(1998) 1 ΑΑΔ 2352
21 Δεκεμβρίου, 1998
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ/στές]
SMF CONCRETE - MIX LTD.,
Εφεσείοντες-Eνάγοντες,
v.
1. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
2. ΓΙΑΝΝΑΚΗ Μ. ΛΥΣΙΩΤΗ,
Εφεσιβλήτων-Eναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9196)
Διοικητικό Δίκαιο — Εκτελεστή διοικητική πράξη — Χορήγηση άδειας εγγραφής μηχανοκινήτων οχημάτων και ανάκλησή της — Συνιστούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις που επενεργούν στο πεδίο του δημοσίου δικαίου — Υπόκεινται αποκλειστικά στη αναθεωρητική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος — Η παράβαση καθήκοντος επιμέλειας, επί της οποίας στηρίζεται αγωγή των αγοραστών των οχημάτων των οποίων η εγγραφή ανεκλήθη, δεν εξουδετερώνει την προέλευση του δικαιώματος ούτε αλλοιώνει το γεγονός ότι η πράξη ή παράλειψη η οποία στοιχειοθετεί το δικαίωμα, συνιστά αναπόσπαστη πτυχή της διοικητικής λειτουργίας συνυφασμένη με την έκδοση εκτελεστής απόφασης στο πεδίο του δημοσίου δικαίου.
Συνταγματικό Δίκαιο — Ευθύνη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο πλαίσιο του Άρθρου 172 του Συντάγματος για ζημιογόνους πράξεις ή παραλείψεις υπαλλήλων ή αρχών της στην άσκηση των καθηκόντων τους — Το Άρθρο 172 εκτείνεται και σε πράξεις του δημοσίου δικαίου — Εφόσον όμως η κατ’ ισχυρισμό ζημιογόνος πράξις είναι εκτελεστή, ώστε η αναθεώρησή της να εμπίπτει στη δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, προαπαιτείται ακύρωσή της για να είναι δυνατή η διεκδίκηση αποζημίωσης κατ’ επίκληση της έκδοσής της.
Οι εφεσείοντες-ενάγοντες συμφώνησαν να αγοράσουν από τον εναγόμενο 2 επτά οχήματα μεταφοράς ετοίμου σκυροδέματος όταν αυτά θα εγγράφονταν στην Κύπρο. Μετά την εγγραφή και την αγορά των οχημάτων, η εγγραφή ανακλήθηκε και τα οχήματα κατασχέθηκαν λόγω του ότι τα έγγραφα που προσκομίστηκαν για την εγγραφή ήταν πλαστά και τα οχήματα μεγαλύτερης ηλικίας από την επιτρεπόμενη. Οι εφεσείοντες καταχώρησαν προσφυγή κατά της ανάκλησης της εγγραφής, η οποία απερρίφθη.
Οι εφεσείοντες αξίωσαν αποζημιώσεις από τον εναγόμενο 1 για αμέλεια ή παράβαση νομίμων καθηκόντων κατά την εγγραφή των οχημάτων και από τον εναγόμενο 2 για δόλο ή ψευδείς παραστάσεις ή παράβαση σύμβασης.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή μετά την αποδοχή της προδικαστικής ένστασης που υπέβαλε ο εναγόμενος 1 ότι η βάση της αγωγής προερχόταν από εκτελεστή διοικητική πράξη, η οποία μάλιστα είχε επικυρωθεί ως νόμιμη από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Στην έφεση υποστηρίχθηκε εκ μέρους των εφεσειόντων ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε γιατί την αμέλεια και την παράβαση καθήκοντος τη συναρτούν στην έκθεση απαίτησης όχι με την ανάκληση της εγγραφής αλλά με το προγενέστερο γεγονός της ίδιας της εγγραφής.
Αποφασίστηκε ότι:
Η παρούσα υπόθεση είναι παρόμοια με την υπόθεση Takis P. Markides Ltd. v. Γενικού Εισαγγελέα. Στην υπόθεση εκείνη η πρωτόδικη απόφαση, ότι το Δικαστήριο εστερείτο δικαιοδοσίας, επικυρώθηκε κατ’ έφεση, αφού και η άδεια εισαγωγής και η ανάκλησή της ήταν αυτοτελείς διοικητικές πράξεις. Συνεπώς, μόνο αν ακυρώνονταν δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, θα διανοιγόταν δυνατότητα διεκδίκησης αποζημίωσης με αναφορά στην έκδοσή τους και σε όσα συνδέονταν προς αυτές ως προπαρασκευαστικές πράξεις.
Το απόσπασμα του Πική, Π., στην πιο πάνω αναφερόμενη απόφαση σχετίζεται ιδιαίτερα και με τα θέματα που εγείρονται εδώ:
“Είναι ορθό ότι η αγωγή βασίζεται σε παράβαση καθήκοντος επιμέλειας. Αυτό δεν εξουδετερώνει την προέλευση του δικαιώματος ούτε αλλοιώνει το γεγονός ότι η πράξη ή παράλειψη η οποία στοιχειοθετεί το δικαίωμα αποτελεί αναπόσπαστη πτυχή της διοικητικής λειτουργίας συνυφασμένη με την έκδοση εκτελεστής απόφασης στο πεδίο του δημοσίου δικαίου. Η χορήγηση άδειας εισαγωγής εμπορευμάτων δεν ανάγεται ούτε στο ιδιωτικό δίκαιο ούτε σχετίζεται με το δίκαιο των συναλλαγών. Συναρτάται με μονομερή κυριαρχική (imperium) πράξη, δηλωτική της βούλησης της Διοίκησης. Άξονας της διοικητικής λειτουργίας στο δημόσια τομέα είναι η προαγωγή των σκοπών του δικαίου για τους οποίους παρέχεται η εξουσία σε κρατική αρχή ή όργανο”.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
SMF Concrete Mix Limited v. Δημοκρατίας (Aρ. 2) (1991) 4(Γ) A.A.Δ. 1778,
Kyriakides v. Republic 1 R.S.C.C. 66,
Gavris v. Republic 1 R.S.C.C. 88,
Vrahimi a.ο. v. Republic 4 RSCC 121,
Pouros a.ο. (1980) 1 C.L.R. 411,
Georghiou v. Attorney General (1982) 1 C.L.R. 938,
Attorney General v. Markoullides a.ο. (1966) 1 C.L.R. 242,
Ouzounian v. Republic (1966) 3 C.L.R. 553,
Pavlides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 217,
Alexandrou v. Attorney General (1983) 1 C.L.R. 41,
Pitsillos v. Republic (1984) 1 C.L.R. 780,
Simillides v. Neophytou (1986) 1 C.L.R. 363,
Takis P. Markides Ltd. v. Γενικού Εισαγγελέα (1997) 1(Γ) A.A.Δ. 1424.
Έφεση.
Έφεση από τους ενάγοντες κατά της ενδιάμεσης απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Λαούτας, Π.E.Δ., Kολατσή, E.Δ.), που δόθηκε στις 27 Mαΐου, 1994 (Aρ. Aγωγής 5380/92), με την οποία απορρίφθηκε η αγωγή των εναγόντων εναντίον του εναγομένου 1, λόγω έλλειψης δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου να επιληφθεί της αξίωσης εναντίον του.
Λ. Βασιλείου και Π. Αγγελίδης, για τους Eφεσείοντες.
Μ. Μαλαχτού, για την Eφεσίβλητη Δημοκρατία.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κωνσταντινίδης.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Οι εφεσείοντες αξίωσαν αποζημιώσεις:
(α) από τη Δημοκρατία (εναγόμενη 1), για αμέλεια ή παράβαση νομίμων καθηκόντων κατά την εγγραφή αριθμού οχημάτων μεταφοράς ετοίμου σκυροδέματος, και
(β) από τον πωλητή (εναγόμενο 2) των οχημάτων για δόλο ή ψευδείς παραστάσεις ή παράβαση σύμβασης.
Το πρωτόδικο δικαστήριο εξέτασε προκαταρκτικά την ένσταση δικαιοδοσίας που ήγειρε η Δημοκρατία και αφού έκρινε πως πράγματι, ως προς αυτή, η βάση αγωγής “προερχόταν” ή “γεννήθηκε” από εκτελεστή διοικητική πράξη, η οποία μάλιστα είχε επικυρωθεί ως νόμιμη από το Ανώτατο Δικστήριο, απέρριψε την αγωγή στην έκταση που αφορούσε στη Δημοκρατία.
Το ζήτημα εξετάσθηκε στη βάση των πιο κάτω γεγονότων, όπως τα πρόβαλαν οι εφεσείοντες στην έκθεση απαίτησης. Οι εφεσείοντες συμφώνησαν να αγοράσουν από τον εναγόμενο 2, έμπορο μηχανοκινήτων οχημάτων, επτά οχήματα όταν αυτά θα εγγράφονταν στην Κύπρο. Εγκρίθηκε η εγγραφή και συντελέστηκε η αγορά, για να ακολουθήσει όμως ανάκληση της και κατάσχεση των οχημάτων. Η πρώτη αντίδραση των εφεσειόντων εκδηλώθηκε με προσφυγή κατά της ανάκλησης της εγγραφής, η οποία όμως επικυρώθηκε ως νόμιμη. Είχε διαπιστωθεί πως τα έγγραφα που είχαν προσκομισθεί προς επίτευξη της εγγραφής ήταν πλαστά τα δε οχήματα, στην πραγματικότητα, ήταν ηλικίας μεγαλύτερης από την επιτρεπόμενη από τον Κανονισμό 4(2)(α)(iv) των Περί Μηχανοκινήτων Οχημάτων και Τροχαίας Κινήσεως Κανονισμών του 1984 (ΚΔΠ 66/84). (Βλ. SMF Concrete Mix Limited v. Κυπριακής Δημοκρατίας, (Aρ. 2) (1991) 4(Γ) A.A.Δ. 1778). Ακολούθησε η καταχώρηση της αγωγής.
Πρωτοδίκως αλλά και ενώπιόν μας το θέμα συζητήθηκε με αναφορά στις υποθέσεις Kyriakides v. The Republic 1 R.S.C.C. 66, Gavris v. Republic 1 R.S.C.C. 88, Vrahimi and Another v. Republic 4 R.S.C.C. 121, Pouros and Others (1980) 1 C.L.R. 411 και Georghiou v. Attorney General (1982) 1 C.L.R. 938 ως προς την ευθύνη της Δημοκρατίας στο πλαίσιο του άρθρου 172 του Συντάγματος. Ενδιαφέρουν για τους σκοπούς της παρούσας υπόθεσης τα πιο κάτω σταθερά. Το άρθρο 172 του Συντάγματος εκτείνεται και σε πράξεις στον τομέα του δημοσίου δικαίου. Εφόσον όμως η κατ’ ισχυρισμόν ζημιογόνος πράξη είναι εκτελεστή ώστε η αναθεώρησή της να εμπίπτει στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του άρθρου 146 του Συντάγματος, προαπαιτείται ακύρωση της για να είναι δυνατή η διεκδίκηση αποζημίωσης κατ’ επίκληση της έκδοσής της. (Βλ. συναφώς και The Attorney General of the Republic v. A. Markoullides and Another (1966) 1 C.L.R. 242, Ouzounian v. The Republic (1966) 3 C.L.R. 553, Byron Pavlides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 217, Alexandrou v. Attorney General (1983) 1 C.L.R. 41, Pitsillos v. The Republic (1984) 1 C.L.R. 780, Simillides v. Neophytou (1986) 1 C.L.R. 363).
Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε στην απόφασή του αφού θεώρησε πως “η βάση της αγωγής προέρχεται ή καλύτερα γεννήθηκε από την απόφαση του Αναπληρωτή Εφόρου Μηχανοκινήτων Οχημάτων να ανακαλέσει την άδεια εγγραφής των οχημάτων”. Αυτή ήταν εκτελεστή πράξη που όχι μόνο δεν ακυρώθηκε αλλά επικυρώθηκε ως νόμιμη και, συνεπώς, δεν συνέτρεχε η προϋπόθεση για την ανάληψη δικαιοδοσίας. Οι εφεσείοντες υποστηρίζουν πως το πρωτόδικο δικαστήριο έσφαλε γιατί την αμέλεια και την παράβαση καθήκοντος την συναρτούν στην έκθεση απαίτησης όχι με την ανάκληση της εγγραφής αλλά με το προγενέστερο γεγονός της ίδιας της εγγραφής. Όπως εξήγησαν ειδικότερα, με πράξεις ή παραλείψεις που προσδιόρισαν “προ ή κατά τη διαδικασία εγγραφής”. Η κα Μαλαχτού διαφώνησε με την ουσία του επιχειρήματος αλλά ήταν ταυτόχρονα η θέση της πως το ζήτημα είναι ακαδημαϊκό. Ούτως ή άλλως συνιστούσε διοικητική πράξη και η ίδια η εγγραφή των οχημάτων και, στο πλαίσιο του ιδίου σκεπτικού, δεν υπήρχε δικαιοδοσία για επιδίκαση αποζημίωσης χωρίς την ακύρωσή της.
Έχει διαλάθει της προσοχής των ευπαιδεύτων συνηγόρων η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Takis P. Markides Ltd v. Γενικού Εισαγγελέα (1997) 1(Γ) A.A.Δ. 1424. Τα γεγονότα της ήταν παρόμοια και τα θέματα που συζητήθηκαν ταυτόσημα. Στη βάση άδειας που εκδόθηκε, εισάχθηκε αριθμός κυλίνδρων και βαλβίδων υγραερίου για να διαπιστωθούν στη συνέχεια ελαττώματα που οδήγησαν στην ανάκληση της άδειας. Οι εισαγωγείς διεκδίκησαν αποζημιώσεις για τη ζημιά που υπέστησαν, καταλογίζοντας αμέλεια κατά την διερεύνηση του αιτήματος για χορήγηση άδειας εισαγωγής από την αρμόδια διοικητική αρχή της Δημοκρατίας. Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε πως εστερείτο δικαιοδοσίας επειδή το αντικείμενο της αγωγής ήταν συνυφασμένο με την άσκηση της διοικητικής λειτουργίας και το ζήτημα ουσίας που εγέρθηκε στην έφεση αφορούσε, όπως και εδώ, στη φύση του αγώγιμου δικαιώματος. Αυτό προσδιορίζεται στην απόφαση του Εφετείου που έδωσε ο Πικής, Π., ως εξής:
“Το δικαίωμα το οποίο διεκδικείται αποσυναρτάται, κατά τους εφεσείοντες, από τη διοικητική λειτουργία και εντοπίζεται σε πράξεις που στοιχειοθετούν το αστικό αδίκημα της αμέλειας. Η απόφαση περί του αντιθέτου του πρωτοδίκου Δικαστηρίου, βασίζεται σε εσφαλμένη εκτίμηση του αγώγιμου δικαιώματος.”
Επικυρώθηκε η πρωτόδικη απόφαση αφού και η άδεια εισαγωγής και η ανάκληση της ήταν αυτοτελείς διοικητικές πράξεις. Συνεπώς, μόνο μετά από ακύρωσή τους κατά το άρθρο 146 του Συντάγματος θα διανοιγόταν δυνατότητα διεκδίκησης αποζημίωσης με αναφορά στην έκδοσή τους, και σε όσα συνδέονταν προς αυτές ως προπαρασκευαστικές πράξεις. Το απόσπασμα από την ίδια απόφαση που ακολουθεί, είναι ιδιαιτέρως σχετικό και προς όσα εγείρονται εδώ:
“Είναι ορθό ότι η αγωγή βασίζεται σε παράβαση καθήκοντος επιμέλειας. Αυτό δεν εξουδετερώνει την προέλευση του δικαιώματος ούτε αλλοιώνει το γεγονός ότι η πράξη ή παράλειψη η οποία στοιχειοθετεί το δικαίωμα αποτελεί αναπόσπαστη πτυχή της διοικητικής λειτουργίας συνυφασμένη με την έκδοση εκτελεστής απόφασης στο πεδίο του δημοσίου δικαίου. Η χορήγηση άδειας εισαγωγής εμπορευμάτων δεν ανάγεται ούτε στο ιδιωτικό δίκαιο ούτε σχετίζεται με το δίκαιο των συναλλαγών. Συναρτάται με μονομερή κυριαρχική (imperium) πράξη, δηλωτική της βούλησης της Διοίκησης. Άξονας της διοικητικής λειτουργίας στο δημόσιο τομέα είναι η προαγωγή των σκοπών του δικαίου για τους οποίους παρέχεται η εξουσία σε κρατική αρχή ή όργανο. (Βλ. μεταξύ άλλων Antoniou and Others v. Republic (1984) 3 C.L.R. 623· Machlouzarides v. Republic (1985) 3 C.L.R. 2342).
H διοικητική λειτουργία περιλαμβάνει το σύνολο των πράξεων που σχετίζονται με την άσκηση της και η οποία απολήγει στην έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξης ή απόφασης. περιλαμβανόμενης και κάθε προπαρασκευαστικής πράξης και ενέργειας σχετιζόμενης προς την άσκηση της. Η έρευνα η οποία διεξήχθη από την αρμόδια Αρχή, για τη χορήγηση της άδειας εισαγωγής των εμπορευμάτων περιλαμβανομένου και του ελέγχου των κυλίνδρων και βαλβίδων, αποτελούσε προπαρασκευαστική πράξη και αναπόσπαστο μέρος της διοικητικής διαδικασίας για την έκδοση της άδειας εισαγωγής. Η ζημιογόνος πράξη αφετέρου, εκείνη από την οποία προέκυψε η ζημία, δηλαδή η ανάκληση του μέρους της άδειας εισαγωγής που αφορούσε τις βαλβίδες, συνιστούσε αυτοτελή διοικητική πράξη επενεργούσα όπως και η απόφαση την οποία ανακάλεσε, στο πεδίο του δημοσίου δικαίου.
Η αναθεώρηση εκτελεστών διοικητικών πράξεων στον τομέα του δημοσίου δικαίου ανάγεται αποκλειστικά στην αναθεωρητική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Άρθρο 146.1 αποκλείει την εξέταση, άμεσα, έμμεσα ή παρεμπιπτόντως, από οποιοδήποτε δικαστήριο άλλο από το Ανώτατο Δικαστήριο, της νομιμότητας και εγκυρότητας εκτελεστής διοικητικής πράξης και κάθε προπαρασκευαστικής πράξης ή ενέργειας συναφούς προς την έκδοσή της.”
Με δοσμένο το γεγονός ότι η εγγραφή των οχημάτων συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη, όπως βέβαια και η ανάκλησή της, η εισήγηση της κας Μαλαχτού βρίσκει έρεισμα στη νομολογία και, στη βάση των πιο πάνω, η έφεση πρέπει να απορριφθεί.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο