(2009) 2 ΑΑΔ 22
22 Ιανουαρίου, 2009
[ΗΛΙΑΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ/στές]
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΙΒΙΤΑΝΙΔΗΣ,
Εφεσείων,
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
(Ποινική Έφεση Αρ. 234/2008)
Ποινική Δικονομία ― Διαταγή για περαιτέρω κράτηση κατηγορουμένου μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής του από το Κακουργιοδικείο, στο οποίο είχε παραπεμφθεί από το Επαρχιακό Δικαστήριο, λόγω κινδύνου μη προσέλευσής του στη δίκη ― Έφεση εναντίον σχετικής διαταγής ― Κακουργιοδικείο άσκησε εσφαλμένα τη διακριτική του ευχέρεια, μη σταθμίζοντας ουσιαστικά τα προσωπικά δεδομένα και τη σημασία τους προς τον κίνδυνο μη προσέλευσης του κατηγορουμένου στη δίκη ― Επέμβαση Εφετείου κρίθηκε αναγκαία, διατάσσοντας όπως ο κατηγορούμενος αφεθεί ελεύθερος υπό όρους.
Ποινική Δικονομία ― Διαταγή για περαιτέρω κράτηση κατηγορουμένου μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής του από το Κακουργιοδικείο ― Διακριτική ευχέρεια Κακουργιοδικείου ― Ασκείται στη βάση των ενώπιόν του δεδομένων κατά το χρόνο άσκησής της.
Στις 12.11.2008 ο εφεσείων ο οποίος, μαζί με άλλους, αντιμετώπιζε κατηγορίες για παράνομη κατοχή σχεδόν τριών κιλών φυτού κάνναβης, παράνομη κατοχή τούτου με σκοπό την προμήθεια και συνωμοσία, διατάχθηκε από το παραπέμπον Δικαστήριο να παραμείνει υπό κράτηση μέχρι τη δίκη του από το Κακουργιοδικείο στις 16.12.2008 λόγω της ύπαρξης κινδύνου αυτός να μη παρουσιαστεί στη δίκη. Την ημέρα εκείνη ο εφεσείων αρνήθηκε ενοχή και η υπόθεση ορίστηκε για ακρόαση στις 23.3.2009 οπόταν το Κακουργιοδικείο διέταξε την περαιτέρω κράτησή του μέχρι τότε.
Ο εφεσείων άσκησε την παρούσα έφεση υποστηρίζοντας ότι το Κακουργιοδικείο δεν άσκησε ορθά τη διακριτική του ευχέρεια.
Αποφασίστηκε ότι:
Η προσέγγιση του Κακουργιοδικείου είναι εσφαλμένη. Για τον λόγο ότι υιοθέτησε, με μια σαρωτική τοποθέτηση, την απόφαση του παραπέμψαντος Δικαστή για να διαπιστώσει τον κίνδυνο μη προσέλευσης του εφεσείοντος στη δίκη, χωρίς να αναφερθεί ούτε να συνεκτιμήσει τις προσωπικές του περιστάσεις, ότι δηλαδή αυτός ήταν Κύπριος, με δική του εργασία, κάτοχος μεγάλης περιουσίας και ότι αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας. Το Κακουργιοδικείο δεν άσκησε, ως όφειλε, τη δική του διακριτική ευχέρεια στη βάση των ενώπιόν του δεδομένων κατά το χρόνο άσκησής της, τα οποία, ενδεχομένως, να συνηγορούσαν υπέρ της απόλυσης του εφεσείοντος υπό όρους.
Η έφεση επιτράπηκε. Ο εφεσείων αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους.
Έφεση εναντίον Διατάγματος Kράτησης.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Kακουργιοδικείου Πάφου (Xαραλάμπους, Π.E.Δ., Λιμνατίτου, A.E.Δ., Mατθαίου, E.Δ.), (Ποινική Yπόθεση Aρ. 14239/08), ημερομηνίας 16/12/08, με την οποία διατάχθηκε η περαιτέρω κράτησή του μέχρι την 23/3/09 που ορίσθηκε η υπόθεσή του για ακρόαση ενώπιον του Kακουργιοδικείου.
Α. Ευτυχίου με Χρ. Σιμιλλίδη, για τον Εφεσείοντα.
Λ. Χατζηαθανασίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
O Εφεσείων είναι παρών.
Ex tempore
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Δ. Χατζηχαμπής.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Ο Eφεσείων και δύο άλλα πρόσωπα συγκατηγορούνται για παράνομη κατοχή σχεδόν τριών κιλών φυτού κάνναβης, καθώς και για παράνομη κατοχή τούτου με σκοπό την προμήθεια, όπως και για συνομωσία για διάπραξη των εν λόγω αδικημάτων. Ο Δικαστής ο οποίος παρέπεμψε την υπόθεση στο Κακουργιοδικείο την 12/11/2008 διέταξε την κράτηση του Εφεσείοντα και των άλλων συγκατηγορουμένων του μέχρι την 16/12/2008 που η υπόθεση ορίστηκε ενώπιον του Κακουργιοδικείου. Την ημέρα εκείνη το Κακουργιοδικείο διέταξε την περαιτέρω κράτηση τους μέχρι την 23/3/2009 που όρισε την υπόθεση για ακρόαση, εφ’ όσον οι κατηγορούμενοι αρνήθησαν ενοχή.
Ο Εφεσείων αμφισβητεί την ορθότητα της απόφασης για κράτηση του για τους ακόλουθους λόγους:
1. Το Κακουργιοδικείο δεν άσκησε ορθώς τη διακριτική ευχέρεια του καθ’ όσον δεν συνεκτίμησε δεόντως κάθε ουσιώδες στοιχείο, και δη τα προσωπικά δεδομένα του Εφεσείοντα, σε συνάρτηση με διαζευκτικούς τρόπους διασφάλισης της παρουσίας του στη δίκη του με πρόσφορους όρους.
2. Το Κακουργιοδικείο δεν άσκησε ορθώς τη διακριτική ευχέρεια του καθ’ όσον δεν εξέτασε δεόντως το θέμα της παράτασης του χρόνου κράτησης του Εφεσείοντα ως προς το εύλογο τούτου και μάλιστα σε συνάρτηση με την ανάγκη υποβολής του Εφεσείοντα σε θεραπεία λόγω προβλημάτων υγείας.
3. Το Κακουργιοδικείο δεν διαφοροποίησε τη θέση του Εφεσείοντα από εκείνη των συγκατηγορουμένων του δεδομένου ότι έκρινε ότι δεν υπήρχε ούτε κίνδυνος διάπραξης άλλων αδικημάτων ούτε κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων.
Αρχίζοντας από την τελευταία εισήγηση, θα περιοριστούμε να πούμε ότι αυτή δεν έχει έρεισμα για πολύ απλό λόγο. Παρά τη διαπίστωση του παραπέμψαντος Δικαστή, την οποία υιοθέτησε το Κακουργιοδικείο, ότι ως προς τον Εφεσείοντα δεν στοιχειοθετήθηκε κίνδυνος διάπραξης άλλων αδικημάτων (ως προς όλους τους κατηγορούμενους δεν προωθήθηκε ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων), η απόφαση για κράτηση του στηρίχθηκε στον κίνδυνο μη προσέλευσης κατά τη δίκη, ο οποίος αποτελεί ανεξάρτητο λόγο για κράτηση.
Χωρίς έρεισμα είναι και ο λόγος έφεσης που αφορά το χρόνο κράτησης. Κατά την ακρόαση υπεδείχθη στον ευπαίδευτο συνήγορο ότι το Κακουργιοδικείο όχι μόνο δεν παρέλειψε να εξετάσει το θέμα του παρατεινόμενου χρόνου κράτησης του Εφεσείοντα αλλά και αιτιολόγησε την κατάληξη του ότι ο προκύπτων χρόνος των σχεδόν πέντε μηνών δεν ήταν υπερβολικός. Ούτε θεωρούμε εκδήλως λανθασμένη τη διαπίστωση αυτή σε συνάρτηση με όλα τα ενώπιον του Κακουργιοδικείου δεδομένα. Το θέμα του προβλήματος υγείας του Εφεσείοντα, στο οποίο επιχειρήθηκε κατά την ακρόαση να δοθεί διάσταση, ουσιαστικά δεν υφίσταται. Όπως παρατηρήσαμε κατά την ακρόαση, τα οποιαδήποτε πιστοποιητικά είχαν τεθεί ενώπιον του παραπέμψαντος Δικαστή δεν ετέθησαν και ενώπιον του Κακουργιοδικείου, με αποτέλεσμα να παραμείνει μόνο η δήλωση του ευπαίδευτου συνήγορου ότι ο Εφεσείων “πάσχει από οισοφαγίτιδα και διαβρωτική γαστρολίτιδα για την οποία τυγχάνει θεραπείας από το γιατρό Δρα Ποταμίτη στη Λευκωσία”. Και βεβαίως με ενδιάμεση απόφαση μας απερρίφθη αίτημα παρουσίασης άλλου πιστοποιητικού, ημερομηνίας επόμενης της απόφασης του Κακουργιοδικείου, στην παρουσίαση του οποίου ενίστατο και η Δημοκρατία. Με αυτά τα δεδομένα, το θέμα της υγείας του Εφεσείοντα δεν μπορούσε να έχει τις διαστάσεις που επιχειρήθηκε να του δοθούν σε σχέση ειδικά με τον παρατεινόμενο χρόνο κράτησης του. Στο θέμα αυτό όμως θα επανέλθουμε.
Όσον αφορά τον εναπομείναντα λόγο έφεσης, σημειώνουμε ότι το Κακουργιοδικείο βάσισε την απόφαση του για κράτηση του Εφεσείοντα στον κίνδυνο μη προσέλευσης κατά τη δίκη. Η άποψη του ότι επρόκειτο για πολύ σοβαρά αδικήματα, ότι ανάλογη θα ήταν η ποινή σε περίπτωση καταδίκης και ότι υπήρχε πιθανότητα καταδίκης, δεν αμφισβητούνται και δεν θα μπορούσαν να αμφισβητούντο με σοβαρότητα στην έφεση. Το Κακουργιοδικείο όμως, όπως καταλήγουμε, έσφαλε ως προς μία άλλη πτυχή. Με μία σαρωτική τοποθέτηση, δήλωσε ότι υιοθετεί πλήρως και επαναλαμβάνει την απόφαση (να παρατηρήσουμε, αχρείαστα μακρά) του παραπέμψαντος Δικαστή. Στη συνέχεια, ελέχθηκαν τα ακόλουθα:
“Επανεξετάζοντας όμως και εμείς όλα τα δεδομένα που έχουν τεθεί ενώπιον μας βρίσκουμε ότι η σοβαρότητα των αδικημάτων που αντιμετωπίζουν οι κατηγορούμενοι και που είναι η ποινή της ισόβιας φυλάκισης μας επιβάλει και ιδιαίτερα η ποσότητα του ελεγχόμενου φαρμάκου που αναφέρεται στο κατηγορητήριο να διασφαλίσουμε την παρουσία των κατηγορουμένων στο Δικαστήριο. Είναι επίσης η θέση μας ότι από το μαρτυρικό υλικό είναι πλέον από ορατή η πιθανότητα καταδίκης των κατηγορουμένων.
Κρίνουμε ότι από την ημέρα που διετάχθη η κράτηση των κατηγορουμένων από το Επαρχιακό Δικαστήριο μέχρι σήμερα δεν έχει μεσολαβήσει οτιδήποτε που να μας οδηγεί στο να καταλήξουμε σε αντίθετη απόφαση από αυτή του Δικαστηρίου που παρέπεμψε τους κατηγορουμένους στο Κακουργιοδικείο.”
Το Κακουργιοδικείο περιορίσθηκε έτσι, προς διαπίστωση του κινδύνου μη προσέλευσης, στα αφορώντα τα αδικήματα και δεν αναφέρθηκε ούτε συνεκτίμησε τα αφορώντα στον Εφεσείοντα, ότι δηλαδή επρόκειτο για Κύπριο, με δική του εργασία, διαμένοντα με τους γονείς του, κάτοχο μεγάλης περιουσίας και αντιμετωπίζοντα πρόβλημα υγείας. Θα μπορούσε βεβαίως να λεχθεί ότι το Κακουργιοδικείο είχε υπόψη του όλα αυτά εφόσον παρετέθησαν και μάλιστα ότι, υιοθετώντας την απόφαση του παραπέμψαντος Δικαστή, ο οποίος τα είχε συνυπολογίσει στη δική του κατάληξη, υιοθέτησε και τη συνεκτίμηση την οποία εκείνος είχε κάνει. Δεν είναι όμως αυτή η ορθή προσέγγιση. Δεν είναι ούτε νοητή ούτε επιτρεπτή, προς αιτιολόγηση απόφασης βασιζόμενης σε κρίση επί άσκησης διακριτικής ευχέρειας, η απλή υιοθέτηση του σκεπτικού άλλου δικαστηρίου, όπως εδώ του παραπέμψαντος δικαστηρίου, από την οποία και δύσκολα κάποιος δύναται να αντλήσει με ακρίβεια τι λήφθηκε και τι όχι υπ’ όψη. Το Κακουργιοδικείο ασκεί δική του διακριτική ευχέρεια στη βάση των ενώπιον του δεδομένων κατά το χρόνο άσκηση της. Η κρίση αυτή δεν είναι απλή μηχανιστική ή φραστική λειτουργία που να μπορεί να εξαντλείται σε μια γενική αναφορά του τύπου (όπως εμφανίζεται και στην απόφαση του παραπέμψαντος Δικαστή) ότι “συνυπολογίζονται οι προσωπικές περιστάσεις αλλά δεν μπορούν να υπερφαλαγγίσουν το δημόσιο συμφέρον σε μια σοβαρή υπόθεση” (που, εξ άλλου, αν δεν ήταν σοβαρή, η ανάγκη να συζητείται η κράτηση θα ήταν δραστικώς μειωμένη). Η κρίση εξυπακούει συνειδητή αντίληψη των προσωπικών δεδομένων και της σημασίας τους και ουσιαστικό συσχετισμό τους προς τον κίνδυνο μη προσέλευσης και προς συγκεκριμένες εναλλακτικές ρυθμίσεις που μπορεί να προσφέρονται για διασφάλιση της παρουσίας στη δίκη. Πάντοτε δε, με σταθερό σημείο αναφοράς ότι το ζητούμενο είναι ο περιορισμός του θεμελιώδους δικαιώματος της ελευθερίας ώστε η κράτηση να διατάσσεται ως εξαίρεση στον κανόνα και όχι αντιστρόφως.
Το Κακουργιοδικείο όφειλε λοιπόν να εξέταζε όλες τις προσωπικές συνθήκες του Εφεσείοντα την ημέρα που το ίδιο επελήφθη του θέματος, με αναφορά και στον παρατεινόμενο χρόνο κράτησης, για να εκτιμήσει το βαθμό στον οποίο αυτές διαμόρφωναν τις πραγματικές προοπτικές μη προσέλευσης στη δίκη και μπορούσαν να συνηγορούσαν υπέρ της άφεσης με όρους. Τούτο δεν έπραξε στη βάση των προλεχθέντων και δεν μπορεί βεβαίως να πράξει το Εφετείο. Η έφεση θα πρέπει να επιτύχει και να παραμερίσουμε την απόφαση του, διατάσσοντας όπως ο Εφεσίβλητος αφεθεί ελεύθερος υπό όρους:
Αφού το Δικαστήριο διαβουλεύεται με τους συνηγόρους καθορίζονται οι πιο κάτω συμφωνηθέντες όροι:
(1) Να καταθέσει ποσό €15.000 στον Πρωτοκολλητή και να υπογραφεί εγγύηση για €15.000 εκ μέρους εγγυητού που θα εγκρίνει ο Πρωτοκολλητής.
(2) Να παραδώσει όλα τα ταξιδιωτικά του έγγραφα, περιλαμβανομένης και της ταυτότητας του, στην Αστυνομία.
(3) Να παρουσιάζεται στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό Πάφου κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Σάββατο μεταξύ 2.00 μ.μ. και 5.00 μ.μ.
(4) Το όνομα του Εφεσείοντος να καταχωρηθεί στον κατάλογο των προσώπων των οποίων η έξοδος από τη Δημοκρατία απαγορεύεται.
Η έφεση επιτρέπεται. Ο εφεσείων θα αφεθεί ελεύθερος υπό όρους.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο