέφεραν ενώπιον του Δικαστηρίου αφ΄ ενός τα γεγονότα ως πράγματι εσυνέβησαν και αφ΄ ατέρου την αντικειμενική και ανεπηρέαστη γνώμη τους.
Από την πλευρά των κατηγορουμένων, η μαρτυρία πραγματογνώμονος εδόθηκε διαμέσου της μαρτυρίας του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1). Ο τελευταίος ο οποίος δεν υπήρξε αυτόπτης μάρτυς του ατυχήματος, επωμίσθηκε το δύσκολο και απαιτητικό έργο ανατροπής των όσων η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1), η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3) και ο Άριστος Ευθυμίου (Μ.Κ.4), φρονούν σχετικώς με τις επίδικες πράξεις και παραλείψεις των κατηγορουμένων αρ. 1.
Παρενθετικώς σημειώνεται πώς η μαρτυρία του κατηγορουμένου αρ. 2 Κλεάνθη Ιωαννίδη, ο οποίος δηλώνει εκτελεστικός αντιπρόεδρος των κατηγορουμένων αρ. 1 (έγγραφο αρ. 1), επί των ζητημάτων υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στο εργοστάσιο υπήρξε μηδαμινή. Αναφερόμενος στα ακαδημαϊκά προσόντα και την επαγγελματική του πείρα ο κατηγορούμενος αρ. 2 Κλεάνθης Ιωαννίδης επληροφόρησε για τα εξής: Είναι «απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, Οχάιο – Η.Π.Α., με πτυχίο στην Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εργάζ(εται) ως Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος στην εταιρεία PIP – P. Ioannides Packaging Ltd για τα τελευταία είκοσι-δύο (22) χρόνια. Τα καθήκοντα (του) είναι: Η διοίκηση των τμημάτων Παραγωγής, Τεχνικού Τμήματος, Αποθηκών, Ελέγχου Ποιότητας, ανάπτυξης νέων προϊόντων και εξαγωγών καθώς και η εκτέλεση των αποφάσεων αναφορικά με τα συστήματα και τις διαδικασίες διασφάλειας ποιότητας και υγιεινής των προϊόντων, καθώς και της ασφάλειας, υγείας και συμπεριφοράς του προσωπικού» (έγγραφο αρ. 1). Περαιτέρω, καταθέτωντας, ο κατηγορούμενος αρ. 2 Κλεάνθης Ιωαννίδης εδήλωσε, επίσης, πώς «Τα θέματα ασφάλειας, υγείας και συμπεριφοράς του προσωπικού συζητούνται στο επίπεδο του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας, οι δε αποφάσεις ως προς τα συγκεκριμένα θέματα λαμβάνονται προσωπικά από τον Πρόεδρο της εταιρείας κ. Πάνο Ιωαννίδη, ο οποίος είναι καθ΄ ύλην αρμόδιος» (έγγραφο αρ. 1). Κατά την αντεξέταση του, κληθείς να απαντήσει στην ερώτηση με ποιόν τρόπον επιτυγχάνεται η ασφάλεια και η υγεία των εργαζομένων στο εργοστάσιο παραγωγής των κατηγορουμένων αρ. 1, ο μάρτυς απήντησε: «Θα μιλήσω ..... πολύ γενικά διότι λεπτομερώς θα αναφερθούν στην κατάθεση του προέδρου της εταιρείας. Αυτό διασφαλίζεται καλώντας εξωτερικούς συμβούλους όπου χρειάζεται, δημιουργώντας τις κατάλληλες διαδικασίες, τΤα κατάλληλα έντυπα και διεξάγονται τα αναγκαία σεμινάρια και εκπαιδεύσεις στο προσωπικό. Αλλά, επαναλαμβάνω, ότι λεπτομερώς θα αναφερθούν στη μαρτυρία του προέδρου της εταιρείας».
Παρενθετικώς σημειώνεται, επίσης, πώς η αξιοπιστία των όσων η Μαρία Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) και η Μαρίνα Κουγιάλη (Μ.Κ.3) μετέφεραν ενώπιον του Δικαστηρίου, ως εξ ακοής κρίσιμες δηλώσεις του Αντώνη Παπαδημητρίου, δεν επλήγηκε. Η πλευρά των κατηγορουμένων δεν εκάλεσε το πρόσωπο αυτό για να το αντεξετάσει, ως εδικαιούτο δυνάμει του δικαίου της απόδειξης. Έτσι, η δήλωση της Μαρίας Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1) πώς εζήτησε από τον Αντώνη Παπαδημητρίου να την εφοδιάσει με την καταγεγραμμένη συγκεκριμένη, ασφαλή και εφαρμοστέα διαδικασία συντήρησης και επιδιόρθωσης του εξοπλισμού εργασίας και αυτός δεν το έπραξε παραμένει ακλόνητη και αξιόπιστη. Ακλόνητη και αξιόπιστη παραμένει και η δήλωση της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) πώς, σχολιάζοντας τη θέση της περί της αναγκαιότητας ύπαρξης προφυλακτήρων στην «καλάντρα» ή άλλων συστημάτων τα οποία θα εμπόδιζαν την πρόσβαση στα περιστρεφόμενα μέρη αυτής, ο Δημήτρης Παπαντωνίου της ανέφερε πώς τέτοιοι προφυλακτήρες ή τέτοια άλλα συστήματα δεν μπορούσαν να τοποθετηθούν «γιατί στο μηχάνημα γίνονταν διάφορες ρυθμίσεις κατά τη λειτουργία του» παρέμειναν ακλόνητες.
Ο Πάνος Ιωαννίδης (Μ.Υ.1), ως ο ίδιος εδήλωσε, είναι «απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Διοίκηση Βιομηχανίας (Industrial Management) και στη Βιομηχανική Χημεία (Industrial Chemistry – Petrochemicals)» (έγγραφο αρ. 2). Είναι δε ιδρυτής των κατηγορουμένων αρ. 1, οι οποίοι συνεστήθηκαν το έτος 1969. Ο Πάνος Ιωαννίδης (Μ.Υ.1) κρίνεται ως πραγματογνώμων επί τη βάσει των επαγγελματικών εμπειριών του εφ΄ όσον, ως ο ίδιος διευκρινίζει: «..... (ήταν) ο πρώτος που εκπαιδεύτηκε στα εργοστάσια κατασκευής ενός εκάστου μηχανήματος του Εργοστασίου ΠΙΠ συνεπώς γνωρίζ(ει) λεπτομερώς τον τρόπο λειτουργίας και τα τεχνικά δεδομένα όλων των μηχανημάτων. Αυτό βεβαίως ισχύει και για τις «γραμμές παραγωγής φύλλου» του Εργοστασίου, εκ των οποίων η μια είναι η ονομαζόμενη .... ως «Line Extruder – B» .... επί του τελευταίου τμήματος της οποίας, την ...... επισυνέβη το ατύχημα του Χαράλαμπου Κυριάκου στις 07.07.2011» (έγγραφο αρ. 2).
Ενώπιον του Δικαστηρίου ο Πάνος Ιωαννίδης (Μ.Υ.1), άνδρας ηλικίας 68 ετών, επαρουσιάσθηκε ιδιαίτερως δυναμικός και διεκδικητικός. Επανελάμβανε τη διαφωνία του με όλα όσα ουσιώδη οι πραγματογνώμονες τους οποίους εκάλεσε η κατηγορούσα αρχή κατέθεσαν, και επανελάμβανε, κατά τρόπον πείσμονα, τις απόψεις του περί της προσωπικής ευθύνης εκάστου εργαζομένου για τα ζητήματα υγείας και ασφαλείας του καθώς και περί της απουσίας, στην προκείμενη περίπτωση, οιασδήποτε ευθύνης των κατηγορουμένων. Η θεώρηση του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1) περί του φορέα ευθύνης για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων στον χώρο εργασίας τους είναι υποκειμενική, απόλυτη, μονοδιάστατη και εσφαλμένη. Ο μάρτυς θεωρεί πώς το χρέος του εργοδότη για παροχή στους εργοδοτουμένους του, οι οποίοι εκτελούν εργασίες και σε μηχανήματα που λειτουργούν με ηλεκτρισμό υψηλής τάσης (ως ο εξοπλισμός εργασίας), ενός ασφαλούς και υγειούς περιβάλλοντος εργασίας περιορίζεται στην κατά καιρούς γενική ενημέρωση, παροχή γενικών οδηγιών και γενική εκπαίδευση (τεκμήρια 12, 13 και 14). Ο μάρτυς αρνείται όσα ο νόμος και η νομολογία ορίζουν περί της απόλυτης και διαρκούς σχετικής ευθύνης του εργοδότη και περί της διάκρισης της ευθύνης αυτής από την τυχόν συντρέχουσα ευθύνη του ιδίου του εργοδοτουμένου. Το ακόλουθο απόσπασμα από την μαρτυρία του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1), κατά την αντεξέτασή του, είναι αποκαλυπτικό: « .... τα μέτρα ασφάλειας και γενικά όλες οι προύποθέσεις για ορθή εκτέλεση της κάθε εργασίας είναι προσανατολισμένες στο πρόσωπο του κάθε εργαζόμενου που είναι προσωπικά υπεύθυνος τόσο για τη λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων ασφάλειας τα οποία όλοι γνωρίζουν στην εταιρεία λόγω της εξειδίκευσης και άρτιας εκπαίδευσης την οποίαν κάνουν και τα οποία μέτρα ασφάλειας οφείλουν να λαμβάνουν προτού αρχίσουν την οποιαδήποτε τεχνική εργασία». Η υποκειμενική, απόλυτη, μονοδιάστατη και εσφαλμένη αντιμετώπιση των πραγμάτων εκ μέρους του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1) απεκαλύφθηκε και από τις επικρίσεις του κατά του «Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γεώργιου Δ. Μπαμπινιώτη το οποίο δεν θεωρεί ως έγκυρο. Ο μάρτυς, αναφερόμενος στο νόημα των λέξεων «επιτήρηση» και «επιστασία», «επιτηρώ» και «επιστατώ», δεν ανεγνώρισε πώς πρόκειται για συνώνυμες. Ας σημειωθεί πώς οι λέξεις αυτές αναφέρονται ως συνώνυμες στο εν λόγω λεξικό το οποίο, ως καταγράφεται σελίδες του συνεγράφηκε από Καθηγητή της Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (τον Γεώργιο Δ. Μπαμπινιώτη), με την αξιοποίηση του Γλωσσικού Αρχείου του Σπουδαστηρίου Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και με βοήθεια 12 άλλων κατονομασθέντων γλωσσολόγων.
Τα όσα ο Πάνος Ιωαννίδης, (Μ.Υ.1) εδήλωσε ενώπιον του Δικαστηρίου δεν εκλόνισαν την λογική συνοχή, την επάρκεια, την πληρότητα και την αξιοπιστία της μαρτυρίας της Μαρίας Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1), της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) και του Άριστου Ευθυμίου (Μ.Κ.4). Όσον αφορά στις επιστήμες της Ηλεκτρολογίας και Μηχανολογίας, οι γνώσεις της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) υπερέχουν των γνώσεων του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1). Υπερέχουν, επίσης, των αντίστοιχων επαγγελματικών εμπειριών του Πάνου Ιωαννίδη (Μ.Υ.1), οι επαγγελματικές εμπειρίες της Μαρίας Κρανιδιώτου (Μ.Κ.1), της Μαρίνας Κουγιάλη (Μ.Κ.3) και του Άριστου Ευθυμίου (Μ.Κ.4), οι οποίες αφορούν στη λειτουργία μηχανημάτων, ως ο επίδικος εξοπλισμός εργασίας, καθώς και στη διερεύνηση των αιτιών που προκαλούν εργατικά ατυχήματα.
Χωρίς να χρειάζεται να επαναληφθεί η μαρτυρία την οποίαν επαρουσίασε η κατηγορούσα αρχή, η οποία συνοψίζεται πιο πάνω και η οποία κρίνεται ως ακριβής και αξιόπιστη, διαπιστώνεται πώς αυτή επαρκεί για να αποδείξει, πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας, την ευθύνη των κατηγορουμένων αρ. 1 και 2 σε όλες τις κατηγορίες τις οποίες αντιμετωπίζουν.
Οι κατηγορούμενοι αρ. 1 κρίνονται ένοχοι στην 1η, την 3η, την 5η και την 6η κατηγορία. Ο κατηγορούμενος αρ. 2 κρίνεται ένοχος στην 2η, την 4η και την 7η κατηγορία.
(Υπ.) ……………………….
Α. Κ. Λυκούργου, Ε.Δ.
Πιστό Αντίγραφο
Πρωτοκολλητής