ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Άρθρο 23(3)(δ) του Ν.33/64 – Μεταβατικές Διατάξεις)
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 4/21)
24 Οκτωβρίου, 2025
[ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΒΡΑΧΙΜΗΣ Ι. ΧΑΤΖΗΧΑΝΝΑΣ,
Εφεσείων,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Εφεσίβλητης,
_________________
Ο Εφεσείων παρουσιάζεται αυτοπροσώπως με Θ. Ιντζέ (κα), ασκούμενη δικηγόρο.
Κ. Παπαδοπούλου (κα), δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
Θ. Κουσπή (κα), για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.
_______________
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από την ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ.: Με την υπό κρίση έφεση προσβάλλεται η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου να απορρίψει την προσφυγή, υπ’ αριθμό 931/17, του αιτητή, εφεσείοντα στην παρούσα διαδικασία. Ο εφεσείοντας αξίωνε με την προσφυγή του την ακύρωση της απόφασης της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας (ΕΔΥ), εφεσίβλητης, να προάξει τους Χριστόδουλο Φωτίου, Τάκη Αντωνίου και Κυριάκο Χαραλάμπους, στο εξής «ενδιαφερόμενα μέρη», στη μόνιμη θέση Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, αναδρομικά, από τη 1.04.2003.
Επρόκειτο για τρεις θέσεις, πρώτου διορισμού και προαγωγής, Κλίμακα Α14(ΙΙ), που δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας τη 25.06.02.
Η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, στο εξής ΕΔΥ, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 24.04.2003, αποφάσισε όπως προάξει τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ο εφεσείοντας άσκησε προσφυγή εναντίον της πιο πάνω απόφασης, η οποία απορρίφθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο. Η πρωτόδικη απόφαση ανατράπηκε κατ’ έφεση (ΑΕ 3871). Το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο έκρινε ότι η ΕΔΥ, κατά τη λήψη της προσβαλλομένης απόφασης, ημερομηνίας 24.02.2003, είχε πεπλανημένα στοιχεία σε σχέση με την αρχαιότητα του εφεσείοντα
Η ΕΔΥ προχώρησε σε επανεξέταση του θέματος και με απόφασή της που λήφθηκε κατά τη συνεδρία της, ημερομηνίας 12.10.2007, αποφάσισε όπως προάξει, εκ νέου, τα τρία ενδιαφερόμενα μέρη στην υπό κρίση θέση, αναδρομικά, από τη 1.04.2003. Ο εφεσείοντας προσέβαλε την πιο πάνω απόφαση με την προσφυγή υπ’ αριθμό 2/2008. Η προσφυγή απορρίφθηκε πρωτόδικα, έγινε όμως δεκτή κατ’ έφεση (ΑΕ193/2010). Το Εφετείο αποφάσισε ότι η ΕΔΥ έπρεπε να λάβει υπόψη της την αρχαιότητα του εφεσείοντα, η οποία προέκυψε εκ των υστέρων, λόγω της αναδρομικής προαγωγής του, από τη 15.12.1990, στη θέση Ανώτερου Λειτουργού Διοίκησης και Προσωπικού.
Κατά τη νέα επανεξέταση του θέματος, η ΕΔΥ με απόφασή της, ημερομηνίας 6.04.2017, επέλεξε τα ενδιαφερόμενα μέρη, έκρινε ότι υπερείχαν των υπολοίπων υποψηφίων και τους προήγαγε αναδρομικά από τη 1.04.2003. Ο εφεσείοντας αμφισβήτησε την πιο πάνω απόφαση με την προσφυγή υπ’ αριθμό 931/2017. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε τις θέσεις που προβλήθηκαν εκ μέρους του εφεσείοντα και επικύρωσε την απόφαση της ΕΔΥ, εφεσίβλητης. Η πιο πάνω απόφαση αποτελεί και το αντικείμενο της υπό κρίση έφεσης που καταχωρήθηκε τη 7.01.2021.
Μετά την καταχώριση της έφεσης η ΕΔΥ, κατόπιν προσφυγής που είχε καταχωρίσει ο εφεσείοντας και επανεξέτασης του θέματος, επέλεξε τον εφεσείοντα για προαγωγή στη θέση του Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Κλίμακα Α14(ΙΙ), αναδρομικά από τη 15.01.2003. Πρόκειται για άλλη θέση, πρώτου διορισμού και προαγωγής, ομόβαθμη με την επίδικη, του ιδίου Υπουργείου, ήτοι του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Ο εφεσείοντας με επιστολή του ημερομηνίας 27.02.2014, προς τη διοίκηση, αποδέχθηκε την πιο πάνω θέση. Σημειώνουμε ότι η αναδρομική προαγωγή του στην εν λόγω θέση, από τη 15.01.2003, δεν έχει αμφισβητηθεί δικαστικά.
Ο εφεσείοντας αφυπηρέτησε, λόγω ορίου ηλικίας, από τη δημόσια υπηρεσία, τη 1.01.2008 και αποτελεί αναντίλεκτο γεγονός ότι έλαβε όλα τα ωφελήματα, εφάπαξ ποσό και μηνιαία σύνταξη, που του αναλογούσαν με βάση την αναδρομική προαγωγή του.
Η εφεσίβλητη και το ενδιαφερόμενο μέρος, Τάκης Αντωνίου, κατά την ακρόαση της έφεσης εισηγήθηκαν ότι ο εφεσείοντας δεν έχει πλέον, ενόψει της αναδρομικής προαγωγής του στη θέση του Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, έννομο συμφέρον να προωθεί την παρούσα διαδικασία. Ο εφεσείοντας απορρίπτει την πιο πάνω εισήγηση και προβάλλει τις πιο κάτω θέσεις:
(I) Η προδικαστική ένσταση ηγέρθηκε σε καθυστερημένο στάδιο της διαδικασίας και ενόψει τούτου το Δικαστήριο κωλύεται να την εξετάσει.
(II) Οι θέσεις Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας συνιστούν διαφορετικές θέσεις με διαφορετικά προβλεπόμενα προσόντα και καθήκοντα.
(III) Ο εφεσείοντας διατηρεί το έννομο συμφέρον καθότι η αναδρομική προαγωγή, σύμφωνα με τη νομολογία, επηρεάζει την υπηρεσιακή κατάσταση ή την ιεραρχία στο Τμήμα και συνδέεται με την προσφυγή του για τη θέση Διευθυντή Τμήματος Γεωργίας, η εκδίκαση της οποίας εκκρεμεί.
Παρενθετικά αναφέρουμε ότι ο εφεσείοντας ήταν υποψήφιος για τη θέση Διευθυντή Τμήματος Γεωργίας. Εκκρεμεί προς εκδίκαση η προσφυγή που καταχώρισε, υπ’ αριθμό J705/2023, εναντίον της απόφασης της ΕΔΥ, στα πλαίσια επανεξέτασης της πλήρωσης της πιο πάνω θέσης. Η ΕΔΥ προήξε στην εν λόγω θέση το ενδιαφερόμενο μέρος, Τάκη Φωτίου.
Η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος αφορά τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου και αποτελεί ζήτημα δημόσιας τάξης. Ως εκ τούτου επιβάλλεται η εξέταση του πριν την ενασχόληση του Δικαστηρίου με τους υπολοίπους λόγους έφεσης. To Σύνταγμα και συγκεκριμένα το άρθρο 146.2, δεν επιτρέπει την άσκηση της αίτησης ακύρωσης σε οποιονδήποτε, αλλά σε όποιον έχει έννομο συμφέρον (βλ. σχετικά Αγγλική Σχολή Λευκωσίας ν. Χασαπόπουλου κ.ά. (2007) 3 Α.Α.Δ. 315).
Το έννομο συμφέρον πρέπει να υφίσταται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, κατά το χρόνο εκδόσεως της πράξης και της καταθέσεως του ενδίκου βοηθήματος και να εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι της εκδόσεως της δικαστικής αποφάσεως. (Βλ. σύγγραμμα Π. Δ. Δαγτόγλου, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, 6η έκδοση, παρ. 547). Πρόκειται για πολυδιάστατη έννοια, συνυφασμένη με τα ιδιαίτερα περιστατικά κάθε περίπτωσης.
Στην υπό κρίση περίπτωση, η εισήγηση περί ανυπαρξίας εννόμου συμφέροντος εδράζεται στο γεγονός ότι η ΕΔΥ με απόφασή της που λήφθηκε, εκ των υστέρων, μετά την καταχώριση της έφεσης, προήγαγε τον εφεσείοντα στη θέση του Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Αυτός είναι και ο λόγος που το θέμα αυτό δεν συμπεριλήφθηκε στην ένσταση και δεν εξετάσθηκε από το Δικαστήριο στα πλαίσια της πρωτόδικης διαδικασίας. Η εισήγηση του εφεσείοντα ότι το θέμα ηγέρθηκε καθυστερημένα και το Δικαστήριο κωλύεται να το εξετάσει, στο στάδιο αυτό, απορρίπτεται.
Τα κριτήρια για ύπαρξη εννόμου συμφέροντος είναι τρία και καταγράφονται εύστοχα στο παρακάτω απόσπασμα του συγγράμματος του Ι. Δ. Σαρμά «Η συνταγματική και η διοικητική νομολογία του Συμβουλίου της Επικράτειας», σελ. 233:
«… τα κριτήρια του εννόμου συμφέροντος είναι τα ακόλουθα:
1ον. Προβολή υπό του αιτούντος μιας εννόμου και ενεστώσης ιδιότητος ή καταστάσεως αυτού.
2ον. Προσβολή υπό τούτου μιας διοικητικής πράξεως που να τελή σε νομική συνάρτηση προς την έννομη και ενεστώσα ιδιότητα ή κατάσταση του.
3ον. Βλαπτικός, κατά κοινή πείρα, επηρεασμός της ιδιότητος ή καταστάσεως αυτής υπό της προσβαλλομένης διοικητικής πράξεως.»
Το συμφέρον πρέπει, ως καταγράφουμε ανωτέρω, να έχει νομικό έρεισμα και παράλληλα ο προσφεύγοντας να έχει υποστεί βλάβη η οποία αναγνωρίζεται από τους κανόνες δικαίου. Δικαιώματα στο δημόσιο δίκαιο προκύπτουν μόνον από το Σύνταγμα, τους Νόμους και τη δευτερογενή νομοθεσία που θεσπίζεται βάσει των Νόμων (βλ. Mavrommatis and others v. The Land Consolidation Authority and others (1984) 3 C.L.R. 1006 και Paphitis and others v. The Republic (1988) 3 C.L.R. 255).
Έννομο είναι το συμφέρον που έχει ανάγκη έννομης προστασίας. Σχετικό επί τούτου είναι το απόσπασμα από το σύγγραμμα Π. Δ.. Δαγτόγλου, ανωτέρω, παρ. 538:
«4. Έννομο είναι, τέλος, το συμφέρον που έχει ανάγκη έννομης προστασίας. Η ανάγκη αυτή δεν υπάρχει στις περιπτώσεις που τα επίδικα ζητήματα έχουν θεωρητική μόνο σημασία, γιατί αναφέρονται σε καταργημένες πια ή μη ψηφισμένες ακόμη νομοθετικές διατάξεις ή σε μη ισχύουσες πια διοικητικές πράξεις, ή όταν η προσβαλλόμενη πράξη είναι ευνοϊκή για τον προσφεύγοντα ή είναι «αλυσιτελές» το ένδικο βοήθημα, δηλαδή και σε περίπτωση αποδοχής του δεν μπορεί να ικανοποιηθεί το συμφέρον που επικαλείται ο προσφεύγων, ή η επιδιωκόμενη έννομη θέση του προσφεύγοντος.»
Στις περιπτώσεις όπου αμφισβητείται η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος, το βάρος απόδειξης στοιχειοθέτησης του συμφέροντος το οποίο νομιμοποιεί τον αιτητή να προσφύγει στο Δικαστήριο, το φέρει ο τελευταίος (βλ. Rallis Makrides v. Republic (Minister of Finance) (1967) 3 C.L.R. 147, Δήμος Έγκωμης ν. Δημοκρατίας (1997) 3 A.A.Δ. 346, Δημοκρατία και Χατζηιωάννου (2005) 3 Α.Α.Δ. 467 και Κωνσταντίνου και Δήμου Πάφου (1998) 3 Α.Α.Δ. 707). Στην υπό κρίση υπόθεση το βάρος απόδειξης το φέρει ο εφεσείοντας.
Ο εφεσείοντας εισηγείται ότι υπέστη βλάβη καθότι οι δύο θέσεις, η επίδικη και η θέση του Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, στην οποία προήχθη εκ των υστέρων διαφέρουν μεταξύ τους, ως προς τα προσόντα και τα καθήκοντα που προβλέπονται στα δύο σχέδια υπηρεσίας. Επισήμανε ότι η επίδικη θέση είναι η αμέσως κατώτερη της θέσης Διευθυντή Τμήματος Γεωργίας και συνέδεσε το γεγονός αυτό με το θέμα της αρχαιότητας, επικαλούμενος τις αποφάσεις Χριστοδούλου και Δημοκρατία ΑΕ 84/2010, ημερομηνίας 26.05,2015 και Θεοφυλάκτου και Δημοκρατία (2006) 3 ΑΑΔ 322, 322.
Πρόκειται για μια γενική και αόριστη θέση η οποία δεν υποστηρίζεται από οποιαδήποτε στοιχεία. Υπενθυμίζουμε ότι η επίδικη θέση και η θέση στην οποία προήχθη τελικά, βρίσκονται στην ίδια μισθολογική κλίμακα Α14(ΙΙ). Πέραν τούτου, με βάση τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον μας, προκύπτει ότι ο εφεσείοντας κρίθηκε από την ΕΔΥ ότι πληρούσε τα κριτήρια που απαιτούσε η θέση Διευθυντή Τμήματος Γεωργίας, ήταν ένας εκ των υποψηφίων και αναγνωρίστηκε σε αυτόν η αρχαιότητα του, από την 15.01.2003, ήτοι την ημερομηνία που προήχθη αναδρομικά. Πρόκειται για ημερομηνία προγενέστερη της ημερομηνίας πλήρωσης της επίδικης θέσης, γεγονός που τού έδωσε προβάδισμα.
Εν κατακλείδι, ακόμη και εάν η έφεση πετύχει, ο εφεσίβλητος δεν θα αποκομίσει οποιοδήποτε όφελος σε σχέση με την αρχαιότητα του, ως ήταν η εισήγηση του, καθότι η ημερομηνία προαγωγής του θα ήταν τη 1.04.2003, δύο και πλέον μήνες μετά την ημερομηνία που προήχθη στην ομόβαθμη θέση του Πρώτου Λειτουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος.
Γενική και αόριστη ήταν και η εισήγηση του ότι υπέστη ηθική βλάβη. Κανένα στοιχείο δεν προσκόμισε προς υποστήριξη της πιο πάνω θέσης ενώ κατά την προφορική του αγόρευση το μόνο που άφησε να εννοηθεί, εμμέσως πλην σαφώς, ήταν ότι η δικαστική ετυμηγορία ότι ήταν ο καταλληλότερος για την επίδικη θέση, ήταν θέμα αξιοπρέπειας για τον ίδιο, γοήτρου. Το «γόητρο» όμως από μόνο του δεν είναι ικανό να στοιχειοθετήσει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ύπαρξη βλάβης και κατ’ επέκταση εννόμου συμφέροντος. Σχετική επί τούτου είναι η απόφαση Παπαδόπουλος και Δημοκρατίας (1989) 3 ΑΑΔ 973. Παραθέτουμε αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα:
«Εξετάσαμε την υπόθεση Kyriakides v. Educational Service Commission (1987) 3 C.L.R. 457, στην οποία ειπώθηκε ότι κάτω από τις περιστάσεις των προσφυγών οι αιτητές υπέστησαν ηθική βλάβη, γιατί άλλοι Βοηθοί Διευθυντές είχαν επιλεγεί ως καταλληλότεροι για προαγωγή και για τούτο το γόητρό τους σαν μέλη της Δημόσιας Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας υπέστη βλάβη και ως εκ τούτου οι αιτητές είχαν έννομο συμφέρον για συνέχιση των προσφυγών μέχρι τέλους, για την έκδοση ακυρωτικής απόφασης, για να δικαιούνται να ζητήσουν αποζημιώσεις με βάση το Άρθρο 146.6. Ειπώθηκε επίσης ότι είχαν στερηθεί της ευκαιρίας να πάρουν την αμοιβή την οποία λάμβαναν τα ενδιαφερόμενα μέρη λόγω του προβιβασμού τους. Είμαστε της γνώμης ότι η πιο πάνω Απόφαση, αναφορικά με το έννομο συμφέρον και την ηθική βλάβη, κάτω από τις περιστάσεις της υπόθεσης, δεν είναι σύμφωνη με τη νομολογία του Δικαστηρίου τούτου και τις γενικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου.»
Καταλήγουμε ότι ο εφεσείοντας στερείται εννόμου συμφέροντος προσβολής της επίδικης πράξης. Ενόψει της πιο πάνω κατάληξης μας, παρέλκει η ανάγκη εξέτασης των υπολοίπων λόγων έφεσης.
Η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται €3.500 έξοδα υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον του εφεσείοντα.
Τ. Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.
Τ. ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ.
/ΓΓ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο