ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση Αρ. 455/2019
8 Ιανουαρίου, 2025
[Φ. ΚΑΜΕΝΟΣ, ΔΔΔ.]
Επί τοις αφορώσι το/τα Άρθρον/Άρθρα (α) 28, 29 και 146 του Συντάγματος
M.E.R.T.
Αιτήτριας
Και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω του Υπουργείου Εσωτερικών και/ή του Αν. Διευθυντή Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μεταναστεύσεως
Καθ' ων η Αίτηση
.........
Άντρεα Ρούσου για Κώστας Λοΐζου & Σία Δ.Ε.Π.Ε Δικηγόρος για Αιτήτρια
Σίλια Χαραλάμπους, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Φ. Καμένος, ΔΔΔ.: Η Αιτήτρια είναι από τις Φιλιππίνες και στις 09.12.1997 αφίχθη στη Δημοκρατία με άδεια εισόδου για να εργαστεί ως οικιακή βοηθός. Στις 16.02.1998 η εργοδότρια της με επιστολή της προς την Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης ενημέρωσε ότι η Αιτήτρια εγκατέλειψε το χώρο διαμονής και εργασίας της και τα στοιχεία της καταχωρήθηκαν στον κατάλογο αναζητούμενων προσώπων.
Στις 28.03.1998 η Αιτήτρια παρουσιάστηκε στο Κλιμάκιο Αλλοδαπών Λευκωσίας με νέο εργοδότη για να διευθετήσει την παραμονή της στην Δημοκρατία και της δόθηκε άδεια μέχρι τις 27.09.1998 αφού αφαιρέθηκαν τα στοιχεία της από τον κατάλογο Αναζητούμενων Προσώπων. Στις 07.10.1998 ο νέος εργοδότης με επιστολή του ενημέρωνε την Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης ότι αντιμετώπιζε προβλήματα με την πιο πάνω και αυτή έφυγε από το σπίτι του στις 04.10.1998.
Από επιστολή του Κλιμακίου Αλλοδαπών και Μετανάστευσης ημερομηνίας 18.11.1998 φαίνεται ότι έγιναν προσπάθειες εντοπισμού της Αιτήτριας χωρίς θετικό αποτέλεσμα και τα στοιχεία της καταχωρήθηκαν εκ νέου στον κατάλογο Αναζητούμενων Προσώπων.
Στις 10.09.2006 στάληκε επιστολή στο Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης με την οποία ο αποστολέας της Κύπριος πολίτης (εφεξής ΚΠ) ενημέρωνε ότι πρόθεση του ήταν να παντρευτεί με την Αιτήτρια και το Τμήμα απάντησε με επιστολή του ημερομηνίας 21.08.2007 ότι θα έπρεπε να παρουσιάζονταν και οι δύο μαζί για συνέντευξη.
Στις 14.04.2009 υπέβαλε αίτηση για άδεια προσωρινής παραμονής με σκοπό τον γάμο με τον ΚΠ και της δόθηκε άδεια μέχρι τις 14.07.2009.
Στις 05.06.2009 η Αιτήτρια τέλεσε γάμο με τον ΚΠ και στις 23.06.2009 υπέβαλε αίτηση για διευθέτηση της παραμονής της ως σύζυγος Κύπριου Πολίτη όπου της δόθηκε άδεια μέχρι τις 31.12.2010.
Στη συνέχεια η Αιτήτρια ανανέωνε διαδοχικά την άδεια παραμονής της ως σύζυγος Κύπριου Πολίτη εκτός από την περίοδο 23.09.2016- 29.09.2016. Στις 24.01.2013 τα στοιχεία της αφαιρέθηκαν από τον κατάλογο Αναζητούμενων Προσώπων.
Στις 11.04.2017 η αιτήτρια υπέβαλε αίτηση Μ125 για απόκτηση της Κυπριακής Υπηκοότητας με εγγραφή.
Η αίτηση εξετάστηκε και απορρίφθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών δυνάμει της 2ης επιφύλαξης του Άρθρου 110(2) του Νόμου 141(Ι)/2002, λόγω παράνομης παραμονής μεγάλης διάρκειας στην Δημοκρατία. Η αιτήτρια ενημερώθηκε με επιστολή ημερομηνίας 25.02.2019, πράξη η οποία προσβάλλεται με την παρούσα.
Η ευπαίδευτη συνήγορος για την Αιτήτρια εγείρει και αναπτύσσει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι προϊόν νομικής και πραγματικής πλάνης (πρώτος λόγος ακύρωσης), ελλιπούς έρευνας (δεύτερος λόγος ακύρωσης) και αιτιολογίας (τέταρτος λόγος ακύρωσης) και κατά παράβαση των παραδεδεγμένων αρχών του διοικητικού δικαίου λόγω κακόπιστης άσκησης διακριτικής ευχέρειας (τρίτος λόγος ακύρωσης), ισχυρισμούς τους οποίους η ευπαίδευτη συνήγορος των Καθ’ ων η αίτηση απορρίπτει, υπεραμυνόμενη της νομιμότητας της προσβαλλόμενης.
Μελέτησα τους εκατέρωθεν ισχυρισμούς και καταλήγω στα ακόλουθα:
Με τον πρώτο λόγο ακύρωσης η Αιτήτρια εγείρει λόγο ακύρωσης περί πλάνης αναφορικά με τις πρόνοιες του άρθρου 110(2) του περί Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης Νόμου [Ν. 141(Ι)/2002- εφεξής ο Νόμος] και δη τη δεύτερη και τρίτη επιφύλαξη του. Το εν λόγω εδάφιο (2) του άρθρου 110, αναφέρει (η δεύτερη και τρίτη επιφύλαξη του εν λόγω εδαφίου υπογραμμίζονται):
(2) Τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (4), ο Υπουργός μπορεί, όταν υποβληθεί αίτηση κατά τον καθορισμένο τρόπο και δοθεί διαβεβαίωση πίστεως στη Δημοκρατία στον τύπο ο οποίος καθορίζεται στο Δεύτερο Πίνακα, να μεριμνήσει για την εγγραφή ως πολίτη της Δημοκρατίας, οιουδήποτε προσώπου, που είναι ενήλικο και πλήρους ικανότητας πρόσωπο και που ικανοποιεί τον Υπουργό ότι-
(α) Είναι ο/η σύζυγος ή ο χήρος ή η χήρα πολίτη της Δημοκρατίας ή, ήταν ο/η σύζυγος προσώπου το οποίο, αν δεν είχε αποβιώσει, θα είχε καταστεί ή θα είχε δικαίωμα να καταστεί πολίτης της Δημοκρατίας·
(β) διαμένει με το/τη σύζυγο του στην Κύπρο για χρονικό διάστημα όχι μικρότερο των τριών χρόνων
(γ) είναι καλού χαρακτήρα· και
(δ) προτίθεται να εξακολουθήσει να διαμένει στη Δημοκρατία ή, ανάλογα με την περίπτωση, να διατελεί στη δημόσια υπηρεσία της Δημοκρατίας ή στην εκπαιδευτική υπηρεσία της Δημοκρατίας ή στην Αστυνομική Δύναμη της Δημοκρατίας και μετά την εγγραφή του ως πολίτη της Δημοκρατίας:
Νοείται ότι ο Υπουργός μπορεί, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές συνθήκες οποιασδήποτε συγκεκριμένης περίπτωσης, να μεριμνήσει για τη συντέλεση της εγγραφής δυνάμει του παρόντος εδαφίου, έστω και αν ο/η σύζυγος είχε διαμείνει με τη/το σύζυγο του/της στην Κύπρο για χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών χρόνων, αλλά όχι μικρότερο των δύο χρόνων. Στις περιπτώσεις προσώπων που μένουν μόνιμα ή προσωρινά στο εξωτερικό, η διαμονή με το/ τη σύζυγο σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να είναι λιγότερη από τρία χρόνια:
Νοείται περαιτέρω ότι οι διατάξεις του παρόντος εδαφίου δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις που ο αλλοδαπός εισέρχεται ή παραμένει παράνομα στη Δημοκρατία:
Νοείται έτι έτι περαιτέρω ότι, πρόσωπο που απέκτησε την κυπριακή υπηκοότητα σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν δύναται να μεταφέρει το δικαίωμα εγγραφής ως Κυπρίου πολίτη σε τέκνο του που δεν είναι τέκνο του/της συζύγου ή σε επόμενο αλλοδαπό ή αλλοδαπή σύζυγο, ανάλογα με την περίπτωση.
Για τους σκοπούς του παρόντος εδαφίου «διαμένει με το/τη σύζυγο της/ του στην Κύπρο» σημαίνει διαμονή του ζεύγους στην Κύπρο τουλάχιστο για έξι μήνες κάθε χρόνο και, εν πάση περιπτώσει, η συνολική διαμονή του ζεύγους στην Κύπρο κατά την περίοδο των τελευταίων τριών χρόνων, αμέσως πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, να μην είναι λιγότερη από δύο χρόνια».
Κατ’ επίκληση της πιο πάνω δεύτερης επιφύλαξης («Νοείται περαιτέρω ότι …»), η Αιτήτρια εγείρει ότι οι Καθ΄ ων η αίτηση έλαβαν την προσβαλλόμενη απόφασή τους στηριζόμενοι στην παράνομη παραμονή της για μεγάλη διάρκεια από 28.09.1998 έως 14.04.2009 χωρίς να λάβουν υπόψη ότι η Αιτήτρια εισήλθε νόμιμα στη Δημοκρατία αλλά και ότι από τις 10.09.2006, ο ΚΠ τους είχε ενημερώσει ότι η Αιτήτρια διέμενε μαζί του από το έτος 1999.
Συναφώς θέτει, ότι σε κάθε περίπτωση η παράνομη παραμονή αναγόταν σε χρόνους πολύ πριν η Αιτήτρια υποβάλει την αίτησή της για απόκτηση κυπριακής υπηκοότητας η οποία πληρούσε όλα τα προσόντα για απόκτησή της και δεν έπρεπε να ληφθεί υπόψη η εν λόγω (παράνομη) παραμονή.
Επιπροσθέτως, η Αιτήτρια εγείρει ότι η πιο πάνω τρίτη επιφύλαξη προβλέπει ότι «Νοείται έτι περαιτέρω ότι, ο Υπουργός δύναται να εξαιρέσει από την εφαρμογή των διατάξεων της πιο πάνω επιφύλαξης αλλοδαπό/ή σύζυγο Κύπριου πολίτη που παρέμενε παράνομα στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές:» και είναι φανερό ότι η Αιτήτρια πληρούσε όλα τα προσόντα για να αιτηθεί για να αποκτήσει την κυπριακή υπηκοότητα.
Δε θα συμφωνήσω με τους ως άνω ισχυρισμούς της Αιτήτριας περί νομικής/πραγματικής πλάνης εκ μέρους των Καθ’ ων η αίτηση.
Καταρχάς σημειώνω ότι από τα ενώπιόν μου έγγραφα και δη από την επιστολή ημερομηνίας 10.09.2006 (μέρος του Τεκμηρίου 7 στην Ένσταση των Καθ’ ων η αίτηση), την οποία επικαλείται η Αιτήτρια, δε διαπιστώνω ο ΚΠ να είχε δηλώσει ότι η Αιτήτρια ζούσε μαζί του από το 1999, αλλά απλώς ότι προτίθεται να την παντρευτεί και ότι χρειάζεται αντίγραφο του διαβατηρίου της για την τέλεση του γάμου. Σε κάθε περίπτωση η ενημέρωση αυτή εκ μέρους του ΕΚ, δεν νομιμοποιεί την παραμονή της Αιτήτριας αλλά αυτό πράγματι προκύπτει να έγινε κατόπιν υποβολής της σχετικής αίτησης εκ μέρους της Αιτήτριας και έκδοσης άδειας προσωρινής παραμονής με σκοπό τον γάμο τον Απρίλη 2009. Συνεπώς οι Καθ’ ων η αίτηση ορθώς υπολόγισαν το χρονικό διάστημα της παράνομης παραμονής της Αιτήτριας, τοποθετώντας ως χρόνο λήξης της, την αίτηση/άδεια Απριλίου 2009.
Περαιτέρω, από το περιεχόμενο του ως άνω εδαφίου (2) του άρθρου 110 του Νόμου και ιδίως των εν λόγω επιφυλάξεων, προκύπτει ότι ο νομοθέτης, ως θέμα γενικής αρχής (δεύτερη επιφύλαξη), έθεσε την απαίτηση όπως το εκάστοτε πρόσωπο που αιτείται εγγραφής ως κύπριος/α λόγω γάμου με κύπρια/ο πολίτη/τιδα, μην έχει παραμείνει παράνομα στη Δημοκρατία. Το δε γεγονός ότι η Αιτήτρια είχε εισέλθει νόμιμα στη Δημοκρατία αλλά στη συνέχεια παρέμεινε παράνομα σε αυτήν, εντάσσει την περίπτωση (λόγω της χρήσης του διαζευκτικού «ή» στην πρόνοια «ο αλλοδαπός εισέρχεται ή παραμένει παράνομα») στην εν λόγω γενική πρόνοια της πιο πάνω δεύτερης επιφύλαξης. Αυτό άλλωστε έχει νομολογιακά ξεκαθαρίσει με την απόφαση Mohamad Yousife ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2010) 3 ΑΑΔ 18 όπου ακριβώς επίδικη ήταν η πρόνοια της ως άνω δεύτερης επιφύλαξης του άρθρου 110(2) του Νόμου και ο λόγος της ως προς το αποτιμήσιμο της παράνομης παραμονής, υιοθετήθηκε πρόσφατα και από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο στην Έφεση Δ.Δ Αρ. 18/2017, Varsik Mkrtchyan v. Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω Δ/τριας Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, ημερ. 27.09.2023.
Το δε γεγονός ότι παρήλθαν κάποια έτη από το χρονικό διάστημα της παράνομης παραμονής πριν την υποβολή της αίτησης της για εγγραφή ως Κυπρίας, δεν καθιστά τον χρόνο παράνομης παραμονής ως μη αποτιμήσιμο παράγοντα ούτε βέβαια τη δεύτερη επιφύλαξη ως «νεκρό γράμμα». Ενδεχόμενα η πάροδος πολλών χρόνων να λαμβάνεται υπόψη στα πλαίσια της εξουσίας που παρέχει η τρίτη επιφύλαξη του εν λόγω εδαφίου, όμως αυτό εμπίπτει καθαρά στην διακριτική ευχέρεια του Υπουργού, η οποία ως η νομολογία έχει σταθερά αναγνωρίσει σε περιπτώσεις ως η επίδικη, είναι ευρεία χωρίς η τρίτη επιφύλαξη ή άλλη πρόνοια του Νόμου να την περιορίζει με οποιανδήποτε νομοθετικά καθορισθείσα διατύπωση. Συνεχίζει λοιπόν το θέμα να διέπεται από την ευρεία διακριτική ευχέρεια της διοίκησης. Ως αναφέρθηκε πρόσφατα στην Έφ. Δ.Δ. Αρ. 141/2018 Inad M. Al. Hamdan v. Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Αν. Διευθυντή Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, ημερ. 06.03.2024 με αναφορά στη σχετική νομολογία:
«Η πολιτογράφηση είναι μια εξουσία η οποία ανάγεται στην κυρίαρχη φύση του Κράτους το οποίο και μπορεί να παραχωρήσει υπηκοότητα σε πρόσωπα που επιθυμεί, με μόνο περιορισμό την ανάγκη επίδειξης καλής πίστης (Mohamad ν. Δημοκρατίας (2010) 3 Α.Α.Δ. 18, 21).
Δεν αναγνωρίζεται απόλυτο δικαίωμα πολιτογράφησης στην Κυπριακή Δημοκρατία, παρά μονάχα προσδοκία πως, διά της δέουσας υποβολής αίτησης, το αίτημα θα αξιολογηθεί προσηκόντως και θα τύχει ανάλογης, καλόπιστης, και εξατομικευμένης κρίσης, κατ' ενάσκηση, πάντα, της παρεχόμενης προς τη Διοίκηση ευρείας διακριτικής ευχέρειας (Alyatim ν. Δημοκρατίας (2016) 3 Α.Α.Δ. 496, 500-501, Amer ν. Δημοκρατίας (2011) 3(Α) Α.Α.Δ. 66, 69, Ήρωα ν. Δημοκρατίας (2005) 3 Α.Α.Δ. 307, 315-316, Ananda Marga Ltd v. Republic (1985) 3(D) C.L.R. 2583, 2587).
Δεδομένων όσων λοιπόν ανέφερα πιο πάνω, ο πρώτος λόγος ακύρωσης απορρίπτεται.
Με τον δεύτερο έως τέταρτο λόγο ακύρωσης, η Αιτήτρια εγείρει αντίστοιχα ότι οι Καθ’ ων η αίτηση έλαβαν την προσβαλλόμενη απόφασή τους χωρίς τη δέουσα έρευνα ότι πληρούσε όλα τα προσόντα για απόκτηση της Κυπριακής υπηκοότητας, ότι δεν ενήργησαν καλόπιστα κατά την εξέταση της αίτησής της και ότι η αιτιολογία πάσχει επειδή στηρίχθηκε σε έναν μόνον λόγο απόρριψης της αίτησής της.
Επί των λόγων ακύρωσης αυτών σημειώνω:
Από την όλη διοικητική ενέργεια και δη από το Τεκμήριο 13 στην Ένσταση, δε διαπιστώνω ότι οι Καθ’ ων η αίτηση αμέλησαν να ερευνήσουν ή ερεύνησαν πλημμελώς οποιαδήποτε πτυχή της αίτησης της Αιτήτριας ούτε ότι η απόφασή τους ήταν πλημμελώς αιτιολογημένη ή προϊόν κακόπιστης άσκησης διακριτικής ευχέρειας.
Οι Καθ’ ων η αίτηση ανέφεραν ρητώς ότι η Αιτήτρια πληροί τα τυπικά προσόντα για εγγραφή αρά δεν μπορεί να γίνεται λόγος για πλημμέλεια έρευνας τους, όμως λόγω της μακράς, πέραν των δέκα ετών, παράνομης παραμονής της, η οποία καταγράφεται ρητώς ως άλλωστε καταγράφεται και η δυνατότητα άσκησης διακριτικής ευχέρειας για εξαίρεση της δυνάμει της τρίτης επιφύλαξης του άρθρου 110(2), αποφάσισαν να απορρίψουν την αίτησή της. Ουδέν περαιτέρω όφειλαν να διερευνήσουν ή αιτιολογήσουν προκειμένου η απόφασή τους να είναι νόμιμη, εφόσον ως ανέφερα πιο πάνω και έχει αναγνωρίσει η νομολογία, η παράνομη παραμονή πριν την υποβολή αίτησης, πόσο μάλλον η επί δεκαετία και πλέον τέτοια παραμονή, αποτελεί στοιχείο κρίσης για την απόρριψη αιτήσεων ως η υπό κρίση.
Σημειώνεται δε ειδικά ως προς το λόγο ακύρωσης περί κακόπιστης άσκησης της διακριτικής ευχέρειας ότι, ως αναγνωρίζει και η ευπαίδευτη συνήγορος της Αιτήτριας, πάγια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, επιβεβαιώνει ότι η πολιτογράφηση αλλοδαπών, ως απτόμενη της κυριαρχίας του κράτους, αποτελεί πεδίο ευρείας διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης να αποφασίσει κατά πόσο θα εγκρίνει την εκάστοτε αίτηση πολιτογράφησης ή όχι. Ο Νόμος θέτει τα ελάχιστα τυπικά προσόντα/κριτήρια που θα πρέπει να πληρούνται για να εξετάσει ο Υπουργός Εσωτερικών την αίτηση. Ακολούθως όμως δε δεσμεύεται να δεχθεί μια αίτηση αλλά να ασκήσει την κρίση του και να την εγκρίνει ή να την απορρίψει. Δεν υπάρχει «δικαίωμα σε πολιτογράφηση» οποιουδήποτε αλλοδαπού, αλλά δικαίωμα σε υποβολή αίτησης ακόμα και όταν ο αλλοδαπός πληροί τα κριτήρια και δικαίωμα καλόπιστης εξέτασής της αίτησης του από την διοίκηση (βλ. Ήρωα Angela Siomina ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2005) 3 ΑΑΔ 307, Υπόθεση Αρ. 708/2005 Vera Joudina v. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερομηνίας 20.7.2006, μεταξύ άλλων).
Στην υπό κρίση υπόθεση, υπό το φως των εγγράφων που ανέφερα σε συνάρτηση με τη δοθείσα αιτιολογία (ως αναφέρθηκε ανωτέρω), δε διαπιστώνω οποιαδήποτε κακόπιστη άσκηση διακριτικής ευχέρειας, αλλά η στάση των Καθ’ ων η αίτηση συνάδει με την ευρεία εξουσία που τους δίδει ο Νόμος και έχει δεχθεί η νομολογία.
Ως εκ των ανωτέρω, και ο δεύτερος, τρίτος και τέταρτος λόγος ακύρωσης απορρίπτονται.
Συναφώς καταλήγω ότι η προσβαλλόμενη είναι νόμιμη, αιτιολογημένη, προϊόν επαρκούς έρευνας και εντός των πλαισίων των εξουσιών των Καθ΄ ων η αίτηση, ως έχουν αναγνωριστεί και από τη νομολογία. Η προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη πράξη επικυρώνεται. Τα έξοδα επιδικάζονται στα €1.600 υπέρ των Καθ΄ ων η αίτηση και εναντίον της Αιτήτριας.
Φ. Καμένος, ΔΔΔ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο