ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Νομική Αρωγή Αρ.: 66/25
16 Iουνίου, 2025
[Κ. Κ. ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΑΡ. 1 ΤΟΥ 2003, ΩΣ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ
ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2002 ΜΕΧΡΙ 2024
ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟ:
R.K.
Αιτητού
......................
Ο Αιτητής εμφανίζεται προσωπικά
Ε. Χατζηγιάννη (κα), για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
Shahreyar Dil Aga Khan (κ.), για πιστή διερμηνεία από την ελληνικά στα φαρσί και αντίστροφα
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Αιτητής με την αίτησή του ημερομηνίας 16.4.2025, αιτείται την παροχή δωρεάν νομικής αρωγής για την καταχώριση προσφυγής δυνάμει του άρθρου 146 του Συντάγματος, εναντίον της απόφασης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: o Προϊστάμενος) ημερομηνίας 17.2.2025, με την οποία απορρίπτεται η αίτησή του για διεθνή προστασία δυνάμει των περί Προσφύγων Νόμων του 2000 έως 2023 (στο εξής: ο περί Προσφύγων Νόμος) και αποφασίστηκε η επιστροφή του στη χώρα καταγωγής του.
Γεγονότα
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης όπως προκύπτουν από το γραπτό σημείωμα που καταχώρισε η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από το Aφχανιστάν. Περί τις 1.3.2023, αφού εισήλθε στη Δημοκρατία παράνομα και υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Την 1.8.2024, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη του Αιτητή από λειτουργό αναφορικά με το αίτημά του για διεθνή προστασία, ο οποίος ετοίμασε Έκθεση/ Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αίτησης ασύλου του και την επιστροφή στη χώρα του. Στις 2.8.2024, η εισήγηση εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο. Στις 10.12.2024, ο Αιτητής υπέβαλε αίτημα για επανάνοιγμα της αίτησής του για διεθνή προστασία, το οποίο απορρίφθηκε στις 17.2.2025, απόφαση η οποία κοινοποιήθηκε στον Αιτητή 7.4.2025. Ο Αιτητής μέχρι και σήμερα δεν έχει καταχωρίσει προσφυγή κατά της τελευταίας αυτής απόφασης την οποία επιθυμεί να προσβάλει.
2. Στο πλαίσιο του εντύπου της αίτησής του για διεθνή προστασία, ο Αιτητής καταγράφει ότι εγκατέλειψε τη χώρα του επειδή το καθεστώς των Ταλιμπάν έκλεισε το πανεπιστήμιό του και δεν μπορεί να συνεχίσει τις σπουδές του ενώ ταυτόχρονο δεν μπορεί να εξεύρει εργασία διότι το καθεστώς δεν αναγνωρίζει τις σπουδές του, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στη βάση του βρετανικού συστήματος. Μετά από τη συνέντευξη κατά στο πλαίσιο της πρώτης αίτησής του για διεθνή προστασίας απομονώθηκαν τέσσερεις ουσιώδεις ισχυρισμοί: α) η χώρα καταγωγής, ο τόπος τελευταίας συνήθους διαμονής με τα λοιπά στοιχεία του προφίλ του Αιτητή, β) εγκατάλειψη της χώρα του προκειμένου να συνεχίσει της σπουδές του, γ) κτηματικές διαφορές στο Αφχανιστάν. Στη βάση των αποδεκτών ισχυρισμών του, ήτοι το σύνολο των ισχυρισμών του, κρίθηκε ότι αυτός δεν διατρέχει κίνδυνο άμα τη επιστροφή του στη χώρα του και κρίθηκε ότι δεν δικαιολογείται, κατ’ επέκταση, η υπαγωγή του σε καθεστώς διεθνούς προστασίας.
3. Κατά τη μεταγενέστερη αίτησή του, ο Αιτητής προσκόμισε έγγραφο από το οποίο, προκύπτει, κατά τον ίδιο, ότι η κτηματική διαμάχη του με άτομα του υφιστάμενου καθεστώτος, τους Ταλιμπάν, τον εκθέτει σε κίνδυνο ακόμα και φυλάκισης. Οι Καθ’ ων η αίτηση αξιολογώντας τη μεταγενέστερη αίτησή του την απέρριψαν ως απαράδεκτη κρίνοντας ότι το εν λόγω έγγραφο δεν προσκομίστηκε από τον Αιτητή σε προηγούμενο στάδιο από δική του υπαιτιότητα ενώ είχε την ευκαιρία.
Εθνικό Δίκαιο
(Η έμφαση είναι του παρόντος Δικαστηρίου)
4. Το άρθρο 146 του Συντάγματος προβλέπει ότι:
«Άρθρον 146
1. Tο Aνώτατον Συνταγματικόν Δικαστήριον κέκτηται αποκλειστικήν δικαιοδοσίαν να αποφασίζη επί πάσης εφέσεως κατά απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου το οποίο έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να αποφασίζει σε πρώτο βαθμό επί πάσης προσφυγής υποβαλλομένης κατ’ αποφάσεως, πράξεως ή παραλείψεως οιουδήποτε οργάνου, αρχής ή προσώπου ασκούντων εκτελεστικήν ή διοικητικήν λειτουργίαν επί τω λόγω ότι αυτή είναι αντίθετος προς τας διατάξεις του Συντάγματος ή τον νόμον ή εγένετο καθ’ υπέρβασιν ή κατάχρησιν της εξουσίας της εμπεπιστευμένης εις το όργανον ή την αρχήν ή το πρόσωπον τούτο.
1Α. Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος άρθρου, νόμος ήθελε ορίσει περί της ίδρυσης, της δικαιοδοσίας και των εξουσιών Διοικητικού Δικαστηρίου.
2. H προσφυγή ασκείται υπό παντός προσώπου, του οποίου προσεβλήθη ευθέως δια της αποφάσεως, της πράξεως ή της παραλείψεως, ίδιον, ενεστώς έννομον συμφέρον, όπερ κέκτηται τούτο είτε ως άτομον είτε ως μέλος κοινότητός τινος.
3. H προσφυγή ασκείται εντός εβδομήκοντα πέντε ημερών από της ημέρας της δημοσιεύσεως της αποφάσεως ή της πράξεως ή, εν περιπτώσει μη δημοσιεύσεως ή εν περιπτώσει παραλείψεως, από της ημέρας καθ’ ην η πράξις ή παράλειψις περιήλθεν εις γνώσιν του προσφεύγοντος, εκτός εάν προβλέπεται διά νόμου, ρητά, διαφορετική προθεσμία άσκησης προσφυγής κατά απόφασης πράξης ή παράλειψης.»
5. Το άρθρο 11 των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 και 2020 (Ο περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμος) καθορίζει τη δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου.
6. To εδάφιο (1) του άρθρου 12Α του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου ορίζει ότι:
«12Α(1) Κάθε προσφυγή κατά απόφασης ή πράξης ή παράλειψης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου ή της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων ασκείται εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία γνωστοποίησης της απόφασης ή της πράξης ή σε περίπτωση παράλειψης, από την ημέρα που αυτή περιήλθε σε γνώση του προσφεύγοντος.
(2) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του εδαφίου (1), προσφυγή που αφορά οποιαδήποτε από τις πιο κάτω αποφάσεις ή διατάγματα ασκείται εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την ημερομηνία κοινοποίησης της απόφασης και/ή επίδοσης του διατάγματος κράτησης:
(α) […]
(δ) απόφαση με την οποία αίτηση κρίνεται ως απαράδεκτη σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12Βτετράκις του περί Προσφύγων Νόμου· […]».
7. Ο Κανονισμός 2 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019 έχει ως ακολούθως (η υπογράμμιση είναι του παρόντος δικαστηρίου):
«Ο Διαδικαστικός Κανονισμός του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962, και οι περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου (Αρ.1) Διαδικαστικοί Κανονισμοί του 2015, τυγχάνουν εφαρμογής σε όλες τις προσφυγές που καταχωρούνται στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας από 18.6.2019, με τις αναγκαίες τροποποιήσεις που αναφέρονται στη συνέχεια και κατ΄ ανάλογη εφαρμογή των δικονομικών κανόνων και πρακτικής που ακολουθούνται και εφαρμόζονται στις ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου προσφυγές εκτός αν ήθελε άλλως ορίσει το Δικαστήριο.».
8. Tα εδάφια (1) και (2) του άρθρου 6Β των περί Νομικής Αρωγής Νόμων του 2002 μέχρι 2019 (ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος) προβλέπει τα εξής (η υπογράμμιση είναι δική μου):
«(1) Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου και του άρθρου 8 -
(α) […]·
(β) ο όρος «αιτητής διεθνούς προστασίας» έχει την έννοια που αποδίδεται στον όρο «αιτητής» σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Προσφύγων Νόμου του 2000 […]∙».
(2) Παρέχεται δωρεάν νομική αρωγή σε αιτητή διεθνούς προστασίας, ο οποίος ασκεί προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου, δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος -
(α) Kατά δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου επί της αίτησης διεθνούς προστασίας του εν λόγω αιτητή, την οποία απόφαση ο Προϊστάμενος έλαβε δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 5, 12Βδις, 12Βτετράκις, 12Δ ή 13 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, ή
(β) κατά άρνησης του Προϊσταμένου να αρχίσει εκ νέου η εξέταση αίτησης που σταμάτησε δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 16Β ή 16Γ του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, ή
(γ) κατά δυσμενούς απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής επί διοικητικής προσφυγής την οποία ο αιτητής διεθνούς προστασίας άσκησε ενώπιόν της σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Προσφύγων Νόμου του 2000 και η οποία διοικητική προσφυγή αφορούσε δυσμενή απόφαση την οποία ο Προϊστάμενος έλαβε δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 5, 12Βδις, 12Βτετράκις, 12Δ, 13, 16Α, 16Β ή 16Γ του εν λόγω νόμου, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
(αα) Η δωρεάν νομική αρωγή αφορά μόνο την πρωτοβάθμια εκδίκαση της προσφυγής ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος, και όχι την εκδίκαση έφεσης ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά της δικαστικής απόφασης η οποία εκδίδεται στα πλαίσια της εν λόγω πρωτοβάθμιας εκδίκασης, ούτε άλλο ένδικο μέσο∙ και
(ββ) κατά την κρίση του Διοικητικού Δικαστηρίου, η προσφυγή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας:
Νοείται ότι οι διατάξεις της παραγράφου (ββ) εφαρμόζονται χωρίς να περιορίζουν αυθαίρετα την παροχή της δωρεάν νομικής αρωγής και χωρίς να εμποδίζεται η ουσιαστική πρόσβαση του αιτητή διεθνούς προστασίας στη δικαιοσύνη.».
9. Το άρθρο 12Βτετράκις του περί Προσφύγων Νόμου, το οποίο τιτλοφορείται «Απαράδεκτες αιτήσεις» ορίζει τα εξής:
«12Βτετράκις.-(1) Χωρίς επηρεασμό των περιπτώσεων κατά τις οποίες μια αίτηση δεν εξετάζεται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 604/2013, σε περίπτωση που αίτηση θεωρείται απαράδεκτη δυνάμει του εδαφίου (2), ο Προϊστάμενος κλείνει το φάκελο και διακόπτει τη διαδικασία εξέτασης της αίτησης με απόφασή του την οποία λαμβάνει και καταχωρίζει στον φάκελο χωρίς να εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 12Δ και 13 και επί της οποίας απόφασης εφαρμόζονται οι διατάξεις των εδαφίων (7) μέχρι (7Ε) του άρθρου 18.
(2) Με την επιφύλαξη της Σύμβασης, η Υπηρεσία Ασύλου δύναται να θεωρήσει αίτηση ως απαράδεκτη μόνον εάν-
(α) […]∙ ή
(β) […]∙ ή
(γ) […]∙ ή
(δ) η αίτηση είναι μεταγενέστερη αίτηση στο πλαίσιο της οποίας δεν υποβλήθηκαν από τον αιτητή ή δεν προέκυψαν νέα στοιχεία ή πορίσματα σχετικά με την εξέταση του κατά πόσο ο αιτητής πληροί τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ως δικαιούχος διεθνούς προστασίας∙ ή
(ε) […].».
10. Το άρθρο 16Δ του του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τα εξής:
«Υποβολή νέων στοιχείων ή πορισμάτων ή μεταγενέστερης αίτησης
16Δ.-(1)(α) Σε περίπτωση που αιτητής υποβάλει στον Προϊστάμενο -
(i) Μεταγενέστερη αίτηση, ή
(ii) νέα στοιχεία ή πορίσματα κατά ή μετά την ημερομηνία στην οποία καθίσταται εκτελεστή απόφαση του Προϊσταμένου επί πρότερης αίτησης του αιτητή,
ο Προϊστάμενος εξετάζει το συντομότερο δυνατό οτιδήποτε ούτως υποβληθέν σύμφωνα με το παρόν άρθρο.
(β) Στην παράγραφο (α), ο όρος «απόφαση» περιλαμβάνει απόφαση που λαμβάνεται από τον Προϊστάμενο δυνάμει του άρθρου 16Β ή 16Γ.
(2) Σε περίπτωση που αιτητής υποβάλει στον Προϊστάμενο είτε μεταγενέστερη αίτηση είτε νέα στοιχεία ή πορίσματα, σύμφωνα με το εδάφιο (1), ο Προϊστάμενος δεν μεταχειρίζεται οτιδήποτε υποβληθέν ως νέα αίτηση αλλά ως περαιτέρω διαβήματα στα πλαίσια της αποφασισθείσας αίτησης. Ο Προϊστάμενος λαμβάνει υπόψη όλα τα στοιχεία των προαναφερόμενων περαιτέρω διαβημάτων χωρίς να πραγματοποιηθεί συνέντευξη.
(3)(α) Κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με το παραδεκτό της αίτησης σύμφωνα με την παράγραφο (δ) του εδαφίου (2) του άρθρου 12Βτετράκις, ο Προϊστάμενος προβαίνει σε προκαταρτική εξέταση προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο προέκυψαν ή υποβλήθηκαν από τον αιτητή νέα στοιχεία ή πορίσματα τα οποία ο Προϊστάμενος δεν έλαβε υπόψη κατά την έκδοση της εκδοθείσας απόφασής του, σχετικά με την εξέταση του κατά πόσο ο αιτητής πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τον χαρακτηρισμό του ως δικαιούχου διεθνούς προστασίας:
Νοείται ότι, σε περίπτωση που ο Προϊστάμενος διαπιστώσει ότι ο αιτητής δεν έχει προσκομίσει νέα στοιχεία ή πορίσματα, η μεταγενέστερη αίτηση απορρίπτεται ως απαράδεκτη, με βάση την αρχή του δεδικασμένου, χωρίς να πραγματοποιηθεί συνέντευξη.
(β) Σε περίπτωση που ο Προϊστάμενος διαπιστώνει ότι προέκυψαν ή υποβλήθηκαν τα προαναφερόμενα στην παράγραφο (α) νέα στοιχεία ή πορίσματα, προβαίνει σε ουσιαστική εξέτασή τους, αφού προηγουμένως ενημερώσει σχετικά τον αιτητή, και εκδίδει νέα εκτελεστή απόφαση, μόνο εφόσον -
(i) Τα εν λόγω στοιχεία ή πορίσματα αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες χορήγησης στον αιτητή διεθνούς προστασίας∙ και
(ii) ικανοποιείται πως ο αιτητής, άνευ δικής του υπαιτιότητας, αδυνατούσε να υποβάλει τα εν λόγω στοιχεία ή πορίσματα κατά την προηγούμενη διαδικασία και ιδίως μέσω της προσφυγής στο Διοικητικό Δικαστήριο δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
(γ) Επί της νέας εκτελεστής απόφασης που αναφέρεται στην παράγραφο (β) εφαρμόζονται τα εδάφια (7) μέχρι (7Ε) του άρθρου 18.
(δ) Σε περίπτωση που μεταγενέστερη αίτηση δεν εξετάζεται περαιτέρω δυνάμει του παρόντος άρθρου, αυτή θεωρείται απαράδεκτη σύμφωνα με την παράγραφο (δ) του εδαφίου (2) του άρθρου 12Βτετράκις και σε τέτοια περίπτωση ο Προϊστάμενος εκδίδει σχετική απόφαση επί της οποίας εφαρμόζονται κατ' αναλογία τα εδάφια (7) και (7Ε) του άρθρου 18. Η εν λόγω απόφαση παραθέτει την αιτιολογία της και ενημερώνει τον αιτητή για το δικαίωμα που έχει να την προσβάλει στο Διοικητικό Δικαστήριο δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, καθώς και για την προθεσμία άσκησης τέτοιας προσφυγής[...]».
11. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τις προϋποθέσεις υπαγωγής στο καθεστώς του πρόσφυγα.
12. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας.
Ενωσιακό Δίκαιο
13. Το άρθρο 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. κατοχυρώνει το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου.
14. Το άρθρο 20 της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (στο εξής: η Οδηγία 2013/32/ΕΕ), το οποίο τιτλοφορείται «Δωρεάν νομική συνδρομή και εκπροσώπηση στις διαδικασίες άσκησης ένδικου μέσου», στις παραγράφους 1, 2 και 3 αυτού, προβλέπει τα εξής:
«1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε να παρέχεται, κατόπιν αιτήματος, δωρεάν νομική συνδρομή και εκπροσώπηση στο πλαίσιο των διαδικασιών άσκησης ένδικου μέσου που προβλέπονται στο κεφάλαιο V. Περιλαμβάνει, τουλάχιστον, την κατάρτιση των αναγκαίων διαδικαστικών εγγράφων και τη συμμετοχή εξ ονόματος του αιτούντος σε ακροαματική διαδικασία ενώπιον πρωτοβάθμιου δικαστηρίου.
2. Επίσης, τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν δωρεάν νομική συνδρομή και/ή εκπροσώπηση στις πρωτοβάθμιες διαδικασίες που προβλέπονται στο κεφάλαιο III. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, δεν εφαρμόζεται το άρθρο 19.
3. Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν ότι δεν χορηγείται δωρεάν νομική συνδρομή και εκπροσώπηση εάν ένα δικαστήριο ή άλλη αρμόδια αρχή θεωρεί ότι το ένδικο μέσο του αιτούντος δεν έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας. Όταν λαμβάνεται απόφαση για τη μη παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής και εκπροσώπησης σύμφωνα με την παρούσα παράγραφο από αρχή η οποία δεν είναι δικαστήριο, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι ο αιτών έχει το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής κατά της εν λόγω απόφασης ενώπιον δικαστηρίου. Κατ’ εφαρμογή της παρούσας παραγράφου, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε να μην περιορίζεται αυθαιρέτως η νομική συνδρομή και εκπροσώπηση και να μην εμποδίζεται η ουσιαστική πρόσβαση του αιτούντος στη δικαιοσύνη.[…]».
15. Η αιτιολογική σκέψη 23, του προοιμίου αυτής προβλέπει τα εξής:
«(23) Στο πλαίσιο των διαδικασιών προσφυγών, θα πρέπει να χορηγείται στους αιτούντες, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, δωρεάν νομική συνδρομή και εκπροσώπηση από πρόσωπα που βάσει της εθνικής νομοθεσίας έχουν τις σχετικές ικανότητες. Επιπλέον, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, οι αιτούντες θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να συμβουλεύονται, ιδία δαπάνη, νομικούς ή άλλους συμβούλους που γίνονται δεκτοί ή στους οποίους επιτρέπεται να λειτουργούν με την ιδιότητα αυτή βάσει του εθνικού δικαίου.».
16. Η παράγραφος 1 του άρθρου 46 του κεφαλαίου V της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ προβλέπει τα εξής:
«1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι αιτούντες να έχουν δικαίωμα πραγματικής προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου κατά των ακόλουθων αποφάσεων: α) απόφαση επί της αιτήσεως διεθνούς προστασίας, περιλαμβανομένων των αποφάσεων:
i) με τις οποίες κρίνουν αίτηση ως αβάσιμη όσον αφορά το καθεστώς του πρόσφυγα και/ή το καθεστώς επικουρικής προστασίας,
ii) με τις οποίες η αίτηση κρίνεται ως απαράδεκτη σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 2,
iii) […]».
17. To άρθρο 33 της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ αναφέρεται στις περιπτώσεις απαράδεκτων αιτήσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν και τις απορριφθείσες μεταγενέστερες αιτήσεις, στο πλαίσιο των οποίων δεν προέκυψαν ή υποβλήθηκαν από τον αιτούντα νέα στοιχεία ή πορίσματα σχετικά με την εξέταση του εάν ο αιτών πληροί τις προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθεί δικαιούχος διεθνούς προστασίας.
18. Από το πλέγμα των ανωτέρω εθνικών διατάξεων ερμηνευμένων και υπό το φως των διατάξεων του ενωσιακού δικαίου προκύπτει ότι η δωρεάν νομική αρωγή αφορά καταρχήν σε όλες τις περιπτώσεις όπου δύναται να ασκηθεί πραγματική προσφυγή δυνάμει του άρθρου 46, χωρίς να προβλέπεται ρητώς οποιαδήποτε εξαίρεση. Μόνος επιτρεπόμενος περιορισμός είναι ο προβλεπόμενος στο άρθρο 20 παράγραφος 3 της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ, ήτοι η ύπαρξη πιθανότητας επιτυχίας του ένδικου μέσου που θα ασκήσει το εν λόγω πρόσωπο. Καθώς το δικαίωμα για πραγματική προσφυγή του άρθρου 46 καλύπτει και τις απορριπτικές αποφάσεις επί μεταγενέστερων αιτήσεων, τόσο από το γράμμα όσο και από το πνεύμα της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ, προκύπτει ότι και αυτές οι περιπτώσεις καλύπτονται από το ευεργέτημα της δωρεάν νομικής αρωγής (έστω υπό τις επιτρεπόμενες προϋποθέσεις για τη χορήγησή του). Οι εθνικές συνεπώς διατάξεις για τη νομική αρωγή, ερμηνευόμενες υπό το φως και το πνεύμα του ενωσιακού δικαίου, δίδουν υπό τις προϋποθέσεις που θεσπίζει ο νόμος, τη δυνατότητα δωρεάν νομικής αρωγής και στην περίπτωση απορριπτικών αποφάσεων επί μεταγενέστερων αιτήσεων.
Κατάληξη
19. Παρά το γεγονός ότι ο Αιτητής καταρχήν άσκησε παραδεκτώς την παρούσα αίτηση, παρά ταύτα θα πρέπει να διαπιστωθεί εάν η προσφυγή που επιθυμεί να ασκήσει έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας καθώς ο εθνικός νομοθέτης επέλεξε να θεσπίσει τον εν λόγω περιορισμό. Ο Αιτητής επιθυμεί να ασκήσει προσφυγή κατά της δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου δυνάμει του άρθρου 16Δ(3)(α) και του άρθρου 12Βτετράκις(2)(δ) του περί Προσφύγων Νόμου με την οποία η μεταγενέστερη αίτησή του απορρίφθηκε ως απαράδεκτη και επιθυμεί προς τούτο δωρεάν νομική αρωγή. Η περίπτωση αυτή εμπίπτει στο άρθρο 6Β(2)(α) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου. (βλ. απόφαση και ανάλυση του παρόντος Δικαστηρίου στην απόφασή του στη ΝΑ 126/24, Μ.Α., ημερ. 2.10.2024).
20. Πρώτο συνεπώς κριτήριο χορήγησης νομικής αρωγής σε αιτητή διεθνούς προστασίας που θεσπίζεται με την υπό αναφορά διάταξη αποτελεί η ύπαρξη, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, πραγματικής πιθανότητας επιτυχίας της σκοπούμενης/ ασκηθείσας προσφυγής.
21. Δίδεται δε ευρεία διακριτική ευχέρεια στο Δικαστήριο να αποφασίσει κατά πόσον, με βάση τα ενώπιόν του στοιχεία, η προσφυγή του αιτητή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας (Απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 23/2010, Farshad Khamsen, ημερ. 14/10/2010).
22. Περαιτέρω, το Δικαστήριο θα πρέπει να λάβει υπόψη του το δικαίωμα του αιτητή να ακουστεί στη βάση του άρθρου 146 του Συντάγματος, αλλά θα πρέπει περαιτέρω να εξετάσει την αίτηση με βάση το υλικό που έχει ενώπιόν του, χωρίς να δίδονται νομικές αρωγές ανεξέλεγκτα σε υποθέσεις που δεν έχουν πιθανότητες επιτυχίας (Βλ. Αποφάσεις στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 10/2010, Αlali Abdulhamid, ημερ. 6.5.2010 και στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 25/2010, Antonia Adahor, ημερ. 13.12.2010).
23. Κατά την εξέταση των ισχυρισμών, το Δικαστήριο προβαίνει σε εκ πρώτης όψεως εξέταση της υπόθεσης, χωρίς βεβαίως το Δικαστήριο να καλείται να αποφασίσει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής που πιθανόν να καταχωρήσει ο αιτητής. Σημειώνεται, πως το αποτέλεσμα της παρούσας αίτησης για νομική αρωγή, δεν θα επηρεάσει την τελική έκβαση της προσφυγής που έχει καταχωρίσει ο Αιτητής, εφόσον το Δικαστήριο στην παρούσα διαδικασία δεν αποφασίζει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής (Αποφάσεις στις Yπoθ. αρ. 278/09, Durgo Man v. Δημοκρατίας, ημερ. 15.7.2009, Baghour και Yπoθ. αρ. 7/11 και 8/11, Roud Gad, ημερ. 28.3.2011).
24. Σημειώνεται, εξάλλου, ότι το Δικαστήριο προβαίνει στην αξιολόγηση της βασιμότητας της αίτησης παροχής νομικής αρωγής στη βάση του υλικού που τίθεται ενώπιόν του [Bλ. απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 31/2013, Singh Khushwant, ημερ. 23.12.2013]. Βεβαίως υπογραμμίζεται ότι, οι πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας θα πρέπει να εξετάζονται και υπό το φως της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου.
25. Εν προκειμένω, σημειώνεται ότι ο εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα, εισηγήθηκε μέσω του Γραπτού της Σημειώματος ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος για την παραχώρηση του ευεργετήματος της νομικής αρωγής στον Αιτητή. Ως βασικό έρεισμα της ανωτέρω θέσης, αποτελεί η υπόδειξη ότι ο Αιτητής δεν έχει ασκήσει προσφυγή μέχρι και την ημέρα ακρόασης της παρούσας, δεδομένο που θα καθιστούσε την τυχόν καταχωρισθείσα προσφυγή του εκπρόθεσμη.
26. Ερωτηθείς σχετικά ο Αιτητής από το παρόν Δικαστήριο να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους δεν προχώρησε στην καταχώριση προσφυγής κατά την εν λόγω αρνητικής απόφασης, ο ίδιος αποκρίθηκε ότι ακολούθησε σχετική υπόδειξη από τη δικηγόρο του. Ο Αιτητής δεν επικαλέστηκε οποιοδήποτε γεγονός που να εμπίπτει στην έννοια της ανωτέρας βίας.
27. H προθεσμία προσβολής της επίδικης πράξης, όπως προκύπτει από το Άρθρο 146 του
Συντάγματος και από το άρθρο 12Α του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου είναι τριάντα (15) ημέρες. O Αιτητής δεν έχει μέχρι και την ενώπιον του δικαστηρίου ακροαματική διαδικασίας (ημερ. 12.6.2025) καταχωρίσει προσφυγή κατά την εν λόγω απόφασης. Επισημαίνεται ότι ως διαφαίνεται από τον διοικητικό φάκελο αλλά και την πράξη που επισυνάπτεται στην παρούσα αίτησή, η αρνητική απόφαση στην μεταγενέστερη αίτηση του Αιτητή, κοινοποιήθηκε σε αυτόν στις 7.4.2025), γεγονός που είναι παραδεκτό από τον Αιτητή, και ότι ο ίδιος προσυπογράφει την επιστολή.
28. Σύμφωνα με τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η προθεσμία προσβολής μίας
διοικητικής πράξης είναι ανατρεπτική και όχι ενδεικτική [Βλ. ενδεικτικώς Α.Ε. Αρ. 159/2006, Μάρκος Γανωμάτης ν. Δημοκρατίας, ημερ. 26.3.2008, (2008) 3 Α.Α.Δ. 133, Α.Ε. αρ. 346, Potamitis v. Water Board of Limassol, (1985) 3 C.L.R. 260 και Γανωματής ν. Δημοκρατίας]. Παρέκκλιση από την προθεσμία αποτελεί εξαιρετική περίσταση και μόνο για όσο διάστημα εξακολουθεί η εν λόγω εξαιρετική περίσταση (Μαραγκού ν. Δημοκρατίας (1997) 1 Α.Α.Δ. 1715, 1718).
29. Πλήρης γνώση θεωρείται η γνώση που επιτρέπει στον επηρεαζόμενο διοικούμενο να διαγνώσει με βεβαιότητα και ακρίβεια την υλική και ηθική ζημία που υφίσταται από την πράξη παρέχοντας σε αυτόν τη δυνατότητα να προσφύγει δικαστικώς προς τον έλεγχό της. [Βλ. Α.Ε. αρ.: 3810, Φιλίππου v. Α.Η.Κ., ημερ. 1.12.2006, (2006) 3 ΑΑΔ 729, Υπόθεση Αρ. 110/2012, Γρουτίδης ν. Κυπριακού Συμβουλίου Κύπρου, ημερ. 26 Φεβρουαρίου 2014] Πρέπει να τίθενται συγκεκριμένα δεδομένα ενώπιον του Δικαστηρίου που να δικαιολογούν την έναρξη της προθεσμίας που θέτει ο νόμος. Αυτό είναι θέμα γεγονότων που βαρύνουν σε κάθε περίπτωση τον αιτητή, (Βλ. Θεμιστοκλέους κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 415 και Υπόθεση Αρ. 110/2012, Γρουτίδης, ανωτέρω).
30. Έχω μελετήσει προσεκτικά το Γραπτό Σημείωμα του Γενικού Εισαγγελέα, τα έγγραφα του διοικητικού φακέλου και γενικά το σύνολο των στοιχείων που τέθηκαν ενώπιόν μου.
31. Με βάση τα ενώπιον του Δικαστηρίου δεδομένα φαίνεται ότι ο Αιτητής όντως έλαβε γνώση του περιεχομένου της επιστολής κοινοποίησης σε γλώσσα καταληπτή για τον ίδιο ήτοι
φαρσί, καθώς επί της ίδιας επιστολής προκύπτει και η υπογραφή του μεταφραστή στη γλώσσα του Αιτητή και πλησίον ως χρόνος κοινοποίησης η 7.4.2025. Συνεπώς, διαπιστώνεται ότι η εν λόγω απόφαση κοινοποιήθηκε στον Αιτητή σε γλώσσα καταληπτή σε αυτόν, καθώς η αιτιολόγηση της επίδικης απόφασης, όπως προκύπτει από το διοικητικό φάκελο, μεταφράστηκε σε αυτόν σε γλώσσα καταληπτή και φέρει ιδιόχειρη υπογραφή τόσο του ιδίου όσο και του μεταφραστή που προέβη σε μετάφραση. Συνεπώς διαπιστώνεται ότι έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης προσφυγής κατά της πράξης σε σχέση με την οποία αιτείται δωρεάν νομική αρωγή.
32. Εν προκειμένω, προκύπτει ότι ο Αιτητής έλαβε πλήρη γνώση της επίδικης πράξης στις 7.4.2025. Η δε διατύπωση της προθεσμίας προσβολής της επίδικης πράξης είναι απλή και κατανοητή χωρίς να απαιτούνται ιδιαιτέρες νοητικές ικανότητες προς τούτο. Ως εκ τούτου, διαπιστώνεται ότι εκ πρώτης όψεως δεν έχουν προβληθεί και δεν έχουν τεκμηριωθεί τέτοιες εξαιρετικής φύσεως περιστάσεις που να καθιστούσαν αδύνατη την εμπρόθεσμη καταχώριση της παρούσας προσφυγής από τον Αιτητή. Ο ίδιος δεν έχει προβάλει ισχυρισμό ή οποιαδήποτε μαρτυρία υπέρ την αντίθετης θέσης. Επισημαίνεται εξάλλου συναφώς, ότι πέραν της ενδεχόμενης διακριτής ευθύνης που ενέχει ο συνήγορος που κατ΄ισχυρισμό συμβούλεψε τον Αιτητή να μην καταχωρίσει προσφυγή, όπως έχει παγίως νομολογηθεί, ένας διάδικος δεν μπορεί να επικαλείται σφάλματα ή παραλείψεις του δικηγόρου του έτσι ώστε να επιτυγχάνει παρατάσεις των προθεσμιών που προνοούνται από τους σχετικούς νόμους και κανονισμούς. (Βλ. Βαρδιάνος v. Richards (1998) 1(Β) Α.Α.Δ. 698, Fame Transprots Ltd v. Δημοκρατίας (2000) 3 Α.Α.Δ. 561, Γεωργίου v. Δήμου Λάρνακας (Αρ. 1) (1998) 3 Α.Α.Δ. 197). Συνεπώς, οι ισχυρισμοί του Αιτητή προς αιτιολόγηση του εκπροθέσμου δεν θα μπορούσαν να γίνουν δεκτοί, καθότι νομολογικά δεν δικαιολογούν την καθυστέρηση καταχώρισης προσφυγής. Η εμπρόθεσμη δε καταχώριση της προσφυγής αποτελεί απαραίτητο στοιχείο του παραδεκτού μια προσφυγής.
33. Για τους λόγους που έχουν εκτεθεί, έχοντας υπόψη ότι, βάσει των προνοιών της σχετικής νομοθεσίας ο Αιτητής έχει το βάρος να καταδείξει ότι έχει πραγματικές πιθανότητες να εκδοθεί δικαστική απόφαση υπέρ του και χωρίς να αποφασίζεται οριστικά το αποτέλεσμα της προσφυγής που επιθυμεί να καταχωρίσει (Αποφάσεις στην Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 1/2009, Tamaga Durja Man v. Δημοκρατίας, ημερ. 15/7/2009, και στη Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 10/12, Nacira Baghour και Maged Ahmad Odeh, ημερ. 28/3/2012), κρίνω στη βάση των ενώπιον μου στοιχείων πως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η προσφυγή που πιθανόν να καταχωρηθεί έχει εκ πρώτης όψεως πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας.
34. Με δεδομένη τη μη ικανοποίηση αυτής της απαραίτητης εκ του Νόμου προϋπόθεσης, η αίτηση αναπόφευκτα απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Ο Αιτητής έχει βέβαια κάθε δικαίωμα εάν επιθυμεί να προχωρήσει σε καταχώριση προσφυγής της κατά της υπό εξέταση πράξης στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, με δικά του έξοδα, παρά την απόρριψη της αίτησής του για παραχώρηση σε αυτόν δωρεάν νομικής αρωγής.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο