ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 45/2022)
21 Oκτωβρίου, 2025
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ Π., ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ ΓΕΝΙΚΗΣ ΛΟΓΙΣΤΡΙΑΣ
Εφεσείουσα,
v.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΤΤΕΡΛΙΚΚΑ
Εφεσίβλητου.
--------------------
Ε. Συμεωνίδου (κα), εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για Εφεσείουσα.
Γ. Θεολόγου (κα), για ΚΟΥΣΙΟΣ ΚΟΡΦΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Δ.Ε.Π.Ε., για Εφεσίβλητο.
--------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Π.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου
θα δοθεί από τον Δικαστή Δ. Λυσάνδρου.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.: O Eφεσίβλητος αφυπηρέτησε από τη δημόσια υπηρεσία λαμβάνοντας μηνιαία σύνταξη από το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας. Με τον διορισμό του Εφεσίβλητου ως Κοινοτάρχη λαμβάνοντος ετήσια αποζημίωση, το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας ανέστειλε την καταβολή σύνταξης σε αυτόν κατ’ εφαρμογή του Άρθρου 3(β) του περί Συντάξεων Κρατικών Αξιωματούχων (Γενικές Αρχές) Νόμου του 2011 (εφεξής «ο Νόμος 88(Ι) του 2011), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ κατά την 6.5.2011, ημερομηνία δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα.
Το Άρθρο 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011 προέβλεπε τα εξής:
«(β) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις της παραγράφου (α), σε περίπτωση που αξιωματούχος ή συνταξιούχος ανέλαβε ή αναλαμβάνει οποιοδήποτε λειτούργημα ή αξίωμα ή θέση, η σύνταξη που θα καταβάλλεται ή καταβάλλεται σ’ αυτόν αναστέλλεται για όσο χρόνο διαρκεί η θητεία ή υπηρεσία του στο λειτούργημα ή αξίωμα ή θέση:
Νοείται ότι, σε περίπτωση που ο μηνιαίος μισθός ή αντιμισθία ή αποζημίωση ή χορηγία, είναι χαμηλότερος της μηνιαίας σύνταξης κατά την ημερομηνία της αφυπηρέτησής του, καταβάλλεται σ’ αυτόν τόσο μέρος της σύνταξης το οποίο προστιθέμενο στο μισθό, τον εξισώνει με το ποσό της μηνιαίας σύνταξης:
Νοείται περαιτέρω ότι η καταβολή της σύνταξης επαναρχίζει μετά τον τερματισμό της θητείας ή υπηρεσίας του, σύμφωνα με τις διατάξεις του οικείου νόμου, στο ύψος που αυτή θα ευρίσκετο αν δεν είχε ανασταλεί.».
Με την απόφασή της ημερ. 7.10.2014 στην Κουτσελίνη-Ιωαννίδου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2014) 3 Α.Α.Δ. 361, η πλειοψηφία της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου δήλωσε τα εξής:
«Για τους λόγους που εξηγήθηκαν, οι πρόνοιες του Άρθρου 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011, με βάση τις οποίες λήφθηκαν οι προσβαλλόμενες αποφάσεις, κρίνονται ως αντισυνταγματικές και επομένως άκυρες. Κατά συνέπεια οι προσφυγές επιτυγχάνουν και εκδίδονται αποφάσεις ακυρωτικές των προσβαλλόμενων αποφάσεων.».
Κατ’ επίκληση της άνωθεν δικαστικής απόφασης, ο Εφεσίβλητος (με επιστολή των δικηγόρων του ημερ. 8.1.2016 προς το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας) αιτήθηκε όπως του καταβληθεί αναδρομικά η όποια σύνταξη δεν του είχε καταβληθεί κατ’ εφαρμογή του Άρθρου 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011.
Με απαντητική επιστολή του ημερ. 29.1.2016, το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας (βασιζόμενο σε συναφή γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας) εξέφρασε τη θέση ότι η αναστολή της καταβολής της σύνταξης του Εφεσίβλητου τερματίστηκε από την 7.10.2014 (ημερομηνία έκδοσης της δικαστικής απόφασης στην Κουτσελλίνη-Ιωαννίδου ν. Δημοκρατίας ανωτέρω) αλλά ότι δεν θα του κατέβαλλε την επίμαχη σύνταξη για τον πρότερο χρόνο στον οποίο αυτή είχε ανασταλεί βάσει του άνωθεν Άρθρου 3(β), διότι αυτό θα γινόταν μόνο υπέρ όσων είχαν προσβάλει με επιτυχία δικαστικώς την εν λόγω αναστολή (ο Εφεσίβλητος δεν ήταν εξ’ αυτών).
O Eφεσίβλητος προσέβαλε διά της Προσφυγής Αρ. 451/2016 την άρνηση του Γενικού Λογιστηρίου της Δημοκρατίας να του καταβάλει αναδρομικά την μηνιαία σύνταξη την οποία αυτός είχε αποστερηθεί βάσει του Άρθρου 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011 πριν την 7.10.2014. Το πρωτόδικο Δικαστήριο -αποδεχόμενο την Προσφυγή- ακύρωσε την προσβαλλόμενη πράξη με το εξής σκεπτικό:
Παρότι η (καθ’ης η αίτηση) Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας προέβαλε ότι η Προσφυγή ήταν εκπρόθεσμη -ως προσβάλλουσα αυτή καθ’ αυτήν την (προ της 7.10.2014) αναστολή της καταβολής μηνιαίας σύνταξης προς τον Εφεσίβλητο κατ’ εφαρμογή του άνωθεν Άρθρου 3(β)- και ότι η προσβαλλόμενη πράξη εστερείτο εκτελεστότητας, το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε αυτές τις προδικαστικές ενστάσεις προχωρώντας στον έλεγχο νομιμότητας της προσβαλλόμενης πράξης. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρωτόδικο Δικαστήριο ακύρωσε την προσβαλλόμενη πράξη αποφαινόμενο τα εξής:
«Ως προς την ουσία του υποβληθέντος προς τη διοίκηση αιτήματος του αιτητή, επισημαίνεται πως αντικείμενο εξέτασης δεν είναι το κατά πόσον διοικούμενοι, οι οποίοι δεν είχαν προσφύγει εναντίον των αρχικών αποφάσεων μείωσης των συντάξεών τους, δυνατόν να επωφεληθούν και να αντλήσουν αυτοδικαίως και δίχως άλλη ενέργεια της διοίκησης δικαιώματα από το δεδικασμένο της Κουτσελίνη-Ιωαννίδου. Αυτό που επισημάνθηκε και στη Λύρας, με αναφορές σε σχετική βιβλιογραφία και αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας, είναι πως η σύγχρονη θεωρία και νομολογία του διοικητικού δικαίου αποδέχεται την υποχρέωση της διοίκησης, στα πλαίσια του κράτους δικαίου, της χρηστής διοίκησης και της ισότητας, να προβαίνει σε επανεξέταση ομοίων πράξεων προς ακυρωθείσα σε περίπτωση που η νομοθετική διάταξη βάσει της οποίας αυτές εκδόθηκαν κρίθηκε αντισυνταγματική.
Για το λόγο αυτό και υιοθετώντας την επί του θέματος λεπτομερή ανάλυση στη Λύρας, είναι και η δική μου κατάληξη πως εν προκειμένω το αίτημα του αιτητή αντιμετωπίστηκε μόνο σε σχέση με το δεδικασμένο και την υποχρέωση συμμόρφωσης με την Κουτσελίνη-Ιωαννίδου, με τους καθ’ων η αίτηση να έχουν πλανηθεί ως προς τις αρμοδιότητές τους, θεωρώντας «[…] πεπλανημένα ότι η μη επέκταση του δεδικασμένου στους αιτητές, δεν άφηνε καμία ευχέρεια στην διοίκηση να ανακαλέσει τις αποφάσεις της, είτε άμεσα με την έκδοση ανακλητικής απόφασης, είτε εμμέσως με την αποκατάσταση της ζημιάς που είχε προκληθεί στους αιτητές από την αναστολή των συντάξεών τους. Η διοίκηση απέρριψε το αίτημα λόγω μη υποχρέωσης επιστροφής των παρακρατηθέντων συντάξεων, ενώ όφειλε να επανεξετάσει το θέμα της ανάκλησης των διοικητικών πράξεων υπό το φως των επιχειρημάτων των αιτητών ότι επρόκειτο για όμοιες πράξεις ως οι ακυρωθείσες και εξέταση της ουσίας των αιτημάτων.».
Η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας εφεσιβάλλει την πρωτόδικη απόφαση ως εσφαλμένη για τρεις λόγους:
(α) η Προσφυγή ήταν εκπρόθεσμη, διότι ο Εφεσίβλητος κατ’ ακρίβειαν έβαλλε κατά αυτής καθ’ αυτής της (προ της 7.10.2014) αναστολής της μηνιαίας σύνταξής του κατ’ εφαρμογή του Άρθρου 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011 (πρώτος λόγος έφεσης)·
(β) η προσβαλλόμενη πράξη είναι βεβαιωτική, διότι η βλάβη δεν επήλθε στον Εφεσίβλητο με την επιστολή ημερ. 29.1.2016 αλλά με την (μέχρι την 7.10.2016) αναστολή της καταβολής της μηνιαίας σύνταξης του κατ’ εφαρμογή του άνωθεν Άρθρου 3(β) (δεύτερος λόγος έφεσης)·
(γ) λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το αίτημα του Εφεσίβλητου αντιμετωπίστηκε μόνο σε σχέση με το δεδικασμένο και ότι η Διοίκηση όφειλε να επανεξετάσει το θέμα της ανάκλησης των διοικητικών πράξεων υπό το φως της θέσης του Εφεσίβλητου ότι οι διοικητικές πράξεις διά των οποίων αναστελλόταν η καταβολή της μηνιαίας σύνταξής του συνιστούσαν όμοιες πράξεις με τις ακυρωθείσες στο πλαίσιο της Κουτσελίνη-Ιωαννίδου ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω) (τρίτος λόγος έφεσης).
Κρίνουμε ότι ο πρώτος λόγος έφεσης είναι βάσιμος, για τους εξής λόγους:
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε τις πρωτόδικες ενστάσεις της Εφεσείουσας και αποδέχτηκε την Προσφυγή επί της ουσίας της υιοθετώντας το σκεπτικό άλλης απόφασης του Διοικητικού Δικαστηρίου, ήτοι την απόφαση ημερ. 28.6.2019 στις συνεκδικασθείσες Προσφυγές Αρ. 99/2015 Λύρας κ.ά. ν. Δημοκρατίας.
Τα επίδικα γεγονότα της Λύρας κ.ά. ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω) αντιστοιχούν στα ενώπιόν μας επίδικα, υπό την έννοια ότι και εκεί οι προσφεύγοντες, μετά την έκδοση της Κουτσελίνη-Ιωαννίδου ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω) κατά την 7.10.2014, ζήτησαν από το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας να τους καταβάλει αναδρομικά τις μηνιαίες συντάξεις τις οποίες αποστερήθηκαν πριν την ημερομηνία αυτή κατ’ εφαρμογή του Άρθρου 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011. Και στην Λύρας κ.ά. ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω), οι αντίστοιχες πρωτόδικες ενστάσεις της Εφεσείουσας απορρίφθηκαν και οι Προσφυγές πέτυχαν.
Εντούτοις, η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου επί της Λύρας κ.ά. ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω) παραμερίστηκε με απόφαση ημερ. 8.10.2025 του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου στις συνεκδικασθείσες Εφέσεις κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 143/2019, 23/2020 και 166/2020 Δημοκρατία ν. Λύρας κ.ά..
Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι εκεί οι Προσφυγές ήταν εκπρόθεσμες, διότι οι προσφεύγοντες ενομιμοποιούντο να προσβάλουν προηγουμένως την αναστολή της μηνιαίας τους σύνταξης κατ’ εφαρμογή του Άρθρου 3(β) του Νόμου 88(Ι) του 2011 προβάλλοντας την αντισυνταγματικότητα του εν λόγω Άρθρου, πλην όμως δεν το έπραξαν. Οπότε, αυτοί οι προσφεύγοντες δεν ενομιμοποιούντο να προσβάλουν την άρνηση του Γενικού Λογιστηρίου της Δημοκρατίας να τους καταβάλει αναδρομικά τις συντάξεις τις οποίες δεν τους είχε καταβάλει πριν την 7.10.2024 κατ’ εφαρμογή του εν λόγω Άρθρου.
Η άνωθεν κρίση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου είναι δεσμευτική για το Διοικητικό Εφετείο (Αίτηση Αρ. 9/2024 της Εφεσίβλητης αναφορικά με την απόφαση του Εφετείου ημερ. 29.3.2024 στην Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 175/2019 μεταξύ Δημοκρατίας και FIVE OCEANS FOOD LTD, απόφαση Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου ημερ. 23.5.2024).
Βάσει τούτου καθώς και της αντιστοιχίας των ενώπιόν μας γεγονότων με τα επίδικα ενώπιον του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, κρίνουμε την εφεσιβαλλόμενη απόφαση εσφαλμένη διότι το πρωτόδικο Δικαστήριο θα έπρεπε να κρίνει την Προσφυγή Αρ. 451/2016 ως δικονομικά απαράδεκτη και να την απορρίψει άνευ ετέρου. Η εξέταση των λοιπών λόγων έφεσης παρέλκει.
Καταληκτική κρίση του Δικαστηρίου:
Η έφεση επιτυγχάνει και παραμερίζεται η εφεσιβαλλόμενη απόφαση ημερ. 31.1.2022 (περιλαμβανομένης της διαταγής για έξοδα) επί της Προσφυγής Αρ. 451/2016. Επικυρώνεται η νομιμότητα της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης.
Επιδικάζεται το ποσό των 4500 ευρώ, ως πρωτόδικα και κατ’ έφεση έξοδα, υπέρ της Εφεσείουσας και κατά του Εφεσίβλητου.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Π.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο