(2005) 4 ΑΑΔ 602
2 Αυγούστου, 2005
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΕΥΡΟΥΛΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
2. ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ,
3. ΕΥΡΟΥΛΛΑ ΑΔΑΜΟΥ,
4. ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΠΕΓΚΕΡΟΥ,
5. ΕΛΕΝΗ ΠΟΥΛΛΑΪΔΗ,
6. ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ,
7. ΣΤΕΦΑΝΗ ΔΑΛΙΤΗ,
8. ΜΑΡΙΑ ΜΑΚΡΙΔΟΥ ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΥ
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗ ΜΑΚΡΙΔΗ,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 126/2003)
Επίταξη Ακίνητης Ιδιοκτησίας ― Η επίταξη έγινε χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε επείγουσα ανάγκη για χρήση της ιδιοκτησίας στην κριθείσα περίπτωση ― Συνέπειες.
Προσφυγή βάσει του άρθρου 146 του Συντάγματος ― Λόγοι ακυρώσεως ― Κατάχρηση εξουσίας ― Περιστάσεις στοιχειοθέτησής της στην κριθείσα περίπτωση.
Οι αιτητές προσέβαλαν το διάταγμα επίταξης της ακίνητης ιδιοκτησίας τους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Οι αιτητές προβάλλουν ότι «η επίταξη της ακίνητης ιδιοκτησίας ……. έγινε χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε επείγουσα ανάγκη για χρήση της …… κατά την περίοδο της επίταξης και χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε πρόθεση για έναρξη άμεσης υλοποίησης του κοινού σκοπού της επίταξης και της απαλλοτρίωσης». Επίσης προβάλλουν ότι «μοναδικός σκοπός της επίταξης ήταν να προκαταληφθεί ο διαχωρισμός της σχετικής ακίνητης ιδιοκτησίας σε οικόπεδα ώστε η σκοπούμενη απαλλοτρίωσή της να καταστεί ολιγότερο περίπλοκη και δαπανηρή για το δημόσιο». Προκύπτει από το διοικητικό φάκελο πως αυτά είναι ορθά. Η επίταξη έγινε όχι διότι υπήρχε επείγουσα ανάγκη για την έναρξη κατασκευής του δρόμου, αλλά για να εμποδίσει τους αιτητές να συμπληρώσουν το διαχωρισμό. Αυτό δεν ήταν επιτρεπτό. Επρόκειτο για κατάχρηση εξουσίας.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Χατζηδημήτρη κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 1583/2000, ημερ. 22.7.2002,
Παντελίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 203.
Προσφυγή.
Α. Γαβριηλίδης, για τους Αιτητές.
Α. Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Κατά το 1987 οι αιτητές, ιδιοκτήτες του τεμ. 106, του Συμπλέγματος Δ του Φ/Σχ. ΧΧΙ/53.W.2 στην Έγκωμη, Λευκωσίας, αποτάθηκαν για άδεια διαχωρισμού του κτήματος τους σε οικόπεδα. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1998 ο Δήμος Έγκωμης, ως αρμόδια αρχή, εξέδωσε άδεια για τη δημιουργία 25 οικοπέδων. Η άδεια εκδόθηκε με βάση το καθεστώς που ίσχυε πριν από το 1990 και γι’ αυτό δεν ήταν δυνατόν να ληφθεί υπόψη το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας, το οποίο περιλάμβανε πρόνοια για τη δημιουργία δρόμου πρωταρχικής σημασίας με σκοπό να συνδέσει τις δυτικές με τις ανατολικές περιοχές της Λευκωσίας και να αποτελέσει τον αμέσως επόμενο παράλληλο της Λεωφόρου Γρίβα Διγενή. Οι αιτητές προέβησαν, μέχρι το τέλος του έτους, σε διευθετήσεις για την εκτέλεση του έργου που άρχισε χωρίς καθυστέρηση.
Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αντέδρασε. Ζήτησε την άμεση απαλλοτρίωση και επίταξη του μέρους που επηρεαζόταν από το δρόμο πρωταρχικής σημασίας. Με επιστολή, ημερ. 21 Ιουλίου 1999, η οποία απευθυνόταν στο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, το Τμήμα εξηγούσε την άποψη του ως εξής:
«Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω και προκειμένου να προληφθούν νέα τετελεσμένα γεγονότα, με πολύ αρνητικές συνέπειες για την ορθολογική ανάπτυξη της περιοχής και της Λευκωσίας στο σύνολό της, το Τμήμα αυτό πιστεύει ότι πρέπει να προωθηθεί αμέσως η Απαλλοτρίωση/Επίταξη του μέρους του τεμαχίου με αρ. 106 που επηρεάζεται από το Δρόμο Πρωταρχικής Σημασίας και το οποίο δείχνεται περιγραμμισμένο με κόκκινο χρώμα στο συνημμένο Σχέδιο. Η άμεση Απαλλοτρίωση/Επίταξη επιβάλλεται επιπρόσθετα και για σκοπούς προστασίας του αγοραστικού κοινού το οποίο δεν γνωρίζει ότι μεγάλος αριθμός των υπό δημιουργία οικοπέδων επηρεάζεται από το Δρόμο Πρωταρχικής Σημασίας και στα οικόπεδα αυτά δεν θα μπορεί να χορηγηθεί μελλοντική Πολεοδομική Άδεια, γιατί δεν θα τηρούνται οι Πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας.»
Ακολούθησε, στις 5 Αυγούστου 1999, σύσκεψη αρμοδίων λειτουργών του Υπουργείου Εσωτερικών, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και του Τμήματος Δημοσίων Έργων υπό την προεδρία του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών. Αποφασίστηκε η προώθηση διαδικασίας για απαλλοτρίωση και επίταξη. Ως αποτέλεσμα, στις 31 Δεκεμβρίου 1999 δημοσιεύτηκε Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης και ακολούθησαν, στις 7 Ιουλίου 2000, διάταγμα επίταξης για περίοδο δύο ετών και, στις 28 Ιουλίου 2000, διάταγμα απαλλοτρίωσης. Ένεκα του διατάγματος επίταξης διακόπηκαν οι εργασίες διαχωρισμού.
Στις 22 Μαρτίου 2002 ανακλήθηκε η κοινοποίηση απαλλοτρίωσης και το διάταγμα απαλλοτρίωσης σε σχέση με μέρος της υπό απαλλοτρίωσης ιδιοκτησίας. Παράλληλα, κατά την ίδια ημερομηνία, ανακλήθηκε στην ίδια έκταση και το διάταγμα επίταξης το οποίο είχε παραμείνει σε ισχύ για σχεδόν είκοσι μήνες. Στο μεταξύ το διάταγμα απαλλοτρίωσης είχε προσβληθεί με προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο το οποίο, τον Ιούλιο του 2002, εξέδωσε ακυρωτική απόφαση για ολόκληρο το διάταγμα: βλ. Χατζηδημήτρη κ.ά. ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 1583/2000, ημερ. 22 Ιουλίου 2002. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απαλλοτρίωση αποφασίστηκε «χωρίς τη συμπλήρωση των μελετών που θα αναδείκνυαν και τις ανάγκες» και ότι αποτελούσε «προληπτική δράση ….. για ό,τι μελλοντικά …… θα φαινόταν αναγκαίο».
Εν συνεχεία, αφού στο μεταξύ συμπληρώθηκε η «Κυκλοφοριακή Μελέτη Λευκωσίας» την οποία ετοίμασε Αυστριακός οίκος και αφού ετοιμάστηκε νέο σχέδιο δρόμου με διαφορετικά χαρακτηριστικά, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ημερ. 6 Δεκεμβρίου 2002, νέα Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης και το προσβαλλόμενο νέο Διάταγμα Επίταξης για περίοδο δύο ετών.
Το νέο διάταγμα επίταξης, ακριβώς το ίδιο όπως και το προηγούμενο, εξέθετε ως εξής τους σκοπούς δημόσιας ωφέλειας για τους οποίους προοριζόταν:
«για τη δημιουργία, βελτίωση και ανάπτυξη των συγκοινωνιών στη Δημοκρατία ή οποιοδήποτε από τους σκοπούς αυτούς και η επίταξή της επιβάλλεται για τους πιο κάτω λόγους, δηλ, για την κατασκευή δρόμου πρωταρχικής σημασίας που αρχίζει από τη Λεωφόρο Λάρνακας στην Αγλαντζιά, περνά νότια του Νοσοκομείου “Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄” και μέσω της οδού Κύκκου στο Στρόβολο, καταλήγει στη Διεθνή Έκθεση Κύπρου (Τμήμα μεταξύ της οδού Βασιλέως Παύλου και της οδού Ηλία Παπακυριακού (Λεωφόρος Μακεδονίας), στην Έγκωμη).»
Ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με την αντίστοιχη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης. Όμως είχε ήδη προκύψει από τα πορίσματα της Κυκλοφοριακής Μελέτης Λευκωσίας ότι δεν χρειαζόταν δρόμος πρωταρχικής σημασίας. Γι’ αυτό, λίγο αργότερα, το νέο Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας το οποίο δημοσιεύτηκε στις 21 Μαρτίου 2003 προέβλεπε, σε σχέση με το υπό αναφορά τμήμα του δρόμου, όχι δρόμο πρωταρχικής σημασίας αλλά δρόμο κύριου δευτερεύοντος οδικού δικτύου. Καθώς φαίνεται από τις επιστολές του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, ημερ. 11 Νοεμβρίου 2002 και 3 Σεπτεμβρίου 2003 – η δεύτερη, παρότι είναι μεταγενέστερη του ουσιώδους χρόνου, ρίχνει εν τούτοις φως στα προηγηθέντα – η Δημοκρατία γνώριζε ότι επίκειτο η εν λόγω μεταβολή. Προχώρησε παρόλον τούτο με τη νέα γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης και με το νέο διάταγμα επίταξης, κατ’ επίκληση κατασκευής δρόμου πρωταρχικής σημασίας. Προσθέτω ως προς τις εξελίξεις ότι Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, κατ’ ακολουθίαν της νέας Γνωστοποίησης ημερ. 6 Δεκεμβρίου 2003, εκδόθηκε ένα χρόνο αργότερα, στις 5 Δεκεμβρίου 2003.
Με την παρούσα προσφυγή προσβάλλεται το αναφερθέν νέο διάταγμα επίταξης, Α.Δ.Π. Αρ. 1130/02. Παρατηρώ κατ’ αρχάς ότι η χρονική του διάρκεια, προστιθεμένη στη διάρκεια πραγματικής ισχύος των είκοσι μηνών του προηγούμενου διατάγματος, υπερέβαινε την κατ’ ανώτατο όριο επιτρεπόμενη από το Σύνταγμα περίοδο των τριών ετών. Αλλά δεν θα σταθώ σ’ αυτό. Οι αιτητές προβάλλουν ότι «η επίταξη της ακίνητης ιδιοκτησίας ……. έγινε χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε επείγουσα ανάγκη για χρήση της …… κατά την περίοδο της επίταξης και χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε πρόθεση για έναρξη άμεσης υλοποίησης του κοινού σκοπού της επίταξης και της απαλλοτρίωσης». Επίσης προβάλλουν ότι «μοναδικός σκοπός της επίταξης ήταν να προκαταληφθεί ο διαχωρισμός της σχετικής ακίνητης ιδιοκτησίας σε οικόπεδα ώστε η σκοπούμενη απαλλοτρίωση της να καταστεί ολιγότερο περίπλοκη και δαπανηρή για το δημόσιο». Προκύπτει από το διοικητικό φάκελο πως αυτά είναι ορθά. Πρόκειται για περίπτωση όμοια στα ουσιώδη με την Παντελίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 203 στην οποία με παρέπεμψε ο συνήγορος των αιτητών. Η επίταξη έγινε όχι διότι υπήρχε επείγουσα ανάγκη για την έναρξη κατασκευής του δρόμου αλλά για να εμποδίσει τους αιτητές να συμπληρώσουν το διαχωρισμό. Αυτό δεν ήταν επιτρεπτό. Επρόκειτο για κατάχρηση εξουσίας.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο