ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΕΝΩΠΙΟΝ:Ν. Ταλαρίδου-Κοντοπούλου, Π. Ε. Δ.

Αρ. Αγωγής: 3013/13

 

Ημερομηνία: 16/7/2025

Μεταξύ:

Μιχάλη Κύζα

Ενάγοντα

-και-

Α. Papayiannis(Constructions) Limited

Εναγομένων

 

Εμφανίσεις:

Για τον Ενάγοντα:κ. Λ. Βραχίμης

Για την Εναγόμενη:κ. Α. Αρτεμίου

 

ΑΠΟΦΑΣΗ

 

Ο ενάγοντας αξιώνει γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες που είχε υποστεί την 20.6.2012 ως συνέπεια αμέλειας των εναγόμενων. Εργαζόταν ο ενάγοντας ως εργοδοτούμενος , υπεργολάβος των εναγόμενων σε ανεγειρόμενη οικοδομή. Είχε αναλάβει την κατασκευή ξυλότυπου των κολώνων του 1 ορόφου. Την 20.12 2012 ο ενάγοντας έπεσε από ύψος περίπου 3 μέτρα με αποτέλεσμα να τραυματισθεί σοβαρά.

 

Λεπτομέρειες Αμέλειας

Α. Παρέλειψαν να παρέχουν ασφαλή ή επαρκή χώρο εργασίας στον οποίο ο Ενάγοντας θα εκτελούσε τα καθήκοντα του.

Β. Παρέλειψαν να προστατεύσουν και/ή να προειδοποιήσουν γεγονότων τον Ενάγοντα και/ή παρέλειψαν να πάρουν οποιαδήποτε αναγκαία μέτρα για την ασφάλεια του Ενάγοντα καθ' ον χρόνο αυτός θα ασχολείτο με την ρηθείσα εργασία.

Γ. Επέτρεψαν ή παρέλειψαν να αποτρέψουν την εργασία του Ενάγοντα σε χώρο που δεν πληρούσε Τμήμα Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων κριτήρια ασφάλειας ή περιέκλειε κινδύνους τους οποίους οι Εναγόμενοι γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν.

Δ. Παρέλειψαν να παράσχουν και να διατηρούν επαρκείς εγκαταστάσεις και εξοπλισμό για την εκτέλεση της πιο πάνω εργασίας καθώς και όλο τον αναγκαίο και/ή ασφαλή χώρο και/ή εξοπλισμό για τη διακίνηση και/ή γενικά την εκτέλεση των καθηκόντων του Ενάγοντα.

Ε. Παρέλειψαν να λάβουν όλα τα εύλογα ή οποιαδήποτε μέτρα για να βεβαιωθούν ότι ο Ενάγοντας θα εκτελούσε τα ειρημένα καθήκοντα του με ασφάλεια και/ή δεν έλαβαν τα απαιτούμενα μέτρα για να αποτρέψουν την πτώση του Ενάγοντα και γενικά παρέλειψαν να παράσχουν και/ή να διατηρήσουν κατάλληλο και ασφαλές σύστημα εργασίας και/ή καλύψουν το κενό αποτέλεσμα την πτώση του Ενάγοντα.

Στ. Παρέλειψαν να λάβουν τα απαιτούμενα μέτρα ώστε όταν οποιοδήποτε πρόσωπο συμπεριλαμβανομένου του Ενάγοντα, βρισκόταν στον ειρημένο χώρο και κοντά στον ειρημένο χώρο να είχε κατάλληλες και/ή ασφαλείς συνθήκες διακίνησης και/ή εργασίας.

Ζ. Παρέλειψαν να τοποθετήσουν περίφραξη ή να λάβουν αλλά ή οποιαδήποτε ή οποιαδήποτε ικανοποιητικά μέτρα που να αποτρέπουν την ή τη πτώση προσώπων από ύψος.

Θ. Γενικά έξω θες αν τον Ενάγοντα σε κίνδυνο βλάβης ή τραυματισμού τον οποίο γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν.

Ι. Προκάλεσαν ή επέτρεψαν το συγκεκριμένο κενό να είναι ή να καταστεί ή να παραμείνει κίνδυνος και παγίδα σε πρόσωπα που νόμιμα χρησιμοποιούσαν το χώρο.

Ια. Προκάλεσαν και/ή επέτρεψαν το ειρημένο κενό να παραμείνει ανοικτό και/ή αφρούρητο.

Οι εναγόμενοι είχαν το έλεγχο και κατοχή του εργοταξίου και ο ενάγοντας εισήλθε στο χώρο ως προσκεκλημένος των εναγόμενων. Συνέπεια των τραυμάτων είχε υποστεί σοβαρά κατάγματα και μόνιμη ανικανότητα.

Λεπτομέρειες σωματικών βλαβών

Α. Ο Ενάγοντας γεννήθηκε την 23η Ιανουαρίου 1979 και κατά τον χρόνο του ατυχήματος ήταν 33 ετών. Ο Ενάγοντας πριν τον τραυματισμό του ζούσε μια υγιή και δραστήρια ζωή. Παράλληλα μόνιμη εργασία του ως καλουψιής, ήταν ερασιτέχνης Ψαράς. Επίσης ήταν ιδιοκτήτης δύο αλόγων και ασχολείτο έντονα με ιππασία.

Β. Ο Ενάγοντας είχε ετήσιο εισόδημα κατά μέσο όρο πέραν των 3. 50 € μηνιαίως. Μετά το διάταγμα μέχρι σήμερα παραμένει ανίκανος για εργασία.

Γ. Ο Ενάγοντας είναι απόφοιτος Δημοτικού, πατέρας τριών παιδιών ηλικίας σήμερα 14 ετών, 8 ετών και 8 μηνών.

 

Δ. Ο Ενάγοντας υπέστη:

1. Κάταγμα μείζονος βραχιόνιου ογκώματος αριστερά.

2. Εξάρθρημα αριστερού αγκώνα συνοδευόμενο με κάταγμα της κορανοειδούς απόφυσης.

3. Εξάρθρημα δεξιού αγκώνα με κάταγμα συντριπτικό της κεφαλής της δεξιάς κερκίδας.

4. Ρωγμώδες κάταγμα της δεξιάς κοτύλης και πτέρυγας δεξιού λαγονίου οστού στη βάση του.

 

Ε. Ο Ενάγοντας από τις 20 Ιουνίου 2012 έλαβε τις πρώτες βοήθειες και ακολούθως νοσηλεύτηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας για να αντιμετωπιστούν τα κατάγματα τα οποία υπέστηκε.

Στ. Το κάταγμα μείζονος βραχιόνιου ογκώματος έτυχε ανοικτής ανάταξης και σταθεροποίηση με ελεύθερες βίδες.

Ζ. Το κάταγμα εξάρθρημα δεξιού ογκώματος έτυχε κλειστής ανάταξης και εσωτερικής οστεοσύνθεσης της κεφαλής της δεξής κερκίδας.

Η. Το κάταγμα εξάρθρημα αριστερού αγκώνα έτυχε κλειστής ανάταξης στο εξαρθρωμένο δεξιό κάταγμα της κορανοειδούς επίσης αντιμετωπίστηκε συντηρητικά με γύψινο νάρθηκα βραχιοπινεοκάρπιο.

Θ. Το κάταγμα λαγονίου και κοτύλης έτυχε συντηρητικής αντιμετώπισης διά κλινοστατισμού.

Ι. Ο Ενάγοντας αρχικά νοσηλεύτηκε ως εσωτερικός ασθενής για πέραν του ενός μηνός και στη συνέχεια πήρε εξιτήριο με οδηγίες για επανεκτίμηση από τα εξωτερικά ιατρεία.

ια. Έκτοτε ο Ενάγοντας παρουσιάζει μόνιμα προβλήματα, και ταλαιπωρείται μετατραυματικά με έντονους πονοκεφάλους και μετατραυματική δυσκαμψία στην αριστερή κατ' ώμο άρθρωση.
ιβ. Περαιτέρω, συνέπεια του τραυματισμού του ο Ενάγοντας πάσχει μόνιμα από υπαισθησία 6/10 στην έξω πια νιάτα του του αριστερού βραχιόνιου, ουλή μήκους 9, 5 εκ Deltopectoral ( αριστερά). Η μέγιστη περίμετρος βραχιόνιου είναι δεξιά 34, 5 εκ και αριστερά 33, 5 εκ,. Η περίμετρος αντιβραχίου είναι στο άνω τριτημόριο 32 εκ. Η κινητικότητα των αγκώνων δεξιά παρατηρείται έλλειμα έκτασης 17 μοίρες και αριστερά έλλειμα εκτατικό 5 μοίρες. Υπάρχει μειωμένη δύναμη απαγωγής στο αριστερό βραχιόνιο, απαγωγή 75 μοίρες αντί 175 μοίρες και η πρόσθια κάμψη 100 μοίρες αντί 170 ‑ 180 μοίρες.

ιγ. Ο Ενάγων θα πρέπει να υποβληθεί σε νέα χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση των υλικών οστεοσυνθέσεων από την κεφαλή του αριστερού βραχιόνιου και εξακολουθεί να λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή.

Ιδ. Περαιτέρω ο Ενάγοντας συνέπεια του ανωτέρω τραυματισμού του και της μόνιμης βλάβης που υποφέρει αδυνατεί πλέον να εκτελέσει την σταθερή απασχόλησή του ή οποιαδήποτε άλλη απασχόληση και έχει καταστεί ανίκανος για εργασία είναι δε παντελώς αδύνατο να συνεχίσει να εξασκεί οποιαδήποτε άλλη απασχόληση όπως και πριν το ατύχημα.

 

Είχε σταθερά εισοδήματα €3500 μηνιαίως. Ζητεί το ποσό των €203000 για απώλεια ημερομισθίων.

Η δικογραφημένη υπεράσπιση των εναγόμενων είναι ότι ο ενάγοντας τους παρείχε υπηρεσίες ως ανεξάρτητο πρόσωπο υπεργολάβο.

Οι Εναγόμενοι ισχυρίζονται ότι κατά πάντα ουσιώδη χρόνο δεν θεμελιώθηκε ποτέ εργασιακή σχέση με τον Ενάγοντα παρά μόνο ο Ενάγοντας παρείχε υπηρεσίες στους Εναγόμενους ως ανεξάρτητο πρόσωπο ή/και ως υπεργολάβος.

Ο ενάγοντας εξέθεσε ηθελημένα τον εαυτό του σε κίνδυνο που ήταν εύλογα εμφανής. Παρέλειψε να ενημερώσει τους εναγόμενους για την είσοδο του στο εργοτάξιο. Ήταν έμπειρος και ενήργησε απερίσκεπτα για την υγεία του.

Η φύση και η έκταση των τραυμάτων του ενάγοντα δεν δικαιολογούνται από το ισχυριζόμενο ατύχημα.

Μαρτυρία

Ο ενάγοντας γεννήθηκε την 23.1.1979. Η εναγόμενη εταιρεία είναι εργολάβος οικοδομών και ο διευθυντής της εταιρείας είναι γνωστός του. Συνεργάστηκε με την εταιρεία αρκετές φορές. Τον Μάρτιο 2012 του πρότεινε ο Παπαγιάννης να αναλάβει ως υπεργολάβος της εταιρείας

Η συνεργασία δεν γινόταν με γραπτό συμβόλαιο. Η εναγόμενη είχε υπογράψει συμφωνία γενικής υπεργολαβίας την 12.3.2012. Ξεκίνησε τις εργασίες για την κατασκευή καλουπιών τον Απρίλη 2012.

Ο σιδεράς έδεσε τις κολώνες της οικοδομής και ακολούθως ο Ενάγοντας με το συνεργείο του και με την εντολή του Παπαγιάννη, ο οποίος ήταν ο διευθυντής της Papayiannis και ενεργούσε ως ο αντιπρόσωπος της εταιρείας, πήγε με τους υπαλλήλους του για να καλουπώσουν τις κολώνες του πρώτου ορόφου. Συγκεκριμένα την περίοδο εκείνη εργαζόταν σε ένα έργο όπου κυρίως εργολάβος ήταν η Papayiannis από κοινού με τον αδελφό του. Το έργο αποτελείτο από τρεις μόνο κατοικίες. Είχε αναλάβει ως υπεργολάβος τα καλούπια, όταν τελείωσε την εργασία του εκεί, ο Παπαγιάννης του είπε ότι είχε τελειώσει ο σιδεράς την οικοδομή της Αθηαίνου και του είπε να πάει για να καλουπώσει τις κολώνες του ορόφου.

 

Ο «Papayiannis» δεν είχαν τοποθετήσει σκαλωσιές στην κατοικία. Έτσι για να μπορέσει να τοποθετήσει τα καλούπια έπρεπε τα καλούπια να τα τοποθετήσουν πατώντας στην άκρια της πλάκας δίπλα από το σημείο που θα τοποθετούνταν τα καλούπια της κάθε κολώνας.

Ο Παπαγιάννης δεν είχε τοποθετήσει σκαλωσιές στην κατοικία. Για να τοποθετηθούν τα καλούπια έπρεπε να πατούν στην άκρια της πλάκας δίπλα από το σημείο που τοποθετούνται τα καλούπια της κάθε κολώνας. Στη βορειανατολική γωνιά του ορόφου θα έπρεπε να κατασκευαστεί ένα τοιχείο δηλαδή κολώνα μεγάλου μήκους. Το μήκος του τοιχείου ήταν 1.65 εκατοστά και ήταν στην άκρια της αριστερής γωνίας. Έπρεπε να στερεώσει πλακάζ στην εξωτερική πλευρά του τοιχείου. Ο μόνος τρόπος να στερεώσει το πλακάζ ήταν να στέκεται στην άκρια της πλάκας από την εξωτερική πλευρά της πλάκας και το σώμα του να βρίσκεται στο κενό. Ήταν προσεκτικός αλλά έπεσε.

Τραυματίσθηκε σοβαρά στα πόδια και στα χέρια και σώμα.

Όπως φαίνεται από το ιατρικό πιστοποιητικό του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας ημερομηνίας 20 Μαΐου 2013,από το ατύχημα είχε υποστεί:

Α. Κάταγμα μείζονος βραχιόνιου ογκώματος αριστερά,

Β. Εξάρθρημα αριστερού αγκώνα συνοδευόμενο με κάταγμα της κορανοειδούς απόφυσης,

Γ. Εξάρθρημα δεξιού αγκώνα με κάταγμα συντριπτικό της κεφαλής της δεξιάς κερκίδας.

Δ. Ρωγμώδες κάταγμα της δεξιάς κοτύλης και πτέρυγας δεξιού λαγόνιου οστού στη βάση του.

Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο και έμεινε δύο νύχτες. Στις 30.5.2013 υποβλήθηκε σε εγχείρηση στον αριστερό ώμο και έγινε ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση της κεφαλής της δεξιάς κερκίδας για αντιμετώπιση του κατάγματος του μείζονος βραχιόνιου ογκώματος. Για να ελέγχει τον πόνο έπαιρνε μορφίνη. Υποβλήθηκε σε δεύτερη εγχείρηση για αφαίρεση υλικών οστεοσύνθεσης στον ώμο. Δεν μπορούσε να εργαστεί διότι υπήρχε σοβαρός περιορισμός της κινητικότητας των δύο χεριών και δυσκολίες σε σχέση με τη λεκάνη του. Εγκρίθηκε για σύνταξη αναπηρίας κατά 75%.

Κατά το επίδικο διάστημα έκανε εργασίες μόνο για τον Παπαγιάννη και πλήρωνε δύο υπαλλήλους €350 και €400 αντίστοιχα. Στην αρχή δεν μπορούσε να αυτοεξυπηρετηθεί. Δεν μπορούσε να κρατήσει το νεογέννητο τρίτο του παιδί. Δεν μπορούσε να πάει κυνήγι. Έχασε το συνεργείο του και δεν έκανε δουλεία. Μόνο το 2015 και ως χάρη προς τον κουμπάρο του εμφανίσθηκε με υπαλλήλους του και χρέωσε για τη χρήση του εξοπλισμού του. Προσπαθούσε να ξαναεργαστεί το 2015 και δεν μπορούσε να κερδίσει περισσότερο από €2000 το μήνα. Το 2018 τερματίσθηκε η σύνταξη ανικανότητας κατόπιν απόφασης του ιατροσυμβουλίου.

Διευκρίνισε ότι η επέκταση της κολώνας στον όροφο ήταν μεγάλη για να στερεωθεί και έτσι έπρεπε να πάει στην άκρια. Δεν είχε πρόσβαση στη γωνιά και η απόσταση ήταν πιο μεγάλη από 1 μέτρο. Ο σιδεράς έπρεπε να στήσει τις κολώνες και να τα ελέγξει ο μηχανικός Έπρεπε να βάλει ράγες να στερεώσει την κολώνα και να κρέμεται στο κενό. Έπρεπε να είχαν στηθεί σκαλωσιές. Ο εργολάβος έπρεπε να τις στήσει.

Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι για το συγκεκριμένο έργο ο Παπαγιάννης είχε κερδίσει την προσφορά και εκείνος θα έκανε τα καλούπια που είναι για συγκεκριμένη τιμή. Από τα καλούπια παίρνει ένα μέρος του κέρδους και ο εργολάβος το άλλο. Τους υπαλλήλους που έρχονταν μαζί του τους πλήρωνε ο ίδιος. Πλήρωνε τον εαυτό του και τους υπαλλήλους του όταν ήταν στο νοσοκομείο. Έβγαλε επιταγή στο όνομα του και πληρώνονταν οι υπάλληλοι.

Στις 20.6.2012 του είπε ο Παπαγιάννης ‘ πήγαινε άρκεψε τις κολώνες στην Αθηαίνου και τέλειωσε ο σιδεράς.’ Τότε ο εργολάβος πριν να αρχίσει την πλάκα έπρεπε να στήσει σκαλωσιές. Οργανώθηκε με το συνεργείο του που τέλειωσε τις άλλες δουλειές και πήγε.

Θεωρεί ότι το Υπουργείο Εργασίας προειδοποίησε πριν γίνει το ατύχημα. Όταν βγήκε από το νοσοκομείο πήγε και δήλωσε εργατικό ατύχημα. Για να στερεώσει την κολώνα είχε πρόβλημα να διενεργηθεί από μέσα της κολώνας. Το πρόβλημα ήταν ότι το στερέωμα με τις ράγες δεν έφτανε. Δεν μπορούσε να βάλει σκάλα στο έδαφος συν το πέδιλο 3.80 μέτρα χρειάζονταν σκαλωσιές. Δεν είχε σκαλωσιές εργολάβου και δεν ήταν της αρμοδιότητας του να τις στήσει ο ίδιος στην οικοδομή. Ρώτησε τον εργολάβο εάν είχε ασφάλεια για εργατικό ατύχημα διότι δεν είχε χρήματα για τα παιδιά του. Δεν μπορούσε να εργαστεί παρόλο ότι του πρόσφερε εργασίες ο Παπαγιάννης.. Του είπε ότι δεν ήταν υπεύθυνος ‘να ταΐσει τα κοπελούθκια του’.

Δεν μπορούσε να δουλέψει δεν έπιανε το χέρι του.

Δεν θυμάται κατά πόσο κατέβαλε κοινωνικές ασφαλίσεις για τα έτη 2007-2012. Ο μισθός του κατά τον χρόνο του ατυχήματος ήταν €1000. Κατά τον χρόνο του ατυχήματος φρόντιζε και στέγαζε άλογα άλλων σπίτι του. Δεν ίππευε μετά το δυστύχημα.

Τον Νοέμβριο 2012 πήγε οδηγώντας σε εργοτάξιο του Παπαγιάννη για να αναλάβει εργασία και εκείνος του ζήτησε να αποσύρει την υπόθεση αλλά δεν έγινε καμία εργασία. Αρνήθηκε την υποβολή ότι πήγε κυνήγι τα χρόνια μετά το ατύχημα. Το 2013 ήταν σπασμένη η κοτύλη του.

Όταν βγήκε από το νοσοκομείο έβαλε ενέσεις για θρομβώσεις και ήταν κλινήρης στο σπίτι για πολύ καιρό. Ακόμη λαμβάνει παυσίπονα. Το χέρι του έχει ακόμη βίδες και έσπασε ο αγκώνας στο δεξί χέρι. Επίσης είχε κάταγμα και η δεξιά κοτύλη.

Στην υποβολή ότι δεν αρνήθηκε να εργαστεί επειδή ήταν επικίνδυνα απάντησε ότι όλες οι εργασίες ήταν έτσι. Απέρριψε την εισήγηση ότι μόνος του έθεσε τον εαυτό του σε κίνδυνο και ο κ. Παπαγιάννης του είπε να πάει εργασία την 20 του μήνα. Δεν υπήρχαν σκαλωσιές σε ολόκληρη την οικοδομή. Αν ο ίδιος είχε βάλει 4 σκαλωσιές που είναι 2 μέτρα ύψος για να βάλει 6 μέτρα σκαλωσιά σίγουρα κάποιος θα έπεφτε. Δεν είχε περίφραξη.

Μετά το δυστύχημα η πρώτη φορά που ήταν σε θέση να κάνει την εργασία του επιστάτη ήταν όταν έκανε την οικία του κουμπάρου του.

Του υποδείχθηκε το τεκμήριο 19 και αναγνώρισε ότι η κολώνα στην οποία εργαζόταν ήταν εκείνη με μπλε μελάνι. Όταν εκτελούσε εργασία πατούσε στον πρώτο όροφο. Ήταν φυτευτή η κολώνα του πρώτου ορόφου. Χρησιμοποίησε πλακάζ ξυλότυπο ύψους 2 μέτρα. Το πλάτος των καλουπιών ήταν 50 πόντοι. Έβαλε στην κολώνα 4 ράγες. Δεν πάτησε πάνω στο λαμάκι για να ολοκληρώσει την κολώνα. Μπορούσε να καρφώσει το πλακάζ στους 20 πόντους αλλά δυσκολεύτηκε πάνω στο σφίξιμο της πλάκας από έξω. Μπαίνει ένα πλακάζ έξω και ένα μέσα και μπαίνει λαμάκι που σταθεροποιείται πάνω στην κολώνα. Η ράγα τα ενώνει όλα. Στις τρύπες της ράγας μπαίνουν σφήνες. Δεν πρόλαβε να βάλει σφήνα στο τελευταίο λαμάκι που έτσι και αλλιώς θα το τοποθετούσε από μέσα από την κολώνα. Η ράγα τοποθετείται στο πλευρό για να μπουν οι σφήνες μέσα.

Ο ΜΕ2 Ιωάννης Μαλεκίδης επιθεωρητής εργασίας πήγε στο επίδικο εργοτάξιο στην Αθηαίνου τέλος Μαΐου 2012 μέχρι αρχές Ιουνίου. Εκείνη την ημέρα παρατήρησε να υπήρχαν δύο προβλήματα η πτώση από ύψος και η περίφραξη του εργοταξίου.. Δεν υπήρχαν μέτρα ασφάλειας. Το θέμα της ασφάλειας αφορά όλους τους εργαζόμενους σε εργοτάξιο. Για πτώση από ύψος πρέπει να υπάρχει συλλογικός εξοπλισμός προστασίας πχ δίκτυα, κιγκλιδώματα και κάποτε ατομικός εξοπλισμός προστασίας. Στην προκειμένη περίπτωση ανέμενε να δει ικριώματα, δηλαδή, σκαλωσιές που έχουν κιγκλιδώματα επειδή η οικοδομή ήταν πάνω από 2 μέτρα. Δεν υπήρχαν σκαλωσιές. Στο στάδιο των σιδεράνων υπήρχε παράβαση των κανονισμών αναφορικά με πτώση από ύψος. Απέστειλε επιστολή στον εργολάβο. Τα κιγκλιδώματα πρέπει να έχουν ύψος 1.10 μέτρα , 20 πόντους παραπέτο και το διάκενο να μην υπερβαίνει τους 45 πόντους. Μέτρα ατομικής προστασίας όπως ζώνες δεν είναι οι ενδεδειγμένες για την περίπτωση κατασκευής των καλουπιών διότι αυτή η εργασία απαιτεί τη διάθεση δαπέδου εργασίας και μετά μπορεί να αφαιρεθούν για να δουλέψουν οι σουβάδες.

Όταν επισκέφθηκε εκ νέου την οικοδομή η οικία ήταν κτισμένη με τούβλα.

Την 5^η Ιουνίου ο κ. Παπαγιάννης ήταν στο εργοτάξιο και του έκανε συστάσεις. Τις φωτογραφίες τις έλαβε την 29^η Μαΐου. Στις 17 Ιουνίου όταν πήγε στο εργοτάξιο ο εργολάβος σύστησε τον Πέτρο Κύζα ως αυτοεργοδοτούμενο οικοδόμο.

Η πλάκα από το δάπεδο μέχρι το κάτω μέρος του καλουπιού είναι 2.60 μέτρα και πιο κάτω είναι το πέδιλο και η πλάκα 40 πόντους σύνολο περίπου 3.3 μέχρι 3.5 μέτρα.

Αντεξεταζόμενος διευκρίνισε ότι για την περίπτωση εργασιών ξυλότυπου σε οροφή οικοδομής τα ατομικά μέτρα προστασίας δεν είναι τα ενδεδειγμένα και λαμβάνονται μόνο όταν απουσιάζουν τα συλλογικά μέτρα προστασίας. Σε κάποια επίσκεψη σε εργοτάξιο της εταιρείας Παπαγιάννη κατά σύμπτωση διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν προβλήματα και επιδόθηκε ειδοποίηση απαγόρευσης.

 

Η σύζυγος του ενάγοντα ΜΕ3 Αναστασία Ανδρέου ήταν γραμματέας στην εταιρεία Λ & Μ Μιχαηλίδης. Ο σύζυγός της έκανε την εργασία του καλουψιή και αναλάμβανε εργασίες ως υπεργολάβος και κάποτε χωρίς συνεταίρο. Εργαζόταν μαζί του ο αδελφός της όταν χρειαζόταν περισσότερη βοήθεια και ήταν ο πρώην συνέταιρος του. Από το 2009 αναλάμβανε εργασίες του Παπαγιάννη ως υπεργολάβος. Λάμβανε συνηθισμένη αμοιβή αγοράς υπεργολάβου καλουψιή. Η πληρωμή του συζύγου της γινόταν με επιταγές. Τον τελευταίο χρόνο που δούλευε μέχρι 24.8.2012 έλαβε το ποσό των €61600. Οι δύο συνεργάτες του μέχρι τον Αύγουστο 2012 έλαβαν το ποσό των €26000. Μετά που τραυματίσθηκε ο σύζυγός της φρόντισε να έρθει ακόμη ένα πρόσωπο που πληρώθηκε συνολικά το ποσό των €2700. Το κόστος για τα άλλα υλικά και εξοπλισμό για το έτος 2012 μέχρι τον Αύγουστο ήταν €5350. Επίσης το κόστος μεταφορικών ήταν €2600. Τα συνολικά έξοδα για το έτος 2012 ήταν €36650. Καθαρό κέρδος για το 2012 ήταν €25000, ή €3125 μηνιαία.

Όταν έγινε το ατύχημα ήταν έγκυος με το τρίτο τους παιδί. Στην οικοδομή δεν υπήρχαν σκαλωσιές. Οι υπεργολάβοι όπως οι σιδεράδες και ο καλουψιής δεν έχουν δικές τους σκαλωσιές. Είναι ευθύνη του εργολάβου που χρεώνει για σκαλωσιές στην προσφορά του.

Όταν κτύπησε ο σύζυγος της της τηλεφώνησε ο αδελφός της. Είδε τον σύζυγό της στις πρώτες βοήθειες και σπάραζε από πόνο. Μόνο το κεφάλι του μπορούσε να κουνήσει. Μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και του έκαναν επέμβαση και παρέμεινε στο νοσοκομείο. Συνέχιζε να έχει ανυπόφορο πόνο και έλαβε μορφίνη. Τον έκανε μπάνιο, τον έντυνε και τον καθάριζε στην τουαλέτα. Σταδιακά βελτιώθηκε για να μπορεί να οδηγήσει αλλά συνέχιζε να έχει πόνο και δεν μπορούσε να εργαστεί.

Ο Παπαγιάννης του πρότεινε να συνεχίζει να εργαστεί αλλά δεν μπορούσε να προσφέρει εργασία. Οι δύο υπάλληλοι δεν αναλάμβαναν το κύριο μέρος της εργασίας. Ο ενάγοντας έπρεπε να κάνει κούρσες και να κάνει το φόρτωμα. Μέχρι σήμερα δεν είναι όπως πριν. Έχει πόνους και κάποτε διακόπτει την εργασία του μέχρι το μεσημέρι επειδή κουράζεται. Το 2015 άρχισε δειλά δειλά να αναλαμβάνει μικρές εργασίες κουτσοδουλειές. Έπαιρνε ποσό που δεν ήταν πάνω από €2000. Αυτό το ποσό δεν ήταν καθαρό και έπρεπε να πληρώνει υπαλλήλους. Η σοβαρή δυσκολία να εργαστεί είχε διάρκεια μέχρι 2018 και τότε σταμάτησε να λαμβάνει ανεργιακό επίδομα. Επανήλθε σε πιο μεγάλες εργασίες.

Αντεξεταζόμενη είχε αναφέρει ότι μετά το δυστύχημα δεν είχαν αντιληφθεί την τραγικότητα της κατάστασης ότι δεν θα μπορούσε να εργασθεί. Ήταν σε ανοικτή ακρόαση στο τηλέφωνο όταν ο Παπαγιάννης είπε στο σύζυγό της ‘τι θέλεις τώρα να σου ταΐζω εγώ τα κοπελούθκια σου;’ Αυτή τον εξυπηρετούσε για τις καθημερινές του ανάγκες. Στην εργασία ήταν συνηθισμένος να τα κάνει όλα μόνος του. Προσπάθησε να δουλέψει μόνο με υπαλλήλους και εργαζόταν στη ζημιά του. Ο ενάγοντας δεν πλήρωνε κοινωνικές ασφαλίσεις παρά μόνο μετά το ατύχημα που τακτοποίησε την οφειλή.

Συμφώνησε ότι η τιμή για τα καλούπια ήταν καθορισμένη. Τα ποσά που πλήρωνε ο ενάγοντας στους υπαλλήλους του ήταν σταθερό. Άλλαζε την επιταγή που έπαιρνε από τον Παπαγιάννη και τους πλήρωνε σε μετρητά.

Αναφορικά με το δυστύχημα της έδωσαν περιγραφή για το πώς έπεσε. Ο ενάγοντας της είχε πει ότι καλούπωνε ακρινή κολώνα, έχασε την ισορροπία όταν ‘ποταβρίστηκε’ εξωτερικά. Δεν είναι επειδή ζαλίστηκε ή έχασε τις αισθήσεις του. Ο ενάγοντας δεν χρέωνε τίποτε για σκαλωσιές και δεν τις αναλάμβανε. Γνωρίζει ότι είναι ο εργολάβος που χρεώνει για το στήσιμο των σκαλωσιών.

Στις πρώτες βοήθειες ο σύζυγός της κουνούσε μόνο το κεφάλι του. Μετά του έβαλαν κολλάρο. Συμφώνησε ότι πήρε εξιτήριο τον Αύγουστο. Ηταν έγκυος και λεχώνα με το τρίτο τους παιδί όταν τον εξυπηρετούσε. Το επίδομα ανικανότητας ήταν €730. Δεν είναι σωστό ότι κατά το χρόνο του δυστυχήματος είχαν άλογο να φροντίζουν. Δεν αληθεύει ότι το 2013 ο Ενάγοντας ίππευε άλογο. Μετά που βγήκε από το νοσοκομείο έδωσε τα σκυλιά σε άλλους. Τον Οκτώβριο 2012 ουδέποτε πήγε κυνήγι.

Για τα τραύματα του ενάγοντα κλήθηκαν ως μάρτυρες δύο ορθοπεδικοί. Ο ΜΕ4 Δρ. Φοίβος Κυνηγός εξέτασε τον ενάγοντα για πρώτη φορά το 2012 και του έκανε ακτινογραφίες να δει την εξέλιξη των τραυμάτων του. Υπήρχε ακόμη δυσλειτουργία στον τραυματισμένο αριστερό ώμο και δεξί αγκώνα. Στο πιστοποιητικό που ετοίμασε και κατέθεσε ως τεκμήριο περιέγραψε τον ενάγοντα ως πολυτραυματία. Είχε κάταγμα στην κεφαλή του αριστερού βραχιόνιου δηλαδή, στον αριστερό ώμο. Ο δεξιός αγκώνας είχε εξαρθρωθεί και υπέστη κατάγματα σε δύο οστά, στην ωλένη και κερκίδα. Είναι τα οστά που σχηματίζεται η άρθρωση του αγκώνα. Επίσης είχε κάταγμα στο δεξί ισχίο στην περιοχή που ενώνεται η λεκάνη με το κάτω άκρο. Οι τραυματισμοί είναι αθροιστικοί, δηλαδή ο ένας τραυματισμός επιβαρύνει τον άλλο με αποτέλεσμα να είναι προβληματική η αποθεραπεία.

Συνεχίζει να έχει πρόβλημα με τη χρήση των άνω άκρων. Χρησιμοποιεί διάφορα τεχνάσματα για την κίνηση του αριστερού ώμου. Δυσκολεύεται να εκτελέσει την εργασία του και άλλες καθημερινές λειτουργίες, ακόμη και προσωπική υγιεινή. Ο αριστερός ώμος είχε έλλειμα στην κίνηση στη ανύψωση του χεριού και στις στροφές. Υπολείπονται κάποιες μοίρες στην έκταση και κάμψη. Ο πρηνισμός και ο υπτιασμός είναι δύο κινήσεις του αγκώνα, η κίνηση είναι πλήρης αλλά επώδυνη. Δεδομένου ότι η εργασία του είναι χειρωνακτικής φύσεως είναι λογικό ότι δυσκολεύεται να την εκτελέσει.

Ο δεύτερος ορθοπεδικός ΜΕ5 είναι αυτός που αντιμετώπισε τα τραύματα του ενάγοντα στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Εξήγησε ότι του έγινε χειρουργική τομή να προσπελάσουν και να φτάσουν στο σημείο του κατάγματος να το ανατάξουν και μετά να συγκρατηθεί με βίδες. Οι βίδες δεν είναι απαραίτητο να αφαιρεθούν όμως αν προκαλούν πόνο πρέπει να αφαιρεθούν. Σε κάθε οστό υπάρχουν προσφύσεις μυϊκές πάνω στις οποίες δρουν και ασκούν ελκτική δράση. Σε εκείνο το σημείο υπάρχει ανταπόκριση από το οστούν να γίνει πιο ενισχυμένο και φτιάχνεται όγκωμα. Η δεξιά κερκίδα είναι το μεγάλο οστούν στο επίπεδο του αγκώνα υπήρχε ανοικτό κάταγμα και έγινε ανοικτή ανάταξη για να σταθεροποιηθεί με βίδες. Ο αριστερός αγκώνας αντιμετωπίσθηκε συντηρητικά με γύψο.

Για τα υπόλοιπα τραύματα ο ενάγοντας απλώς ξάπλωνε στο κρεβάτι κάποιες εβδομάδες για να κάνουν πώρωση τα κατάγματα.

Τον Νοέμβριο 2012 που τον εξέτασε υπήρχε υπαισθησία του βραχιόνιου που οφείλεται στη χειρουργική πιθανότητα προσπέλασης που τραυματίζει κάποιο νεύρο. Μπορεί να μην είναι μόνιμη κατάσταση.

Οι ουλές του είναι μόνιμες. Αναφορικά με τα άκρα υπάρχει διαφορά μεταξύ του κυρίαρχου άκρου και του βοηθητικού που είναι φυσιολογική. Ο περιορισμός στη κίνηση του ώμου οφείλεται στο ατύχημα. Αναφορικά με την έκταση του αγκώνα υπάρχει περιορισμός 17 μοιρών. Επίσης ο αγκώνας υπολείπεται 5 μοίρες για να ανοίξει εντελώς. Επειδή είναι κάτω από 30 μοίρες δεν υπάρχει λειτουργικό πρόβλημα.

Υπό αντίσταση έχει δυσκολία σε σχέση με το δεξί αντίστοιχο χέρι. Καταγράφει αδυναμία απαγωγής του δεξί ώμου λόγω κάκωσης των τενόντων που δεν καταγράφεται στο πιστοποιητικό και έτσι μπορεί να είναι λάθος εύρημα στο τεκμήριο 7 το χειρόγραφο. Δεν ξέρει αν έκανε λάθος στο δεξιό από το αριστερό.

Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι το έλλειμα της άρθρωσης του αγκώνα είναι πολύ μικρό και δεν υπάρχει πρόβλημα λειτουργικότητας.

 

Η υπεράσπιση κάλεσε μόνο ένα μάρτυρα τον διευθυντή της εναγόμενης Ανδρέα Παπαγιάννη (ΜΥ1). Ανέφερε ότι το 2012 κατέληξε σε συμφωνία με τον ενάγοντα για το καλούπωμα της κατοικίας. Ο ενάγοντας ενεργούσε ως ανεξάρτητο πρόσωπο και ήταν όρος της συμφωνίας να είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για όλα όσα αφορούν την εργασία του συμπεριλαμβανομένου για τα μέτρα ασφάλειας του. Στις 20.6.2012 το εργοτάξιο ήταν κλειστό και δεν είχε δοθεί σε κανένα είσοδο στο εργοτάξιο και έτσι δεν γνωρίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες είχε συμβεί το δυστύχημα.

Την ημέρα του ατυχήματος στο χώρο υπήρχαν σκαλωσιές που ήταν στην διάθεση του καθενός να τις αξιοποιήσει για την ευκολία του.

Παρά το ατύχημα του ενάγοντα η δουλειά που ανέλαβε ολοκληρώθηκε καλώς και πληρώθηκε κανονικά. Τον Νοέμβριο 2012 διευθετήθηκε συνάντηση σε υπό ανέγερση οικία στα Λατσιά και ήλθε οδηγώντας με το αυτοκίνητο του φορτωμένο με καλούπια. Συμφώνησαν να αναλάβει εργασία ως υπεργολάβος καλουψιής. Πήγαν σε καφενείο να συζητήσουν και του είπε ο ενάγοντας ότι θα του κάνει αγωγή διότι έχει τρία παιδιά και θα δει το συμφέρον τους.

Αρχές Νοεμβρίου 2013 τον είδε στη κοινότητα Γερίου να εργάζεται και να ιππεύει άλογο.

Αντεξεταζόμενος συμφώνησε ότι είχε στην κατοχή και υπό τον έλεγχό του το εργοτάξιο. Αναγνώρισε τις υποδείξεις του επιθεωρητή εργασίας αλλά δεν μπορούσε να θυμηθεί πότε τοποθέτησε περίφραξη και σκαλωσιές στο εργοτάξιο και εάν αυτό έγινε πριν ή μετά το ατύχημα. Επίσης υπεύθυνος του χώρου συμφώνησε ότι είναι ο ίδιος. Δεν προσκόμισε μαζί του το σχέδιο ασφάλειας και υγείας που κατέθεσε στο Υπουργείο Εργασίας. Δεν μπορούσε να θυμηθεί τι πρότεινε το σχέδιο που είχε υποβάλει για θέματα πτώσης από ύψος. Αναφορικά με τον κίνδυνο πτώσης από την πλάκα οροφής η τοποθέτηση του μάρτυρα ήταν ότι ήταν προσωπική του ευθύνη για τους υπαλλήλους του και όχι για τους συνεργάτες.

Ήταν θέση του ότι η οικοδομή ήταν σε διακοπή και ότι ο άνθρωπος που έπεσε το ήξερε.

Η πληρωμή του ενάγοντα γινόταν κάθε Παρασκευή και υπολογιζόταν με το μέτρο ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας του έργου. Ενώ αποδέχθηκε ότι ο επιθεωρητής προσήλθε στο εργοτάξιο στις 29/5 και 5/6/2012 και του υποδείχθηκε φωτογραφία στην έκθεση του επιθεωρητή με ανθρώπους να εργάζονται στην πλάκα ανέφερε ότι οι εργασίες είχαν διακοπεί από τις 29.5.2012. Διαφώνησε με την υποβολή ότι όφειλε να λάβει συλλογικά μέτρα προστασίας σε σχέση με τις παρατηρήσεις του επιθεωρητή και της θέσης ότι τίθενται ατομικά μέτρα στην περίπτωση αδυναμίας λήψης συλλογικών μέτρων. Ήταν θέση του ότι δεν ήταν ανάγκη να λάβει τα συγκεκριμένα μέτρα προστασίας που του υποδείχθηκαν διότι το έργο ήταν σε αδράνεια. Αναφορικά με το στάδιο εργασίας δέχθηκε ότι υπήρχε η πλάκα ύψους 3.20 μέτρα και ότι η σειρά της εργασίας ήταν πρώτα τα καλούπια και μετά οι σιδεράδες. Μετά χυνόταν το μπετόν και πήγαιναν οι δικοί του εργάτες, σύνολο τρία συνεργεία να εργαστούν από ύψος.

Θεωρεί ότι δεν παραβίαζε το καθήκον του για λήψη συλλογικών μέτρων προστασίας με τη συλλογική ότι δεν καταγγέλθηκε μετά τις δύο επισκέψεις του επιθεωρητή. Του απέστειλε επιστολή μόνο με την οποία τον καθοδηγούσε. Ανέφερε ότι μπορεί να λάμβαναν ατομικά μέτρα ασφαλείας για να μην έχουν καταγγελία. Ανέφερε ότι οι συνεργάτες του έστησαν κολώνες με δικά τους προσωπικά μέτρα. Οι συνεργάτες που είδε ο επιθεωρητής μια ημέρα εργασίας είχαν να κάνουν. Ήταν θέση του ότι στις 5/6 κανείς δεν εργάζονταν στην οικοδομή. Ήταν θέση του ότι από τις 31/5 δεν διεξαγόταν εργασία στο εργοτάξιο.

Αρνήθηκε την υποβολή ότι ο ενάγοντας είχε εντολή να μεταβεί στο εργοτάξιο στην Αθηαίνου. Είχαν μέχρι τέλος Ιουλίου να παραδώσουν έργο σε supermarket. Την οικοδομή στην Αθηαίνου τη διέκοψαν. Οι δικοί του υπάλληλοι έχυναν την πλάκα στον όροφο χωρίς σκαλωσιές με άλλα μέτρα προστασίας. Δεν θα έβαζε σκαλωσιές μόνο για τα ‘ καλούπια του Κύζα’. Μπαίνουν πρώτα οι κολώνες, μετά πρέπει να καλουπωθούν και μετά χύνουν τις κολώνες. Μετά έπρεπε να γίνει σουβάς αυτών των τοίχων.

Ο ενάγοντας στη μαρτυρία του ανέφερε ότι τα σίδερα που απεικονίζονται στις φωτογραφίες που έλαβε ο επιθεωρητής είναι σκαλωσιές. Ήταν θέση του ότι υπήρχαν στημένες σκαλωσιές στην οικοδομή τον Σεπτέμβριο και ότι αυτό το γεγονός αποδεικνύεται επειδή δεν υπήρχε καταγγελία για τις σκαλωσιές. Στις 17/9 που επισκέφθηκε ο επιθεωρητής δεν υπήρχαν εργάτες να εργάζονται.

Παραδέχθηκε ότι συνέχιζαν να εργάζονται οι καλουψιήδες μετά τον τραυματισμό του ενάγοντα. Όταν τελείωσαν οι υποχρεώσεις του στην υπεραγορά πήγαν οι εργάτες του στην οικοδομή και στήθηκαν οι σκαλωσιές και συνέχισαν να κλείσουν το κτίριο. Στις 17/9 έκτιζαν τούβλα. Όταν τραυματίσθηκε ο ενάγοντας και κατάλαβε ότι οι άνθρωποι είχαν ανάγκη από εργασία συνέχισαν την εργασία και έβαλε όλα τα μέτρα ασφάλειας και με την άδειά του επέστρεψαν στην εργασία. Έβαλε σκαλωσιές επειδή ο ενάγοντας δεν έλαβε ατομικά μέτρα εργασίας. Δεν ήξερε ότι ο ενάγοντας πήγε στο εργοτάξιο να καλουπώσει κολώνες. Στην υποβολή κατά πόσο περνούσε από το εργοτάξιο να δει τι γινόταν απάντησε ότι κάποτε αλλά μπορούσε να μην ήταν εκεί. Πήγαινε να βλέπει την εργασία μόνο όταν τελείωναν την εργασία. Θεωρεί ότι καθήκον του ήταν να προστατεύει μόνο τους εργάτες του και οι άλλοι όφειλαν να λάβουν μόνοι τους τα μέτρα προστασίας. Ακόμη και ο σιδεράς όφειλε να λάβει ατομικά μέτρα προστασίας. Διαφώνησε με την υποβολή ότι λαμβάνονται ατομικά μέτρα προστασίας μόνο όταν είναι αδύνατον να ληφθούν συλλογικά μέτρα προστασίας.

Αρνήθηκε την υποβολή ότι ο ενάγοντας μετά το ατύχημα ήρθε να τον επισκεφθεί μόνος. Αρνήθηκε την υποβολή ότι έθεσε όρο να συνεργαστούν για εργασίες με όρο ο ενάγοντας να αποσύρει την αγωγή. Παραδέχθηκε ότι το επίδικο έργο τελείωσε από τους συνεργάτες του ενάγοντα όταν αυτός ήταν ακόμη στο νοσοκομείο.

Αποδέχθηκε τις πληρωμές που έκανε στον ενάγοντα ως οι επιταγές που κατέθεσε η ΜΕ3 στο Δικαστήριο. Την ημέρα του δυστυχήματος δεν ήταν παρών, στο εργοτάξιο δεν ήταν κανείς παρών.

Αξιολόγηση

Τρία είναι τα επίδικα θέματα που καλείται να επιλύσει το Δικαστήριο. Εγείρεται θέμα κατά πόσο ο ενάγοντας ως υπεργολάβος που συμβλήθηκε με τον εργολάβο του έργου ανέγερσης της κατοικίας θεωρείται εργοδοτούμενος ώστε να επικαλείται την αμέλεια του πρώτου υπό την ιδιότητα του ως εργοδότης. Τίθεται ερώτημα κατά πόσο υπάρχει συντρέχουσα αμέλεια σε σχέση με την πτώση του ενάγοντα από την πλάκα του εργοταξίου τρία μέτρα από το έδαφος, εφόσον ο ενάγοντας αιωρείτο στο κενό στην προσπάθειά του να στερεώσει πλακάζ επί του καλουπιού στη γωνία της οροφής. Το ότι ο ενάγοντας είχε υποστεί πολλαπλά κατάγματα στον αριστερό ώμο, αγκώνα και ρωγμώδες κάταγμα της δεξιάς κοτύλης και πτέρυγας του δεξιού λαγόνιου οστού δεν αμφισβητείται καθώς δεν αμφισβητείται ότι ο πόνος και η ταλαιπωρία του ήταν τέτοια που δεν μπορούσε να αυτοεξυπηρετηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εκείνο που αμφισβητείται είναι ο χρόνος ανάρρωσής του και η έκταση του επηρεασμού της καθημερινότητας του στη συνέχεια. Τέλος, είναι επίδικο θέμα ποια εισοδήματα απώλεσε εξαιτίας του δυστυχήματος, εξαιτίας ανικανότητάς του να εργαστεί και κατά πόσο θα πρέπει να του αποδοθεί οποιοδήποτε ποσό στο πλαίσιο γενικών αποζημιώσεων για απώλεια μελλοντικών απολαβών.

Κατά την αξιολόγηση των μαρτύρων, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω κάθε μάρτυρα και να σχηματίσω μία γενική εντύπωση για την αξιοπιστία του κάθε μάρτυρα ξεχωριστά. Παρατήρησα τον αυθορμητισμό τους και την αμεσότητα με την οποία απαντούσαν τις ερωτήσεις κατά την αντεξέταση. Η γενική εντύπωση που αποκόμισα από κάθε μάρτυρα, ήταν σημαντική για τη διαμόρφωση της άποψής μου. Η αποτίμησή μου σε σχέση με την αξιοπιστία των μαρτύρων ασφαλώς δεν περιορίζεται στη φαινομενική εντύπωση που μου δημιούργησε εκ πρώτης όψεως ο κάθε μάρτυρας. Η πεποίθησή μου ότι ένας μάρτυρας ήταν μάρτυρας της αλήθειας, βεβαιώνεται με συγκεκριμένα στοιχεία της υπόθεσης. Το ερώτημα ως προς την αξιοπιστία, πρέπει να απαντηθεί με αυτοτέλεια, έτσι που να δημιουργείται η απαραίτητη εικόνα της βεβαιότητας αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα της υπόθεσης. Η αξιολόγηση της μαρτυρίας, πρέπει να γίνεται με βάση το περιεχόμενο της μαρτυρίας, την ποιότητά της και την πειστικότητά της σε σύγκριση με την υπόλοιπη μαρτυρία της υπόθεσης. (βλ. Ομήρου ν. Δημοκρατία (2001) 2 ΑΑΔ 506) Ως εκ τούτου, έχω αξιολογήσει ξεχωριστά κάθε μάρτυρα σε σχέση με τα λεγόμενά του και τα αποδεικτικά στοιχεία που έχει προσκομίσει για να πείσει για την αλήθεια της εκδοχής του. Επιπρόσθετα, έχω αναλύσει τη μαρτυρία του κάθε μάρτυρα με αναφορά και την υπόλοιπη μαρτυρία της υπόθεσης, ώστε σε κάθε περίπτωση, η προφορική μαρτυρία να έχει διασταυρωθεί με άλλα στοιχεία ή να έχει καταρριφθεί από άλλα στοιχεία και η μαρτυρία που αποδεικνύονται ως αναντίλεκτη στην υπόθεση. Έλαβα υπόψη μου πιθανά ελατήρια που μπορεί να είχε κάθε μάρτυρας να πει ή να μην πει την αλήθεια, ώστε να διαπιστωθούν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τα γεγονότα της υπόθεσης.

Ως προς τα ζητήματα που αφορούν τη σχέση του ενάγοντα με την εναγόμενη κατά τον επίδικο χρόνο δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω ότι όντως είχε προφορική συμφωνία με την εναγόμενη για να φτιάξει τα καλούπια της οικοδομής. Η εναγόμενη δεν είχε εργοδοτήσει τον ενάγοντα με την κλασική την έννοια, δηλαδή να του πληρώνει καθορισμένο μισθό που το δήλωνε η εταιρεία στις κοινωνικές ασφαλίσεις αλλά ο Α. Παπαγιάννης του έδιδε οδηγίες για να μεταβεί στο εργοτάξιο για να εκτελέσει συγκεκριμένες εργασίες. Δεν είχε λόγο ο ενάγοντας να αναφέρει ότι θεωρούσε τον εαυτό του υπεργολάβο αντί εργοδοτούμενο. Ο ενάγοντας δεν είχε δική του εταιρεία, εμπορευόταν με την προσωπική του ιδιότητα (βλ. επιταγές τεκμήριο 25) και αναλάμβανε όπως ανέφερε μόνο εργασίες για κατασκευή καλουπιών σε έργα της εναγόμενης. Ο ενάγοντας δεν είναι εκδικητικά που καταχώρησε την αγωγή που αυτή καταχωρήθηκε με καθυστέρηση. Ο Παπαγιάννης του είπε ότι δεν ήταν υπόχρεος ως ανέφερε ‘ να του ταΐζει τα κοπελούθκια του’. Για να αναφέρει κάτι τέτοιο σημαίνει ότι δεν θεωρούσε τον ενάγοντα εργοδοτούμενό του ώστε να γνωστοποιήσει εργατικό ατύχημα στην οικοδομή σε αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα. Παρόλο τούτο δεν δίστασε να τον πλησιάσει για να συνεχίσει την εργασία που διεξήγαγε προηγουμένως προς όφελος της εναγόμενης εταιρείας. Αποδέχομαι τη θέση του ενάγοντα ότι ήταν υπό την εποπτεία και υπό τον έλεγχο του Παπαγιάννη αλλά για λόγους που αφορούν τα οικονομικά συμφέροντα και των δύο δεν προσλήφθηκε ως εργοδοτούμενος της εναγόμενης εταιρείας.

Αναφορικά με τον τρόπο που έγινε το δυστύχημα και πάλι δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω την αφήγηση της ιστορίας της πτώσης του ενάγοντα. Δεν υπάρχει αντίθετη μαρτυρία και εμπλέκει τον εαυτό του ότι με επίγνωση των κινδύνων της πτώσης και υπερεκτιμώντας τις ικανότητες του επιχείρησε να δέσει το πλακάζ στην κολώνα χωρίς να πατά στερεά στην οροφή.

Τα τραύματά του ήταν πολλά και είναι καταγραμμένα στα ιατρικά πιστοποιητικά και στον νοσοκομειακό του φάκελο. Μετά το 2013 φαίνεται να σταμάτησε τις φυσιοθεραπείες και από το 2015 άρχισε να αναλαμβάνει κάποιες εργασίες ενώ ήταν δηλωμένος στο Υπουργείο Εργασίας ως ολότελα ανίκανος για εργασία κατά 75%. Λάμβανε μέχρι 24.10.2018 (τεκμήριο 17) επίδομα ανικανότητας. Εκείνο που προκύπτει από τις επιταγές που κατέθεσε η σύζυγός του είναι ότι τα εισοδήματά του προέρχονταν κατά κύριο λόγο από τον Παπαγιάννη. Διακόπηκε η συνεργασία τους εξαιτίας του ότι ο ενάγοντας καταχώρησε αγωγή εναντίον της εταιρείας και ο Παπαγιάννης δεν τον αποζημίωσε για τα τραύματα που είχε υποστεί ουσιαστικά στην υπηρεσία του. Επομένως, δεν θεωρώ ότι είπε την αλήθεια ότι τα εισοδήματα του επηρεάσθηκαν αποκλειστικά από την πάθησή του. Το Υπουργείο Εργασίας αναθεώρησε την κατάσταση της υγείας του και τον έκρινε ικανό για εργασία αποκόπτοντας το επίδομα αναπηρίας. Ενώ δήλωνε ότι ήταν εντελώς ανίκανος για εργασία λαμβάνοντας επίδομα παραδέχθηκε ότι από το 2015 λάμβανε δικές του δουλειές. Οπότε δεν είπε την αλήθεια στο κομμάτι αυτό της μαρτυρίας του και θεωρώ ότι επιχείρησε άδικα να μετατοπίσει την απώλεια του εισοδήματος μετά το 2015 στους ώμους της εναγόμενης, ενώ δεν αποδεικνύεται ότι τα τραύματά του είναι αποκλειστική αιτία για την απώλεια συγκεκριμένου εισοδήματος. Δεν αποδέχομαι αυτό το μέρος της μαρτυρίας του κατά τα άλλα η υπόλοιπη του μαρτυρία κρίνεται αξιόπιστη και βάση για την εξαγωγή πραγματικών συμπερασμάτων.

Η ΜΕ3 μου έκανε πολύ καλή εντύπωση. Αναφέρθηκε σε τέτοιες λεπτομέρειες σε σχέση με τον χρόνο τραυματισμού του ενάγοντα που προκύπτει ότι αναμφίβολα επικαλείται τη μνήμη της σε σχέση με την εξιστόρηση των γεγονότων. Ανέφερε επί παραδείγματι, ότι όταν είδε τον σύζυγό της για πρώτη φορά στο νοσοκομείο κουνούσε μόνο τον λαιμό του και στην υποβολή ότι αυτό θα ήταν αδύνατον λόγω κολάρου που φορούσε ήταν συγκεκριμένη ότι αργότερα τοποθετήθηκε κολλάρος. Αναφέρθηκε στις λεπτομέρειες της φροντίδας του σε χρόνο που ήταν λεχώνα και την όλη ταλαιπωρία που είχε υποστεί η οικογένεια. Τεκμηρίωσε τα εισοδήματα της επιχείρησης του ενάγοντα με επιταγές και έπεισε ότι κατά τον χρόνο που είχε συμβεί το δυστύχημα δεν θα είχε κίνητρο να μεγιστοποιήσει τα τραύματά του ψευδώς για να αποκομίσει χρηματικό όφελος που δεν αφορά αποζημιώσεις αποκατάστασης. Εξήγησε ότι ο ενάγοντας δεν επρόκειτο να διακόψει τις εργασίες του για ένα επίδομα ύψους €730 και με τρία ανήλικα παιδιά. Αναμφίβολα πέρασε δύσκολα ο ενάγοντας το 2012 και 2013 μέχρι να αναρρώσει.

Εξήγησε με σαφήνεια πως προέκυπτε το καθαρό κέρδος της επιχείρησης των €3125 μηνιαίως. Το ύψος του συγκεκριμένου ποσού παρέχει και εξήγηση ως προς τον λόγο που τα μέρη δεν είχαν συνάψει συμβόλαιο εργοδότησης παρόλο ότι ο ενάγοντας εκτελούσε μόνο έργα της εναγόμενης. Επιβεβαίωσε ότι από το 2015 ο πραγματικός λόγος που ο ενάγοντας δεν επέστρεψε στην εργοδότηση της εναγόμενης είναι επειδή δεν θα έβγαζε το ίδιο κέρδος ως προηγουμένως, επειδή θα έπρεπε να πληρώνει προσωπικό για να γίνει επί μέρους εργασία που δεν θα μπορούσε να εκτελέσει ο ίδιος. Κρίνεται αξιόπιστη.

O επιθεωρητής θεωρείται πραγματογνώμονας σε σχέση με αυτά τα οποία διαπίστωσε κατά τη διερεύνηση του εργατικού ατυχήματος. Η γνώμη του ως προς τα όρια του καθήκοντος της εναγόμενης ως εργολάβος της οικοδομής έχοντας στην κατοχή της και υπό τον έλεγχό της το εργοτάξιο είναι σημαντική. Επίσης σημαντική ήταν η επισήμανση ως προς το εύλογο της λήψης μέτρων στο εργοτάξιο για την ασφάλεια των εργαζομένων και επισκεπτών στο εργοτάξιο. Ο συγκεκριμένος ήταν και μάρτυρας γεγονότων ως προς του ότι είχε επισκεφθεί το εργοτάξιο προ του δυστυχήματος και διαπίστωσε ότι ενώ εργάζονταν πρόσωπα στην πλάκα της οικοδομής από ύψος (βλ. τεκμήριο 5) δεν είχε τοποθετηθεί περίφραξη στην οικοδομή και δεν είχαν στηθεί σκαλωσιές περιμετρικά της οροφής για χρήση από τους εργαζόμενους στην πλάκα της οικοδομής.

 

Η αξιοπιστία ενός εμπειρογνώμονα, κρίνεται με τον ίδιο τρόπο που κρίνεται η αξιοπιστία κι άλλων μαρτύρων. (Βλ. Ψάλτης ν. Αστυνομίας 2 AAD 113 (2001). Όμως ένας εμπειρογνώμονας, θεωρείται κατά κανόνα ανεξάρτητος μάρτυρας. (Μέλας ν. Συμβουλίου Κεντρικού Σφαγείου Kοφίνου 1 ΑΑΔ 113 (2003). Η εγκυρότητα της γνώμης του ελέγχεται ενόψει αιτιολογημένου πορίσματος που ετοίμασε και περιέχει την πραγματική βάση της γνώμης του.

 

Λαμβάνω υπόψη μου την αρχή που διατυπώθηκε με σαφήνεια στην υπόθεση Kayat Trading Ltd. V. Genzyme Construction (2013) 1 ΑΑΔ 438, ότι η αποδεκτότητα μαρτυρίας εμπειρογνώμονα είναι η εξαίρεση στον κανόνα ότι ένας μάρτυρας, δεν μπορεί να εκφέρει τη γνώμη του επί του επίδικου ζητήματος, εκτός και εάν καταδειχθεί ότι η μαρτυρία γνώμης είναι αναγκαία στα περιστατικά της υπόθεσης και ότι ο προτιθέμενος εμπειρογνώμονας που πρόκειται να καταθέσει, έχει τα προσόντα που χρειάζεται ώστε να δώσει τέτοια μαρτυρία. Πρόσωπο το οποίο έχει τις γνώσεις, πείρα και/ή κατάρτιση επί συγκεκριμένου ζητήματος, μπορεί να εκφέρει τη γνώμη του επί ζητήματος που αμφισβητείται. Επίσης στην υπόθεση Ομήρου ν. Δημοκρατίας Ποινική Έφεση αρ. 91/2017 ημερομηνίας 02/05/2018, ECLI:CY:AD:2018:B214, το Εφετείο επεξήγησε ότι η αποδεκτότητα της γνώμης εμπειρογνώμονα ως μαρτυρία σε δίκη, συναρτάται κατά πρώτο λόγο με τη σχετικότητα της προς το επίδικο θέμα, δηλαδή κατά πόσο πρόκειται για μαρτυρία η οποία κρίνεται ευλόγως αποδεικτική ή ανταποδεικτική ενός ζητήματος, το οποίο χρήζει απόδειξης. Πέραν της σχετικότητας, απαιτείται η μαρτυρία ενός εμπειρογνώμονα να παρέχει εξειδικευμένη επιστημονική γνώμη και πληροφορίες που βρίσκονται έξω από το πεδίο κοινής γνώμης και εμπειρίας. Υπάρχει διχοτομία μεταξύ της μαρτυρίας εμπειρογνωμόνων που εκφέρουν την άποψη τους και καταλήγουν σε συμπεράσματα στη βάση γεγονότων που έχουν ήδη αποδειχθεί και μάρτυρες εμπειρογνώμονες που εξαιτίας των γνώσεων τους και τη χρήση ειδικών εργαλείων, ανακαλύπτουν γεγονότα της υπόθεσης που δεν είναι ορατά στους κοινούς ανθρώπους. (βλ. R v. Luttrell [2004] 2 Cr. App.R 31 at 35). Στη δεύτερη περίπτωση, αυτοί οι μάρτυρες θεωρούνται μάρτυρες γεγονότων, παρ’ όλο που θεωρούνται εμπειρογνώμονες. Κάποτε είναι δύσκολο να γίνει η σωστή κατάταξη μεταξύ μαρτυρίας της γνώμης που προκύπτει ως συμπέρασμα από την ανάλυση των γεγονότων και της μαρτυρίας εμπειρογνώμονα που σκοπό έχει τη διακρίβωση των γεγονότων.

 

«A microbiologist who looks through a microscope and identifies a microbe is perceiving a fact no less than the bank clerk who sees an armed robbery committed. The only difference is the former can use a particular instrument and can ascribe objective significance to the data he perceives. The question of subjective assessment and interpretation which is the essence of opinion evidence hardly enters into the matter at all (Phıpson on Evidence Sweet and Maxwell 18^th edition paragraph 33-10).»

 

Τα όσα διαπίστωσε ο ΜΕ2 κατά τις δύο επισκέψεις του στο εργοτάξιο στις 29.5.2012 και 5.6.2012 καταγράφονται με λεπτομέρεια στην έκθεσή του. Οι παρατηρήσεις του ως προς τις διαπιστώσεις του καταγράφονται στις φωτογραφίες που έλαβε προ του ατυχήματος σε ανύποπτο χρόνο. Οι φωτογραφίες δείχνουν ότι υπήρχαν άτομα που εργάζονταν στην οικοδομή σε ύψος στην πλάκα χωρίς να υπάρχουν ικριώματα με κυγκλιδώματα για να αποφευχθεί η πτώση. Ως επιθεωρητής που κλήθηκε να ερευνήσει το ατύχημα κατά το εντεταλμένο του καθήκον θα πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι αντικειμενικός μάρτυρας. Ως αντικειμενικός μάρτυρας που θεωρείται είναι σημαντικό ότι θυμάται ως γεγονός ότι στις 5.6.2012 συνέχιζε στο εργοτάξιο να εκτελείται εργασία. Στις 5.6.2012 όταν έκανε προσωπικές συστάσεις του ΜΥ1 ήταν παρών στο εργοτάξιο καθώς ήταν παρών και στις 17.6.2012 και επιβεβαίωσε ότι ο Πέτρος Κύζας ήταν παρών και εργαζόταν. Επίσης είναι σημαντικό ότι ο ΜΕ2 ως αντικειμενικός μάρτυρας αναφέρει ότι μέχρι τον Σεπτέμβρη που επισκέφθηκε το εργοτάξιο μετά το ατύχημα το έργο είχε εξελιχθεί στο στάδιο που είχαν κτιστεί τούβλα στην οικοδομή, πράγμα που υποδηλώνει ότι κατά το καλοκαίρι είχε προχωρήσει η εργασία και είχε ολοκληρωθεί το καλούπωμα παρά το τραύμα του ενάγοντα τέλος Ιουνίου 2012.

Ως προς τη θέση του ότι απαιτούνται συλλογικά μέτρα προστασίας όταν το εργοτάξιο υπερβαίνει τα δύο μέτρα, η θέση του ήταν αιτιολογημένη ότι τα ατομικά μέτρα δεν αντικαθιστούν τις σκαλωσιές διότι τα μέτρα ασφαλείας για προστασία από πτώση πρέπει να λαμβάνονται για όλους τους εργαζόμενους της οικοδομής συλλογικά. Επίσης επιβεβαίωσε ότι στο στάδιο των σιδεράδων που εργάζονταν στην οικοδομή κατά τις 29 Μαΐου 2012 υπήρχε παράβαση των κανονισμών αναφορικά με πτώση από ύψος.

Αιτιολόγησε με αναφορά τους κανονισμούς για την ασφάλεια και υγεία προσώπων που εργάζονται σε οικοδομές και/ ή άλλων προσώπων που επηρεάζονται από εργασίες που διεξάγονται σε οικοδομές ότι θα πρέπει αναφορικά με το θέμα του κινδύνου της πτώσης να μεριμνά εκείνος που έχει τον έλεγχο της οικοδομής για τα ακόλουθα:

Παράλειψη κατασκευής και διατήρησης κατάλληλης περίφραξης, ή έλλειψης άλλων ικανοποιητικών μέτρω, έτσι ώστε να απομονώνεται ο χώρος εργασίας και να επιτρέπεται η είσοδος στο εργοτάξιο μόνο σε πρόσωπα που έχουν τη σχετική άδεια όπως προβλέπει ο κανονισμός 9 (4) (Στ) των περί Ασφάλειας και Υγείας (Ελάχιστες Προδιαγραφές για Προσωρινά ή Κινητά Εργοτάξια) κανονισμών του 2002.

 

Παράλειψη τοποθέτησης και διατήρησης κιγκλιδωμάτων όλα τα άκρα και ανοίγματα δαπέδων και τοίχων και στο κλιμακοστάσιο, για πρόληψη κινδύνου από πτώση προσώπων από ύψος όπως προβλέπει ο Κανονισμός 11 (2), Παράρτημα ΙV, Μέρος Β, Τμήμα ΙΙ, παράγραφος 5 (1) και μέρος Α, παράγραφος (10), των περί Ασφάλειας και Υγείας (Ελάχιστες Προδιαγραφές για Προσωρινά ή Κινητά Εργοτάξια ) Κανονισμών 2002.

 

Παράλειψη παροχής και διατήρησης κατάλληλων μέσων πρόσβασης στις θέσεις εργασίας, για πρόληψη κινδύνου από πτώση προσώπων από ύψος όπως προβλέπει ο Κανονισμός 11 (2), Παράρτημα IV, Μέρος Β, Τμήμα ΙΙ, παράγραφος 6, των Περί Ασφάλειας και Υγείας (Ελάχιστες Προδιαγραφές για Προσωρινά ή Κινητά Εργοτάξια) Κανονισμών του 2002.

Τον αποδέχομαι ως αξιόπιστο μάρτυρα ως προς τα γεγονότα που διαπίστωσε επί τόπου και ως προς την εγκυρότητα της γνώμης του ως επιθεωρητής που γνωρίζει τα συγκεκριμένα μέτρα που είναι απαραίτητα και εφικτό να ληφθούν σε κάθε περίπτωση ώστε να προστατευθούν πρόσωπα που εργάζονται σε ύψος ή πρόσωπα που επηρεάζονται επειδή υπάρχει σκελετός οικοδομής σε ύψος.

Οι δύο ορθοπεδικοί που εξέτασαν και περιέθαλψαν τον ενάγοντα ΜΕ4 και ΜΕ5 συγκλίνουν στις διαπιστώσεις τους. Δεν υπάρχει αμφιβολία για το είδος και την έκταση των κακώσεων του ενάγοντα ως καταγράφονται στα δύο πιστοποιητικά των ιατρών. Ούτε αμφισβητείται η αντιμετώπιση των καταγμάτων του μείζονος βραχιόνιου ογκώματος ανοικτής ανάταξης και σταθεροποίησης σε βίδες. Το κάταγμα εξάρθρημα δεξιού ογκώματος έτυχε κλειστής ανάταξης και εσωτερικής οστεοσύνθεσης της κεφαλής της δεξιάς κερκίδας. Το κάταγμα του αριστερού αγκώνα έτυχε κλειστής ανάταξης στο εξαρθρωμένο δεξιό κάταγμα της κορανοειδούς που αντιμετωπίσθηκε συντηρητικά. Τέλος το κάταγμα λαγονίου και κοτύλης έτυχε συντηρητικής αντιμετώπισης διά κλινοστατισμού.

Τα έγγραφα του νοσοκομείου επιβεβαιώνουν ότι η ανάρρωση ήταν δύσκολη και επώδυνη. Πήρε εξιτήριο περίπου μετά από ένα μήνα. Υποβλήθηκε σε δύο επεμβάσεις, η μια για τη σταθεροποίηση του κατάγματος μείζονος βραχιόνιου με βίδες, τοποθετήθηκε σε δερμική έλξη για το κάταγμα κοτύλης για 35 ημέρες. Για τα υπόλοιπα τραύματα ως εξήγησε ο ΜΕ5, ο ενάγοντας παρέμεινε κλινήρης στο νοσοκομείο μέχρι να πορωθούν τα κατάγματα.

Οι δύο ιατροί συγκλίνουν εις το ότι υπάρχει πόνος και δυσκαμψία του αριστερού ώμου και υπολείπονται οι τελευταίες μοίρες της πρόσθιας κάμψης ενώ η ψηλάφηση είναι επώδυνη στο πρόσθιο μέρος. Αναφορικά με τον δεξί αγκώνα υπολείπεται μικρή κίνηση έκτασης 17% και αριστερά έλλειμμα εκτατικό 5%. Η κάμψη του αγκώνα είναι φυσιολογική. Ο πρηνισμός και υπτιασμός αντιβραχίου γίνεται φυσιολογικά και η κίνηση των καρπών είναι φυσιολογική. Παρατηρήθηκε ότι για τον ώμο υπολείπονται οι τελευταίας μοίρες πρόσθιας κάμψης ενώ η ψηλάφηση του πρόσθιου μέρους είναι επώδυνη. Και οι δύο ιατροί συγκλίνουν εις το ότι υπάρχει πόνος και δυσκαμψία του ώμου.

Ο ΜΕ5 ανέφερε κατά την 20.5.2013 ότι η κινητικότητα των κατ’ ισχίων αρθρώσεων είναι φυσιολογική και ανώδυνη. Επίσης επιβεβαίωσε τα κλινικά ευρήματα με ακτινολογική εξέταση πρόσφατη που κατέδειξε μετατραυματική αρθρίτιδα του αριστερού ώμου. Αναφορικά με τον αριστερό αγκώνα διαπιστώθηκαν οστεόφυτα και απασβεστώσεις εξαιτίας του υλικού οστεοσύνθεσης που συνοδεύεται με μετεγχειρητική αρθρίτιδα.

Ενόψει του ότι οι γνώμες των δύο ιατρών συγκλίνουν ως προς τα τραύματά του και του γεγονότος ότι τον εξέτασαν κλινικά και αιτιολόγησαν τα ευρήματά τους αποδέχομαι τα ευρήματά τους ως προς την τωρινή κατάσταση του ενάγοντα. Αποδέχομαι ως εύρημα ότι τα άνω άκρα του ενάγοντα εξαιτίας κατάγματος του ώμου και των δύο αγκώνων προκαλούν δυσκαμψία στην αριστερή κατ’ ώμο άρθρωση και ότι παρουσιάζεται βαθμός δυσκολίας και δυσλειτουργίας του αριστερού ώμου και του δεξιού αγκώνα λόγω δυσκαμψίας και άλγος.

Εκείνο που δεν μπόρεσαν οι δύο ιατροί να αιτιολογήσουν είναι την επίδραση και του βαθμού δυσλειτουργίας των άνω άκρων εξαιτίας πόνου και δυσκαμψίας ως προς την εκτέλεση των καθηκόντων του ως οικοδόμος. Ο ενάγοντας ανέφερε ότι δεν εργαζόταν τα έτη 2013-2014 και το 2015 επέστρεψε στα καθήκοντά του αλλά με τη βοήθεια άλλων οικοδόμων και μειωμένα κέρδη. Το ιατροσυμβούλιο έκρινε ότι έπρεπε να αποκοπεί το επίδομα αναπηρίας το 2018, οπότε στην απουσία συγκεκριμένης ιατρικής μαρτυρίας που θεμελιώνει εύρημα ότι ο ενάγοντας δεν μπορούσε να εκτελεί καθήκοντα του επαγγέλματός του το ζήτημα τωρινής και μελλοντικής δυσλειτουργίας των άνω άκρων που επηρεάζει την εκτέλεση των καθηκόντων του στην εργασία του παραμένει μετέωρο.

Περαιτέρω, ο ενάγοντας ξεκίνησε φυσιοθεραπεία που τη διέκοψε σύμφωνα με το τεκμήριο 9 στις αρχές του 2013. Εργαζόταν ως οικοδόμος από το 2015. Η κίνηση που υπολείπεται στα άκρα δεν είναι τέτοιας έκτασης που να έχει καταστεί ανίκανος για εργασία. Δεν έχει προσκομιστεί ιατρική μαρτυρία ότι η κατάσταση του αλλοιώθηκε μεταξύ των ετών 2015 και 2018. Αποδέχομαι τους δύο ιατρούς ως αξιόπιστη μαρτυρία. Η ιατρική τους γνώμη είναι δεόντως τεκμηριωμένη αλλά τα ευρήματά τους ως προς την τωρινή και μελλοντική πορεία του ενάγοντα είναι τέτοια που δεν μπορεί να γίνει εκτίμηση σε σχέση με την ικανότητα του ενάγοντα να μην εργαστεί.

 

O MY1 δεν ήταν μάρτυρας της αλήθειας προσάρμοζε την εκδοχή του κατά το δοκούν και η μαρτυρία του χαρακτηρίζεται με ασυνέπεια ως προς την αρχική του εκδοχή. Για να εξηγήσει τις παρατηρήσεις που του έγιναν προσωπικά από τον επιθεωρητή σε δύο επισκέψεις στο εργοτάξιο στις 29 Μαΐου και 5 Ιουνίου ανέφερε ότι δεν υπήρχε κανείς στην οροφή της πλάκας την 5^η Ιουνίου διότι στις 30 Μαΐου υπήρχε διακοπή του έργου. Ήταν θέση του ότι οι εργάτες που απεικονίζονται στις φωτογραφίες φορούσαν ζώνες με ατομικά μέτρα ασφαλείας. Για να επιχειρηματολογήσει ότι πρέπει να φορούσαν ζώνες ασφαλείας ανέφερε ότι έτσι πρέπει να ήταν, διαφορετικά θα είχε καταγγελία εναντίον του. Η θέση ότι οι σιδεράδες ήταν εκεί με ζώνες ουδέποτε υποβλήθηκε στον επιθεωρητή για να τοποθετηθεί. Όφειλε ο ενάγοντας να υποβάλει τις θέσεις του στους μάρτυρες της άλλης πλευράς και παράλειψή του να το κάνει αυτό καθιστά τη μαρτυρία του χωρίς ουσία (βλ. Pal Tekinder 2 ΑΑΔ 551 (2010)). Δεν εξήγησε πώς θα μπορούσε ο επιθεωρητής να κάνει παρατηρήσεις προσωπικές εφόσον δεν ήταν κανείς παρών στο εργοτάξιο στις 05/06. Ενώ αναφέρθηκε στην εκπόνηση και στην υποβολή σχεδίου ασφάλειας και υγείας προς το Γραφείο Εργασίας δεν ήταν σε θέση να θυμηθεί το περιεχόμενό του. Δεν εξήγησε τι εννοούσε με διακοπή της εργασίας. Εάν υπήρχε διακοπή της εργασίας αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πραγματική μαρτυρία της υπόθεσης που δείχνει ότι ο επιθεωρητής έβγαλε φωτογραφία εργατών στην πλάκα της οροφής και που επισκέφθηκε το εργοτάξιο και βρήκε εκεί τον ΜΥ1 στις δύο περιπτώσεις.

Ενώ παραδέχθηκε ότι του υποδείχθηκε η υποχρέωσή του να στήσει σκαλωσιές επέμενε να διαφωνεί με την υποχρέωσή του να λάβει συλλογικά μέτρα ασφαλείας. Ήταν θέση του ότι όφειλε να λάβει συλλογικά μέτρα προστασίας μόνο για τους ανθρώπους δηλωμένοι ως εργοδοτούμενοι και όχι για τον κάθε καλουψιή ή σιδερά που εργαζόταν για λογαριασμό του στην οικοδομή ως κύριο εργολάβο. Αρνήθηκε ότι έδωσε οδηγίες του ενάγοντα να μεταβεί στο εργοτάξιο και δεν έδωσε εξήγηση για το γεγονός ότι ένας υπεργολάβος θα πήγαινε σε εργοτάξιο να εργαστεί εάν δεν είχε ειδοποιηθεί ότι ήταν σειρά του να στήσει καλούπια. Περαιτέρω, εάν όντως το εργοτάξιο ήταν κλειστό δεν θα ήταν δυνατόν το κτίριο να είναι κλειστό με τούβλα τον Σεπτέμβριο 2012 εκτός και εάν είχαν προηγηθεί οι εργασίες σίδερου και καλουπιών ώστε να κλείσει η οικοδομή. Ενώ επιχείρησε να αποστασιοποιηθεί από τον ενάγοντα ως πρόσωπο που δεν ήταν υπό τον έλεγχό του και εξαρτώμενός του παραδέχθηκε ότι μετά το δυστύχημα και ενώ ο ενάγοντας ήταν στο νοσοκομείο ανέλαβε ο ίδιος το συνεργείο του για να τελειώσουν τα καλούπια. Κρίνεται εντελώς αναξιόπιστος.

ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Το δυστύχημα έγινε με τον τρόπο που ανέφερε ο ενάγοντας ο οποίος τελούσε υπό τις οδηγίες και τον έλεγχο του ΜΥ1. Ο ενάγοντας ήταν οικονομικά εξαρτώμενος από τις δουλειές που του ανέθετε ο ΜΥ1 και επιλέχθηκε η συγκεκριμένη οικονομική διευθέτηση ώστε ο ενάγοντας να μην φαίνεται ότι ήταν επίσημα εργοδοτούμενος της εναγόμενης. Έγινε παρατήρηση στον ΜΥ1 για την υποχρέωση του να αναγείρει ικριώματα στη συγκεκριμένη οικοδομή που το ύψος της πλάκας τη δεδομένη στιγμή ήταν 3,20 μέτρα. Ουδέποτε συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις αυτές παρότι έστειλε και έδωσε οδηγίες στον ενάγοντα να φτιάξει τα καλούπια της πλάκας χωρίς σκαλωσιές. Όταν τραυματίσθηκε ο ενάγοντας και ενώ ήταν στο νοσοκομείο, ο ΜΥ1 ανέλαβε το συνεργείο του και τελείωσε την εργασία. Δεν είναι αλήθεια ότι η εργασία ήταν σε διακοπή ό,τι και να σημαίνει αυτό όπως το εξήγησε ο ΜΥ1. Αντίθετα, όλο το καλοκαίρι πριν και μετά το δυστύχημα οι εργασίες προχωρούσαν. Τα τραύματα του ενάγοντα είναι ως έχουν αναφέρει οι δύο ιατροί μάρτυρες και τα κατάλοιπα των τραυμάτων του είναι ως έχουν αναφέρει οι δύο ιατροί. Ο ενάγοντας επιχείρησε να δραστηριοποιηθεί σε εργασίες του ΜΥ1 αλλά αυτός έθεσε ως όρο για τη συνεργασία τους ο ενάγοντας να αποσύρει την αγωγή. Ο ενάγοντας ήταν ανίκανος για εργασία μέχρι το 2015 και είναι μόνο σε εκείνον τον χρόνο που ήταν σε θέση να εργαστεί. Παρόλο ότι άρχισε να αναλαμβάνει εργασίες από το 2015 λάμβανε επίδομα ανικανότητας μέχρι το 2018.

 

ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ Η ΕΝΑΓΟΜΕΝΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΘΕΩΡΗΘΕΙ ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ ΓΙΑ ΣΚΟΠΟΥΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ.

 

Δεν είναι η σωστή η θέση της εναγόμενης ότι δεν έχει κανένα καθήκον επιμέλειας έναντι του ενάγοντα εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν συμβλήθηκε μαζί του ως εργοδοτούμενος της εναγόμενης. Μπορεί η επαγγελματική σχέση των δύο να περιγράφεται ως υπεργολαβία αλλά με βάση την αξιόπιστη μαρτυρία που έχει τεθεί ενώπιον μου προκύπτει ότι ο ενάγοντας δεν είχε δικές του δουλειές, έκανε όλες τις εργασίες της εναγόμενης που τον προσέλαβε για λογαριασμό της για την κατασκευή των καλουπιών στα έργα της εναγόμενης εταιρείας. Η εναγόμενη είχε τον έλεγχο του εργοταξίου και αυτή μέσω του αντιπροσώπου της έδιδε οδηγίες στον ενάγοντα συμπεριλαμβανομένου και το πότε να μεταβεί στο εργοτάξιο και έλεγχε την εργασία του ώστε να την εγκρίνει. Επί της συμφωνίας εργολαβίας (τεκμήριο 3) μεταξύ της εναγόμενης και του ιδιοκτήτη της οικοδομής καθορίζεται η εναγόμενη ως υπεύθυνη του εργοταξίου.

Η ερμηνεία του όρου ‘εργοδότης’ σύμφωνα με τις ερμηνευτικές διατάξεις του περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμου 33(1)/2011 είναι η ακόλουθη:

"εργοδότης" σημαίνει κάθε πρόσωπο το οποίο έχει την ευθύνη για το χώρο εργασίας, το υποστατικό, την επιχείρηση ή την εγκατάσταση όπου απασχολήθηκε και/ή απασχολείται εργοδοτούμενος και περιλαμβάνει πρόσωπο το οποίο δεν έχει εργοδοτουμένους, αλλά διεξάγει οικονομική δραστηριότητα ή διευθύνει την επιχείρησή του και/ή διεξάγει οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα·

Η πιο πάνω ευρεία έννοια που αποδίδεται στον όρο εργοδότης σημαίνει ότι η ευθύνη καθήκοντος έναντι εργοδοτούμενου προσώπου καταλογίζεται σε οποιοδήποτε πρόσωπο φυσικό ή νομικό που έχει την ευθύνη για το χώρο εργασίας, το υποστατικό, την επιχείρηση ή την εγκατάσταση όπου απασχολήθηκε και/ή απασχολείται ο εργοδοτούμενος. Πιο απλά αυτός ο ορισμός της λέξης «εργοδότης» περιλαμβάνει κάθε πρόσωπο φυσικό ή νομικό που έχει την πιο πάνω ευθύνη ακόμη και στην απουσία συμβατικής σχέσης μεταξύ δύο τέτοιων προσώπων δηλαδή παρά την ανυπαρξία της συμβατικής εγγύτητας μεταξύ των εν λόγω προσώπων (contractual privity).

Θεωρώ ότι έχει προσκομιστεί θετική μαρτυρία ενώπιον μου για να αποδειχθεί ότι η εναγόμενη είχε την ευθύνη του εργοταξίου. Προκύπτει με βάση την αξιόπιστη μαρτυρία του επιθεωρητή εργασίας ότι η εναγόμενη είχε το καθήκον να λαμβάνει συλλογικά μέτρα προστασίας ώστε να αποφευχθούν ατυχήματα πτώσεως εφόσον το εργοτάξιο επεκτάθηκε στην πλάκα του πρώτου ορόφου. Εν γνώσει του ΜΥ1 εργάζονταν σιδεράδες και καλουψιήδες σε ύψος 3.20 μέτρα. Αυτά τα πρόσωπα όχι μόνο τους συντόνιζε για τον προγραμματισμό της εργασίας τους αλλά τους έδινε οδηγίες πότε να επισκεφθούν το εργοτάξιο, καθώς και την ποσότητα και ποιότητα της εργασίας τους. Δεν θα μπορούσε επί παραδείγματι, ο ενάγοντας να επισκεφθεί το εργοτάξιο να κάνει καλούπια χωρίς την έγκριση και τις οδηγίες του ΜΥ1. Άλλο αποδεικτικό στοιχείο που τείνει να δείξει ότι ο ΜΥ1 είχε τον έλεγχο της εργασίας του ενάγοντα είναι το γεγονός ότι οι υπάλληλοι του ενάγοντα συνέχισαν να εργάζονται στο εργοτάξιο ακόμη και μετά το ατύχημα του ενάγοντα ο οποίος νοσηλευόταν στο νοσοκομείο μετά το πέρας της ολοκλήρωσης των καλουπιών της οικοδομής. Ο ενάγοντας δεν λάμβανε άλλες εργασίες παρά εργασίες που του ανάθετε ο ΜΥ1 και όλο το εισόδημα του για το 2012 προερχόταν από τον ΜΥ1. Οπότε υπήρχε οικονομική εξάρτηση του ενάγοντα στον ΜΥ1 και έτσι δεν είχε τον έλεγχο του ωραρίου του, της ποσότητας και ποιότητας της εργασίας του. Περαιτέρω, ο ενάγοντας ως καλουψιής που ήταν δεν είχε ικριώματα που είχαν το απαραίτητο ύψος να στηθούν περιμετρικά της οροφής και κιγκλιδώματα ώστε να γίνουν χρήση σε όλη την οροφή της οικοδομής. Η εργασία του θα ήταν ασύμφορη στην περίπτωση που θα ήταν υπόχρεος να αναλάβει συλλογικά μέτρα εργασίας για όλο το εργοτάξιο. Η σχέση του ενάγοντα με την εναγόμενη δεν καθορίζεται μόνο με αναφορά σύμβασης εργοδότησης και την πληρωμή κοινωνικών ασφαλίσεων. Ο ενάγοντας δεν συμβλήθηκε άμεσα με τον ιδιοκτήτη του έργου αλλά με τον εργολάβο με τον οποίο φαίνεται να ήταν συνεργάτης εμπιστοσύνης για όλες τις εργασίες της εναγόμενης. Η εναγόμενη ήταν εργοδότης στον χώρο εργασίας, του υποστατικού, της επιχείρησης ή της εγκατάστασης όπου απασχολήθηκε. Η ευθύνη του εργοδότη σε σχέση με την πρόκληση εργατικών ατυχημάτων δεν εστιάζεται στον νόμο των συμβάσεων αλλά αυτού των αστικών αδικημάτων και εντοπίζεται στις περιπτώσεις ύπαρξης καθήκοντος έναντι του συγκεκριμένου εργοδοτούμενου. Στην περίπτωση που διαγιγνώσκεται η ύπαρξη καθήκοντος μεταξύ δύο προσώπων τότε η παράβαση του καθήκοντος του καταλογιζόμενου προσώπου ως εργοδότη που αποτελεί αιτία να προκληθεί το ατύχημα και η ζημιά στην υγεία και ασφάλεια του εργοδοτούμενου καθιστά το συγκεκριμένο πρόσωπο υπεύθυνο.

Εκείνος ο οποίος προσέλαβε και ανέθεσε στον ενάγοντα την συγκεκριμένη εργασία, και έδωσε οδηγίες ως προς την μετάβαση του στο εργοτάξιο καθώς και για την εκτέλεση των καθηκόντων του και διαπραγματεύτηκε τους όρους εργασίας του, ήταν ο ΜΥ1.

 

Η εναγόμενη πρόκειται για εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και ο ΜΥ1 διευθυντής και ιδιοκτήτης της εν λόγω εταιρείας. Εκεί όπου η σχέση εργοδότη‑εργοδοτούμενου δεν γίνεται παραδεκτή, υπάρχουν αποδεικτικά γνωρίσματα που είναι χαρακτηριστικά τα οποία μαρτυρούν την ύπαρξη αυτής της σχέσης ώστε να αποδοθεί ευθύνη στο πρόσωπο που αρνείται τη σχέση. Το Εφετείο ανέλυσε αυτά τα γνωρίσματα στην υπόθεση Συκοπετρίτης Λτδ. Ν. Αθηνάκη 1 ΑΑΔ 844 (2005) ως ακολούθως:

 

Κατά συνέπεια θεωρώ, ότι κατά τον ουσιώδη χρόνο ο Ενάγοντας βρισκόταν στην υπηρεσία των Εναγομένων και επομένως η ευθύνη των Εναγομένων θα κριθεί με βάση τις αρχές που διέπουν τη σχέση εργοδότη και εργοδοτούμενου.

Την κατάληξη αυτήν, είναι που προσβάλλουν ως αδικαιολόγητη οι Εφεσείοντες με τον πρώτο λόγο Έφεσης.
Η αιτιολογία την οποίαν παρέθεσαν προς υποστήριξή του, είναι ότι η μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου ήταν γενική, αόριστη και ασαφής, σε βαθμό που δεν δικαιολογείτο το Δικαστήριο να καταλήξει ότι συνέτρεχαν τα κριτήρια και/ή οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ύπαρξη σχέσης εργοδότη‑εργοδοτούμενου. Ο εφεσίβλητος με τη γενική αναφορά στο όνομα Συκοπετρίτης, δεν συνέδεσε τους Εφεσείοντες με το συγκεκριμένο ατύχημα.
Όπως αναφέρθηκε στη Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας κ.ά. ν. Στυλιανού κ.ά. 02) 1 Α.Α.Δ. 1718:‑

«Το κλασικό κριτήριο για διαφοροποίηση ενός εργοδοτούμενου από τον ανεξάρτητο εργολάβο, είναι το κριτήριο του ελέγχου, δηλαδή το δικαίωμα του εργοδότη να ελέγχει τη μέθοδο εργασίας. Αν σύμφωνα με τη σύμβαση εργοδότησης ένα πρόσωπο πράγματι αποκτά το δικαίωμα ελέγχου της μεθόδου εργασίας του άλλου, τότε η σύμβαση είναι σύμβαση εργασίας και το πρόσωπο που εργοδοτείται, εργοδοτούμενος (Market Investigations Ltd. V. Minister of Social Security [1968] 3 All E.R. 732). Το θέμα του ελέγχου επεκτείνεται όχι μόνο στο κατά πόσο ο εργοδότης ελέγχει τη μέθοδο εργασίας, αλλά κατά πόσο ελέγχει και τις ώρες εργασίας (βλέπε W.H.P.T. Housing Association Ltd. V. Secretary of State for Social Services [1981] 1 I.C.R. 737).
Είναι όμως ασφαλέστερο να εξετάζονται περισσότεροι παράγοντες. Όλες οι παράμετροι της σχέσης θα πρέπει να αξιολογούνται. Η νομολογία υπογραμμίζει την ανάγκη για αναγνώριση σε μία δεδομένη εργατική σχέση της οικονομικής πραγματικότητας. Ο έλεγχος, η ιδιοκτησία των εργαλείων και εξοπλισμού, η δυνατότητα προσπορισμού κέρδους και ο κίνδυνος απώλειας, κρίθηκαν ως σημαντικοί παράγοντες κατά την αξιολόγηση της οικονομικής πραγματικότητας (Montreal v. Montreal Locomotive Works Ltd [1947] D.L.R. 161, 169).»

Δεν συμμεριζόμαστε την άποψη των Εφεσειόντων. Τα όσα πρότειναν δεν αποδυναμώνουν, καθ' οιονδήποτε τρόπο, το εύρημα ότι υπήρχε σχέση εργοδότησης μεταξύ Εφεσειόντων και Εφεσίβλητου. Ένα από τα σημεία των Εφεσειόντων, ήταν ότι ο Εφεσίβλητος στη μαρτυρία του αναφέρθηκε γενικά σε κάποιο κ. Συκοπετρίτη, χωρίς να τον συνδέσει, καθ' οιονδήποτε τρόπο, με τους Εφεσείοντες. Τα ευρήματα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου, με σαφήνεια και λεπτομέρεια, κατέγραψαν τα σημεία της αξιόπιστης μαρτυρίας και των παραδοχών στην Υπεράσπιση των Εφεσειόντων, από τα οποία συνάγεται η σύνδεση Εφεσειόντων και Εφεσίβλητου και συνακόλουθα, η σχέση εργοδότησης. Οι Εφεσείοντες είχαν τον έλεγχο της μεθόδου εργασίας, καθόριζαν το ωράριο, παρείχαν τα αναγκαία εργαλεία, κατέβαλλαν αμοιβή και είχαν δικαίωμα να διακόψουν την εργοδότηση. Συνέτρεχαν όλες οι προϋποθέσεις και δεν διακρίνουμε οτιδήποτε, που να δικαιολογεί παρέμβασή μας.

 

Επίσης σχετική είναι η υπόθεση Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ν Στυλιανού κ.α. 1 ΑΑΔ 1718 (2002) όπου κρίθηκε ότι υπήρχε σχέση εργοδότησης παρόλο ότι ο ενάγοντας ήταν εργοδοτούμενος άλλης εταιρείας κατά την εκτέλεση του έργου αλλά για περίοδο ημερών εργαζόταν υπό τον έλεγχο άλλου υπεργολάβου του έργου που τον πλήρωνε για να χειριστεί οδοστρωτήρα. Συγκεκριμένα, ως προς τον τρόπο που θα εντοπίζει το Δικαστήριο την ύπαρξη σχέσης εργοδότησης λέχθηκαν τα ακόλουθα:

 

Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε πρώτα στο ερώτημα ποιος μπορεί να θεωρηθεί ως εργοδότης του ενάγοντα. Για αναγνώριση της σχέσης εργοδότη και εργοδοτούμενου έχει υιοθετηθεί από τα δικαστήρια μια ποικιλία διαφορετικών κριτηρίων. Κανένα δεν είναι οικουμενικής εφαρμογής. Η απόφαση κατά πόσο υπάρχει σχέση εργοδότη και εργοδοτούμενου σε κάθε συγκεκριμένη υπόθεση εξαρτάται από τον τρόπο που το δικαστήριο θα δει στο σύνολό της τη σχέση μεταξύ των μερών. 

Κατά την ερμηνεία της φύσης της σύμβασης απασχόλησης, η πραγματική πρόθεση των μερών, άνκαι σχετική, δεν είναι αποφασιστικού χαρακτήρα.

Στην υπόθεση Davies v. Presbyterian Church of Wales [1986] 1 All E. R. 705 αποφασίστηκε ότι η φύση της εργασιακής σχέσης είναι νομικό θέμα (βλέπε ακόμα O΄ Kelly v. Trusthouse Forte plc [1983] 3 All E. R. 456). Το Δικαστήριο θα πρέπει να βεβαιωθεί στο τέλος κατά πόσο ο κατ' ισχυρισμόν εργοδοτούμενος είναι πρόσωπο που εργοδοτήθηκε για να εργαστεί ως υπάλληλος και όχι απλώς ως μέρος μιας ομάδας που εργάζεται μαζί, χωρίς κανένα πρόσωπο να ενεργεί καθ' οιονδήποτε τρόπο ως αφεντικό (Winfield v. London Philharmonic Orchestra Ltd [1979] I.C.R. 726, 730).

Στην υπόθεση Short v. J. & W. Henderson Ltd [1946] 115 L.J.P.C. 41, δόθηκαν τέσσερις ενδείξεις για την ύπαρξη σύμβασης εργοδότησης, ήτοι (α) η εξουσία επιλογής του εργοδοτούμενου από τον εργοδότη, (β) η πληρωμή του μισθού, (γ) το δικαίωμα του εργοδότη να ελέγχει τη μέθοδο εκτέλεσης της εργασίας και (δ) το δικαίωμα του εργοδότη για απόλυση. 

Το κλασσικό κριτήριο για διαφοροποίηση ενός εργοδοτούμενου από τον ανεξάρτητο εργολάβο είναι το κριτήριο του ελέγχου, δηλαδή το δικαίωμα του εργοδότη να ελέγχει τη μέθοδο εργασίας. Αν σύμφωνα με τη σύμβαση εργοδότησης ένα πρόσωπο πράγματι αποκτά το δικαίωμα ελέγχου της μεθόδου εργασίας του άλλου, τότε η σύμβαση είναι σύμβαση εργασίας και το πρόσωπο που εργοδοτείται, εργοδοτούμενος (Market Investigations Ltd. v. Minister of Social Security [1968] 3 All E.R. 732). Το θέμα του ελέγχου επεκτείνεται όχι μόνο στο κατά πόσο ο εργοδότης ελέγχει τη μέθοδο εργασίας, αλλά κατά πόσο ελέγχει και τις ώρες εργασίας (βλέπε W.H.P.T. Housing Association Ltd. v. Secretary of State for Social Services [1981] I.C.R. 737).

Είναι όμως ασφαλέστερο να εξετάζονται περισσότεροι παράγοντες. Όλες οι παράμετροι της σχέσης θα πρέπει να αξιολογούνται. Η νομολογία υπογραμμίζει την ανάγκη για αναγνώριση σε μια δεδομένη εργατική σχέση της οικονομικής πραγματικότητας. Ο έλεγχος, η ιδιοκτησία των εργαλείων και εξοπλισμού, η δυνατότητα προσπορισμού κέρδους και ο κίνδυνος απώλειας κρίθηκαν ως σημαντικοί παράγοντες κατά την αξιολόγηση της οικονομικής πραγματικότητας (Montreal v. Montreal Locomotive Works Ltd [1947] D.L.R. 161, 169).

Στην υπόθεση Ready Mixed Concrete (South East) Ltd. v. Minister of Pensions and National Insurance [1968] 1 Q.B. 497, ο Δικαστής MacKenna J., ύστερα από εκτενή ανάλυση της νομολογίας της Κοινοπολιτείας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, κατέληξε ότι σύμβαση εργοδότησης υπάρχει αν (α) ο εργοδοτούμενος συμφωνεί όπως με αντιπαροχή μισθού ή άλλης αμοιβής παρέχει την εργασία του και τις ικανότητές του κατά την άσκηση κάποιας υπηρεσίας προς τον εργοδότη, (β) συμφωνεί ρητά ή εξυπακουόμενα ότι η εκτέλεση της εργασίας αυτής θα υπόκειται στον έλεγχο του εργοδότη κατά τέτοιο βαθμό που να τον καθιστά εργοδότη και (γ) οι άλλες πρόνοιες της σύμβασης να είναι συμβατές με σύμβαση εργοδότησης.

Ο ενάγων από 25.11.1991 μέχρι 9.12.1991, δηλαδή για περίοδο δεκαπέντε ημερών ήταν εργοδοτούμενος των εναγομένων 1, αλλά όταν οι εναγόμενοι 2 ανέλαβαν τα χωματουργικά έργα του εργοτάξιου, εργοδοτήθηκε από αυτούς με μεγαλύτερη αμοιβή. Φαίνεται ότι σκόπευε, μετά τη συμπλήρωση των χωματουργικών, να επανέλθει στην εργοδότηση των εναγομένων 1. Χειριζόταν τον οδοστρωτήρα με εντολή του Νίκου Παπαλαζάρου, ενός των διευθυντών των εναγομένων 2.

Αναμφίβολα, κατά τον ουσιώδη χρόνο ο ενάγων βρισκόταν στην υπηρεσία των εναγομένων 2. Αυτοί του κατέβαλλαν την αμοιβή του, είχαν δικαίωμα να τον απολύσουν, του παρείχαν τον απαιτούμενο εξοπλισμό, είχαν τον έλεγχο της μεθόδου εργασίας του και καθόριζαν το ωράριό του. Το γεγονός ότι προηγουμένως εργαζόταν στους εναγόμενους 1 ή το ότι σκόπευε να επιστρέψει στην παλαιά του εργοδότηση μετά τη συμπλήρωση των χωματουργικών εργασιών, δεν μεταβάλλει την εικόνα.

 

Το ότι ο ΜΥ1 καθόριζε απόλυτα την εργασία αποδεικνύεται από το γεγονός ότι μετά το ατύχημα ο ενάγοντας δεν είχε άλλα επιλογή από το να ανεχτεί οι υπάλληλοι του να τελειώσουν την εργασία, Όταν διαπραγματεύτηκε με τον ΜΥ1 επανασύνδεση της εργασιακής τους σχέσης ο ΜΥ1 προκειμένου να συναινέσει απαίτησε όπως ο ενάγοντας πρώτα αποσύρει την αγωγή του. Ο ενάγοντας εκτελούσε καθήκοντα κατόπιν υποδείξεως του ΜΥ1. Με βάση την αξιόπιστη μαρτυρία του ενάγοντα , προκύπτει ότι υπήρχε μικροδιαχείριση όλων των κινήσεων του συμπεριλαμβανομένου το που θα εργαζόταν την συγκεκριμένη ημέρα, τι θα έκανε, την ποσότητα και ποιότητα της εργασίας του, την έγκριση της εργασίας του και την πληρωμή για την εργασία του. Ο ΜΥ1 λάμβανε όλες τις αποφάσεις για την εκτέλεση των καθηκόντων του ενάγοντα ,είχε τον έλεγχο του ωραρίου του και είχε τον πλήρη έλεγχο της εργασίας του. Υπό τέτοιες συνθήκες δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει προσωπική ευθύνη της εναγόμενης ως υπεύθυνη του εργοταξίου και ως προς την εκτέλεση των καθηκόντων του ενάγοντα που εξαρτώνταν από την βούληση του ΜΥ1 προκειμένου να εργασθεί και να πληρωθεί. Το να καταλήξω σε συμπέρασμα ότι η εναγόμενη δεν είχε καθήκον προστασίας της υγείας και ασφάλειας του ενάγοντα ως υπεύθυνος του έργου οδηγεί σε παραδοξότητα.

 

Υπάρχει εννοιολογικό καθήκον επιμέλειας ( Notional Duty Clerk & Lindsell on Torts , πιο πάνω, παράγραφος 8-06)) που αποδίδεται στην εναγόμενη ενόψει της συγκεκριμένης σχέσης του με τον ενάγοντα. Ο ΜΥ1 ήταν υπεύθυνος και ο ενάγοντας όφειλε να τον υπακούσει με την ιδιότητα του υφιστάμενου να τον υπακούει συνεπακόλουθο της κάθε αμελής του πράξης ή παράλειψης που επηρέαζε την εκτέλεση των καθηκόντων του. Εμπίπτει η σχέση της εναγόμενης με την ενάγουσα στην εμβέλεια του εννοιολογικού καθήκοντος επιμέλειας που επεξήγησε Αγγλικό Εφετείο στην υπόθεση Donaghue v Stevenson [1932] AC 562:

 

The rule that you are to love your neighbour becomes in law you must not injure your neighbour. And the lawyer’s question who is my neighbour? Receives a restricted reply You must take reasonable care to avoid acts or omissions which you can reasonably foresee would be likely to injure your neighbour. Who,then ,in law is my neighbour? The answer seems to be- persons who are so closely and directly affected by my act that it ought reasonably to have been in contemplation as being so affected when I am directing my mind to the acts or omissions which are called in question’

 

Δεν δύναται η εναγόμενη να περιορίσει την αστική της ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις που προβλεπτά θα προκαλούσαν τραύμα στον ενάγοντα που τελούσε υπό τις εντολές του μόνο επειδή φρόντισε να μην συμβληθεί μαζί του ως εργοδοτούμενο και να τον εγγράψει στις κοινωνικές ασφαλίσεις ως εργοδοτούμενος της. Ο ΜΥ1 ως μοναδικός διευθυντής και ιδιοκτήτης της εναγόμενης πρόκειται για άτομο που έχει την ευθύνη για το χώρο εργασίας, το υποστατικό, την επιχείρηση ή την εγκατάσταση όπου απασχολήθηκε και/ή απασχολείται εργοδοτούμενος ως προνοεί ο νόμος. Στην περίπτωση που έχει προκληθεί ζημιά στον ενάγοντα που πηγάζει από τις προσωπικές του πράξεις και ή παραλείψεις ως μοναδικός διευθυντής και υπεύθυνος εναγόμενης είναι υπόλογος επειδή έχει καθήκον ευθύνης έναντι του ενάγοντα για κίνδυνο που εύκολα θα μπορούσε να προβλέψει ότι θα προέκυπτε από τις εν λόγω πράξεις και ή παραλείψεις.

 

ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΥΣΤΗΧΗΜΑ

 

Πιο πάνω έχω εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους ο ενάγοντας ήταν στην διάθεση του ΜΥ1 εξαρτώμενος στις οδηγίες του ως προς το κάθε φάσμα της εργασίας του. Ο ενάγοντας δεν είχε λόγο να παρουσιαστεί στο εργοτάξιο παρά μόνο επειδή εκτελούσε τις εντολές του ΜΥ1. Από καιρό ο ΜΥ1 είχε την προσδοκία οι διάφοροι εργάτες της οικοδομής να ανεβαίνουν στην πλάκα της οροφής σε ύψος 3.20 μέτρα για να εκτελούν εργασίες. Αναμενόταν από τον ενάγοντα και το συνεργείο του να πράξουν το ίδιο. Αποδέχομαι την θέση του ενάγοντα ότι ήταν αδύνατον να δέσει το πλακάζ στην εξωτερική πλευρά του τοιχείου της γωνιακής κολώνας μήκους 1.65 εκατοστά χωρίς το σώμα του εν μέρει να αιωρείται στο κενό. Για να ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη εργασία είχε επίγνωση του κινδύνου όπως εξήγησε αλλά είχε ξανακάνει κάτι τέτοιο και θεωρούσε ότι εξαιτίας πείρας δεν θα έπεφτε. Δεν σκέφτηκε να απαιτήσει όπως στηθούν σκαλωσιές περιμετρικά της οροφής προκειμένου να ολοκληρώσει την εργασία του. Μπορούσε να καρφώσει το πλακάζ στους 20 πόντους αλλά δυσκολεύτηκε πάνω στο σφίξιμο της πλάκας από έξω. Μπαίνει ένα πλακάζ έξω και ένα μέσα και μπαίνει λαμάκι που σταθεροποίείται πάνω στην κολώνα. Η ράγα τα ενώνει όλα. Στις τρύπες της ράγας μπαίνουν σφήνες. Δεν πρόλαβε να βάλει σφήνα στο τελευταίο λαμάκι που έτσι και αλλιώς θα το τοποθετούσε από μέσα της κολώνας. Η ράγα τοποθετείται στο πλευρό για να μπουν οι σφήνες μέσα. Δεν ήταν στερεωμένος με σχοινί κάπου ώστε να προληφθεί πτώση στην περίπτωση που γλιστρούσε η παραπατούσε. Το ερώτημα είναι κατά πόσο θα πρέπει να θεωρηθεί ότι ανέλαβε τον κίνδυνο των πράξεων του ιδιαίτερα επειδή ως υπέδειξε η υπεράσπιση υπήρχε υλικό στο εργοτάξιο να στήσει μόνος του τις σκαλωσιές. Ο ενάγοντας ήταν οικονομικά εξαρτώμενος του ΜΥ1 ο οποίος τον έστειλε να κάνει την συγκεκριμένη εργασία σε εργοτάξιο που είχε υπό την ευθύνη του χωρίς να τον ενδιαφέρει και εν γνώση του ότι άνθρωποι θα εργάζονταν για λογαριασμό του σε ύψος πέραν των τριών μέτρων χωρίς κιγκλιδώματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις αναγνωρίζεται ότι η εναγόμενη εταιρεία ως εργολάβος της οικοδομής έχει καθήκον επιμέλειας αναφορικά με τους εργαζόμενους και του επισκέπτες της οικοδομής.

 

Ως προς τη νομική πτυχή του θέματος, αναγνωρίζεται στο Κοινοδίκαιο, ότι ο εργοδότης έχει το καθήκον να ασκεί εύλογη επιμέλεια και προσοχή για να προφυλάξει τον εργοδοτούμενο του από οποιονδήποτε κίνδυνο που ο λογικός άνθρωπος θα θεωρούσε προβλεπτό κίνδυνο κατά την εργοδότηση του εργοδοτούμενου (βλ. Clerk & Lindsell on Torts, Sweet & Maxwell, Eleventh Edition, Section 12 Master and Servant, Employers Duty par. 636. Στην ίδια π αράγραφο στο σύγγραμμα Clerk & Lindsell, επεξηγείται ποια είναι τα όρια αυτού του καθήκοντος:

 
1.Employ competent servants. Να εργοδοτεί ικανούς υπαλλήλους.
2.Provide and maintain adequate plant and appliances for the work carried. Να παρέχει τον σωστό χώρο εργασίας και εργαλεία για τη σωστή εκτέλεση της εργασίας, ως και επίσης να συντηρεί τον χώρο εργασίας και τα εργαλεία.
3. Provide and enforce a safe system of work. Να παρέχει και να εφαρμόσει ασφαλές σύστημα εργασίας.

 
Τα Κυπριακά Δικαστήρια έχουν εφαρμόσει αυτό το κριτήριο κατά την εξέταση εργατικών ατυχημάτων. Η Βουλή έχει θεσπίσει τον νόμο που προνοεί για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, Ν. 89(1)/96. Αυτός ο νόμος έχει θεσμοθετήσει και ενσωματώσει τις αρχές του Κοινοδικαίου που αφορούν το καθήκον του εργοδότη προς τον εργοδοτούμενο για την ασφάλεια του κατά την εργοδότηση του. Προβλέπεται στις ερμηνευτικές διατάξεις του ιδίου νόμου δίπλα από τις λέξεις «εργοδότης» και «εργοδοτούμενος» τι περιλαμβάνει αυτή η σχέση.

''εργοδότης περιλαμβάνει και πρόσωπο, που δεν έχει άλλα εργοδοτούμενα πρόσωπα, αλλά διεξάγει οικονομική δραστηριότητα ή διευθύνει την επιχείρηση του με σκοπό κερδοσκοπικό ή μη''.

''εργοδοτούμενος σημαίνει, πρόσωπο που εργάζεται με σύμβαση απασχόλησης ή ασκούμενο ή μαθητευόμενο πρόσωπο και περιλαμβάνει πρόσωπα τα οποία, ως τρόφιμοι, ιδρυμάτων, εκτελούν εργασία που τους έχουν ανατεθεί και ο όρος "εργοδότηση" θα ερμηνεύεται, ανάλογα''.

 Ως εξήγησα πιο πάνω, ο ενάγοντας διεξήγαγε στον χώρο του εργοταξίου εργασίες κατασκευής καλουπιών κατόπιν οδηγιών του διευθυντή της εναγόμενης. Οι γενικές υποχρεώσεις του εργοδότη να προφυλάξουν τους εργοδοτούμενους, κωδικοποιούνται στο άρθρο 13 του Νόμου 89(1)/96 ως ακολούθως:

 «13.(1) Κάθε εργοδότης πρέπει να διασφαλίζει, καθ' όσον είναι, ευλόγως εφικτό, την ασφάλεια, υγεία και ευημερία στην εργασία όλων των εργοδοτουμένων του.

(2) Χωρίς επηρεασμό της γενικότητας των υποχρεώσεων του, που αναφέρονται, στο εδάφιο (1)/ OL υποχρεώσεις κάθε εργοδότη επεκτείνονται, ώστε να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: }

(α) την παροχή και διατήρηση εγκαταστάσεων, συστημάτων K OL μεθόδων εργασίας τα οποία να είναι, καθόσον είναι ευλόγως εφικτό, ασφαλή και χωρίς κινδύνους για την υγεία,

(β) τις διευθετήσεις που διασφαλίζουν, καθ' όσον είναι ευλόγως εφικτό, την ασφάλεια και την απουσία κίνδυνων για την υγεία σε σχέση με τη χρήση, χειρισμό, αποθήκευση και μεταφορά αντικειμένων και ουσιών,

(γ) την παροχή τέτοιων πληροφοριών, οδηγιών, εκπαίδευσης και επιτήρησης για τη διασφάλιση, καθ' όσον είναι ευλόγως εφικτό, της ασφάλειας και υγείας των εργοδοτουμένων του,

(δ) τη διατήρηση οποιωνδήποτε χώρων εργασίας που είναι κάτω από τον έλεγχο του, συμπεριλαμβανομένων και των μέσων προσπέλασης και εξόδου, σε κατάσταση που να είναι, καθ' όσον είναι, ευλόγως εφικτό, ασφαλείς και χωρίς κινδύνους για την υγεία,

(ε) την παροχή και. Διατήρηση περιβάλλοντος εργασίας για τους εργοδοτούμενους του, το οποίο καθ' όσον είναι ευλόγως εφικτό, είναι ασφαλές, χωρίς κινδύνους για την υγεία και επαρκές όσον αφορά τις διευκολύνσεις και διευθετήσεις για την ευημερία τους στην εργασία
(στ)           (i) τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργοδοτουμένων του, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων, ενημέρωσης, εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και της δημιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων μέσων
(ii) την επίβλεψη της ορθής εφαρμογής των μέτρων ασφάλειας, υγείας και ευημερίας των εργοδοτουμένων του ή και άλλων προσώπων που μπορεί να επηρεάζονται από τις δραστηριότητές του ή από τον τρόπο που διευθύνει την επιχείρησή του
(iii) την προσαρμογή των μέτρων αυτών ανάλογα με τις μεταβολές των περιστάσεων και την επιδίωξη της βελτίωσης των υφιστάμενων καταστάσεων
(ζ) την παροχή στους αντιπροσώπους ασφάλειας επαρκούς απαλλαγής από την εργασία χωρίς μισθολογική απώλεια, καθώς και των αναγκαίων μέσων προκειμένου να μπορούν να εκπληρώσουν τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις τους, που απορρέουν από τον παρόντα νόμο.
(3) Ο εργοδότης εφαρμόζει τα μέτρα πoυ προβλέπονται στον παρόντα νόμο και τους κανονισμούς που εκδίδονται δυνάμει αυτού ακολουθώντας τις πιο κάτω γενικές αρχές πρόληψης:
(α) αποφυγή των κινδύνων
(β) εκτίμηση των κινδύνων που δεν μπορούν να αποφευχθούν
γ) καταπολέμηση των κινδύνων στην πηγή τους
(δ) προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, ειδικότερα όσov αφoρά τη διαμόρφωση τωv θέσεων εργασίας καθώς και την επιλογή των εξοπλισμών εργασίας και των μεθόδωv εργασίας και παραγωγής, προκειμένου ιδίως να μετριαστεί η μονότονη και ρυθμικά επαναλαμβανόμενη εργασία και να μειωθούν οι επιπτώσεις της στην υγεία
(ε) παρακολούθηση της εξέλιξης της τεχνολογίας
(στ) αντικατάσταση του επικίνδυνου από το μη επικίνδυνο ή το λιγότερο επικίνδυνο
(ζ) ανάπτυξη μίας ενιαίας και συνολικής πολιτικής πρόληψης, η οποία να καλύπτει την τεχνολογία, την οργάνωση της εργασίας, τις συνθήκες εργασίας, τις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και την επίδραση των παραγόντων που συνδέονται με το εργασιακό περιβάλλον
(η) προτεραιότητα στη λήψη μέτρων ομαδικής προστασίας σε σχέση με τα μέτρα ατoμικής πρoστασίας
(θ) παρoχή τωv κατάλληλωv οδηγιών στα πρόσωπα στην εργασία.

        (4) κάθε εργoδότης πρέπει vα λαμβάvει τα αvαγκαία μέτρα, ώστε o εξoπλισμός εργασίας, oι μηχαvές, τα μηχαvήματα, oι συσκευές και τα εργαλεία πoυ τίθεvται στη διάθεση τωv πρoσώπωv στηv εργασία, vα είvαι κατάλληλα για τηv πρoς εκτέλεση εργασία ή κατάλληλα πρoσαρμoσμέvα πρoς τoν σκoπό αυτόν, έτσι να διασφαλίζεται η ασφάλεια και υγεία τωv πρoσώπωv στηv εργασία, κατά τη χρησιμoπoίηση τoυς.
(5) κάθε εργοδότης πρέπει να διευθύνει την επιχείρηση του ή διεξάγει τις δραστηριότητες του με τέτοιον τρόπο και πρέπει να παρέχει τέτοιες πληροφορίες ώστε vα διασφαλίζει, καθ' όσον είναι ευλόγως εφικτό ότι, πρόσωπα που δεv εργoδoτoύvται από αυτόν, αλλά πoυ μπορεί vα επηρεαστούν από τις δραστηριότητες της επιχείρησης τoυ δεv θα εκτίθενται σε κίvδυvo.
(6[Διαγράφηκε]
(7) καvέvας ερ γoδότης δεv πρέπει vα επιβάλλει ή vα εισπράττει ή vα επιτρέπει vα επιβάλλovται ή vα εισπράττovται από τoυς εργoδoτoυμέvoυς τoυ, oπoιαδήπoτε τέλη σε σχέση με oτιδήπoτε γίvεται ή παρέχεται για συμμόρφωση πρoς τoν νόμo αυτόν.
(8) στo άρθρo αυτό, η υπoχρέωση κάθε εργoδότη vα διασφαλίζει τηv υγεία στηv εργασία όλωv τωv εργoδoτoυμέvωv τoυ, περιλαμβάvει και τηv υπoχρέωση vα πρoστατεύει τη λειτoυργία αvαπαραγωγής τωv εργoδoτoυμέvωv πρoσώπωv και τηv υπoχρέωση vα πρoστατεύει τις εργoδoτoύμεvες γυvαίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμoσύvης τoυς από κιvδύvoυς για τo έμβρυo και για επαρκή χρόvo μετά τov τoκετό από κιvδύvoυς για τις ίδιες ή τo vεoγέvvητo κατά τηv περίoδo τoυ θηλασμ oύ.
(9) [Διαγράφηκε]
(10) κάθε εργoδότης πρέπει vα διαβoυλεύεται με τoυς εργoδoτoυμέvoυς τoυ ή τoυς αντιπροσώπους ασφάλειας για τη δημιουργία και διατήρηση διευθετήσεων για απoτελεσματική συvεργασία στηv πρoαγωγή και εφαρμoγή μέτρωv, ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια, υγεία και ευημερία τωv εργoδoτoυμέvωv.
(11) κάθε εργoδότης πρέπει vα διαβoυλεύεται με τoυς εργoδoτoυμέvoυς τoυ ή με τoυς αντιπροσώπους ασφάλειας πάνω σε θέματα πoυ άπτονται της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία.
(12) οι υποχρεώσεις των εργοδοτουμένων στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, δεν θίγουν την αρχή της ευθύνης του εργοδότη.
(13) ο εργοδότης, όταν αναθέτει καθήκοντα σε έναν εργοδοτούμενο του, να λαμβάνει υπόψη τις ικανότητες του εν λόγω εργοδοτούμενου σε θέματα ασφάλειας και υγείας.
(14) ο εργοδότης να μεριμνά ώστε ο προγραμματισμός και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών, να αποτελούν αντικείμενο διαβούλευσης με τους εργοδοτούμενους ή/και τους αντιπροσώπους ασφάλειας, όσον αφορά τις συνέπειες για την ασφάλεια και την υγεία των εργοδοτουμένων που συνδέονται με την επιλογή των εξοπλισμών κα ι τη ρύθμιση των συνθηκών εργασίας, καθώς και την επίδραση των παραγόντων του περιβάλλοντος στην εργασία.
(15) ο εργοδότης όταν πρόκειται να αναθέσει εργασία σε έναν εργοδοτούμενο του, πρέπει να βεβαιώνεται, ότι το πρόσωπο αυτό έχει επαρκείς γνώσεις και πείρα σε σχέση με την εργασία που πρόκειται να εκτελέσει, ώστε να δύναται να εκτελέσει την εργασία αυτήν χωρίς κίνδυνο για τον ίδιο ή για τα άλλα πρόσωπα.
(16) στην περίπτωση που εργοδότης
(α) επιτρέπει σε άλλον εργοδότη ή σε άλλον αυτοεργοδοτούμενο πρόσωπο να διεξάγει εργασίες στο υποστατικό, στην επιχείρηση ή στην εγκατάστασή του ή
(β) αναθέτει τη διεξαγωγή μέρους των εργασιών του σε άλλον εργοδότη ή σε άλλο αυτοεργοδοτούμενο πρόσωπο, τότε ο εργοδότης αυτό ς πρέπει, καθ' όσον είναι εύλογα εφικτό, πριν τη διεξαγωγή ή την ανάθεση τέτοιας εργασίας.
(i) βεβαιώνεται ότι ο άλλος εργοδότης ή το άλλο αυτοεργοδοτούμενο πρόσωπο, ανάλογα με την περίπτωση, θα είναι σε θέση να εφαρμόσει ή να διατηρήσει τουλάχιστον τα ίδια επίπεδα ασφάλειας και υγείας στην εργασία που ισχύουν στο υποστατικό, στην επιχείρηση ή στην εγκατάστασή του.
(ii) διασφαλίζει ότι ο άλλος εργοδότης ή το άλλο αυτοεργοδοτούμενο πρόσωπο διαθέτει, ανάλογα με την περίπτωση, κατάλληλο σύστημα ασφάλειας ή διαχείρισης των κινδύνων, καθώς και κατάλληλες και επαρκείς γραπτές εκτιμήσεις κινδύνου
(iii) βεβαιώνεται ότι ο άλλος εργοδότης ή το άλλο αυτοεργοδοτούμενο πρόσωπο, ανάλογα με την περίπτωση, διαθέτει τις επαρκείς γνώσεις και την πείρα, καθώς και τα αναγκαία έγγραφα, άδειες ή πιστοποιητικά για τη διεξαγωγή της εργασίας.
(17) κάθε εργοδότης έχει υποχρέωση να διαβιβάζει, όταν του ζητηθεί, στον επιθεωρητή ή σε οποιανδήποτε αρμόδια αρχή, που εκδίδει άδεια λειτουργίας υποστατικού, επιχείρησης ή εγκατάστασης, πολεοδομική άδεια ή άδεια οικοδομής, κατάλληλα συμπληρωμένο εγκεκριμένο έντυπο στο οποίο να βεβαιώνει υπεύθυνα ότι διαθέτει τα πιστοποιητικά ή άλλα έγγραφα που προβλέπονται στον παρόντα νόμο.
(18) κάθε εργοδότης πρέπει κατάλληλα, επαρκώς και συστηματικά να οργανώνει, διευθύνει και ελέγχει την επιχείρηση ή τις δραστηριότητές του με τέτοιον τρόπο ή και μέσα ώστε να διασφαλίζει την προστασία από τους κινδύνους οποιωνδήποτε προσώπων στην εργασία και άλλων προσώπων που μπορεί να επηρεαστούν από τις δραστηριότητές του.
Ως προκύπτει από το λεκτικό του πιο πάνω άρθρου, μέσα στο γενικό καθήκον του εργοδότη να προφυλάξει τον εργοδοτούμενο από προβλεπτούς κινδύνους, περιλαμβάνεται και ρητό καθήκον στο εδάφιο (2)(στ)(i) να προλάβει ο εργοδότης επαγγελματικό κίνδυνο της εργασίας με ενημέρωση, εκπαίδευση, κατάρτιση, οργάνωση και την παροχή επαρκών μέσων για αντιμετώπιση των κινδύνων. Μέσα σε αυτό το καθήκον, ενσωματώνεται και το καθήκον του εργοδότη να κάνει ανάλυση ρίσκου για να διαγνώσει τους επαγγελματικούς κινδύνους ώστε να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να προφυλάξει τον εργοδοτούμενο από τους κινδύνους ως προνοείται από το εδάφιο (3)(16)(iii) του νόμου.
Περαιτέρω, μέσα στο γενικό καθήκον του εργοδότη, αναγνωρίζεται και προβλέπεται ρητώς στον νόμο, η υποχρέωση του εργοδότη να εφαρμόσει ασφαλή μέθοδο εργασίας (βλ. Εδάφιο (α) του νόμου).
Τέλος, προβλέπεται ρητώς ότι το γενικό καθήκον προφύλαξης από προβλεπτούς κινδύνους, περιλαμβάνει και την εκτίμηση του εργοδότη για την ικανότητα, πείρα και γνώσεις του εργοδοτούμενου να εκτελέσει το συγκεκριμένο καθήκον που του έχει αναθέσει. (Βλ. Εδάφια (13) και (15).

 

Στην απόφαση St. Marina Sporting Promotions Ltd. V. Dimitrov, 1 ΑΑΔ 1663 (2004) εμφαίνεται καθαρά ότι τα Κυπριακά Δικαστήρια ταυτίζονται με τα κριτήρια του Κοινοδικαίου σε σχέση με τα όρια του καθήκοντος του εργοδότη προς τον εργοδοτούμενο να τον προφυλάξει από τον κίνδυνο ατυχημάτων. Τα όρια του καθήκοντος, είναι ο εργοδότης να προφυλάξει τον εργοδοτούμενο από προβλεπτό κίνδυνο ή από πιθανό κίνδυνο ο οποίος θα μπορούσε σε λογικό άνθρωπο να είναι προβλεπτός.

Το καθήκον του εργοδότη και κατά πόσο έχει παραβεί το καθήκον του προς τον εργοδοτούμενο του σε κάθε περίπτωση πρόκλησης εργατικού ατυχήματος, εξαρτάται από τα γεγονότα της υπόθεσης.

Στην υπόθεση Αναγνού ν Alco Filters (Cyprus) Ltd 1 ΑΑΔ 918 (2002), το Εφετείο τόνισε ότι το καθήκον επιμέλειας του εργοδότη, δεν εντοπίζεται μόνο στον εντοπισμό πιθανού κινδύνου, αλλά στο προβλεπτό του κινδύνου και τη δυνατότητα αποτροπής του κινδύνου με λογικά μέσα.

Ο εργοδότης δεν οφείλει μόνο να λάβει υπόψη του την πιθανότητα ένας συγκεκριμένος κίνδυνος να εκδηλωθεί, οφείλει να λάβει υπόψη του πόσο σοβαρές θα είναι και οι συνέπειες στον εργοδοτούμενο εάν ο συγκεκριμένος κίνδυνος εκδηλωθεί.

Σε σχέση με τη σημασία εφαρμογής συστηματικής εργασίας ώστε να προληφθεί προβλεπτός κίνδυνος, στο σύγγραμμα Clerk & Lindsell on Torts, πιο πάνω, επεξηγείται ότι κάθε περίπτωση θα πρέπει να κριθεί από τα γεγονότα της. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να κριθεί κατά πόσο ο εργοδότης όφειλε να εφαρμόσει ασφαλές σύστημα εργασίας για τον συγκεκριμένο κίνδυνο, αφού ληφθεί υπόψη η φύση της συγκεκριμένης εργασίας και κατά πόσο αυτή η εργασία θέλει κάποια οργάνωση και επίβλεψη για να είναι ασφαλής.

Το άρθρο 13(5) προνοεί ότι ο εργοδότης πρέπει να διεξάγει τις δραστηριότητες της επιχείρησής του με τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλίζει την ασφάλεια προσώπων που επηρεάζονται. Δηλαδή ο νομοθέτης, έχει εναποθέσει το καθήκον για την ασφαλή διεξαγωγή της επιχείρησης στους ώμους του εργοδότη. Το μέτρο γι' αυτό το καθήκον, είναι να πράξει ο εργοδότης αυτό που είναι εύλογα εφικτό για να διασφαλίσει την ασφάλεια των υπαλλήλων του. Το καθήκον του εργοδότη προς τους υπαλλήλους του, έχει περιγραφεί στην υπόθεση Mass Pack Trading Ltd v. Επ. Λειτουργός Εργασίας Πάφου 2 ΑΑΔ (1996), ως καθήκον που είναι απόλυτο και διαρκές. Ακόμη ο εργοδότης, οφείλει να αποτρέψει την έκθεση σε κίνδυνο του ιδίου του εργοδοτούμενου, λόγω απειθαρχίας του εργοδοτούμενου προς τις οδηγίες του εργοδότη. Το καθήκον αυτό, περιορίζεται μόνο σε σχέση με κινδύνους, για τους οποίους δεν ήξερε ο εργοδότης ή για τους κινδύνους που δεν θα μπορούσε να ξέρει και για τους οποίους δεν μπορούσε να πάρει λογικά μέτρα για να τα αποτρέψει.

Όπως επεξηγείται στο Σύγγραμμα Clerk and Lindsell on Torts Sweet and Maxwell 20η έκδοση Safe system of Work 13‑14, όσο πιο περίπλοκη είναι η δραστηριότητα κατά την εκτέλεση της εργασίας, τόσο χρειάζεται να αποδειχθεί ότι υπήρχε σε ισχύ ασφαλές σύστημα εργασίας, ώστε να αποφευχθούν προβλεπτοί κίνδυνοι. Εκεί που διαπιστώνεται ότι χρειάζεται να τεθεί σε ισχύ ασφαλές σύστημα εργασίας, τότε αυτό πρέπει να προορίζεται λογικά ώστε να αποφευχθούν κίνδυνοι που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα και που δεν μπορεί να εκμηδενιστούν τελείως, εξαιτίας της φύσης της δραστηριότητας. Στην αγγλική υπόθεση King v. NHS Trust [2002] EWCA Civ 953, προσδιορίστηκαν τα όρια του καθήκοντος του εργοδότη να παρέχει ασφαλές σύστημα εργασίας ως ακολούθως:

«…Such public servants accept the risks which are inherent in their work, but not the risks which the exercise of reasonable care on the party of those who owe them a duty could avoid. An employer has a duty to take reasonable care to provide safe equipment and a safe system of work which includes assessing the risks to be undertaken, training in how to perform those tasks as safely as possible, and supervision in performing them».

 

Η εναγόμενη ήταν υπεύθυνη για τον χώρο εργασίας. Στην υπόθεση E. Sakkas & Sons Developers Ltd. και HAG Dazim ημερομηνίας 15.9.2021 Πολιτική Έφεση 173/2014 ο εφεσίβλητος (καλουψιής) βρισκόταν ανεβασμένος σε σκαλωσιά και έπρεπε να ανεβεί στην πλάκα της διπλανής κατοικίας που είχε υψομετρική διαφορά. Ήταν όρθιος πάνω στην πλάκα και κρατήθηκε από σίδερο που υποχώρησε με αποτέλεσμα να πέσει στην πρώτη πλάκα της διπλανής οικίας. Σύμφωνα με τον επιθεωρητή δεν είχε στηθεί κατάλληλη σκαλωσιά για τη στήριξη των καλουπιών στο σωστό ύψος με τον χώρο εργασίας ώστε να έχει δάπεδο ικανοποιητικού πλάτους να κινείται. Λέχθηκε ότι:

 

«Οι εργοδότες έχουν ρητή και απόλυτη εκ του Νόμου υποχρέωση να προστατεύουν τους εργοδοτούμενους τους από κίνδυνο πτώσης όταν αυτός βρίσκεται σε χώρο εργασίας και να παρέχουν ασφαλές και υγιές σύστημα εργασίας. Η υποχρέωση αυτή έχει νομολογιακά εδραιωθεί και ρητά ορίζεται από τον περί Ασφάλειας και Υγείας Νόμο 89(1)/1996 άρθρο 34(2) και τους σχετικούς με αυτό κανονισμούς ήτοι ΚΔΠ 172/2002 (όπως ίσχυαν κατά τον επίδικο χρόνο) περί Ασφάλειας και Υγείας (Ελάχιστες προδιαγραφές για προσωρινά ή κινητά εργοτάξια) Καν. 2002. Στο παρ. 4 Μέρος Β παρ. 5(1) του εν λόγω Κανονισμού με τίτλο «Πτώση από ύψος» αναφέρεται: «Οι πτώσεις από ύψος πρέπει να προλαμβάνονται ιδίως μέσω στερεών κιγκλιδωμάτων με επαρκές ύψος που θα διαθέτουν τουλάχιστον ένα εμπόδιο στη στάθμη του δαπέδου, ένα χειρολισθήρα και ενδιάμεσο οριζόντιο στοιχείο, ή με άλλο ισοδύναμο μέσο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στους Καν. 28, 29 και 33 των περί Οικοδομών και Έργων Μηχανικών Κατασκευών (Ασφάλεια, Υγεία και Ευημερία) Κανονισμό του 1973, ήτοι το ύψος των κιγκλιδωμάτων πρέπει να είναι τουλάχιστο 1,10 μ. από το δάπεδο και η απόσταση μεταξύ θωρακίου ή άλλου εμποδίου και χειρολισθήρα ή άλλου οριζόντιων στοιχείων δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 0,45 μ.».

Σαφέστατα η ευθύνη της εναγόμενης ως ανέφερε και επιθεωρητής είναι απόλυτη στο εργοτάξιο , ως χώρο εργασία όταν αυτό επεκτείνεται εκτός του εδάφους σε ύψους. Στην συγκεκριμένη περίπτωση επιχείρησαν οι εφεσείοντες να αποδώσουν ευθύνη στον καλουψιή επειδή είχε γνώση δυνητικά του κινδύνου ενόψει ότι επιχείρησε να μετακινηθεί στην διπλανή οικία κρατώντας μόνο το σίδερο. Το Εφετείο απέρριψε το επιχείρημα και έκρινε ότι υπήρχε αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της πτώσης και της ανυπαρξίας σκαλωσιών σωστού τύπου και ύψος επειδή η ύπαρξη αυτών θα τον βοηθούσε να ανεβεί με ασφάλεια στην πλάκα που είναι δραστηριότητα που γνώριζε ότι θα έπρατταν οι εργαζόμενοι της εφεσείουσας. Παρομοίως στην δική μας την περίπτωση δεν μπορεί να ευθύνεται μόνο ο ενάγοντας για τα δεινά του επειδή δεν φορούσε ζώνη για να στερεώσει το πλακάζ από το εξωτερικό σημείο της γωνιακής κολώνας εφόσον η εναγόμενη στον χώρο εργασίας που του παρείχε δεν έστησε ικριώματα περιμετρικά της πλάκας ενόψει του ότι προκειμένου να προχωρήσει η ανέγερση της οικοδομής όφειλαν εργάτες να ανεβούν στην πλάκα.

 

Ακόμη και στην περίπτωση που θεωρηθεί ότι ο ενάγοντας δεν ήταν εργοδοτούμενος της εναγόμενης γεγονός παραμένει ότι ο ΜΥ1 γνώριζε ότι ο ενάγοντας θα πήγαινε στην οικοδομή για να στήσει τα καλούπια στην πλάκα του πρώτου ορόφου. Η εναγόμενη ως υπεύθυνη του χώρου της εργασίας όφειλε να προλάβει τον κίνδυνο πτώσης από ύψος έναντι όλων των προσώπων που επιτρέπονται στο εργοτάξιο. Στην υπόθεση Μιχαήλ ν Νίκου Ττούνια 1 ΑΑΔ 19 (2005)ο εργοδότης του τραυματία από πτώση σε ύψος σε εργοτάξιο απαλλάχθηκε της ευθύνης για το ατύχημα επειδή δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ότι υπήρχε οπή στην οροφή. Κρίθηκε όμως υπεύθυνη η εταιρεία εργολάβος που είχε στην κατοχή και υπό τον έλεγχο της το εργοτάξιο Το απόσπασμα πιο κάτω είναι σχετικό:

 

 

Καθόσον αφορά το ζήτημα της ισχυριζόμενης αμέλειας του εφεσείοντα θεωρούμε ότι, ελλείψει αξιόπιστης μαρτυρίας ότι ο εφεσείων γνώριζε ή ότι υπήρχαν οποιοιδήποτε λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να γνωρίζει για την ύπαρξη της οπής κάτω από το πλακάζ και για τη μη στερεή εφαρμογή του πλακάζ στο δάπεδο, ο εφεσείων δεν μπορεί να κριθεί υπόλογος για αμέλεια έναντι του ενάγοντα-εφεσίβλητου 1. Ένεκα της μη αποδείξεως τέτοιας γνώσεως εκ μέρους του εφεσείοντα δεν τίθεται και ζήτημα καθήκοντος του να θέσει το θέμα στην εφεσίβλητη 2. Περιπλέον, όπως ήδη παρατηρήσαμε, το εργοτάξιο ήταν στην κατοχή και τον έλεγχο της εφεσίβλητης 2 και ο εφεσείων δεν είναι λογικό να θεωρηθεί ότι θα έπρεπε να γνωρίζει για όλους τους πιθανούς κινδύνους που παρουσίαζε η στατική κατάσταση και η δομή των υποστατικών. Επομένως δεν μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήταν συνυπεύθυνος για αμέλεια, μαζί με την εφεσίβλητη 2, έναντι του εφεσίβλητου 1 διότι δεν μπορεί να θεωρηθεί πως ο κίνδυνος στον οποίο εκτέθηκε ο εφεσίβλητος 1 ήταν κίνδυνος τον οποίο, υπό τις περιστάσεις, ο εφεσείων θα έπρεπε να είχε προβλέψει και τον οποίο είχε την εξουσία να αποτρέψει. Κατά συνέπεια εκτιμούμε ότι τα ευρήματα του πρωτοδίκου Δικαστηρίου για αμέλεια του εφεσείοντος και συνυπευθυνότητα του, σε ποσοστό 40%, για τη ζημιά που υπέστη ο ενάγοντας-εφεσίβλητος 1, είναι εσφαλμένα. Εσφαλμένο επίσης θεωρούμε και το εύρημα του Πρωτοδίκου Δικαστηρίου ότι ο εφεσείων είναι υπόλογος για παράβαση θέσμιου καθήκοντος εργοδότη. Συναφώς παρατηρούμε ότι το ποιος ήταν ο εργοδότης του ενάγοντος αποτέλεσε επίδικο θέμα στην πρωτόδικη διαδικασία και όπως αναφέρεται και στην πρωτόδικη απόφαση (σελ. 7) υπήρξε παραδοχή γεγονότων από όλους τους διαδίκους ότι ο ενάγοντας ήταν δηλωμένος στο Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως υπάλληλος της εναγομένης 1. Το ζήτημα όμως αυτό, της ύπαρξης σχέσης εργοδότη-εργοδοτουμένου μεταξύ του ενάγοντος και του εναγομένου 3-εφεσείοντος, εγκαταλείφθηκε ουσιαστικά από τον εφεσείοντα στο περίγραμμα αγόρευσης του. Όμως παρατηρούμε ότι έστω και με δεδομένο ότι ο εφεσείων ήταν εργοδότης του εφεσίβλητου 1, σύμφωνα με τον Καν. 6(2) των προαναφερομένων κανονισμών, η υποχρέωση του ήταν να καταστήσει και να διατηρήσει τον τόπο εργασίας του εργοδοτουμένου του, ασφαλή, καθόσον τούτο είναι λογικώς εφικτό. Με βάση τα περιστατικά της υπόθεσης αυτής, δηλαδή ένεκα του ότι ο χώρος εργασίας δεν ήταν στην κατοχή και τον έλεγχο του εφεσείοντα αλλά τρίτου προσώπου και δεδομένης της μη απόδειξης οποιασδήποτε γνώσης εκ μέρους του εφεσείοντος, πραγματικής ή επαγομένης, για τον κίνδυνο που υπήρχε εξ αιτίας της στατικής κατάστασης και της δομής του υποστατικού από την ύπαρξη της οπής και του μη στερεωμένου πλακάζ που την κάλυπτε, δεν μπορεί να εξαχθεί συμπέρασμα ότι ο εφεσείων είχε παραβεί, ως εργοδότης, το προαναφερόμενο θέσμιο καθήκον του προς τον εφεσίβλητο 1 ή ότι η παράβαση τέτοιου θεσμίου καθήκοντος είχε οποιαδήποτε σχέση ή αιτιώδη συνάφεια με το ατύχημα και τη ζημιά που υπέστη ο ενάγων-εφεσίβλητος 1.

Στην παρούσα περίπτωση η εναγόμενη υπό όποια σκοπιά και να ιδωθεί το ζήτημα είχε καθήκον επιμέλειας να διατηρεί τον χώρο εργασίας που ήλεγχε και κατείχε ασφαλή. Ο ΜΥ1 όχι μόνο γνώριζε τον κίνδυνο πτώσης από την οροφή που υπήρχε και επέτρεψε σε αρκετούς εργαζόμενους να εργαστούν σε τρία μέτρα ύψος χωρίς να στήσει σκαλωσιές αλλά στις 29.5.2012 υποδείχθηκε στον ΜΥ1 ρητώς ο συγκεκριμένος κίνδυνος πτώσης από τον ΜΕ2 που είχε επισκεφθεί το εργοτάξιο.

 

Το ότι ο ενάγοντας αποφάσισε μόνος του να αιωρείται εν μέρη στο κενό για να στερεώσει το λαμάκι με τη σφήνα δεν οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο ενάγοντας ευθύνεται για την ατυχία του. Ως υποδείχθηκε στην υπόθεση Γεωργίου Σοφοκλέους Οικοδομικές Κατασκευές Λτδ. ν Πουγιούκκα ημερομηνίας 17.2.2021 Πολιτική Εφεση 16/14 για τον καταμερισμό της ευθύνης λαμβάνονται υπόψη δύο παράγοντες: ο βαθμός υπαιτιότητας και η αιτιώδης συνάφεια. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι επειδή δεν υπήρχε ασφαλής διαδρομή για τον καλουψιή να κάνει τη δουλεία του και υπήρχαν σειρά άλλων παραλείψεων των εφεσειόντων όπως έλλειψη επίβλεψης και οδηγιών, ασφαλούς συστήματος εργασίας και ασφαλή χώρο εργασίας απέκλεισε την απόδοση ευθύνης στον καλουψιή που είχε πέσει πατώντας πάνω σε βρεγμένες μορίνες και ας γνώριζε την επικινδυνότητα του εγχειρήματος. Στην προκειμένη περίπτωση η εναγόμενη δεν εμπόδισε τον ενάγοντα να κάνει τη συγκεκριμένη εργασία σε ύψος. Τον προέτρεψε όμως να την κάνει δίδοντας του σχετικές οδηγίες να μεταβεί στο εργοτάξιο. Δεν υπήρχε επίβλεψη και υπήρξε πλήρη αδιαφορία λήψης των ενδεδειγμένων συλλογικών μέτρων ασφαλείας ενόψει επισημάνσεις του επιθεωρητή για τον συγκεκριμένο κίνδυνο. Υπάρχει βαθμός υπαιτιότητας της εναγόμενης διότι εν γνώση της παρέλειψε να προστατεύσει εργαζόμενους στην οροφή από ολοκάθαρο κίνδυνο πτώσης. Επικρατούσε μια νοοτροπία ό,τι θέλει ας γίνει ‘laissez faire’ προκειμένου να τελειώσει η εργασία. Παρά των υποδείξεων του επιθεωρητή η μόνη γλώσσα που κατανοούσε ο ΜΥ1 προκειμένου να υποχρεωθεί να προστατεύει τους εργαζόμενους του ήταν αυτή της καταγγελίας.

 

Αυτή η συμπεριφορά συνιστά αμέλεια και είναι αιτία του δυστυχήματος και υπεύθυνη γι' αυτήν την αμέλεια, είναι οι Εναγόμενοι, αδικοπραγούντες.

 

                    Γενεσιουργός αιτία του ατυχήματος, ήταν το ελλιπές σύστημα εργασίας που οι Εναγόμενοι, δεν παρείχαν στον Ενάγοντα ασφαλές σύστημα εργασίας, ασφαλές χώρο εργασίας και εξοπλισμό ώστε να μην υποβάλλεται ως εργοδοτούμενος σε περιττό κίνδυνο. Το τι συνιστά ασφαλές σύστημα εργασίας εξηγήθηκε στην υπόθεση Αλεξάνδρου v. Θεόδωρος Κυριάκου & Υιοί Λτδ (1997) 1 Α.Α.Δ. 506 στην οποία, με παραπομπή στο Σύγγραμμα Charlesworth & Percy on Negligence, 8^η Έκδοση, παράγραφοι 10-59 και 10-60, αναφέρθηκαν τα εξής (σε μετάφραση στα ελληνικά): 

 

«Έννοια του συστήματος εργασίας. Ένα σύστημα εργασίας είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή: (i) της οργάνωσης της εργασίας, (ii) του τρόπου με τον οποίο σκοπείται η εκτέλεση της εργασίας, (iii) της σειράς παροχής οδηγιών (ειδικώς σε άπειρους εργάτες), (iv) της σειράς των γεγονότων, (ν) της λήψης προφυλάξεων για την ασφάλεια των εργατών και σε ποιά στάδια, (vi) του αριθμού των προσώπων που χρειάζονται για την εκτέλεση της εργασίας, (vii) του ρόλου που θα αναλάβει ο καθένας από τους εργοδοτουμένους, (viii) και της στιγμής κατά την οποία θα εκτελέσουν τους αντίστοιχους ρόλους τους.

 

Καθήκον υπόδειξης ασφαλούς συστήματος εργασίας. Αποτελεί ζήτημα πραγματικό το κατά πόσο είναι απαραίτητο να προδιαγραφεί σύστημα εργασίας κάτω από οποιεσδήποτε δοσμένες περιστάσεις. Όταν εξετάζεται ένα τέτοιο ζήτημα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η φύση της εργασίας, δηλαδή το κατά πόσο αυτή χρειάζεται προσεκτική οργάνωση και επίβλεψη, προς το συμφέρον της ασφάλειας εκείνων που την εκτελούν, ή μπορεί να αφεθεί πειστικά από ένα συνετό εργοδότη στην φροντίδα των επί τόπου υπαλλήλων να την εκτελέσουν με τρόπο λογικά ασφαλή. Ακολουθεί ότι ένας εργοδότης υπέχει καθήκον να υποδείξει σύστημα εργασίας έστω και εάν πρόκειται για ένα και μόνο εγχείρημα, εάν κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο προς το συμφέρον της ασφάλειας."

 

                    Λαμβάνουμε υπόψη τη φύση της συγκεκριμένης εργασίας και ιδιαίτερα το γεγονός ότι για την εκτέλεση της ένας έπρεπε είτε να ανεβεί επί της οροφής του βυτίου ή να γυρίσει το βυτίο ούτως ώστε η τρύπα να έρθει στο πλευρό και ο ίδιος ιστάμενος επί του εδάφους ή πατώντας σε ένα σκαμνί ή καρέκλα να εκτελεί την εργασία της οξυγονοκόλλησης. Θεωρούμε ότι η φύση της εργασίας ήταν τέτοια που χρειαζόταν προσεκτική οργάνωση και επίβλεψη, προς το συμφέρον της ασφάλειας όλων εκείνων που την εκτελούσαν. Δεν μπορούσε να αφεθεί στη φροντίδα του εφεσείοντα έστω και αν ο τελευταίος ήταν ένας έμπειρος εργάτης. Ακολουθεί πως η σχετική κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου για την αναγκαιότητα εξασφάλισης ή/και υπόδειξης συστήματος εργασίας ήταν ορθή.»

 

 

                   Δεν μπορεί να ήταν ορθό να αναμένεται από τον ενάγοντα να ανεβεί στην πλάκα να εκτελέσει συγκεκριμένη εργασία που αφορούσε κολώνα στην γωνιά της οροφής και οι εναγόμενοι να μην έχουν κατά νουν πως θα εκτελούσε αυτή την εργασία με ασφάλεια από στερεό έδαφος. Είναι υπεύθυνοι για το ατύχημα.

 

                   Παραμένει προς εξέταση, κατά πόσο τίθεται ζήτημα συντρέχουσας αμέλειας του ενάγοντα, ενόψει του γεγονότος ότι εκτέλεσε τη συγκεκριμένη εργασία χωρίς ατομικά μέτρα προστασίας και αιωρούμενος στο κενό από την οροφή προκειμένου να στερεώσει το πλακάζ. Στην υπόθεση Λαζάρου ν. Nemesis Εργοληπτική Δημόσια Εταιρεία 1 Α.Α.Δ 1325. 2011,επεξηγήθηκε ότι η συντρέχουσα αμέλεια δεν εδράζεται σε καθήκον επιμέλειας που ο ενάγων έχει απέναντι στον εναγόμενο ή κατ' ανάγκην σε παράβαση νομοθετικών προνοιών, αλλά στην επίδειξη αμέλειας από πλευράς του να προφυλάξει επαρκώς τον εαυτό του. (Jones v. Livox [1952] 2 Q.B. 616 και Laszczyk v. National Coal Board [1954] 3 All E.R. 205). Το βάρος απόδειξης συντρέχουσας αμέλειας το φέρει ο εναγόμενος και δεν εναπόκειται στον ενάγοντα να το αποσείσει. (Charlesworth & Perry on Negligence. 7^η έκδ. Σελ. 146‑147, παρ. 3‑11).

 

Στην υπόθεση Nemesis, πιο πάνω, λέχθηκαν τα εξής :

 

Το βάρος αυτό δεν το απέδειξε η Νέμεσις, η οποία στο περίγραμμα αντέφεσης της καταλογίζει αποκλειστική ευθύνη ή το μεγαλύτερο μέρος της αμέλειας στον ίδιο τον εφεσείοντα, για λόγους που έχουν ήδη ουσιαστικά απαντηθεί ανωτέρω. Αντίθετα, η εναπόθεση καθήκοντος σε διακινούμενο πεζό να κοιτάξει ταυτόχρονα και πίσω του υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις όταν δεν εκδηλώθηκε κίνδυνος, θα ήταν έξω από οποιοδήποτε λογικό καθήκον αυτοπροστασίας. Προστίθεται ότι η θέση της Νέμεσις ότι ο εφεσείων παρέλειψε να παραμείνει στο χώρο εργασίας του, ήτοι, στο δικό του μηχάνημα finisher, και/ή περιφερόταν άσκοπα, παραγνωρίζει την αδιάσειστη μαρτυρία ότι ο εφεσείων κινήθηκε προς το απέναντι μηχάνημα finisher διότι τον φώναξε ο επιστάτης του, σε ώρα μάλιστα που υπήρχε διακοπή της ροής κίνησης, χωρίς αντίθετη μαρτυρία, ενώ και ο επιθεωρητής εργασίας Χρύσανθος Νικολάου, ανεφέρθη σ' αυτή τη διακοπή εργασίας στην έκθεσή του, Τεκμ. 12, παρ. 5.3.
Στο τέλος της ημέρας, η Νέμεσις ουδεμία σχετική μαρτυρία έδωσε που να εξηγεί το λόγο του δυστυχήματος. Οι περιστάσεις προσομοιάζουν με αυτές της υπόθεσης Κώστα κ.ά. v. Δημητρίου κ.ά., υπό την ιδιότητά τους ως διαχειριστές της περιουσίας του αποβιώσαντος Δημήτρη Δημητρίου 09) 1 Α.Α.Δ. 1073.

 

 Έχει σημασία η γενεσιουργός αιτία εντός ατυχήματος η αιτιώδης συνάφεια της επιδεικνυόμενης αμέλειας και του συμβάντος και ο βαθμός φροντίδας και προσοχής που θα πρέπει να επιδειχθεί από το εμπλεκόμενο μέρος (βλ. Andreas Vrondis & Sons Constructions Ltd. ν Παπαλεοντίου Πολιτική Έφεση 189/2011 ημερομηνίας 15/5/2017), ECLI:CY:AD:2017:A177.

 

Για να αποδείξουν οι Εναγόμενοι την συντρέχουσα αμέλεια του ενάγοντα εστιάστηκαν στην πείρα του ενάγοντα και στο γεγονός ότι εν γνώση του ανέλαβε συγκεκριμένο κίνδυνο χωρίς να λάβει ατομικά μέτρα προστασίας που ήταν εφικτά και χωρίς να αρνηθεί να εκτελέσει την εργασία χωρίς στήσιμο ικριωμάτων και κιγκλιδώματα. Δεν θα διαφωνούσα ότι ο ενάγοντας θα έπρεπε να είχε αντίληψη της επικινδυνότητας της δραστηριότητάς του αφού ομολόγησε ότι είχε ισορροπήσει στο κενό για να εκτελέσει την εργασία του για την εναγόμενη και στο παρελθόν. Το γεγονός ότι φάνηκε τυχερός και στο παρελθόν που τον οδήγησε να υπερεκτιμήσει τις ικανότητες του και να αγνοήσει τον κίνδυνο.

 

Στην υπόθεση Παντελή ν Iacovou Brothers Construction Ltd κ.α. Πολιτική Έφεση 111.2017 ημερομηνίας 13 Μαρτίου 2024 τονίστηκε η αρχή Κοινοδικαίου ότι οι εργοδότες δεν εξαιρούνται του καθήκοντος για ένα λογικά ασφαλές σύστημα εργασίας ακόμη και όταν οι εργάτες τους είναι έμπειροι. Περαιτέρω, πρέπει να ληφθεί υπόψη το περιορισμένο της επιλογής ενός εργαζόμενου να συμμορφωθεί στις εντολές του εργοδότη και σε κάθε περίπτωση τον τρόπο και τα μέσα εκτέλεσης της συγκεκριμένης εργασίας. Σε εκείνη την υπόθεση κρίθηκε λανθασμένη η θεώρηση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι ο εφεσείων ελλείψει στήσιμο των σκαλωσιών όφειλε να απαιτήσει το στήσιμο προτού εργαστεί. Υποδείχθηκε ότι μια τέτοια ενέργεια θα ισοδυναμούσε με άρνηση εκτέλεσης της εργασίας του και στην περίπτωση του ενάγοντα άρνηση που θα οδηγούσε στη συνέπεια να μην πληρωθεί.

 

                    Όπως τονίσθηκε στην υπόθεση Kennedy Hotels Ltd v. Μερκούρη, Πολιτική Έφεση Αρ. 59/2013, ημερ. 10/7/2019, ECLI:CY:AD:2019:A298, ECLI:CY:AD:2019:A298:

 

                   «....το περιορισμένο της επιλογής ενός εργαζομένου να συμμορφωθεί στις εντολές του εργοδότη του είναι εν πολλοίς δεδομένο, αναφερόμενο, εν πάση περιπτώσει, στον τρόπο και τα μέσα εκτέλεσης της εργασίας. Όπως ελέχθη από τον Πική, Δ., όπως ήταν τότε, στην United Brickworks Ltd v. Ευαγγέλου (1992) 1 ΑΑΔ 123, «Στην απόδοση συντρέχουσας αμέλειας στον εργαζόμενο, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι έχει περιορισμένη επιλογή ως προς τον τρόπο και τα μέσα με τα οποία εκτελεί την εργασία η οποία του ανατίθεται.» Στην Fysko άλλωστε, τέθηκε με γενικότερους όρους ότι δυνατότητα επιλογής δεν θεωρείται ότι υπάρχει στις περιπτώσεις εργοδοτουμένων που απλώς ανταποκρίνονται στην υποχρέωσή τους για εκτέλεση της εργασίας τους, χωρίς οτιδήποτε άλλο.»

 

                    Στην υπόθεση Fysko Constructing Co. Ltd. ν. Γεωργίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 1064, σημειώθηκε πως ακόμη και γνώση αναφορικά με το δυνητικά επικίνδυνο του τρόπου εκτέλεσης της εργασίας δεν είναι στοιχείο που, από μόνο του, μπορεί να στοιχειοθετήσει συντρέχουσα ευθύνη όταν η ζημιά είχε επέλθει επειδή ο εφεσίβλητος απλώς είχε εκτελέσει την εργασία του, όπως όφειλε να κάμει, αν ήθελε να τη διατηρήσει (Γ. Σοφοκλέους Οικοδομικές Κατασκευές Λτδ ν. Ν. Πουγιούκα, Πολιτική Έφεση Αρ. 16/2014 ημερ. 17/2/2021 και E. Sakkas & Sons Developers Ltd v. Hag Gazim, Πολιτική Έφεση Αρ. 173/2014, ημερ. 15/9/2021).

 

Ο ενάγοντας όφειλε να εκτελέσει την εργασία του, για την οποία ουσιαστικά δεν ασκείτο έλεγχος και πραγματική επίβλεψη. Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, ο ενάγοντας, ακόμη και ως έμπειρος εργάτης, να θεωρηθεί υπεύθυνος γιατί έπρεπε να εκτελέσει την ανατεθείσα σ' αυτόν εργασία. 

 

          Στην υπόθεση United Brickworks Ltd v. Ευαγγέλου (1992) 1 Α.Α.Δ. 123 λέχθηκαν τα ακόλουθα:

 

          «Στην απόδοση συντρέχουσας αμέλειας στον εργαζόμενο, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι έχει περιορισμένη επιλογή ως προς τον τρόπο και τα μέσα με τα οποία εκτελεί την εργασία η οποία του ανατίθεται. Η επιλογή, εξάλλου, την οποία εισηγήθηκε ο δικηγόρος των εφεσειόντων ότι ο εργαζόμενος πάντα έχει να αποχωρήσει από την εργασία του, δεν είναι ενδεχόμενο το οποίο εύκολα αντιμετωπίζει ο εργαζόμενος του οποίου η υλική, η οικογενειακή και κοινωνική ευημερία εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από τα οικονομικά μέσα που του παρέχει η εργασία του.»

   

  

Δεν πρέπει, συγχρόνως, να λησμονείται ότι η ευθύνη για τη διασφάλιση ασφαλών συνθηκών εργασίας βαρύνει αποκλειστικά τον εργοδότη και δεν μπορεί να μετατεθεί αυτή η ευθύνη στους ώμους του εργοδοτούμενου. Η παράλειψη τοποθέτησης σκαλωσιάς συνιστούσε παράλειψη οφειλόμενης μέριμνας της Εφεσίβλητης 1. Δεν θα μπορούσε, επομένως, τέτοια παράλειψη να μεταφερθεί στους ώμους του Εφεσείοντα.

 

                   Στην παρούσα περίπτωση θα ήταν ανέφικτο και ασύμφορο για τον ενάγοντα να τοποθετήσει ικριώματα περιμετρικά της οικοδομής που ήταν ευθύνη και βάρος φυσιολογικά της εναγόμενης. Περαιτέρω, επειδή δεν είχε συμβόλαιο εργασίας με την εναγόμενη είχε λιγότερη διαπραγματευτική ισχύ να απαιτήσει την τοποθέτηση σκαλωσιάς και η άρνηση να εργαστεί με τον τρόπο που του υπέδειξε ο ΜΥ1 και δυνατόν αν επέμενε θα είχε ως αποτέλεσμα απλούστατα να μην πληρωθεί. Ένα συμβόλαιο εργασίας θα του παρείχε κάποια προστασία από το να θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο κάθε φορά.Αντιμέτωπος με την αδιαφορία του εργοδότη του θα μπορούσε ίσως να λάβει ατομικά μέτρα προστασίας. Όμως η παράλειψή του να λάβει προσωπικά μέτρα ασφαλείας προτού να στερεώσει το πλακάζ, ενέργεια ριψοκίνδυνη υπό τις περιστάσεις, είναι ενδεικτική του χειρισμού που έτυχε προκειμένου να απολαμβάνει και να είναι αποκλειστικός καλουψιής της εναγόμενης. Το ποσοστό ευθύνης για την μη λήψη τη δεδομένη στιγμή ατομικών μέτρων προστασίας υπό τις περιστάσεις δεν μπορεί να υπερβαίνει ποσοστό 20%.

 

 

Αποζημιώσεις

 

Ο Ενάγοντας θα πρέπει να αποζημιωθεί για τον πόνο και ταλαιπωρία που υπέστη ως συνέπεια του τραυματισμού του. Δεν υπάρχει αμφιβολία για το είδος και της έκτασης των κακώσεων του ενάγοντα ως καταγράφονται στα δύο πιστοποιητικά των ιατρών. Ούτε αμφισβητείται η αντιμετώπιση των καταγμάτων του μείζονος βραχιόνιου ογκώματος ανοικτής ανάταξης και σταθεροποίησης σε βίδες, το κάταγμα εξάρθρημα δεξιού ογκώματος που έτυχε κλειστής ανάταξης και εσωτερικής οστεοσύνθεσης της κεφαλής της δεξιάς κερκίδας, το κάταγμα του αριστερού αγκώνα που έτυχε κλειστής ανάταξης, το εξαρθρωμένο δεξιό κάταγμα της κορονοειδούς που αντιμετωπίσθηκε συντηρητικά και τέλος, το κάταγμα λαγονίου και κοτύλης που έτυχε συντηρητικής αντιμετώπισης διά κλινοστατισμού.

Τα έγγραφα του νοσοκομείου επιβεβαιώνουν ότι η ανάρρωσή του ήταν δύσκολη και επώδυνη. Παρέμεινε κλινήρης μέχρι να πορωθούν τα κατάγματά του και χρειάσθηκε πέραν του ενός μηνός για να εξέλθει του νοσοκομείου. Δεν μπορούσε να αυτοεξυπηρετηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και του εγκρίθηκε επίδομα αναπηρίας στο ποσοστό των 75%.Πήρε εξιτήριο περίπου μετά από ένα μήνα.

Του έγινε χειρουργική τομή να προσπελάσουν και να φτάσουν στο σημείο του κατάγματος, να το ανατάξουν και μετά να συγκρατηθεί με βίδες. Οι βίδες δεν είναι απαραίτητο να αφαιρεθούν, όμως αν προκαλούν πόνο πρέπει να αφαιρεθούν. Σε κάθε οστό έχει προσφύσεις μυϊκές πάνω στις οποίες δρουν, ασκούν ελκτική δράση. Σε εκείνο το σημείο υπάρχει ανταπόκριση από το οστούν να γίνει πιο ενισχυμένο και φτιάχνεται όγκωμα. Η δεξιά κερκίδα είναι το μεγάλο οστούν στο επίπεδο του αγκώνα υπήρχε ανοικτό κάταγμα και έγινε ανοικτή ανάταξη για να σταθεροποιηθεί με βίδες. Ο αριστερός αγκώνας αντιμετωπίσθηκε συντηρητικά με γύψο.

Για τα υπόλοιπα τραύματα απλώς ξάπλωνε στο κρεβάτι κάποιες εβδομάδες για να κάνουν πώρωση τα κατάγματα.

Τον Νοέμβριο 2012 όταν εξετάσθηκε από τον ιατρό του υπήρχε υπαισθησία του βραχιόνιου που οφείλεται στη χειρουργική πιθανότητα προσπέλασης που τραυματίζει κάποιο νεύρο.

Οι ουλές του είναι μόνιμες. Αναφορικά με τα άκρα υπάρχει διαφορά μεταξύ του κυρίαρχου άκρου και του βοηθητικού που είναι φυσιολογική. Ο περιορισμός στη κίνηση του ώμου οφείλεται στο ατύχημα. Αναφορικά με την έκταση του αγκώνα υπάρχει περιορισμός 17 μοίρες. Επίσης ο αγκώνας υπολείπεται 5 μοίρες για να ανοίξει εντελώς. Επειδή είναι κάτω από 30 μοίρες δεν υπάρχει λειτουργικό πρόβλημα.

Υπό αντίσταση έχει δυσκολία σε σχέση με το δεξί αντίστοιχο χέρι. Υπάρχει αδυναμία απαγωγής του αριστερού ώμου λόγω κάκωσης των τενόντων , μειωμένη δύναμη απαγωγής, πόνος και δυσκαμψία. Δεν δύναται να κάνει έκταση του ώμου έχοντας το χέρι σε πλήρη έσω στροφή. Διαπιστώνεται σοβαρή μετατραυματική αρθρίτιδα στον ώμο και υλικό οστεοσύνθεσης με μετεγχειρητική αρθρίτιδα αριστερού αγκώνα με οστεόφυτα και απασβεστώσεις. Παραμένει δυσκαμψία στην αριστερή κατ’ ώμο άρθρωση.

Με αναφορά το πιο πάνω πραγματικό υπόβαθρο, θα επιχειρήσω με τη βοήθεια δικαστικών αποφάσεων με παρόμοια γεγονότα, να καταλήξω σε ένα ποσό χρημάτων που θα αποκαταστήσει γενικά τον Ενάγοντα στο μέτρο που αυτό είναι εφικτό για τον πόνο, ταλαιπωρία και απώλεια που έχει υποστεί ως συνέπεια του δυστυχήματος.

 

Στην απόφαση Polycarpou v. Adamou 1 CLR (1988) 727, το Εφετείο επεξήγησε ότι ο σκοπός των γενικών αποζημιώσεων, είναι η αποκατάσταση της Ενάγουσας σε σχέση με απώλειες που θα υποστεί σε σχέση με μελλοντικά της εισοδήματα, απώλειες σε σχέση με την απόλαυση της ζωής και απώλειες που προκύπτουν από τον πόνο και ταλαιπωρία που έχει υποστεί συνεπεία του δυστυχήματος.

 

Το Δικαστήριο θα πρέπει να λάβει υπόψη του όλα τα σχετικά γεγονότα και δεδομένα για να επιδικάσει δίκαιη αποζημίωση στον Ενάγοντα.

 

Οι αρχές που διέπουν τον προσδιορισμό αποζημιώσεων, επεξηγούνται στην υπόθεση Paraskevaides (Overseas) Ltd and Another v. Christofi (1982) 1 CLR 789.

  

 "Στόχος των αποζημιώσεων που επιδικάζονται, είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη στην απώλεια και στη ζημιά του διαδίκου που τραυματίστηκε χωρίς να εναποτίθεται υπέρμετρο βάρος πάνω στον αδικοπραγούντα. (Βλ. Fletcher v. Autocar Transportes Ltd [19680 1 All E. R. 726, Constantinou v. Salahouris (1969) 1 C. L. R. 416). Με άλλες  λέξεις, το ποσό που επιδικάζεται πρέπει να είναι κοινωνικά αποδεκτό. Συνεπώς η κοινωνική δεοντολογία κατά τον ουσιώδη χρόνο, είναι σε κάθε περίπτωση παράγοντας σχετικός προς το έργο μας, ειδικά σε σχέση με μη χρηματική απώλεια. Η χρηματική ζημιά ως περισσότερο επιδεκτική μαθηματικού υπολογισμού, εξαρτάται λιγότερο από κοινωνικά κριτήρια. Στόχος του εγχειρήματος είναι η κατάληξη, στο τέλος της πορείας, σε αριθμό που είναι δίκαιος και εύλογος κάτω από τις περιστάσεις της υπόθεσης".

 

Η αποζημίωση για αστικά αδικήματα, δεν έχει σκοπό την τιμωρία, αλλά την αποκατάσταση. Αυτή η ατέλεια του χρήματος ως μέσου για αποκατάσταση, δεν πρέπει να επενεργεί προς επαύξηση των αποζημιώσεων. (Βλ. Μαυροπετρή ν. Λουκά (1995) 1 Α.Α.Δ. 66, 74).

 

                   Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, έχει επιδείξει μία σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων. Έχει τονίσει την ανάγκη για μίαν πιο δίκαιη και φιλελεύθερη αποτίμηση του ανθρώπινου πόνου και των πολλαπλών στερήσεων που προκαλούν οι αναπηρίες στα θύματα της αμέλειας (Βλ. Παναγή ν. Θεοδώρου (1992) 1 Α.Α.Δ. 1303, Ηρακλέους ν. Πίτρου (1994) 1 Α.Α.Δ. 239, Αριστοδήμου ν. Θωμά (1999) 1 Α.Α.Δ, 687, Μαίττα ν. Γεωργίου κ.α. (1998) 1 Α.Α.Δ. 1 και Βρυωνίδης ν. Σωφρονίου (1997) 1 Α.Α.Δ. (1181). Προηγούμενες αποφάσεις δεν αποτελούν δεσμευτικό προηγούμενο υπό την έννοια της αρχής του stare decisis, αλλά παρέχουν καθοδήγηση (βλ. Παναγή, πιο πάνω). Πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη η συνεχής μείωση της αξίας του χρήματος.

 

                   Στην υπόθεση Αντωνίου ν Νικολάου 1 ΑΑΔ 138 (2008) ο εφεσείοντας είχε υποστεί κάταγμα εγκάρσιας απόφυσης του τρίτου αυχενικού σπονδύλου με πάρεση των δύο άνω άκρων. Υπήρχε περιορισμός των κινήσεων αυχένος και πρόκληση του πόνου του ώμου εξαιτίας αρθρίτιδας. Υπήρχε μόνιμη αδεξιότητα στις κινήσεις των άνω άκρων. Υπήρχε μόνιμη μείωση ικανότητας εργασίας. Κατ’ έφεση οι γενικές αποζημιώσεις αυξήθηκαν σε ποσό των €42715.

 

                   Η ενάγουσα ηλικίας 55 ετών είχε υποστεί συντριπτικό τετραπλό κάταγμα δεξιού βραχιόνιου οστού στην υπόθεση Αντωνίου ν Κυριάκου 1 ΑΑΔ 2016 (2016) και υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση στην οποία της είχαν τοποθετηθεί βίδες. Το ποσό των €80000 σε γενικές αποζημιώσεις επικυρώθηκε επειδή αναγνωρίστηκε ότι επηρεάστηκε η ικανότητά της για εργασία.

 

                   Σε παλαιότερη υπόθεση Πέτρου ν Γαλάνη 1 ΑΑΔ 84 (2009) γυναίκα 37 ετών που είχε συντριπτικό διπολικό κάταγμα του αριστερού βραχιόνιου είχε μόνιμα κατάλοιπα ακόμη και μετά από έντονη φυσιοθεραπεία. Είχε πόνο μετά από έντονη εργασία πρόβλημα ανύψωσης βάρους, μυϊκή παραμόρφωση του δελτοειδούς μυός και πιθανότητα εμφάνισης περιαρθρίτιδας στον αριστερό ώμο. Οι αποζημιώσεις αυξήθηκαν κατ’ έφεση σε €17000 (ΛΚ10000).

 

                   Σε πολυτραυματία ηλικίας 41 ετών που υπέστη συντριπτικό κάταγμα και εξάρθρημα ώμου κάταγμα του πέρατος της δεξιάς κερκίδας με μόνιμα κατάλοιπα, μείωση ικανότητας της εργασίας και απολαύσεις ζωής επιδικάσθηκαν γενικές αποζημιώσεις ΛΚ30,000. ( βλ. Θεοδώρου ν Βασιλείου 1 ΑΑΔ 1192 (2007).

 

                   Στην υπόθεση Σαρρής ν Κατσετζίδη 1 ΑΑΔ 2120 (2010) ο πολυτραυματίας ηλικίας 72 ετών είχε υποστεί κάταγμα ακρωμίου, αριστερής ωμογλήνης και επιδεινώθηκε η κατάσταση του με την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδα. Υπήρχε ανάγκη υποβολής του σε δύσκολη εγχείρηση προς αντικατάσταση της άρθρωσης του ώμου. Είχε δυσκολία να εκτελεί κινήσεις της καθημερινότητας και οι αποζημιώσεις του αυξήθηκαν στις €42715 κατ’ έφεση.

 

                   Στην υπόθεση Ανδρέου ν. Θεμιστοκλέους 1 ΑΑΔ 355 (2004) νεαρός άντρας 20 ετών είχε υποστεί σοβαρά κατάγματα στις μετατάρσιες και τις μεταταρσοφαλαγγικές αρθρώσεις του δακτύλου του αριστερού άκρου ποδός, βαθύ ακανόνιστο θλαστικό τραύμα με ρακοποίηση των μαλακών μορίων, αποκόλληση δέρματος και αποκάλυψη οστού κνήμης και βαθύ ακανόνιστο θλαστικό τραύμα με αποκόλληση δέρματος στην πρόσθια επιφάνεια του δέρματος. Είχε μόνιμα κατάλοιπα, δύσμορφες ουλές παραμόρφωσης, απώλεια κινητικότητας τριών δακτύλων, χωλότητα περιορισμένου βαθμού και οίδημα κατά την ορθοστασία και πόνος στη βάδιση. Οι γενικές αποζημιώσεις αυξήθηκαν από ΛΚ30.000 σε ΛΚ40.000 κατ’ Έφεση. Λήφθηκε υπόψη η μείωση της ικανότητας του για εργασία ως ακολούθως:

 

                   «Η μελλοντική προοπτική να εργοδοτηθεί ως τραπεζοκόμος, όσο άριστη κι αν ήταν, δεν μπορεί να εξισωθεί με πραγματική οικονομική απώλεια. Ό,τι, τελικά, μπορεί να του επιδικαστούν είναι ένα κατ' αποκοπή ποσό ως γενικές αποζημιώσεις για τη μείωση που επήλθε στην εργασιακή του ικανότητα λόγω των κακώσεων που υπέστη στο δυστύχημα. Η μείωση της ικανότητας του για εργασία, υπό τα περιστατικά της υπόθεσης, δεν μπορεί να αποτιμηθεί ευχερώς σε ποσοστιαία αναλογία του συνόλου των δυνατοτήτων του. Αυτό που μπορεί να λεχθεί είναι ότι, ως αποτέλεσμα του δυστυχήματος απώλεσε την ικανότητα να εργασθεί ως τραπεζοκόμος, αλλά από το τέλος του 1997 θα μπορούσε να εργασθεί σε κάθε εργασία που δεν απαιτεί παρατεταμένη ορθοστασία και βάδιση ως και σήκωμα βαριών αντικειμένων. Μπορούσε, επίσης, κι αυτό θα αναμένετο από ένα νέο άνθρωπο, όπως είναι ο ενάγοντας, να προσαρμόσει τη ζωή του στις πραγματικότητες που δημιούργησε το δυστύχημα και να αποκτήσει κάποια άλλη ειδίκευση για άλλη απασχόληση. Είχε προς τούτο αρκετές υπαλλακτικές λύσεις για σωρεία άλλων εργασιών, όπως π.χ. να φοιτήσει στη σχολή για υπαλλήλους υποδοχής εφ' όσο αισθανόταν ότι τον τραβούσε ο κλάδος της ξενοδοχειακής βιομηχανίας με καλές προοπτικές εργοδότησης. Αντ' αυτού μέχρι και σήμερα, έχει καταδικάσει τον εαυτό του σε πλήρη απραξία και οι σχετικές προσπάθειες, που όπως είπε, έκαμε για άλλη εργοδότηση δεν κρίνονται σοβαρές. Επομένως δεν έχει εκπληρώσει το καθήκον για μείωση της ζημιάς του, κάτι με το οποίο ήταν επιφορτισμένος (βλ. Αριστοδήμου ν. Πέτρου (1995) 1 Α.Α.Δ. 68). Όσον αφορά, τέλος, τον τρόπο υπολογισμού των αποζημιώσεων που θα πρέπει να του επιδικαστούν για τη μείωση της ικανότητας του για εργασία, στην περίπτωση του, δεν προσφέρεται η μέθοδος της χρήσης πολλαπλασιαστή γιατί ελλείπει ο πολλαπλασιαστέος. Αν προσφερόταν αυτή η μέθοδος θα έπρεπε, τελικά, να του επιδικάζετο η διαφορά μεταξύ των εισοδημάτων που θα είχε ως τραπεζοκόμος από τα εισοδήματα οποιασδήποτε άλλης εργασίας την οποία από το τέλος του 1997 θα μπορούσε να εκτελέσει. Κατά συνέπεια οι επιπτώσεις, λόγω των κακώσεων που υπέστη κατά το δυστύχημα, στην εργασιακή του ικανότητα και οι σχετιζόμενες με αυτή απώλειες μόνο υπό μορφή γενικών αποζημιώσεων μπορούν να του επιδικαστούν (βλ. Θεοδούλου ν. A. Panayides Contracting Ltd (1999) 1 A.A.Δ. 2134). Αφού συνεκτίμησα κάθε στοιχείο που σχετίζεται με το θέμα κατέληξα ότι ένα ποσό της τάξεως των £25,000 θα αποτελούσε στην περίπτωση του δίκαιη αποζημίωση....».

 

                    Στην υπόθεση Gevorest Sleep Designs Ltd. ν Μιχαηλίδη Πολιτική Έφεση 456/2011 ημερομηνίας 25 Ιανουαρίου 2018, ECLI:CY:AD:2018:A45 επικυρώθηκε πρωτόδικη κρίση στην οποίαν επιδικάσθηκαν σε εργοδοτούμενο γενικές αποζημιώσεις ύψους €100.000 και αναγνωρίστηκε ότι επηρεάστηκε η ικανότητα του να εργαστεί. Ο εφεσίβλητος υπέστη εκτεταμένη κάκωση στην ποδοκνημική χώρα που χρειάστηκε μεγάλη περίοδο για πώρωση του κατάγματος, ώστε η ακινητοποίηση του ποδιού να συνέτεινε στην ανάπτυξη αλγοδυστροφίας και στη μη πλήρη αποκατάσταση του βαδίσματος του. Ειδικότερα σύμφωνα με τα ευρήματα, αμέσως μετά το ατύχημα ο Εφεσίβλητος διακομίστηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας όπου την ίδια ημέρα υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση εξωτερικής οστεοσύνθεσης κάτω από γενική αναισθησία και εξήλθε του νοσοκομείου στις 06/03/2003, ενώ του αφαιρέθηκε η εξωτερική οστεοσύνθεση τον Μάιο του 2003. Έναν χρόνο μετά το ατύχημα, η πώρωση του κατάγματος δεν είχε ακόμη επιτευχθεί, ενώ παρατηρήθηκε αλγοδυστροφία. Μετά από 16 μήνες υποβλήθηκε σε νέα χειρουργική επέμβαση εσωτερικής οστεοσύνθεσης με πλάκα, κάτω από γενική αναισθησία και τοποθετήθηκε το πόδι του σε γύψινο νάρθηκα, ο οποίος αφαιρέθηκε μετά από 3.5 μήνες όπου και διαπιστώθηκε πώρωση του κατάγματος, αλλά και έντονη οστεοπόρωση που συνέτεινε στον περιορισμό της κάμψης έκτασης της δεξιάς ποδοκνημικής και «ελαφρά χωλότητα». Μετά από 3.5 χρόνια από το ατύχημα, σε νοσοκομείο στην Καβάλα, του αφαιρέθηκαν τα υλικά οστεοσύνθεσης. Δεν έκρινε αναγκαία την επίσπευση της χειρουργικής επέμβασης εσωτερικής οστεοσύνθεσης ή τον εξαναγκασμό ουσιαστικά του Εφεσίβλητου να υποβληθεί σε αρθρόδεση, εφόσον δεν πείστηκε ότι θα προέκυπτε όφελος στη βάδιση, παρά μόνο στον περιορισμό του πόνου, με κόστος την περαιτέρω ακινητοποίηση του μέλους και την επιδείνωση της υπάρχουσας αλγοδυστροφίας. Θεώρησε δε ότι η επιλογή του Εφεσίβλητου να μην υποβληθεί σε αρθρόδεση που θα του επέτρεπε, σύμφωνα με τους ιατρούς των Εφεσειόντων, να προβεί σε καθιστική εργασία και να περιορίσει έτσι τη ζημιά του, δεν συνέτεινε στη σημερινή αναπηρία του. Έκρινε περαιτέρω τη βλάβη στην ποδοκνημική χώρα ως μόνιμη μετά από 8 χρόνια από το ατύχημα, γεγονός που εμπόδιζε τον Εφεσίβλητο στη βάδιση και του προκαλεί χωλότητα, τη δε ανικανότητα προς εργασία, όπως αποφάνθηκε το ιατροσυμβούλιο ως δεδομένη. Ως προς τη θέση των Εφεσειόντων για την ικανότητα του Εφεσίβλητου σε καθιστική εργασία, το Πρωτόδικο Δικαστήριο την απέκλεισε με το δικαιολογητικό ότι είναι πολύ δύσκολη ή και αδύνατη η εξεύρεση τέτοιας εργασίας για τον Εφεσίβλητο που είναι εργάτης, εργασία που εξάλλου είναι αδύνατο να εκτελέσει.

 

                   Στην υπόθεση Τζιβανίδης ν. Μιχαηλίδη (2008) 1 ΑΑΔ 218, το Εφετείο αύξησε τις γενικές αποζημιώσεις από €51.258,04 που επιδικάστηκαν πρωτόδικα στον Εφεσείοντα ηλικίας 22 ετών κατά τον χρόνο του ατυχήματος, σε €85.430,07 για πολλαπλά κατάγματα του δεξιού μηριαίου οστού, συνεπεία των οποίων υπέστη τέσσερις πολύωρες χειρουργικές επεμβάσεις που του άφησαν μόνιμα κατάλοιπα.

 

Στη δική μας την περίπτωση, έλαβα υπόψη μεταξύ άλλων και τους ακόλουθους παράγοντες:

 

1. Την ηλικία του Ενάγοντα κατά τον χρόνο που τραυματίστηκε.

2. Πρόκειται για πολυτραυματία στα πάνω και κάτω άκρα. Δεν είχε κανένα πρόβλημα υγείας πριν τον τραυματισμό του, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου υποβλήθηκε σε ανοικτή ανάταξη του δεξιού αγκώνα και οστεοσύνθεση της κεφαλής της κερκίδας οστεοσύνθεση του μείζονος βραχιόνιου ογκώματος αριστερού ώμου με βίδες. Πήρε εξιτήριο μετά από 36 ημέρες Υποβλήθηκε σε σοβαρές εγχειρίσεις, η ανάρρωση του υπήρξε δύσκολη και επίπονη και διαταράχθηκε πλήρως η προσωπική του ζωή.

                   3. Ο Ενάγοντας εξακολουθεί να παρουσιάζει δυσκαμψία στους 2 ώμους και στον αριστερό αγκώνα. Τα άνω άκρα του δεν είναι πλήρως λειτουργικά. Υπάρχει δυσλειτουργία του αριστερού ώμου και του δεξί αγκώνα που καθιστά δύσκολη την εκτέλεση των καθηκόντων του ως οικοδόμος. Έχει μόνιμη ουλή. Τα πιο πάνω πρόκειται για μόνιμα κατάλοιπα και επηρεάζουν την καθημερινότητα του τόσο σε προσωπικό, όσο και σε επαγγελματική βάση.

.

      Γι' αυτόν τον πόνο, ταλαιπωρία, οδύνη, απώλεια και μόνιμα κατάλοιπα που έχει υποστεί, δικαιούται πόσο σε γενικές αποζημιώσεις ύψους €100,000.

Δεν τίθεται ζήτημα συμπερίληψης μεγάλου ποσού στις γενικές αποζημιώσεις για απώλεια μελλοντικών απολαβών. Παρόλο ότι υπάρχει κατάλοιπο που να αφορά την κινητικότητα των άνω άκρων αυτή η λειτουργικότητα δεν έχει αποδειχθεί να είναι του βαθμού και του είδους που να εμποδίζει την χρήση τους προς εκτέλεση της εργασίας του. Ακόμη και οι ιατροί αναφέρουν προσαρμογή του ενάγοντα στην μείωση της λειτουργικότητας των άκρων ώστε να μπορεί να εργασθεί. Τα κατάλοιπα προκαλούν πόνο και δυσκαμψία στην χρήση του ώμου αλλά δεν είναι τέτοιας έκτασης που να θεωρούνται αναπηρία. Αναμφίβολα δεν έχει την ίδια αντοχή μετά από κόπωση ή ένταση εργασίας αλλά η προσκομισθείσα μαρτυρία δεν απέδειξε ότι ήταν ανίκανος για εργασία. Το ότι δεν είναι ανίκανος να εκτελέσει την εργασία του επιβεβαιώνεται από την απόφαση του ιατροσυμβουλίου το 2018 να αποκόψει το επίδομα αναπηρίας που είχε υπολογιστεί μετά το ατύχημα σε ποσοστό 75%. Η βελτίωση του ενάγοντα μετά το 2015 που επέτρεψε να δραστηριοποιηθεί στον τομέα κατασκευής καλουπιών έστω με βοήθεια και περισσότερα εργατικά έξοδα υποδεικνύει ότι στο παρόν στάδιο δεν τίθεται θέμα τα μόνιμα κατάλοιπα να επιδρούν στην εισοδηματική του ικανότητα. Ο Δρ. Κυνηγός υπέδειξε την ανάπτυξη μετατραυματικής αρθρίτιδας του ώμου και του αριστερού αγκώνα που μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην ικανότητα του να εργαστεί. Αλλά είναι πολύ δύσκολο με το πραγματικό θεμέλιο που έχει τεθεί ενώπιον μου πως τα τραύματα του θα εξελιχθούν στο μέλλον και πως θα επιδράσει στην ικανότητα του να κερδίζει εισόδημα λαμβανομένου υπόψη και το καθήκον του ενάγοντα να μειώσει τις απώλειες του με προσαρμογή σε δεδομένα.

 

Δεν έχουν τεθεί ενώπιον μου αρκετά πραγματικά δεδομένα για να μπορέσω να κάνω μίαν εκτίμηση της απώλειας των μελλοντικών εισοδημάτων του Ενάγοντα εξαιτίας του δυστυχήματος.Θεωρητικά ο Ενάγοντας, θα μπορούσε να αποκατασταθεί για απώλειες εισοδημάτων ως προς μελλοντικό χρόνο υπό μορφή γενικών αποζημιώσεων (βλ. Fysco Constructing Co. Ltd. v. Γεωργίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 1014). 

Για τις απώλειες εισοδημάτων από την ημέρα της καταχώρησης της αγωγής μέχρι τη δίκη, αυτά έχουν ήδη αποκρυσταλλωθεί και έτσι θα πρέπει να αποδειχθούν ως ειδικές αποζημιώσεις.

Για μελλοντικά εισοδήματα, δηλαδή αυτά που θα μπορούσε ο Ενάγοντας να κερδίσει στο μέλλον, αυτά εμπίπτουν στις γενικές αποζημιώσεις. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για μελλοντικά εισοδήματα του Ενάγοντα ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος του πολλαπλασιαστή. Στην περίπτωση όμως που δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία, το Δικαστήριο δύναται να επιδικάσει ποσό γενικών αποζημιώσεων για την απώλεια εισοδημάτων με ένα λογικό, κατ' αποκοπή ποσό (βλ. Θεοδούλου v. A. Panayides Contracting Ltd (1999) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2134).

 

                      Η μέθοδος υπολογισμού της απώλειας μελλοντικών εισοδημάτων αρχίζει από την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας. Σύμφωνα με το σύγγραμμα Mc Gregor on Damages Sweetan Maxwell 1980 General Method of assessment earning capacity par 1164, Αγγλικά Δικαστήρια χρησιμοποιούν κατά προτίμηση την καταβολή ενός ποσού χρημάτων που αντιπροσωπεύει την απώλεια (multiplicand), παρά την καταβολή περιοδικών πληρωμών για κάθε έτος που δεν εργάζεται η Ενάγουσα (multiplier). Ο λόγος γι’ αυτήν την προτίμηση, είναι επειδή υπάρχουν αστάθμητοι παράγοντες που μπορεί στο μέλλον να επηρεάζουν τη μελλοντική ικανότητα της Ενάγουσας να κερδίζει το ίδιος ύψος των απολαβών. Η βάση για τον υπολογισμό του multiplicand, είναι τα ετήσια εισοδήματα του Ενάγοντα προτού τραυματιστεί, μείον το ποσό που υπολογίζεται ότι ο Ενάγοντας μπορεί να κερδίσει από την εργασία του μετά τον τραυματισμό του. Επίσης κατά τον υπολογισμό του ετήσιου ποσού απολαβών που θα δοθεί στον Ενάγοντα, δεν πολλαπλασιάζεται αυτό το ποσό με τον αριθμό των ετών που θα εργαστεί συνολικά. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι ο Ενάγοντας θα αποκτούσε μελλοντικά εισοδήματα πριν τον χρόνο που θα τα κέρδιζε και θα μπορούσε να κερδίσει και τόκους επί αυτού του ποσού που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα το είχε. Αυτό το ποσό θα ήταν υπερπληρωμή στον Ενάγοντα, δηλαδή, ποσό αποζημίωσης που υπερβαίνει το ποσό που χρειάζεται για αποκατάσταση. Υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν το ποσό και άλλοι παράγοντες που μπορεί να το μειώσουν σημαντικά. Στην αγγλική υπόθεση Mitchell v. Mulholland [1972] 1 QB 65, το Δικαστήριο επεξήγησε γιατί είναι καλύτερα να μην χρησιμοποιείται η μέθοδος του πολλαπλασιαστή ως ο πιο σωστός τρόπος υπολογισμού αυτής της απώλειας. Κύριος λόγος που δεν προτιμάται αυτή η μέθοδος, είναι επειδή δεν υπάρχει ακριβής τρόπος υπολογισμού του ποσού της απώλειας με τη χρήση στατιστικών στοιχείων.

 

«The actuarial tables or evidence should be used as a primary basis of assessment. There are too many variables and there are too many conjectural decision to be made before selecting the tables to be used. There would be a false appearance of accuracy or precision in a sphere where conjectural estimates have to play a large part. The experience of practitioners and judges in applying the normal method is the best primary basis of assessment».

 

    Στην παρούσα περίπτωση, τα δεδομένα είναι τέτοια που τέτοιος υπολογισμός εξαιτίας των πολλών παραγόντων που συνυπάρχουν, προκαλούν αβεβαιότητα και είναι αδύνατον να προβώ σε εκτίμηση σε σχέση με την απώλεια μελλοντικών απολαβών με τη χρήση της μεθόδου του πολλαπλασιαστή, όμως είμαι πεπεισμένη ότι υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ του δυστυχήματος και της μόνιμης αναπηρίας του Ενάγοντα και την ικανότητα του να διατηρεί το ίδιο βαθμό αποδοτικότητας στην εργασία του. Όμως δεν έχουν τεθεί ενώπιον μου άλλα χειροπιαστά στοιχεία που να με βοηθούν να προεκτείνω τους υπολογισμούς μου για το μέλλον. Είναι η εκτίμηση μου ότι οι επαγγελματικές επιλογές του έχουν περιοριστεί και για τη συγκεκριμένη απώλεια που είναι δεδομένη θα πρέπει να αποζημιωθεί με κατ’ αποκοπή ποσό. Ταυτόχρονα είναι η εκτίμηση μου ότι έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα σε σχέση με την λειτουργία της επιχείρησης του ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες του για επικερδή εργοδότηση. Το ποσό που θα του αποδοθεί δεν μπορεί να είναι μεγάλο, διότι αδυνατώ να εξαγάγω συμπεράσματα για το μέγεθος της απώλειας ενόψει των αβέβαιων και αστάθμητων παραγόντων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν είτε θετικά ή αρνητικά το ύψους του ποσού.

 

                    Αυτή η περίπτωση προσομοιάζει με τα γεγονότα που είχαν τεθεί ενώπιον του Εφετείου στην υπόθεση Νικολάου ν Στυλιανού 1 ΑΑΔ 1727 (2011), όπου επικυρώθηκε το πρωτόδικο εύρημα ότι η κατάσταση της υγείας της Εφεσείουσας δεν της επέτρεπε να σηκώνει βαριά αντικείμενα ή να εκτίθεται σε επίπονη εργασία που συνεπάγεται παρατεταμένη ορθοστασία και σωματική κόπωση. Και σε εκείνην την περίπτωση, η Εφεσείουσα είχε πρόβλημα κατά τις περιόδους των οξέων φάσεων του προβλήματος της, στις οποίες αναφέρθηκε και οι οποίες υπολογίστηκαν στις τρεις φορές τον χρόνο που κατά τη διάρκεια αυτών των φάσεων, χρειαζόταν ξεκούραση και φυσιοθεραπεία. Παρ’ όλο ότι οι φάσεις αυτές ήταν μόνο τρεις φορές τον χρόνο, επικυρώθηκε η πρωτόδικη κρίση που επιδίκασε κατ’ αποκοπή το ποσό για απώλεια μελλοντικών απολαβών, το ποσό των €20.000.00.

                   Είναι αδύνατον να μετρήσω με ακρίβεια το μέγεθος της απώλειας, αλλά θεωρώ ότι δεν μπορεί να είναι λιγότερη από το ποσό των €20.000,00. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν κινήσεις που του υπολείπονται και ότι υπάρχει πόνος και δυσκαμψία στον ώμο που επηρεάζουν την αντοχή του. Δυνατόν να χειροτερεύσει η κατάστασή του αλλά σε τι βαθμό και πόσο γρήγορα δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Λαμβάνω υπόψη μου ότι αυτός ο παράγοντας προκαλεί αβεβαιότητα στην εξίσωση υπολογισμού των μελλοντικών του εισοδημάτων και έτσι είναι καλύτερα να του αποδοθεί ένα κατ’ αποκοπή ποσό με μίαν έκπτωση που θα λαμβάνει υπόψη τους αστάθμητους και τους αβέβαιους παράγοντες που προκαλούν σύγχυση ως προς το μέγεθος της πραγματικής απώλειας.

 

      Αναφορικά με τα φάρμακα και ιατρικά έξοδα θεραπειών ο ενάγοντας δεν έχει προσκομίσει αποδείξεις και έτσι αυτό το κονδύλι δεν έχει αποδειχθεί. Αναφορικά με τα εισοδήματα του ανέφερε η ΜΕ3 ότι για το 2012 είχε καθαρό κέρδος τουλάχιστον €3000 μηνιαίως. Δεν είχε στοιχεία για ασφαλιστικές αποδοχές μετά το 2007 (τεκμήριο 18). Το επίδομα αναπηρίας που του είχε αποδοθεί μέχρι το 2018 σε ποσοστό 75% ήταν €730. Προσκόμισε τις επιταγές που πληρώθηκε για το έτος 2012 αλλά παρέλειψε να προσκομίσει τα αναλυτικά του έξοδα για να πείσει ότι καθάριζε κέρδος της τάξης των €3000 μηνιαίως. Οπότε δεν υπάρχει σαφή εικόνα ως προς τις καθαρές αποδοχές του ενάγοντα. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι του πληρώθηκε το ποσό των €730 σε ποσοστό 75% αναπηρίας. Επομένως, πρέπει να είχε ελάχιστες αποδοχές τουλάχιστον το ποσό των €1000 μηνιαίως.

Στην υπόθεση Κυριάκου ν. Δημητρίου 1 ΑΑΔ 1362 (1991) πιο πάνω, επιβεβαιώθηκε η αρχή ότι αξιώσεις για ειδικές αποζημιώσεις, πρέπει να αποδεικνύονται αυστηρά. Επίσης διατυπώθηκε η αρχή ότι δεν υπάρχει ειδικός κανόνας για το είδος της μαρτυρίας που χρειάζεται προκειμένου να θεμελιωθεί η απαίτηση για ειδική ζημιά. Με αναφορά την υπόθεση Συκοπετρίτης 1 ΑΑΔ 1049 (2000), το Εφετείο επεξήγησε ότι ο προσδιορισμός της απώλειας του εισοδήματος του Εφεσίβλητου, έγινε με αναφορά στη χρονική διάρκεια της μόνιμης ανικανότητας του προς εργασία. Γι' αυτήν την περίοδο, η απώλεια καθορίζεται βάσει των απολαβών του από την εργασία που εκτελούσε πριν το δυστύχημα.

 

Άρχισε να εργάζεται το 2015 αλλά δεν προσκόμισε στοιχεία για να υπολογισθούν τα καθαρά του κέρδη αυτής της περιόδου. Το 2018 αποκόπηκε το επίδομα αναπηρίας επειδή πλέον μπορούσε να δραστηριοποιηθεί στον τομέα του. Μεταξύ των ετών 2015 και 2018 εξακολουθούσε να λαμβάνει επίδομα αναπηρίας επομένως δεν έχει αποδειχθεί ότι τα εισοδήματα του ήταν πιο λίγα από αυτά που κέρδιζε το 2012. Οι απολαβές του από το επίδομα σε συνάρτηση με τις εργασίες που εκτέλεσε την περίοδο 2015-2018 δυνατόν να υπερβαίνουν τα εισοδήματα του και ο σκοπός της αποζημίωσης είναι αποκατάσταση. Ως εκ τούτου δεν επιδικάζεται κανένα ποσό.

 

Επομένως έχει αποδείξει απώλεια μισθών μόνο από 20.6.2013 μέχρι 1.1.2015 περίοδο κατά την οποία απουσίαζε από την εργασία του. Για εκείνη την περίοδο η απουσία του από την εργασία του ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τις σωματικές βλάβες που είχε υποστεί ως συνέπεια του δυστυχήματος. Από το ποσό αποδοχών €1000 μηνιαίως που αντιπροσωπεύει τις ελάχιστες απολαβές που έχω αποδεχθεί, πιο πάνω ,θα πρέπει να αφαιρεθεί το ποσό των €730 μηνιαίως από 16.5.2013 (βλ. τεκμήριο 16). Όμως επειδή εργαζόταν τα έτη 2015 μέχρι 2018 και εξακολουθούσε να λαμβάνει επίδομα αναπηρίας δυνατόν να υπερπληρώθηκε και να έχει βρεθεί σε καλύτερη θέση σε σχέση με εισοδήματα επειδή απολαμβάνει επίδομα αναπηρίας ενώ εργαζόταν. Επειδή δεν έχει προσκομίσει τις πραγματικές του απολαβές για το 2015 μέχρι 2018 και οι ειδικές αποζημιώσεις πρέπει να αποδεικνύονται αυστηρά, δεν του αποδίδεται κανένα ποσό ειδικών ζημιών για την απώλεια απολαβών.

 

Για τα ποσά που δεν αφορούν μελλοντική απώλεια, καταβάλλεται η αποζημίωση την οποίαν ο δικαιούχος μπορεί να χρησιμοποιήσει μαζί και να τοκίσει, αν θέλει. Έχει στα χέρια του το αντικείμενο του τόκου. Επιδίκαση τόκου δικαιολογείται, όταν η αποζημίωση μένει στα χέρια του οφειλέτη και υπολογίζεται για όσον χρόνο την κρατεί. Τα κριτήρια που διέπουν την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου να επιδικάσει τόκο, καθορίζονται στον νόμο και επεξηγούνται στη νομολογία (βλ. άρθρο 33 του Ν. 14/60, όπως διαμορφώθηκε από το Ν. 156/85, Ν. 102(Ι)/96 και Ν. 49(Ι)/97 και τις αποφάσεις, μεταξύ άλλων, Φοινικαρίδης & Άλλη ν. Γεωργίου & Άλλων (1991) 1 Α.Α.Δ. 475· Fysco ν. Γεωργίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 1014· Μιχαήλ κ.ά. ν. Φίλιος Γ. Συκοπετρίτης Λίμιτεδ (2000) 1 Α.Α.Δ. 1049. Ο τόκος αποτελεί στοιχείο αποζημίωσης και όχι τιμωρίας.

  Ο τόκος επί των επιδικασθέντων ποσών, θα λογίζεται συμφώνως του άρθρου 58Α του Κεφ.148, δηλαδή νόμιμος τόκος από 20/06/2012. Δεν διαπιστώνω να συντρέχει ειδικός λόγος απόκλισης του κανόνα για την καταβολή τόκου ως ορίζεται από το άρθρο 58Α του Κεφ.148, εκτός σε ό,τι αφορά γενικές αποζημιώσεις για απώλεια μελλοντικών εισοδημάτων (20,000*.80= €16000 μελλοντικές απολαβές). Ως προς τις υπόλοιπες γενικές αποζημιώσεις αυτές λογίζονται στο ποσό των €80000 σε ποσοστό 20% (100.000*0.20) συντρέχουσας αμέλειας.

   Εκδίδεται απόφαση υπέρ του Ενάγοντα και εναντίον των Εναγομένων 1 και 2 αλληλέγγυα και/ή κεχωρισμένα για το ποσό των €80000 (γενικές αποζημιώσεις) με νόμιμο τόκο από 20/6/2012 και το ποσό των 16000 με νόμιμο τόκο από 16.7.2025.

Τα έξοδα της αγωγής επιδικάζονται υπέρ του Ενάγοντα και εναντίον της εναγόμενης με νόμιμο τόκο, ως αυτά υπολογιστούν από τον πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.

 

 

(Υπ.) …………………………………………………

Ν. Ταλαρίδου-Κοντοπούλου, Π. Ε. Δ.

 

---

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο