ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 206/2007)
22 Σεπτεμβρίου, 2009
[Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146, 29, 28 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΤΜΗΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ,
Καθ’ ων η Αίτηση.
________________________
Ξένια Ευγενίου (κα), για Α.Σ. Αγγελίδη, για τον Αιτητή.
Μαρία Στυλιανού - Λοττίδη (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ’ ων η Αίτηση.
________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή, ο αιτητής ζητά από το Δικαστήριο τις πιο κάτω θεραπείες:-
«Α. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των καθ’ ων η αίτηση που στάληκε με επιστολή ημερ. 24/11/06 και με την οποία προέβη σε επανεξέταση αχρείαστη χρονικά, καταχρηστικά μετά τη δεύτερη ακυρωτική απόφαση που πέτυχε ο αιτητής στην προσφυγή 702/06 και απέρριψε εκ νέου την αίτηση του αιτητή για ανανέωση της άδειας του για ελλιμενισμό για το έτος 2006 του σκάφους LL 5733 στο αλιευτικό καταφύγιο της Αγ. Νάπας όπου με άδεια ελλιμενίζετο συνεχώς από το 1992, είναι άκυρη, παράνομη και στερείται οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.
Β. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η παράλειψη του καθ’ ου η αίτηση να εξετάσει και να απαντήσει στην επιστολή του αιτητή ημερ. 13/12/06 είναι άκυρη, παράνομη και πως ότι παραλείφθηκε να διαταχθεί να γίνει.»
Σύμφωνα με τα γεγονότα, ο αιτητής, ιδιοκτήτης του σκάφους Αρ. LL5733, με το όνομα "ΑΝΤΡΙΑΝΑ", υπέβαλε στις 23/11/2005 αίτηση για άδεια ελλιμενισμού του σκάφους του στο Αλιευτικό Καταφύγιο της Αγίας Νάπας, για το έτος 2006. Ο Διευθυντής του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών - (ο «Διευθυντής») - απέρριψε το αίτημά του. Ο αιτητής καταχώρισε την υπ’ Αρ. 83/06 προσφυγή, η απόφαση στην οποία είχε ως αποτέλεσμα την ακύρωση της απορριπτικής απόφασης ως αναιτιολόγητης - (Κυριακίδης ν. Δημοκρατίας, 13/3/06). Οι καθ’ ων η αίτηση, υπό το φως της πιο πάνω ακυρωτικής απόφασης, επανεξέτασαν το αίτημα και το απέρριψαν. Νέα προσφυγή του αιτητή - υπ’ Αρ. 702/06 - οδήγησε και πάλι σε ακύρωση - (Κυριακίδης ν. Δημοκρατίας, 18/10/06) - για λόγους που αφορούσαν στην αρμοδιότητα του προσώπου που έλαβε την απόφαση. Περαιτέρω, αναφέρθηκαν από το Δικαστήριο τα εξής:-
«Η προσφυγή, ενόψει των πιο πάνω θα πρέπει να επιτύχει. Θα σημείωνα όμως και τα πιο κάτω ως θέματα που απασχόλησαν και που αξίζουν προσοχής. Υπό το δεδομένο πως θα παρεχόταν η άδεια αν ο αιτητής κρινόταν ότι εντασσόταν στο 3ο κριτήριο, προφανές αποτέλεσμα του οποίου ήταν η άσκηση της πρώτης και, κατ’ ακολουθίαν, της παρούσας προσφυγής, θα είναι, όπως κατανοώ το θέμα, ζήτημα εξέτασης που δεν έγινε το γεγονός ότι ο αιτητής, με χειρόγραφη επιστολή του προς το Διευθυντή ημερομηνίας 12.12.05, πρόβαλε τον ισχυρισμό πως δεν πραγματοποίησε τις προβλεπόμενες 50 τουλάχιστον εξόδους κατά το 2005 επειδή χάλασε η μηχανή του σκάφους του. Στο 3ο κριτήριο εμπίπτουν σκάφη ‘με συστηματική άσκηση ακτοτουρισμού’ που επεξηγείται ως ‘η χρησιμοποίηση του σκάφους τουλάχιστον 50 φορές κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου’ και θα είναι για το Διευθυντή να κρίνει αν, ορθώς ερμηνευομένων των κριτηρίων, ο αιτητής δεν εντάσσεται στο 3ο κριτήριο αν ισχύει ο λόγος που έδωσε αλλά και ενόψει του γεγονότος ότι, όπως τονίζει, είχε άδεια ελλιμενισμού επί 14 συνεχή χρόνια.»
Ακολούθησε νέα επανεξέταση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την αποστολή στον αιτητή επιστολής, ημερομηνίας 24/11/2006, με το εξής περιεχόμενο:-
«Αίτηση ελλιμενισμού για το σκάφος με
αρ. εγγραφής LL5733 και όνομα ‘ΑΝΤΡΙΑΝΑ’
Επανεξετάζοντας το πιο πάνω θέμα μετά την ακυρωτική απόφαση στην προσφυγή αρ. 702/06 θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι η αίτηση για ελλιμενισμό του σκάφους σας με αρ. εγγραφής LL5733 και όνομα ‘ΑΝΤΡΙΑΝΑ’ έχει καταχωρηθεί στον κατάλογο ελλιμενισμού για το 2006. Ο ετήσιος ελλιμενισμός γίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία σύμφωνα και με την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου (αρ. υπόθεσης 83/2006) βρίσκονται μέσα στη διακριτική ευχέρεια του Διευθυντή του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών. Το σκάφος σας σύμφωνα με τα κριτήρια ελλιμενισμού εμπίπτει στο 5ο κριτήριο. Αντίγραφο των εν λόγω κριτηρίων επισυνάπτεται με την παρούσα.
Στην αίτηση ελλιμενισμού σας ημερομηνίας 23/11/2005, αντίγραφο της οποίας σας επισυνάπτεται, σημειώσατε ότι το εν λόγω σκάφος χρησιμοποιείται και για παράκτιες κρουαζιέρες. Ενόψει του γεγονότος ότι τα σκάφη που ασχολούνται συστηματικά με το επάγγελμα του ακτοτουρισμού εμπίπτουν στο 3ο κριτήριο, θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι για να θεωρείται κάποιο σκάφος ότι εμπίπτει στο 3ο κριτήριο πρέπει να έχει συμπληρώσει τουλάχιστο 50 ταξίδια κατά την περίοδο του προηγούμενου έτους (δηλαδή στην περίπτωση σας για το 2005).
Εσείς κατά το προηγούμενο έτος (2005) κάνατε μόνο 13 εξόδους μεταφοράς.
Έλαβα υπόψη μου το περιεχόμενο της επιστολής σας ημερομηνίας 12.12.05 ότι από το μήνα Ιούνιο (13/6/05) μέχρι 10/7/2005 κάνατε 12 εξόδους μεταφοράς επιβατών οπότε εχάλασε η μηχανή του σκάφους σας και δεν μπορέσατε να κάνετε περισσότερες μεταφορές για το χρόνο 2005.
Μετά από έρευνα που έκανα σε συνεργασία με τη Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία για το σκάφος σας, διαφαίνεται ότι το σκάφος σας έκανε εξόδους μεταφοράς και μετά την ημερομηνία 10.7.05 δηλαδή στις ημερομηνίες 17/7/05 και 16/8/05 (Αντίγραφο εγγράφου έρευνας από τη Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία εσωκλείεται με την παρούσα). Λαμβάνοντας υπόψη τον ισχυρισμό σας ότι, μετά την 10.7.05 δεν κάνατε εξόδους μεταφοράς γιατί χάλασε η μηχανή σας, συγκρίνοντας τα με τα στοιχεία που έχω στην κατοχή μου, μετά από έρευνα που διεξήχθη, ότι κάνατε εξόδους μετά την 10.7.05 κατά την περίοδο δηλαδή που ισχυρίζεστε ότι η μηχανή του σκάφους σας ήταν χαλασμένη, δεν έχω άλλη επιλογή από το να μην αποδεκτώ τον ισχυρισμό σας ως αληθινό.
Με βάση τα όσα έχω αναφέρει πιο πάνω και με τα στοιχεία που έχουμε στην κατοχή μας από τη Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία για το σκάφος σας, LL5733 δεν μας επιτρέπουν να το εντάξουμε στο 3ο κριτήριο. Συνολικά κατά το 2005 το σκάφος LL5733 έχει χρησιμοποιηθεί 13 φορές μόνο.
Με δεδομένο ότι το σκάφος σας LL5733 βρίσκεται στο 5° κριτήριο και είναι πολύ χαμηλά στον κατάλογο ελλιμενισμού για το 2006, δεν έχει προτεραιότητα ελλιμενισμού έναντι άλλων σκαφών και επομένως η αίτηση σας δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.»
Για ακύρωση της πιο πάνω απόφασης, ο αιτητής προβάλλει ότι αυτή λήφθηκε κατά παράβαση εξουσίας και/ή για αλλότριο σκοπό. Συγκεκριμένα, υπέβαλε, εφόσον ο χρόνος για τον οποίο αφορούσε η άδεια παρήλθε, δεν παρεχόταν έδαφος επανεξέτασης. Μόνη ενεργός συμμόρφωση των καθ’ ων η αίτηση ήταν η προβλεπόμενη από το ΄Αρθρο 146.6 του Συντάγματος, δηλαδή η καταβολή αποζημίωσης, αφού, και θετική να ήταν η απάντηση στο αίτημα, αυτό θα ήταν χωρίς σημασία. Η εμμονή των καθ’ ων η αίτηση για επανεξέταση, ουσιαστικά, συνιστά καταχρηστική άσκηση της εξουσίας τους.
Ο πιο πάνω λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί. Η διοίκηση, μετά από ακυρωτική απόφαση, είναι υποχρεωμένη, σύμφωνα με το ΄Αρθρο 146.5 του Συντάγματος, σε ενεργό συμμόρφωση με αυτή, η οποία συνίσταται πρώτα στην αποκατάσταση των πραγμάτων στη θέση που αυτά ήταν πριν από την έκδοση της ακυρωθείσας απόφασης και, στη συνέχεια, στην επανεξέταση της υπόθεσης, με πλήρη συμμόρφωση προς το δεδικασμένο της ακυρωτικής απόφασης - (βλ. Εγγλεζάκη και άλλες ν. Γενικού Εισαγγελέα (1992) 1 Α.Α.Δ. 697). Είναι νομολογημένο ότι, κατά την επανεξέταση, η διοίκηση δεσμεύεται από το διατακτικό της δικαστικής απόφασης και τις διαπιστώσεις του δικαστηρίου για την ύπαρξη νομικών και πραγματικών καταστάσεων που υφίσταντο κατά το χρόνο έκδοσης της πράξης, στις οποίες στηρίχθηκε το διατακτικό της απόφασης - (΄Αρθρο 59 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, (Ν. 158(Ι)/99)), χωρίς βέβαια, όπως αναφέρεται στην Παπαδόπουλος ν. Ιωσηφίδη κ.ά. (2002) 3 Α.Α.Δ. 601, να αμφισβητείται η δυνατότητα:- (σελ. 613)
«... που νομολογιακά αναγνωρίζεται στο διορίζον όργανο να επαναδιερευνά όταν διαπιστώνεται λόγος. Αυτή όμως η δυνατότητα είναι ενταγμένη στην αρχή της καλής πίστης - βλ. την απόφαση της Ολομέλειας στην Ανδρέας Καμένος ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 25, την οποία έδωσε ο Καλλής, Δ. - και δεν είναι απεριόριστης εμβέλειας. Εξαρτάται από τις περιστάσεις.»
Η Δήμητρα Κοντόγιωργα - Θεοχαροπούλου, στο σύγγραμμά της «Αι Συνέπειαι της Ακυρώσεως Διοικητικής Πράξεως έναντι της Διοικήσεως κατόπιν ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως», (ανατύπωση), 1988, σελ. 233, σε σχέση με το πιο πάνω ζήτημα, αναφέρει ότι η έννοια της αποκατάστασης είναι διαφορετική από την έννοια της αποζημίωσης για ζημιά που έχει προέλθει ως αποτέλεσμα της ακυρωθείσας απόφασης και, στη σελ. 235, καταλήγει ως εξής:-
«Συνεπώς δεν δύναται να υπάρξη εκ μόνης της ακυρώσεως υποχρέωσις προς αποζημίωσιν, ως ενέργεια αποκαταστάσεως, ούτε κατ’ αρχήν, ούτε κατ’ έκτασιν. Εις την έννοιαν της αποκαταστάσεως, ακόμη και υπό την δυναμικήν της μορφήν, δεν περιλαμβάνεται η ανόρθωσις της περιουσιακής ζημίας εκ της ακυρωθείσης πράξεως.»
Σε σχέση με το ίδιο θέμα βλ., επίσης, Γενικός Εισαγγελέας ν. Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου (1999) 1 Α.Α.Δ. 342.
Στην απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στη Ναζίρης ν. Ρ.Ι.Κ. (2007) 3 Α.Α.Δ. 38 αναφέρεται:- (σελ. 50)
«Η Ολομέλεια δεν φαίνεται να κατηύθυνε την προσοχή της και στην άλλη, παράλληλη, αρχή ότι η επανεξέταση διενεργείται στη βάση του ακυρωτικού αποτελέσματος και όχι εφ’ όλης της ύλης, χωρίς βέβαια να επηρεάζεται η νομολογιακά αναγνωρισμένη δυνατότητα του διοικητικού οργάνου να επαναδιερευνά όταν διαπιστώνεται λόγος: βλ. Ιωσηφίδης κ.ά ν. Δαβερώνα κ.ά. (2002) 3 Α.Α.Δ. 147 και Παπαδόπουλος ν. Ιωσηφίδη κ.ά. (2002) 3 Α.Α.Δ. 601. Η εν λόγω αρχή, στηριγμένη στη λογική, αποβλέπει αφενός στη λήξη, με την πρώτη ευκαιρία, της αμφισβήτησης διοικητικών αποφάσεων και αφετέρου, όπως και στην περίπτωση του δεδικασμένου, στο να αποφεύγεται η κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας, με επιπτώσεις εύκολα προβλεπτές.»
Συνεπώς, το ερώτημα που παραμένει να απαντηθεί, δεδομένου του καθήκοντος των καθ’ ων η αίτηση να επανεξετάσουν, είναι κατά πόσο, με την προσβαλλόμενη απόφαση, παραβιάστηκε το δεδικασμένο της ακυρωτικής απόφασης στην Προσφυγή Αρ. 702/06, όπως ισχυρίζεται ο αιτητής. Η κατάληξη, υπέβαλε ο αιτητής, του Δικαστηρίου ότι για 14 χρόνια είχε άδεια ελλιμενισμού του σκάφους του στο συγκεκριμένο χώρο επέβαλλε στους καθ’ ων η αίτηση, στα πλαίσια της χρηστής διοίκησης, να αντιμετωπίσουν την αίτησή του σφαιρικά και όχι να εφαρμόσουν μηχανικά τα κριτήρια που τέθηκαν από τους ίδιους για διευκόλυνση.
Προκύπτει από την ακυρωτική απόφαση στην Προσφυγή Αρ. 702/06 ότι ο λόγος ακύρωσης και, κατά συνέπεια, το διατακτικό της απόφασης δεν ήταν άλλο από το ότι η απόφαση δε λήφθηκε από το αρμόδιο όργανο. Τα όσα, στη συνέχεια, αναφέρθηκαν δεν αποτελούν μέρος του διατακτικού αλλά παρατηρήσεις (obiter), τα οποία, χωρίς βέβαια να είναι δεσμευτικά, είναι βοηθητικά για τη διοίκηση. Εν όψει των πιο πάνω, ο λόγος σε σχέση με την παραβίαση του δεδικασμένου και την υπέρβαση εξουσίας δεν ευσταθεί.
Οι καθ’ ων η αίτηση, κατά την επανεξέταση και στα πλαίσια ελέγχου της ορθότητας του ισχυρισμού του αιτητή στην επιστολή του ημερομηνίας 12/12/2005, ότι «Από τον μήνα Ιούνιον 15/6 - 7/7 που ήσαν εν ισχύι οι άδειες μεταφοράς επιβατών και ελλιμενισμού έκαμα 12 εξόδους μεταφοράς επιβατών οπότε εχάλασεν η μηχανή του σκάφους μου και δεν μπόρεσα να κάμω περισσότερες μεταφορές διά τον χρόνον 2005», ερεύνησαν, μέσω της Λιμενικής Αστυνομίας, τις εξόδους που είχε το σκάφος του και διαπίστωσαν ότι αυτό και μετά τις 7/7/2005 είχε εξόδους. Ο αιτητής δεν αμφισβητεί τα στοιχεία της Λιμενικής Αστυνομίας, τα οποία έλαβε υπόψη του ο Διευθυντής, παραπονείται, όμως, ότι στερήθηκε του δικαιώματος να εκθέσει τη θέση του προτού το όλο ζήτημα αποφασισθεί. Σύμφωνα με το ΄Αρθρο 43(1) του Ν. 158/(Ι)/99:-
«43. - (1) Το δικαίωμα ακρόασης παρέχεται, εκτός από τις περιπτώσεις τις οποίες ο Νόμος προβλέπει ρητά, σε κάθε πρόσωπο που θα επηρεαστεί από την έκδοση πράξης ή από τη λήψη διοικητικού μέτρου που είναι πειθαρχικής φύσης ή που έχει το χαρακτήρα της κύρωσης ή που είναι άλλως πως δυσμενούς φύσης.»
Στην παρούσα περίπτωση, δικαίωμα ακρόασης δεν παρέχεται από το Νόμο αλλά ούτε και εθίγη οποιοδήποτε ατομικό ή άλλο δικαίωμα του αιτητή. Σε περιπτώσεις υποβολής αίτησης, όπου ο αιτητής προβάλλει όσα υποστηρίζουν το αίτημά του, δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης τέτοιου δικαιώματος. Η διοίκηση ερευνά και αποφασίζει στη βάση της αίτησης. Συμφωνώ με τα αποφασισθέντα στην Grecian Hotel Enterprises Ltd v. Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 114/06, 20/9/06, από το Νικολάου, Δ., όπως ήταν τότε, ότι ο αιτητής δεν απέκτησε δικαίωμα να ελλιμενίζει το σκάφος του στο αλιευτικό καταφύγιο Αγίας Νάπας, εκ του λόγου ότι για πολλά χρόνια του παραχωρείτο άδεια και το ελλιμένιζε εκεί.
Προκύπτει, από την προσβαλλόμενη απόφαση, ότι ο Διευθυντής, κατά την επανεξέταση, ερεύνησε τον ισχυρισμό του αιτητή για βλάβη του σκάφους του, όπως υποδείκνυε και η ακυρωτική απόφαση του Δικαστηρίου στην Προσφυγή Αρ. 702/06, θεώρησε όμως, στα πλαίσια της εξουσίας του, για το λόγο που εξήγησε, ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν ήταν πραγματικός. Θεωρώ την απόρριψη του ισχυρισμού, για τους λόγους που εξηγούνται, εύλογη και εντός των πλαισίων της εξουσίας του, έτσι ώστε να μη δικαιολογείται επέμβαση του Δικαστηρίου.
Η προσφυγή απορρίπτεται, με €1.000,00 έξοδα υπέρ των καθ’ ων η αίτηση.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με βάση το ΄Αρθρο 146.4(α) του Συντάγματος.
Ε. Παπαδοπούλου,
Δ.
/ΜΠ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο