ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 143/2020)
29 Απριλίου 2025
[Δ. ΚΙΤΣΙΟΣ, Μ. ΑΜΠΙΖΑΣ, Μ. ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ/στες]
1. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΙΤΙΟΥ ΚΑΙ ΕΞΑΡΧΟΣ ΠΑΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΩΝ Γ.Ο.Χ. (ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΩΝ) ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ, ΚΑΤΑ ΚΟΣΜΟ PETRU COMANESCU
2. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ, ΔΙΑ ΤΗΣ ΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΥΤΗΣ, ΒΕΡΟΝΙΚΗΣ ΜΟΝΑΧΗΣ
3. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΕΙΣΟΔΕΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΑΥΤΗΣ, ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΙΕΡΕΜΙΑ ΑΝΔΡΕΟΥ‑ΜΕΛΕΤΙΟΥ
4. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΟΣΙΑΣ ΞΕΝΗΣ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, ΙΕΡΕΩΣ ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΟΥ
5. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, ΙΕΡΕΩΣ ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΟΥ
6. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΡΝΑΒΑ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, ΙΕΡΕΩΣ ΠΑΤΗΡ ΑΓΑΘΟΚΛΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
7. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, ΜΑΜΑ ΧΑΤΖΙΑΝΤΩΝΗ
8. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, ΣΑΒΒΑ Π. ΣΑΒΒΑ
9. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, ΙΕΡΕΩΣ ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΟΥ,
Εφεσείοντες
v.
1. ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, ΚΑΤΑ ΚΟΣΜΟ ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΣΤΑΥΡΟΥ
2. ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
3. ΑΝΔΡΕΑ Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ
4. ΧΡΗΣΤΟΥ Γ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ
5. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Χ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ
6. ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
7. ΛΟΥΚΑ ΛΟΙΖΟΥ
8. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΚΑΝΕΛΛΙΔΗ
9. ΠΡΩΘΙΕΡΕΩΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΑΚΗ
10. ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
11. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ
12. ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΠΑΤΡΟΣ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΣΙΗΚΗ
13. ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΤΑΥΡΟΥ
14. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΟΝΗΣΙΦΟΡΟΥ
15. ΜΙΧΑΛΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
16. ΣΤΕΛΙΟΥ ΣΤΑΥΡΙΔΗ,
Εφεσιβλήτων
Αίτηση ημερομηνίας 07.02.2025 για Αναθεώρηση Καταλόγου Εξόδων ημερομηνίας 31.01.2025
Κ. Καλυφόμματος για Αιτητή
Μ. Ζακχαίος για Πατρίκιος Παύλου & Συνεργάτες ΔΕΠΕ για Καθ’ ων η αίτηση/Εφεσείοντες
------------------------
ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Αμπίζα, Δ.
----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΑΜΠΙΖΑΣ, Δ: Ο αιτητής – συνήγορος, μέσω Καταλόγου Εξόδων, ημερομηνίας 5.4.2024, αναζήτησε την ψήφιση, από τον Πρωτοκολλητή, των εξόδων του εναντίον των πελατών του στο πλαίσιο της με τον πιο πάνω τίτλο και αριθμό έφεσης. Η διαδικασία ψήφισης του εν λόγω καταλόγου εξόδων διεξήχθη, στην παρουσία του αιτητή και του συνηγόρου των καθ’ ων η αίτηση, στις 31.1.2025, ενώ το σχετικό πιστοποιητικό εκδόθηκε στις 3.2.2025.
Με την παρούσα αίτηση του, ο αιτητής ζητά την αναθεώρηση του πιστοποιητικού καταλόγου εξόδων (review of the taxation) που ψηφίστηκε στις 31.1.2025 και εκδόθηκε στις 3.2.2025 από την Πρωτοκολλητή του Εφετείου, σε σχέση με δύο σημεία, ήτοι (i) αναφορικά με το κονδύλι αρ. 7 που καθορίστηκε στο ποσό των €628.- ενώ θα έπρεπε να είχε καθοριστεί σε €1.664.-, και (ii) αναφορικά με τον νόμιμο τόκο, ο οποίος δεν αναφέρεται επί του πιστοποιητικού.
Η αίτηση βασίζεται στο Μέρος 39.14(1) και (2) των περί Πολιτική Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2023, στη νομολογία και στη διακριτική ευχέρεια και πρακτική του Δικαστηρίου. Ως πραγματικό υπόβαθρο για την αίτηση, τίθεται ότι για το κονδύλι αρ. 7, καθορίστηκε ποσό εμφάνισης για οδηγίες (€628.-) για τις 18.12.2020, ενώ, ως προκύπτει από τον φάκελο της υπόθεσης, κατά την εν λόγω ημερομηνία διεξήχθη η ακρόαση αίτησης για ασφάλεια εξόδων και, συνεπώς, θα έπρεπε να αποδοθούν έξοδα ακρόασης. Υπεβλήθη ένσταση, αλλά απερρίφθη με το αιτιολογικό ότι ο αιτητής επέλεξε να ζητήσει εμφάνιση για ενδιάμεση αίτηση και όχι για ακρόαση, παρότι από τον υποβληθέντα κατάλογο δεν προέκυπτε κάτι τέτοιο. Αναφορικά με τον τόκο, δεν αναφέρεται επί του πιστοποιητικού οτιδήποτε, ούτε η Πρωτοκολλητής έθεσε τέτοιο θέμα κατά τη διάρκεια της ψήφισης, ώστε να εδύνατο να υποβληθεί ένσταση.
Από την πλευρά τους, οι Καθ’ ων η αίτηση φέρουν ένσταση στην υπό κρίση αίτηση στη βάση των ακόλουθων λόγων ένστασης:
«1. Δεν πληρούνται και/ή δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που απαιτούνται από τους Κανονισμούς Πολιτικής Δικονομίας 2023, συγκεκριμένα το Μέρος 39.14 και/ή την Νομολογία για την έκδοση των αιτούμενων διαταγμάτων.
2. Ο Αιτητής δεν έχει καταδείξει με την Αίτηση του οποιουσδήποτε και/ή επαρκείς λόγους και/ή δεν προβάλλει οποιουσδήποτε και/ή επαρκείς λόγους και/ή δεν προκύπτουν από τον φάκελο του Δικαστηρίου οποιοιδήποτε και/ή επαρκείς λόγοι που να δικαιολογούν και/ή επιτρέπουν την επέμβαση του Δικαστηρίου στο ποσό των εξόδων που έχει καθοριστεί από τον Πρωτοκολλητή και/ή στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας και/ή στην Απόφαση του Πρωτοκολλητή.
3. Η απόφαση του Πρωτοκολλητή στον καθορισμό του κονδυλίου αρ. 7 βρισκόταν εντός της διακριτικής του ευχέρειας και/ή η εν λόγω απόφαση λήφθηκε από τον Πρωτοκολλητή αφού αξιολόγησε όλα τα ζητήματα που του τέθηκαν και/ή βρίσκονταν ενώπιον του.
4. Η εμφάνιση σε αίτηση για ασφάλεια εξόδων ημερ. 18/12/2020 του κονδυλίου αρ. 7 καθορίστηκε από τον Πρωτοκολλητή σε ποσό εμφάνισης σε αίτηση δια κλήσεως και όχι ως ποσό εμφάνισης για Οδηγίες ως αναφέρει ο Αιτητής εις την Αίτηση του ημερ. 07/02/2025. Ο Πρωτοκολλητής ασκώντας τη διακριτική του ευχέρεια και λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του ενώπιον του φακέλου και όλα τα ζητήματα που του τέθηκαν από τις δύο πλευρές, για τους λόγους που εξήγησε, καθόρισε το ύψος του ποσού στο ποσό των €628:- ως ικανοποιητικό για την εν λόγω εμφάνιση σε ενδιάμεση Αίτηση/ Αίτηση δια κλήσεως.
5. Η αξίωση από τον Αιτητή αναφορικά με τον νόμιμο τόκο που δεν αναφέρεται επί του πιστοποιητικού στερείται νομικού ερείσματος αφού δεν εγέρθηκε οποιαδήποτε συγκεκριμένη ένσταση εκ μέρους του Αιτητή σε σχέση με την μη απόδοση νόμιμου τόκου κατά το στάδιο της διαδικασίας ψήφισης των εξόδων. Ο Αιτητής ήταν σε θέση να θέσει το ζήτημα του τόκου και δεν το έπραξε. Κατά την ψήφιση ο Πρωτοκολλητής αναφερόμενος ειδικά και συγκεκριμένα στα ποσά που ενέκρινε δεν ανέφερε ότι εγκρίνει οποιοδήποτε τόκο και ο Αιτητής δεν προέβη σε οποιαδήποτε παράσταση και/ή ένσταση για τη παράλειψη του Πρωτοκολλητή, για την οποία τώρα διαμαρτύρεται.
6. Η αξίωση από τον Αιτητή αναφορικά με τον νόμιμο τόκο που δεν αναφέρεται επί του πιστοποιητικού εκφεύγει των δικαιοδοτικών ορίων αναθεώρησης του πιστοποιητικού εξόδων του Πρωτοκολλητή εφόσον δεν σκοπεί στην αναθεώρηση ενός ή περισσοτέρων των κονδυλίων του καταλόγου που εγκρίθηκε.»
Σύμφωνα με το Μέρος 39.14 των περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2023:
«(1) Διάδικος ο οποίος δεν είναι ικανοποιημένος με το πιστοποιητικό του Πρωτοκολλητή σε σχέση με οποιοδήποτε αξιούμενο ποσόν για το οποίο έχει εγείρει ένσταση, δύναται, εντός επτά ημερών από την ημερομηνία του πιστοποιητικού, να αιτηθεί αναθεώρηση του υπολογισμού ως προς τέτοιο αξιούμενο ποσόν ή μέρος του αξιούμενου ποσού, και
(2) το δικαστήριο, κατόπιν τούτου, δύναται να εκδώσει τέτοιο διάταγμα ως ήθελε κρίνει δίκαιο· αλλά το πιστοποιητικό του Πρωτοκολλητή είναι οριστικό και τελεσίδικο ως προς όλα τα θέματα για τα οποία δεν ηγέρθηκε ένσταση.»
Πανομοιότυπη πρόνοια ίσχυε και πριν την εφαρμογή των νυν ισχυόντων διαδικαστικών κανονισμών, δυνάμει των παλαιών Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας και συγκεκριμένα της Δ.59 Θ.17.
Χρήσιμη είναι μία σκιαγράφηση της νομολογίας επί του θέματος, στην οποία, άλλωστε, μας παρέπεμψαν και οι συνήγοροι. Ως είναι καλώς νομολογημένο, η ψήφιση των εξόδων εμπίπτει στη διακριτική ευχέρεια του Πρωτοκολλητή, η δε διαδικασία ψήφισης τους είναι διαδικασία δικαστικής φυσιογνωμίας (Λ. ΠΑΠΑΦΙΛΙΠΠΟΥ & ΣΙΑ ν. LIBERTY LIFE INSURANCE PUBLIC COMPANY LTD, (2013) 1 ΑΑΔ 1917, ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ν. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, (1999) 3 ΑΑΔ 35).
Ως εξηγήθηκε στην ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ν. ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ, (2008) 3 ΑΑΔ 315:
«Στην υπόθεση Γεωργιάδης v. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 35, η Ολομέλεια, αφού αναφέρθηκε στη Δ.59, θ.17, ανωτέρω, κατέληξε ότι προϋπόθεση για την αίτηση αναθεώρησης αποτελεί η προβολή συγκεκριμένων ενστάσεων κατά της ψήφισης των εξόδων. Διαφορετικά το πιστοποιητικό του πρωτοκολλητή είναι τελικό και δεν υπόκειται σε αμφισβήτηση, ενώ η υπό εξέταση αίτηση για αναθεώρηση δεν ευσταθεί ως στερούμενη νομικού ερείσματος (βλέπε επίσης Παπακόκκινου κ.ά. v. Δήμου Πάφου (1998) 1 Α.Α.Δ. 2255). Στην ίδια υπόθεση σημειώνεται ακόμα ότι το πιστοποιητικό του πρωτοκολλητή δεν είναι αναθεωρήσιμο αναφορικά με το ύψος των κονδυλιών που εγκρίνονται, εκτός σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα, για υπέρμετρη χρέωση.
Για να επέμβει το δικαστήριο θα πρέπει να πειστεί ότι ο λειτουργός που προέβη στη ψήφιση εξόδων έσφαλε. Δεν είναι αρκετό το ότι το δικαστήριο δεν θα αποφάσιζε με τον ίδιο τρόπο (Mercedes-Daimler, etc v. F.I.A.T. etc [1913] 31 R.P.C. 8. Βλέπε ακόμα Brown v. Sewell [1880-81] 16 Ch. D. 517 και Pavlos Varellas Trading Co Ltd κ.ά. v. Δημοκρατίας [2003] 3 Α.Α.Δ. 398).»
Εις δε τη ΒΟΥΡΟΥ κ.α. ν. ΤΕΓΓΕΡΑΚΗ, (2005) 1 ΑΑΔ 778, αναφέρθηκε ότι:
«Τα κριτήρια τα οποία επιτρέπουν την επέμβαση του Δικαστηρίου στο ποσό των εξόδων που έχει καθοριστεί από το Πρωτοκολλητείο καθορίστηκαν στην υπόθεση Brown v. Sewell [1880-1881] 16 Ch. D, 517, ως ακολούθως:
".. the rule is a most valuable one, that the Court will not interfere with the decision of the taxing master in a question of amount, unless a gross mistake has been made. If that were not so, a large part of the time of the High Court and of the Court of Appeal would be occupied with questions of taxation."
Σε ελεύθερη μετάφραση:
".... ο κανόνας είναι άκρως πολύτιμος και το Δικαστήριο δεν θα επέμβει στην απόφαση του Πρωτοκολλητού αναφορικά με το ύψος των εξόδων, εκτός αν έχει διαπραχθεί κατάφωρο σφάλμα. Αν αυτό δεν ήταν έτσι ένα μεγάλο μέρος του χρόνου του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Εφετείου θα καταλαμβανόταν με ερωτήματα ψήφισης εξόδων."»
Εφαρμόζοντας τις ως άνω νομολογιακές αρχές στην παρούσα περίπτωση, έχουμε ανατρέξει στον υποβληθέντα κατάλογο εξόδων και το πρακτικό της 31.1.2025. Ως προκύπτει, αναφορικά με το πρώτο επίδικο σημείο, το κονδύλι αρ. 7 αναφέρεται σε εμφάνιση στο Δικαστήριο για την αίτηση ασφάλειας εξόδων, στις 30.9.2020, με αιτούμενο ποσό €628.-, στις 17.11.2020, με αιτούμενο ποσό €628.- και στις 18.12.2020, με αιτούμενο ποσό €1.664.-. Ο συνήγορος – αιτητής μας παρέπεμψε σε πρακτική κατά την οποία για εμφάνιση σε ενδιάμεση αίτηση για οδηγίες, αποδιδόταν το ελάχιστο προβλεπόμενο ποσό για εμφάνιση σε ενδιάμεση αίτηση, ενώ για ακρόαση σε ενδιάμεση αίτηση, το μέγιστο. Στην περίπτωση μας, €628.- και €1664.- αντιστοίχως.
Το τι το πρακτικό της διαδικασίας ψήφισης, ημερομηνίας 31.1.2025, επιμαρτυρεί είναι η Πρωτοκολλητής να εγκρίνει και αποδίδει ποσό €628.- για τις εμφανίσεις 17.11.2020 και 18.12.2020 και καθόλου ποσό για τις 30.9.2020, ελλείψει πρακτικού στον φάκελο. Η ένσταση του αιτητή, καθ’ όσον αφορά την εμφάνιση 18.12.2020 περιορίστηκε στο ότι «από το φάκελο προκύπτει ότι η ημερομηνία εκείνη ήταν για ακρόαση». Ένσταση η οποία απορρίφθηκε από την Πρωτοκολλητή ενόψει του ότι το εγκριθέν ποσό κρίθηκε στη βάση της επιλογής του αιτητή να θέσει εμφάνιση για ενδιάμεση αίτηση και όχι για ακρόαση.
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι το εγκριθέν ποσό των €628.- εμπίπτει στα προβλεπόμενα από τους, σε ισχύ τότε, Κανονισμούς ποσά.
Έχουμε την άποψη ότι η κρίση της Πρωτοκολλητού να βασιστεί στο τι ο αιτητής αναζήτησε ως εμφάνιση (εμφάνιση σε ενδιάμεση αίτηση) και να αποδώσει για αυτή την εμφάνιση ποσό που ενέπιπτε στα προβλεπόμενα από τους Κανονισμούς ποσά, ακόμη και να μπορούσε υποκειμενικά να αποφασίζετο διαφορετικά, δεν αποκαλύπτει σφάλμα αρχής τέτοιο που να μας επιτρέπει να επέμβουμε στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας της αναφορικά με το ύψος του συγκεκριμένου ποσού. Δεν προβάλλει εξαιρετική περίπτωση τέτοια που να δικαιολογεί επέμβαση μας. Επί του σημείου αυτού, η αίτηση στερείται ερείσματος.
Επί του έτερου σημείου ζητούμενης αναθεώρησης, αυτού της μη απόδοσης τόκου επί των εξόδων, το όλο ζήτημα εξαντλείται από τη μη προβολή οποιασδήποτε ένστασης κατά τη διαδικασία ψήφισης. Είναι σαφές, στα πρακτικά της διαδικασίας, ότι η Πρωτοκολλητής κατέληξε και κατέγραψε, ως κατέγραφε κάθε άλλη κρίση της, την έκδοση πιστοποιητικού για το ποσό των €14.669.- πλέον Φ.Π.Α., εάν υπάρχει, πλέον €1.517.- πραγματικά έξοδα. Αποκαλυπτόταν, συναφώς, ότι η Πρωτοκολλητής αποφάσισε τη μη απόδοση τόκου. Επί τούτου, ούτε ηγέρθη ένσταση αναφορικά με την μη απόδοση τέτοιου τόκου, ούτε τέθηκε από τον αιτητή θέμα παράλειψης απόδοσης τόκου. Η κρίση της Πρωτοκολλητού παρέμεινε χωρίς ένσταση. Η όποια θεώρηση του συνηγόρου κατά τον χρόνο της διαδικασίας, ως τίθεται στην αγόρευση του, δεν διαφοροποιεί το γεγονός αυτό.
Επομένως, με βάση το γράμμα του διαδικαστικού Κανονισμού αλλά και τη νομολογία, το πιστοποιητικό της Πρωτοκολλητού κατέστη οριστικό και τελεσίδικο χωρίς να είναι εφικτή αναθεώρηση του επί του σημείου.
Συνακόλουθα των ως άνω, η παρούσα αίτηση κρίνεται αβάσιμη στο σύνολο της και απορρίπτεται.
Επιδικάζονται υπέρ των καθ’ ων η αίτηση και εναντίον του αιτητή €500.-, πλέον Φ.Π.Α., αν υπάρχει, ως έξοδα.
Δ. ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ. Μ. ΑΜΠΙΖΑΣ, Δ. Μ. ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο