ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση αρ. 87/21
30 Απριλίου, 2025
[Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.]
Αναφορικά με τo Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
1. V. S.
2. K. S.
Αιτητές,
ΚΑΙ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Καθ’ ων η αίτηση.
------------
Γ. Βαλιαντής, για Λ. Παπαφιλίππου & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για τους αιτητές.
Α. Καλησπέρα (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ’ ων η αίτηση.
Ε ν δ ι ά μ ε σ η α π ό φ α σ η
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.: Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές αξιώνουν από το Δικαστήριο την ακόλουθη θεραπεία:
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση των Καθ' ών η Αίτηση (και όλες οι προπαρασκευαστικές πράξεις αυτής), η οποία κοινοποιήθηκε στους Αιτητές με επιστολή των Καθ' ών ημερ. 06/11/2020 και με την οποία οι Καθ' ών αποφάσισαν ότι οι αιτήσεις των Αιτητών ημερ. 06/05/2019 για κατ' εξαίρεση πολιτογράφησή τους δυνάμει του άρθρου 11ΙΑ του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμων και σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 86.879, ημερ. 13/02/2019, δεν δύνανται να προωθηθούν περαιτέρω και επομένως απορρίφθηκαν, καθώς «Μετά από προσεχτική εξέταση της υπόθεσης διαπιστώθηκε ότι για τον κ. V. S. έχει εντοπιστεί υψηλό ρίσκο για θέματα νομιμότητας των πηγών εισοδημάτων του και σύνδεσης με πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα», είναι άκυρη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.».
Ο αιτητής αρ.1 από τη Ρωσία υπέβαλε στις 14.05.2019 αίτηση για απόκτηση της κυπριακής υπηκοότητας με κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση ως επιχειρηματίας/επενδυτής, στη βάση των διατάξεων της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 86.879 και ημερομηνίας 13.2.2019. Αίτηση για κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση ως εξαρτώμενο μέλος οικογένειας επενδυτή υπέβαλε κατά την ίδια ημερομηνία και η σύζυγος του, αιτήτρια αρ.2.
Οι αιτήσεις εξετάσθηκαν και τέθηκαν ενώπιον του Υπουργού Εσωτερικών για να αποφασίσει κατά πόσον αυτές θα προωθούνταν ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για έγκριση.
Στις 30.09.2020, ο Υπουργός αποφάσισε να μην προωθήσει τις αιτήσεις ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου καθότι διαπιστώθηκε ότι έχει εντοπισθεί για τον αιτητή αρ.1 υψηλό ρίσκο για θέματα νομιμότητας των πηγών των εισοδημάτων του και σύνδεσης με πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα. Η απόφαση κοινοποιήθηκε στους αιτητές στις 06.11.2020.
Με επιστολή του δικηγόρου τους, ημερομηνίας 22.12.2020, οι αιτητές ζήτησαν από τον Υπουργό Εσωτερικών την επανεξέταση και την έγκριση των αιτήσεων, προσκομίζοντας διάφορα προς τούτο στοιχεία.
Στις 19.01.2021 οι αιτητές καταχώρησαν την παρούσα προσφυγή, αιτούμενοι την ανωτέρω θεραπεία.
Τα στοιχεία που οι αιτητές προσκόμισαν με την επιστολή του δικηγόρου τους ημερομηνίας 22.12.2020, εξετάστηκαν από τον Υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος έκρινε εκ νέου ότι οι αιτήσεις θα πρέπει να απορριφθούν καθότι τα προσκομισθέντα στοιχεία δεν αποδείκνυαν τη νομιμότητα των πηγών των εισοδημάτων του αιτητή αρ. 1 και τη μη διασύνδεσή του με πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα. Με σχετική δε Πρότασή του προς το Υπουργικό Συμβούλιο, ο Υπουργός εισηγήθηκε την απόρριψη των αιτήσεων.
Το Υπουργικό Συμβούλιο, κατά τη συνεδρία του ημερομηνίας 22.07.2021, αποφάσισε την απόρριψη των αιτήσεων. Η απόφαση κοινοποιήθηκε στους αιτητές με επιστολή ημερομηνίας 13.09.2021 και εναντίον αυτής καταχωρίστηκε στο Διοικητικό Δικαστήριο η προσφυγή υπ’ αρ. 1442/21, η εκδίκαση της οποίας εκκρεμεί.
Οι καθ’ ων η αίτηση καταχώρισαν Ένσταση στην παρούσα προσφυγή, εγείροντας αριθμό προδικαστικών ενστάσεων, μεταξύ άλλων ότι η προσβαλλόμενη με την παρούσα προσφυγή απόφαση στερείται εκτελεστότητας καθότι είναι προπαρασκευαστική πράξη και/ή πληροφοριακού χαρακτήρα. Κατά τη δικάσιμο της 12.10.2021, που η προσφυγή ήταν ορισμένη για Οδηγίες, η ευπαίδευτη δικηγόρος των καθ’ ων η αίτηση έθεσε και ζήτημα ότι η προσφυγή δεν έχει πλέον αντικείμενο καθότι υπάρχει νέα απορριπτική απόφαση.
Στις 06.05.2022 οι αιτητές καταχώρισαν αίτηση συνεκδίκασης της παρούσας προσφυγής με την προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021, η οποία ορίσθηκε κατ’ επανάληψη για Οδηγίες ώστε οι ευπαίδευτοι δικηγόροι των διαδίκων να εξετάσουν την υπόθεση δοθέντος ότι, στην μεν παρούσα προσφυγή εγείρεται προδικαστική ένσταση περί προπαρασκευαστικής πράξης, στη δε προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021 εγέρθηκε προδικαστική ένσταση περί βεβαιωτικής πράξης.
Κατά τη δικάσιμο της 12.09.2022, η κα Καλησπέρα δήλωσε ότι, στο πλαίσιο εκδίκασης της προσφυγής υπ’ αρ. 1442/2021, θα εγκαταλείψει την προδικαστική ένσταση περί βεβαιωτικής πράξης. Ερωτηθείς δε ο κ. Βαλιαντής από το Δικαστήριο κατά πόσον έχει αντικείμενο η (προσβαλλόμενη με την παρούσα προσφυγή) πρώτη απόφαση, ώστε αυτή να συνεκδικαστεί με την δεύτερη (προσβαλλόμενη με την προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021), απάντησε πως η δεύτερη έχει απορροφήσει πλέον την πρώτη, πλην όμως εξέφρασε την ανησυχία του ως προς το ενδεχόμενο το ζήτημα της βεβαιωτικής πράξης να εξετασθεί αυτεπαγγέλτως από το εκδικάζον την προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021 Δικαστήριο.
Κατά τη δικάσιμο της 24.10.2022, η αίτηση συνεκδίκασης αποσύρθηκε από τους αιτητές, ως αποτέλεσμα (όπως δηλώθηκε) της ειδοποίησης των καθ’ ων η αίτηση, ημερομηνίας 16.09.2022, στην προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021 για εγκατάλειψη της προδικαστικής ένστασης περί βεβαιωτικής πράξης.
Κατά τη δικάσιμο της 22.11.2022 που η παρούσα προσφυγή ορίσθηκε από το Δικαστήριο για να τοποθετηθεί η πλευρά των αιτητών κατά πόσον εξακολουθεί να υπάρχει αντικείμενο προς εκδίκαση, ο κ. Βαλιαντής επανέλαβε την ανησυχία του περί ενδεχόμενης αυτεπάγγελτης εξέτασης από το Δικαστήριο στην προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021 της προδικαστικής ένστασης περί βεβαιωτικής πράξης και για τον λόγο αυτό εξέφρασε την εισήγηση η παρούσα προσφυγή να παραμείνει στη ζωή μέχρι την εκδίκαση της προσφυγής υπ’ αρ. 1442/2021, παρά τη ρητή του δήλωση πως η προσβαλλόμενη με την παρούσα προσφυγή απόφαση συνιστούσε κατά τον χρόνο έκδοσής της εκτελεστή διοικητική πράξη, η οποία όμως απορροφήθηκε από την απόφαση που λήφθηκε κατόπιν της επανεξέτασης. Η εισήγηση δεν έγινε αποδεκτή από το Δικαστήριο και ως εκ τούτου ζητήθηκε χρόνος από τον κ. Βαλιαντή για να συνεννοηθεί με τους αιτητές κατά πόσον θα αποσύρουν, υπό τις περιστάσεις, την παρούσα προσφυγή.
Οι αιτητές επέμειναν τελικώς στην προώθηση της παρούσας και ως εκ τούτου δόθηκαν οδηγίες στους διαδίκους για καταχώριση γραπτών αγορεύσεων ως προς τις προδικαστικές ενστάσεις περί μη εκτελεστής διοικητικής πράξης και απώλειας του αντικειμένου της προσφυγής.
Θέση των καθ’ ων η αίτηση είναι πως η διοικητική πράξη που προσβάλλεται με την παρούσα προσφυγή είναι πράξη πληροφοριακού χαρακτήρα. Επιπλέον εισηγούνται ότι είναι προπαρασκευαστική πράξη και έχει ενσωματωθεί στην τελική πράξη, ημερομηνίας 13.09.2021, με την οποία οι αιτήσεις των αιτητών απορρίφθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο και η οποία είναι η μόνη προσβλητή πράξη, ως η τελική πράξη μίας σύνθετης διοικητικής ενέργειας. Επιπλέον, η κα Καλησπέρα εισηγείται πως η εδώ προσβαλλόμενη πράξη έχει απωλέσει την αυτοτέλειά της εξαιτίας της ενσωμάτωσής της σε μεταγενέστερη εκτελεστή διοικητική πράξη, αυτή της 13.09.2021, η οποία πλέον είναι η μόνη προσβλητή πράξη.
Η πλευρά των αιτητών επισημαίνει την αντιφατικότητα στις θέσεις των καθ’ ων η αίτηση, οι οποίοι διατείνονται από τη μία πως η προσβαλλόμενη πράξη είναι πληροφοριακού χαρακτήρα και από την άλλη ότι έχει απωλέσει την εκτελεστότητά της λόγω απορρόφησης στην τελική πράξη μίας σύνθετης διοικητικής ενέργειας. Εν πάση δε περιπτώσει, εισηγούνται οι αιτητές πως η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είναι πληροφοριακού χαρακτήρα αλλά ρητή αρνητική πράξη. Επιπλέον, ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει σύνθετη διοικητική ενέργεια και επομένως δεν ισχύει ο κανόνας της απορρόφησης. Οι δύο επίδικες εκτελεστές διοικητικές πράξεις είναι, κατά την εισήγηση του κ. Βαλιαντή (με παραπομπή σε σχετική επί του θέματος βιβλιογραφία) συναφείς πράξεις, οι οποίες, σύμφωνα με τη θεωρία του διοικητικού δικαίου, διακρίνονται από την περίπτωση της σύνθετης διοικητικής ενέργειας και προσβάλλονται δικαστικά αυτοτελώς.
Έχοντας μελετήσει τις εκατέρωθεν θέσεις και ισχυρισμούς, καταλήγω πως το ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί υπό τις περιστάσεις είναι η λυσιτέλεια της παρούσας προσφυγής, ήτοι η ωφέλεια την οποία οι αιτητές θα αποκομίσουν σε περίπτωση επιτυχίας της παρούσας προσφυγής τους, στη βάση της αιτούμενης με αυτήν θεραπείας.
Τούτου δοθέντος, θα πρέπει να υπομνησθεί πως τα δικαστήρια δεν ενεργούν επί ματαίω, δεν επιλύουν ακαδημαϊκά ζητήματα, ούτε προχωρούν σε επίλυση διαφορών οι οποίες έχουν εκλείψει λόγω μεταβολής των συνθηκών, εφόσον η επίλυση τους δεν θα καταλήξει σε οποιοδήποτε πρακτικό αποτέλεσμα (Tudor (2011) 1 Α.Α.Δ. 1176, Mohammed Marta Ayeredin ν. Δημοκρατίας (2013) 3 ΑΑΔ 753).
Υπενθυμίζεται επίσης ότι, σύμφωνα με τη νομολογία, η δικαιοδοσία του Διοικητικού Δικαστηρίου προσδιορίζεται και περιορίζεται από την αιτούμενη με την προσφυγή θεραπεία (Limon v Δημοκρατίας, ΕΔΔ αρ. 126/2021, ημερ. 20/04/2022).
Οι αιτητές με την προσφυγή τους αμφισβήτησαν την απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών να μην προωθήσει στο Υπουργικό Συμβούλιο τις αιτήσεις τους για κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση. Της καταχώρισης, όμως, της προσφυγής επακολούθησε επανεξέταση και απόφαση από το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο για απόρριψη των αιτήσεων. Ως εκ τούτου, τυχόν επιτυχία της παρούσας, δεν θα έχει οποιαδήποτε ωφέλεια για τους αιτητές καθότι οι αιτήσεις δεν θα υποβληθούν εκ νέου στο Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο έλαβε ήδη απόφαση επί αυτών.
Στην απόφαση Δημοκρατία ν Πίτσας Είκοσι κ.ά., ΕΔΔ αρ. 218/19, ημερ. 15.11.2024, επισημάνθηκαν σχετικώς τα ακόλουθα:
«Αλυσιτελής κρίνεται μια προσφυγή όταν η οποιαδήποτε απόφαση επ' αυτής δεν θα επιφέρει όφελος στους προσφεύγοντες. (Βλ. Κωνσταντινίδου κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Ε.Δ.Δ.6/22, ημερ.2.2.23). Με λίγα λόγια, δεν μπορεί να επιτύχει προσφυγή η οποία δεν δύναται να ωφελήσει τον προσφεύγοντα και αυτό κρίνεται ανεξάρτητα γεγονότων σε χρονικό συσχετισμό με την έναρξη της προσφυγής, αλλά ευρύτερα σε συνάρτηση με το υπαρκτό όφελος από την προσφυγή. (Βλ. Στυλιανού ν. Υπουργικού Συμβουλίου κ.ά. (2017) 3 Α.Α.Δ.207 και Μέσης ν. Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ.592).
Το απλό ερώτημα που τίθεται εν προκειμένω είναι το τι νόημα - και το τι όφελος - θα μπορούσε να είχε προσφυγή επί της πολεοδομικής άδειας σε απαλλοτριωθέν ακίνητο, ειδικά με τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης.
Το θέμα της αλυσιτέλειας ενόψει μεταγενέστερου γεγονότος μας απασχόλησε και στη Δημοκρατία κ.ά. ν. Philips College Ltd, Ε.Δ.Δ.77/18, ημερ.10.4.24, όπου με παραπομπή σε παλαιότερη νομολογία αναφέρθησαν τα εξής:
«Αποτελεί πάγια νομολογιακή αρχή ότι τα Δικαστήρια δεν ενεργούν επί ματαίω και δεν αποφασίζουν «ακαδημαϊκώς» τα ζητήματα που τίθενται ενώπιον τους. Σχετικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου Λέσχη Ιπποδρομιών Λευκωσίας ν. Betfair International PLC's v. Δημοκρατίας, Α.Ε. 71/2014 και 115/2014, ημερ. 28/9/2022:
«Ο συγκεκριμένος λόγος αντέφεσης κρίνεται απορριπτέος. Είναι γνωστή η νομολογιακή αρχή ότι τα Δικαστήρια δεν ενεργούν επί ματαίω (Aναφορικά με την αίτηση του Πόλυ Μίτσιγκα, Πολ. Έφεση 208/2013, ημερ. 13/3/2014) και πως δεν αποφασίζουν «ακαδημαϊκώς» τα ζητήματα που τίθενται ενώπιον τους. Γι' αυτό, όπως υποδείχθηκε στην πλούσια επί του θέματος νομολογία, η δίκη καταργείται όταν επέλθουν ορισμένα γεγονότα μεταγενέστερα της κατάθεσης της προσφυγής ούτως ώστε το αντικείμενο της πλέον να εξαφανίζεται. Η δίκη για παράδειγμα καταργείται, όταν εκδίδεται νέα εκτελεστή διοικητική πράξη για το ίδιο ζήτημα οπότε η προηγηθείσα απόφαση αποβάλλει το αντικείμενο της (Pavlonapa Enterprises Ltd. v. KOT (1993) 4 AAΔ.387). Όπως αναπτύχθηκε στη Μ. Ζηντίλη ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας, αρ. υπ. 509/13 ημερ. 26/5/15, με το κείμενο της οποίας συμφωνούμε,
"Η δίκη καταργείται επίσης όταν η προσβαλλόμενη πράξη ανακαλείται και εκδίδεται νέα που ικανοποιεί τον αιτητή, (Κουτσούδης ν. Δήμου Λάρνακας (2006) 4 ΑΑΔ 800)). Επίσης μια προσφυγή καθίσταται άνευ αντικειμένου όταν η ισχύς της προσβαλλόμενης αποφάσεως λήγει, (ΑΤΗΚ ν. Επιτρόπου Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων (2006) 4 ΑΑΔ 93 και Μιχαηλίδης ν. Δημοκρατίας (2011) 3 ΑΑΔ 33)). Η δίκη επίσης καταργείται όταν τα θέματα της ενώπιον του Δικαστηρίου διαδικασίας απώλεσαν το αντικείμενο τους ώστε με τη συνέχιση της διαδικασίας να μην εξυπηρετείται οποιοσδήποτε πρακτικός σκοπός, (Κυπριακό Συνδικάτο Τούρκων Δασκάλων Δημοτικής κ.ά. ν. Γενικής Εισαγγελίας (2011) 3 ΑΑΔ 310).»».
Τα ανωτέρω ισχύουν και εν προκειμένω. Η συνέχιση της παρούσας διαδικασίας δεν θα εξυπηρετούσε οποιονδήποτε πρακτικό σκοπό. Η δε θέση του ευπαιδεύτου δικηγόρου των αιτητών κατά την ακρόαση πως το Δικαστήριο θα πρέπει να αποφασίσει αυτεπαγγέλτως τη συνεκδίκαση της παρούσας με την προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021, ώστε οι αιτητές να μην αποστερηθούν του δικαιώματος σε δικαστική προστασία σε περίπτωση που ήθελε εξετασθεί αυτεπαγγέλτως ζήτημα βεβαιωτικής πράξης στο πλαίσιο εκδίκασης της προσφυγής υπ’ αρ. 1442/2021, δεν με βρίσκει σύμφωνη καθότι η εν λόγω ανησυχία δεν συνιστά λόγο να διατηρούνται σε εκκρεμότητα υποθέσεις που προδήλως έχουν απωλέσει το αντικείμενό τους. Εν πάση δε περιπτώσει, χωρίς βεβαίως να προδικάζω την όποια κατάληξη του Δικαστηρίου στην προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021, η ανησυχία του κ. Βαλιαντή δεν φαίνεται υπό τις περιστάσεις βάσιμη δοθέντος ότι η δύο σχετικές αποφάσεις έχουν εκδοθεί από διαφορετικά διοικητικά όργανα (η παρούσα από τον Υπουργό Εσωτερικών και η επίδικη στην προσφυγή υπ’ αρ. 1442/2021 από το Υπουργικό Συμβούλιο), με αποτέλεσμα να μην συντρέχει η απαιτούμενη ταυτότητα του εκδόσαντος τις δύο πράξεις οργάνου, ώστε η δεύτερη να δύναται να θεωρηθεί βεβαιωτική της πρώτης (Σαλώμη Παπαδήμα ν ΤΕΠΑΚ, ΕΔΔ αρ. 59/2021, ημερ. 31.03.2025).
Για όλους τους ανωτέρω λόγους η προσφυγή απορρίπτεται ως αλυσιτελής με έξοδα εναντίον των αιτητών και υπέρ των καθ’ ων η αίτηση, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο