ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Υπόθεση αρ. 555/2023)
3 Δεκεμβρίου 2025
[ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ AΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΥΡΟΦΟΡΑ ΠΑΥΛΟΥ
Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ
Καθ’ ων η αίτηση.
……………………………
Χριστάκης Χριστάκη, για Χριστάκης Θ. Χριστάκη ΔΕΠΕ, για την αιτήτρια.
Θάσος Χατζηλούκας, Δικηγόρος, για τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους καθ’ ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.: Αντικείμενο της υπό κρίση προσφυγής, συνιστά η απόφαση του καθ’ ου η αίτηση αρ. 1, Πολεοδομικού Συμβουλίου, η οποία ελήφθη κατά τη συνεδρία του ημερομηνίας 22.12.2018 και γνωστοποιήθηκε στην αιτήτρια με την επιστολή ημερομηνίας 25.1.2023, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα της ημερομηνίας 30.11.2016, για ανάκληση της δεσμευτικής ρυμοτομίας, σε σχέση με το επηρεαζόμενο τεμάχιο, λόγω της απόφασης για διατήρηση του χώρου επαναστροφής οχημάτων.
Η προσφυγή καταχωρίστηκε στις 5.4.2023 και στις 10.4.2023, επιδόθηκε προς την υπεύθυνη του αρχείου του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, κα Σκεύη Κασκίρη. Oρίστηκε στις 5.5.2023, 9.6.2023. 14.9.2023, 19.10.2023, 23.11.2023 και 12.1.2024, με οδηγίες για καταχώρηση της Ένστασης. Στις 16.2.2024, ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας, επισήμανε την καθυστέρηση που σημειώθηκε, καθώς και την παράλειψη της Δημοκρατίας να εμφανιστεί στη διαδικασία, ζητώντας όπως προχωρήσει η εκδίκαση της υπόθεσης, με οδηγίες για καταχώρηση της γραπτής του αγόρευσης. Παρά το πιο πάνω αίτημα, οι οδηγίες για καταχώριση Ένστασης, συνέχισαν να ανανεώνονται, μέχρι και την 24.9.2024, κατά την οποία επισημάνθηκε προς την ευπαίδευτη συνήγορο της Δημοκρατίας, η οποία εμφανίστηκε ευκαιριακά, πως εάν δεν υπάρξει συμμόρφωση, η εκδίκαση της προσφυγής θα προχωρήσει χωρίς την καταχώρηση της Ένστασης. Η Ένσταση δεν καταχωρίστηκε και κατά την δικάσιμο ημερομηνίας 2.10.2024, δόθηκαν οδηγίες για καταχώριση γραπτής αγόρευσης από την αιτήτρια, όπως και για κατάθεση του διοικητικού φακέλου, λαμβανομένης υπόψη της ευκαιριακής εμφάνισης δικηγόρου, κατά την δικάσιμο, εκ μέρους των καθ’ ων η αίτηση.
Κατόπιν παραχώρησης σχετικών παρατάσεων, η γραπτή αγόρευση της αιτήτριας καταχωρίστηκε στις 11.2.2025. Κατά την δικάσιμο ημερομηνίας 10.10.2025, ο ευπαίδευτος συνήγορος της Δημοκρατίας, κατέθεσε τρεις διοικητικούς φακέλους που αφορούν την ενώπιον του Πολεοδομικού Συμβουλίου διαδικασία που σχετίζεται με το επίδικο ζήτημα και η απόφαση του Δικαστηρίου επιφυλάχθηκε.
Λαμβανομένης υπόψη της φύσης του ανακριτικού συστήματος που διέπει την παρούσα δικαιοδοσία, της οποίας αντικείμενο συνιστά πάντοτε η νομιμότητα της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης, αποτελεί καθήκον του Δικαστηρίου, η εξέταση των εγειρόμενων λόγων ακύρωσης, υπό το φως του περιεχομένου των κατατεθειμένων διοικητικών φακέλων, τους οποίους με επιμέλεια προσκόμισε προς το Δικαστήριο, ο ευπαίδευτος συνήγορος της Δημοκρατίας και οι οποίοι σημειώθηκαν ως Τεκμήρια 1, 2 και 3.
Από τα ενώπιον μου γεγονότα, όπως αυτά παρατίθενται στην αίτηση ακυρώσεως, αλλά και από τα Τεκμήρια 1-3 και ιδίως από το Τεκμήριο 3, τα γεγονότα έχουν ως εξής:
Η αιτήτρια είναι η ιδιοκτήτρια του τεμαχίου 564, Φ./Σχ. 30/1021V04, επί της οδού Αγίου Γεωργίου στη Λακατάμια. Κατά τα έτη 1969 και 1984, είχε εξασφαλίσει άδεια οικοδομής για την ανάπτυξη του εν λόγω τεμαχίου. Επί της άδειας οικοδομής που εκδόθηκε το έτος 1984, είχε προστεθεί, ως όρος, η παραχώρηση χώρου στο βορειοδυτικό μέρος του τεμαχίου, για την δημιουργία χώρου επαναστροφής οχημάτων, χώρος ο οποίος παραχωρήθηκε στο δημόσιο και εγγράφηκε ως δημόσιος δρόμος.
Στις 16.10.1987, ο Δήμος Λακατάμιας, ως αρμόδια αρχή, κατά τις διατάξεις του άρθρου 12(2) του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, δημοσίευσε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας την ετοιμασία Σχεδίων Δεσμευτικής Ρυμοτομίας για τη διαπλάτυνση και ευθυγράμμιση αριθμού οδών, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η οδός Αγίου Γεωργίου. Βάσει του σχεδιασμού, η εν λόγω οδός θα απεκόπτετο και ο μεγαλύτερος όγκος της κυκλοφορίας θα μεταφερόταν στη νέα Λεωφόρο τεσσάρων λωρίδων κυκλοφορίας που θα κατασκευαζόταν. Για τον λόγο αυτό, στο τέρμα της οδού και εντός του τεμαχίου της αιτήτριας, προβλέφθηκε η κατασκευή χώρου επαναστροφής.
Οι εργασίες κατασκευής του χώρου επαναστροφής οχημάτων, επί του συγκεκριμένου τμήματος του τεμαχίου που είχε παραχωρηθεί προς το δημόσιο, στη βάση της άδειας οικοδομής του 1984, δεν έλαβαν, όμως, χώρα. Αντιθέτως, το συγκεκριμένο τμήμα του τεμαχίου, εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται από την αιτήτρια.
Ο νέος Παρακαμπτήριος Δρόμος Λακατάμιας κατασκευάστηκε το 2006 και η παλαιά όδευση της οδού Αγίου Γεωργίου αποκόπηκε, σύμφωνα με το Σχέδιο Δεσμευτικής Ρυμοτομίας. Ενόψει της μη κατασκευής του χώρου επαναστροφής οχημάτων, το Τμήμα Δημοσίων Έργων προχώρησε στη δημιουργία μικρού αδιεξόδου χώρου επαναστροφής, σε παρακείμενο χώρο ο οποίος ήταν διαθέσιμος.
Ενόψει αυτής της κατασκευής, ο Δήμος Λακατάμιας, με επιστολή του ημερομηνίας 27.6.2014 προς το Πολεοδομικό Συμβούλιο, εισηγήθηκε την ανάκληση της ρυμοτομίας που επηρεάζει το τεμάχιο της αιτήτριας και την μόνιμη επέκταση του χώρου επαναστροφής οχημάτων, στον χώρο που ήδη δημιουργήθηκε.
Το Πολεοδομικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρία του ημερομηνίας 15.1.2015, εισηγήθηκε την εξέταση του ενδεχόμενου για μονιμοποίηση του χώρου επαναστροφής, όπως αυτός εν τέλει δημιουργήθηκε στην νέα τοποθεσία και την εγγραφή του τμήματος του τεμαχίου που παραχωρήθηκε από την αιτήτρια για την κατασκευή του χώρου επαναστροφής των οχημάτων, ως χώρου πρασίνου.
Η αιτήτρια με επιστολή του δικηγόρου της ημερομηνίας 30.11.2016, ζήτησε από το Πολεοδομικό Συμβούλιο την ανάκληση της δεσμευτικής ρυμοτομίας, αφ’ ης στιγμής ο χώρος που προορίζετο για την κατασκευή του χώρου επαναστροφής οχημάτων, κατασκευάστηκε, εν τέλει, αλλού. Με την επιστολή ημερομηνίας 11.4.2017, το Υπουργείο Εσωτερικών, την ενημέρωσε για τις ενέργειες οι οποίες εκκρεμούσαν προς λήψη απόφασης, καθώς και για την εισήγηση που υπεβλήθη προς εξέταση, για εγγραφή του συγκεκριμένου χώρου, ως χώρου πρασίνου. Το αίτημα της αιτήτριας, επαναλήφθηκε με επιστολή ημερομηνίας 10.5.2017, απάντηση στην οποία δόθηκε με τις επιστολές ημερομηνίας 26.7.2017 και 24.8.2017. Η νομιμότητα των προαναφερθείσων διοικητικών πράξεων, προσεβλήθη από την αιτήτρια με την προσφυγή 1397/2017, στην οποία εκδόθηκε απορριπτική απόφαση, λόγω της κρίσης του Δικαστηρίου περί μη προσβολής εκτελεστής διοικητικής απόφασης, αφού, σύμφωνα με το Δικαστήριο, δεν είχε ακόμα εκδοθεί οριστική απόφαση επί του αιτήματος, από το Πολεοδομικό Συμβούλιο.
Ακολούθησε από τον δικηγόρο της αιτήτριας, η επιστολή ημερομηνίας 22.12.2022, με την οποία ζητούσε από το Πολεοδομικό Συμβούλιο την λήψη απόφασης σε σχέση με το διαχρονικό αίτημα της αιτήτριας για ανάκληση της δεσμευτικής ρυμοτομίας.
Με την επιστολή ημερομηνίας 25.1.2023, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, απορρίπτοντας το υποβληθέν αίτημα, γνωστοποίησε στον δικηγόρο της αιτήτριας, την εδώ προσβαλλόμενη απόφαση, το περιεχόμενο της οποίας, μεταφέρω αυτούσιο:-
«Διεύρυνση / Βελτίωση του Παρακαμπτήριου Δρόμου Λακατάμειας και της Οδού Αγίου Γεωργίου στη Λακατάμεια
Απόρριψη αιτήματος της ιδιοκτήτριας του τεμαχίου με αρ. 564 του Φ./Σχ. 30/1021V04 για ανάκληση της Δεσμευτικής Ρυμοτομίας στον οδό Αγίου Γεωργίου στη Λακατάμεια
Αναφέρομαι στην προς εμένα επιστολή σας, ημερομηνίας 22 Δεκεμβρίου 2022, και σας πληροφορώ ότι το αίτημα της πελάτισσας σας συζητήθηκε εκ νέου στη συνεδρία με αρ. 924 του Πολεοδομικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 22 Μαΐου 2018, κατά την οποία απορρίφθηκε και υιοθετήθηκε η εισήγηση του Τμήματος αυτού για διατήρηση του χώρου επαναστροφής οχημάτων στην οδό Αγίου Γεωργίου, με βάση το αρχικό προβλεπόμενο σχέδιο Δεσμευτικής Ρυμοτομίας. Τα σχετικά πρακτικά επισυνάπτονται για ενημέρωση σας […]».
Ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας, προώθησε αριθμό λόγων ακύρωσης, μεταξύ των οποίων και ισχυρισμό περί μη δυνατότητας άσκησης δικαστικού ελέγχου, ενόψει της μη προσκόμισης στο Δικαστήριο του διοικητικού φακέλου. Όπως όμως σημειώθηκε πιο πάνω, ο ευπαίδευτος συνήγορος της Δημοκρατίας, επιμελώς κατέθεσε τρεις διοικητικούς φακέλους, στους οποίους διαφαίνεται τόσο το ιστορικό της υπόθεσης, αλλά εντοπίζονται και τα πρακτικά του Πολεοδομικού Συμβουλίου, κατά την λήψη και της επίδικης διοικητικής απόφασης, στη συνεδρία του ημερομηνίας 22.5.2018, ζήτημα στο οποίο θα επανέλθω πιο κάτω.
Ως δεύτερος λόγος ακύρωσης, εγέρθηκε το ζήτημα της πάσχουσας σύνθεσης του Πολεοδομικού Συμβουλίου κατά τη συνεδρία του ημερομηνίας 22.5.2018. Όπως υποστηρίζει, στην εν λόγω συνεδρία κατά την οποία ελήφθη η προσβαλλόμενη απόφαση, παρόντες ήταν ο Νομικός Σύμβουλος, κος Μάριος Ηλιάδης, ο Αναπληρωτής Πρώτος Λειτουργός Πολεοδομίας, κος Κυριάκος Κούνδουρος και οι Λειτουργοί Πολεοδομίας κ.κ. Αρέστεια Ασπρίδου και Νατάσα Παπαγεωργίου. Κατά την εισήγηση, από το πρακτικό φαίνεται να αποχώρησαν από την συνεδρία, πριν την λήψη της απόφασης, μόνον ο Νομικός Σύμβουλος και η Λειτουργός κα Αρέστεια Ασπρίδου. Συνεπώς, παρέμειναν στη συνεδρία και δεν αποχώρησαν από την συνεδρία πριν την διαβούλευση για την λήψη της απόφασης, ο κος Κυριάκος Κούνδουρος και η κα Νατάσα Παπαγεωργίου, εκ μέρους του Τμήματος Πολεοδομίας.
Προωθείται ισχυρισμός περί μη τήρησης άρτιων πρακτικών, ελλιπούς αιτιολογίας και μη ύπαρξης δέουσας έρευνας, τονίζοντας πως, όπως προκύπτει από τα πρακτικά του Πολεοδομικού Συμβουλίου ημερομηνίας 22.5.2018, αυτό που αποφασίστηκε, δεν ήταν η «διατήρηση» του χώρου επαναστροφής οχημάτων, αλλά η «κατασκευή» του, αφού στα σχετικά πρακτικά, καταγράφεται πως «εισηγείται να γίνει ο χώρος επαναστροφής οχημάτων». Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, παρουσιάζεται αντιφατική αιτιολογία εκ μέρους των καθ’ ων η αίτηση, αφ’ ης στιγμής, ο χώρος επαναστροφής οχημάτων, δεν κατασκευάστηκε εντός του τμήματος του τεμαχίου που παραχωρήθηκε στη βάση του Σχεδίου Δεσμευτικής Ρυμοτομίας και εξ αυτού, υπήρξε η εισήγηση του Τμήματος Πολεοδομίας και δημιουργία εντός αυτού, χώρου πρασίνου. Με την προσβαλλόμενη απόφαση, δεν γίνεται αναφορά σε χώρο πρασίνου, αλλά σε εμμονή της διοίκησης για τον αρχικό σκοπό της δεσμευτικής ρυμοτομίας. Εγείρεται επίσης η θέση πως παραγνωρίστηκε η θετική εισήγηση του Δήμου Λακατάμιας για ανάκληση της δεσμευτικής ρυμοτομίας, για παράβαση της αρχής της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης και μη κλήσης της αιτήτριας προκειμένου να ακουστεί. Τέλος, η αιτήτρια προωθεί την θέση πως υπήρξε παράβαση του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, δεδομένου πως ο χώρος για τον οποίο δεσμεύτηκε το τμήμα του ακινήτου της, κατασκευάστηκε εν τέλει αλλού και συνεπώς, ο σκοπός του Σχεδίου Δεσμευτικής Ρυμοτομίας εγκαταλείφθηκε.
Ως πρώτιστο ζήτημα που θα πρέπει να τύχει εξέτασης, αναδύεται ο ισχυρισμός του ευπαίδευτου συνηγόρου της αιτήτριας, περί πάσχουσας σύνθεσης του Πολεοδομικού Συμβουλίου, κατά την συνεδρία του ημερομηνίας 22.5.2018, λόγω της μη αποχώρησης, πριν την λήψη της απόφασης, δύο Λειτουργών του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, πρόσωπα τα οποία δεν αποτελούν μέλη του Πολεοδομικού Συμβουλίου.
Σημειώνεται πως, ο Υπουργός Εσωτερικών στη βάση του εκάστοτε ισχύοντος περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Εκχώρηση Εξουσιών) Διατάγματος, εκχώρησε, προς το Πολεοδομικό Συμβούλιο, μεταξύ άλλων, όλες τις αρμοδιότητες του που απορρέουν από το άρθρο 85(3) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, Ν. 90/72, αναφορικά με την έγκριση σχεδίου που εκδόθηκε δυνάμει του άρθρου 12 του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96.
Στις διατάξεις του Κανονισμού 5 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Πολεοδομικόν Συμβούλιον) Κανονισμών, Κ.Δ.Π. 163/1973, ως αυτοί έχουν τροποποιηθεί, προνοείται η συγκρότηση του Πολεοδομικού Συμβουλίου. Αυτό συνίσταται από τέσσερα πρόσωπα εγνωσμένου κύρους και αξιοπιστίας με γνώση σε θέματα πολεοδομίας, χωροταξίας, περιβάλλοντος και ανάπτυξης, τον Πρόεδρο της Ένωσης Δήμων, τον Πρόεδρο της Ένωσης Κοινοτήτων, τον Πρόεδρο του ΕΤΕΚ, τους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων Εσωτερικών, Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Συγκοινωνιών και Έργων, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, τον Γενικό Διευθυντή του Γραφείου Προγραμματισμού, τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως ή εκπροσώπους όλων των πιο πάνω.
Στα πρακτικά της επίδικης συνεδρίας του Πολεοδομικού Συμβουλίου ημερομηνίας 22.5.2018, καταγράφονται τα εξής:-
«ΠΡΑΚΤΙΚΑ 294ης ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ ΗΜΕΡ. 22 Μαΐου 2018
ΜΕΛΗ Παρουσία – Δικ. Απουσία
κ. Παύλος Φιλίππου Πρόεδρος √
κ. Ανδρέας Σαββίδης Αντιπρόεδρος √
κ. Ιάκωβος Κάρουλλας Μέλος √
κ. Παναγιώτης Χαραλάμπους Μέλος √
κ. Κυριάκος Κούρος Μέλος √
κ. Χάρης Όμορφος Μέλος √
κα Ελένη Κουπεπίδου Μέλος √
κ. Αλέξης Αυγουστής Μέλος √
κα Αθηνά Αριστοτέλους Μέλος √
κα Στέλλα Ζαπίτη Μέλος √
κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντή Μέλος √
κ. Ανδρέας Μαϊμάρης Μέλος √
κ. Κυριάκος Τρισόκκας Μέλος √
Γραμματέας
κα Έρμα Βαλανίδου Τεχνικός Μηχανικός
Παρευρισκόμενοι Λειτουργοί Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως
κ. Κυριάκος Κούνδουρος Αν. Πρώτος Λειτουργός Πολεοδομίας
κα Νατάσα Παπαγεωργίου Λειτουργός Πολεοδομίας
κα Αρέστεια Ασπρίδου Λειτουργός Πολεοδομίας
Άλλοι Παρευρισκόμενοι
κ. Μάριος Ηλιάδης Νομικός Σύμβουλος
[…]
3.13. Τον λόγο πήρε η κα Α. Αριστοτέλους και επεσήμανε πως το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως εμμένει στον αρχικό σκοπό της δεσμευτικής ρυμοτομίας και εισηγείται να γίνει ο χώρος επαναστροφής οχημάτων στην οδό Αγ. Γεωργίου με βάση το αρχικό προβλεπόμενο σχέδιο δεσμευτικής ρυμοτομίας.
3.14. Από την αίθουσα του Πολεοδομικού Συμβουλίου αποχώρησε ο Νομικός Σύμβουλος και η κα Α. Ασπρίδου. Ακολούθως το Πολεοδομικό Συμβούλιο ομόφωνα αποφάσισε όπως υιοθετηθεί, ως θέμα αρχής, η εισήγηση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως».
Αυτό που προκύπτει από τα σχετικά πρακτικά, είναι πως, εκτός από τα μέλη που απάρτιζαν το Πολεοδομικό Συμβούλιο, παρόντες ήταν η Γραμματέας του Πολεοδομικού Συμβουλίου, δικαιωματικά, βάσει του άρθρου 21(1) του Ν. 158(Ι)/99, για την τήρηση των πρακτικών, όπως επίσης και παρευρισκόμενοι υπηρεσιακοί παράγοντες εκ μέρους του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, τρεις Λειτουργοί, κατά τις διατάξεις του άρθρου 21(2) του ίδιου Νόμου, καθώς επίσης και ο Νομικός Σύμβουλος του Πολεοδομικού Συμβουλίου. Από τα πρακτικά, διαπιστώνεται πως από την αίθουσα της συνεδρίας του Πολεοδομικού Συμβουλίου, αποχώρησαν ο Νομικός Σύμβουλος και η μία Λειτουργός Πολεοδομίας, κα Αρέστεια Ασπρίδου. Πουθενά, επί των πρακτικών, δεν προκύπτει να έχουν αποχωρήσει, πριν την συζήτηση και λήψη απόφασης, ο κος Κυριάκος Κούνδουρος, Αναπληρωτής Πρώτος Λειτουργός Πολεοδομίας και η κα Νατάσα Παπαγεωργίου, Λειτουργός Πολεοδομίας.
Κατά τις διατάξεις του άρθρου 21(2) του Ν. 158(Ι)/99, παρέχεται η δυνατότητα σε αρμόδια υπηρεσιακά ή άλλα πρόσωπα να παρίστανται σε συνεδρία συλλογικών οργάνων για την επεξήγηση διαφόρων θεμάτων και την παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών και άλλων στοιχείων, τα οποία όμως πρέπει να αποχωρήσουν, σε κάθε περίπτωση, πριν από την διαβούλευση προς λήψη της απόφασης.
Στην Α&Χ Κτηματική Λτδ ν. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (2017) 3Β Α.Α.Δ. 872, επαναλήφθηκε το σταθερό νομολογιακό αξίωμα πως «τα πρακτικά, κατά νομοθετική πλέον απαίτηση (Άρθρο 24 του Ν. 158(Ι)/ 1999), πρέπει να είναι λεπτομερή και άρτια, εφόσον αποτελούν τη μόνη αυθεντική πηγή για τα όσα συνθέτουν την διοικητική διαδικασία (Χρυσάφη v. Δημοκρατίας (2005) 3 Α.Α.Δ. 550) και αντανακλούν την πραγματική εικόνα του περιεχομένου τους όταν επικυρωθούν από ένα Συμβούλιο και υπογραφούν από το πρόσωπο που είναι εξουσιοδοτημένο για το σκοπό αυτό (Σάββα v. Αρχής Λιμένων Κύπρου (1990) 3 Α.Α.Δ. 801)».
Λαμβανομένων υπόψη των πιο πάνω, σε συνάρτηση με τα ίδια τα πρακτικά του Πολεοδομικού Συμβουλίου που εντοπίζονται εντός του Τεκμηρίου 3 κυανούν 11, η μη καταγραφή της αποχώρησης των δύο Λειτουργών, συνεπάγεται την παρουσία τους κατά τον χρόνο συζήτησης και λήψης της απόφασης του αρμοδίου διοικητικού οργάνου (Ε.Δ.Δ. 81/20 κ.ά. Χατζηπροδρόμου ν. Μούντη Κοντοπούλου κ.ά. ημερομηνίας 14.9.2021), η σύνθεση του οποίου προνοείται εκ των πιο πάνω αναφερόμενων Κανονισμών και υποχρεούται, συνεπώς, να εφαρμόζει τις αρχές της νόμιμης σύνθεσης. Σημειώνεται πως αποτελεί ευθύνη του ίδιου του διοικητικού οργάνου, να τηρεί λεπτομερή πρακτικά, ακόμα και να περιλαμβάνει στους σχετικούς διοικητικούς φακέλους τα άρτια πρακτικά μίας έκαστης συνεδρίας, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος.
Κατά συνέπεια, στη βάση του περιεχόμενου του πρακτικού του Πολεοδομικού Συμβουλίου κατά την συνεδρία του ημερομηνίας 22.5.2018, ο ισχυρισμός της αιτήτριας περί πάσχουσας σύνθεσης του Πολεοδομικού Συμβουλίου, κρίνεται ως ορθός και η ληφθείσα απόφαση, ως μη νόμιμη.
Πέραν της πιο πάνω κατάληξης, καταλυτικής για την τύχη της προσφυγής, διαπιστώνω και πρόσθετο λόγο που επηρεάζει τη νόμιμη σύνθεση του Πολεοδομικού Συμβουλίου. Κατά την επίδικη συνεδρία, ήταν απόντα δύο Μέλη, ο κος Χάρης Όμορφος και ο κος Κυριάκος Τρισόκκας. Στα σχετικά πρακτικά, καταγράφεται μόνον η ένδειξη «Δικ. Απουσία».
Σχετική επί του θέματος, είναι η απόφαση της πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2013) 3 Α.Α.Δ. 242, στην οποία τονίστηκαν τα εξής:-
«Η αρχή δικαίου παραμένει αναλλοίωτη ότι τα μέλη που συγκροτούν το συλλογικό όργανο υπέχουν υποχρέωση συμμετοχής στη σύνθεση του οργάνου εκτός όπου η απουσία τους εξ αντικειμένου κρίνεται δικαιολογημένη. Σε κάθε άλλη περίπτωση η αδικαιολόγητη απουσία μέλους συνεπάγεται παρανομία στη σύνθεση η οποία στοιχειοθετεί λόγο ακυρότητας που ανατρέχει στη ρίζα της διοικητικής διαδικασίας και συνεπώς δεν δικαιολογείται η εξέταση άλλου θέματος. Σχετική και επί παρόμοιου θέματος είναι η απόφαση του Κωνσταντινίδη, Δ. στην Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, Υπόθ. Αρ. 437/2008, ημερ. 4.10.2010 με την οποία συμφωνούμε.»
Τα πιο πάνω, επαναλήφθηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο και στην Α.Ε. 112/14 Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντινίδου, ημερομηνίας 2.11.2020, όπου με αναφορά στα νομολογηθέντα στην Αντέννα Λτδ (ανωτέρω), υποδείχθηκε εκ νέου η ανάγκη συμμετοχής όλων των μελών του συλλογικού οργάνου που το αποτελούν. Επαναλήφθηκε πως η απουσία μέλους του οργάνου, από δεόντως συγκληθείσα συνεδρίαση, επιτρέπεται μόνον όταν η απουσία του κρίνεται εξ αντικειμένου δικαιολογημένη. Και σε εκείνη την περίπτωση, στα πρακτικά συνεδρίας, κάτω από τον τίτλο «ΑΠΟΝΤΕΣ» και πριν την καταγραφή των απόντων μελών, καταγραφόταν η δήλωση «Απουσίαζαν δικαιολογημένα οι πιο κάτω:[...]».
Και όπως εκεί υποδείχθηκε:-
«Στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, παρατηρούμε ότι αναφορικά με την απουσία του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου Επάρχου Λευκωσίας δικαιολογήθηκε η απουσία του λόγω του ότι ευρίσκετο στο εξωτερικό. Το ίδιο δεν συμβαίνει, όμως, με τα υπόλοιπα 4 μέλη τα οποία απουσίαζαν από τη συνεδρία, παρά μόνο λακωνικά αναφέρεται ότι «Αφού δικαιολογήθηκαν οι απουσίες των Μελών αποφασίστηκε η διαδικασία που θα ακολουθείτο...». Παρατηρείται συναφώς πλήρης έλλειψη στοιχείων που οδήγησαν στην κρίση ότι «δικαιολογήθηκε» η απουσία των μελών. Η απουσία αυτών των στοιχείων καθιστά αδύνατη την άσκηση δικαστικού ελέγχου. Η ευπαίδευτη συνήγορος του Εφεσίβλητου ενώπιον μας αρκέστηκε να πει ότι δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία εκτός των όσων αναφέρονται στο πρακτικό.»
[…]
Η απλή αναφορά στα πρακτικά της συνεδρίας ότι τα πέντε μέλη απουσίαζαν δικαιολογημένα, από μόνη της, κρίνουμε ότι καθιστά αδύνατη την άσκηση του απαιτούμενου δικαστικού ελέγχου. Η ανάγκη τήρησης άρτιων πρακτικών από κάθε όργανο που ασκεί διοικητική λειτουργία προς το σκοπό της δυνατότητας δικαστικού ελέγχου, είναι δεδομένη (βλ. Αγαθοκλέους (ανωτέρω)). Η ανάγκη αυτή κωδικοποιείται και στο άρθρο 24 του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν.158(Ι)/1999).
Η ύπαρξη απαρτίας δεν διασώζει το πρόβλημα, εφόσον είναι κάτι εντελώς διάφορο από την ευθύνη του οργάνου συλλογικά λειτουργούντος. Δεν παραγνωρίζουμε ότι η σύνθεση μπορεί να είναι, ανάλογα με το θέμα, ολιγομελής ή πολυμελής κατά την κρίση του συλλογικού οργάνου (βλ. Πειθαρχικό Συμβούλιο Ιατρών ν. Παυλίδης κ.ά. (2010) 3 Α.Α.Δ. 251). Στην παρούσα περίπτωση όμως δεν φαίνεται να λήφθηκε καμιά απόφαση από τη Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΠΑΚ ότι το θέμα του επίδικου διορισμού για συγκεκριμένους λόγους θα το επιλαμβανόταν η Διοικούσα Επιτροπή με ολιγομελή σύνθεση, εφόσον καταγράφοντο κάθε φορά τα ονόματα των απόντων μελών. Υπάρχει συνεπώς στην παρούσα περίπτωση παντελής έλλειψη των στοιχείων που οδήγησαν στη διαπίστωση ότι τα πέντε μέλη «απουσίαζαν δικαιολογημένα», έλλειψη που δεν συμπληρώνεται από τα στοιχεία του Φακέλου. Η απουσία οποιασδήποτε αιτιολογίας για τη μη παρουσία των πέντε μελών της καθιστά τη σύνθεση της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΠΑΚ κατά τη συνεδρία της 3/1/2012, που λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, μη νόμιμη, με αποτέλεσμα την ακυρότητα της απόφασης».
Τα ίδια επαναλήφθηκαν και υιοθετήθηκαν και από το Εφετείο στην Ε.Δ.Δ. 185/2019 Chr. K. Timecode Productions Limited ν. Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, ημερομηνίας 23.4.2024, αλλά και στην προγενέστερη Ε.Δ.Δ. 64/2019, Συμβούλιο Αποχετεύσεων Πάφου ν. Α. Κακογιάννης & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., ημερομηνίας 27.11.2023.
Στη βάση των πιο πάνω, κρίνεται πως η αναφορά «Δικ. Απουσία», δεν καλύπτει την απαίτηση της νομολογίας για δικαιολόγηση της απουσίας του Μέλους. Διαφορετική θα ήταν η περίπτωση, εάν εδίδονταν οι λόγοι της απουσίας του, λ.χ. απουσία στο εξωτερικό, όπως κρίθηκε στην απόφαση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Ε.Δ.Δ. 208/2019 Αρχή Λιμένων Κύπρου ν. Λακκοτρύπη, ημερομηνίας 20.11.2024.
Καταληκτικά, κρίνεται πως η σύνθεση του Πολεοδομικού Συμβουλίου κατά την συνεδρία ημερομηνίας 22.5.2018, υπήρξε πάσχουσα, λόγω της μη αποχώρησης των δύο Λειτουργών Πολεοδομίας, πριν από τη διαβούλευση για λήψη της απόφασης, αλλά και λόγω της αδικαιολόγητης απουσίας των δύο Μελών του Πολεοδομικού Συμβουλίου.
Λαμβανομένων των πιο πάνω, η εξέταση οποιοδήποτε άλλου λόγου, κρίνεται ως αχρείαστη.
Υπό το φως των όσων έχουν αναφερθεί ανωτέρω, η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Επιδικάζονται υπέρ της αιτήτριας και εναντίον των καθ’ ων η αίτηση €1.900 πλέον Φ.Π.Α.
Γαβριήλ, Δ.Δ.Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο