ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΚΟΥΡΓΙΟΔΙΚΕΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΣΥΝΘΕΣΗ: Ν. Α. Π. Γεωργιάδης, Π.Ε.Δ.
Μ. Κ. Λοΐζου, Α.Ε.Δ.
Ν. Οικονόμου, Α.Ε.Δ.
Υπόθεση Αρ.: 19600/2022
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
v.
1. VB
2. KD
3. AA
4. RMS
5. ΓΚ
6. ΣΧ
7. ΣΓ
Κατηγορούμενων
Ημερομηνία: 10 Σεπτεμβρίου 2025
Εμφανίσεις:
Για την Κατηγορούσα Αρχή: Η κα Χ. Καραολίδου για τον Γενικό Εισαγγελέα.
Για τον Κατηγορούμενο 1: Η κα Κ. Πιερούδη.
Για τον Κατηγορούμενο 4: Η κα Ο. Οικονόμου.
Για τους Κατηγορούμενους 5 και 6: Ο κ. Η. Στεφάνου μαζί με τον κ. Ε. Ζαχαράκη.
Για τον Κατηγορούμενο 7: Η κα Λ. Μούζουρου και η κα Ι. Νεοφύτου.
Κατηγορούμενοι 1, 4, 5, 6 και 7 παρόντες.
------------------------------------------
ΠΟΙΝΗ
(Απόφαση Μειοψηφίας)
Συμφωνώ με την επιμέτρηση όλων των ποινών που επιβλήθηκαν. Συμφωνώ και με την αναστολή της ποινής του Κατηγορούμενου 7. Σχετικά με την ποινή των Κατηγορούμενων 5 και 6, συμφωνώ με τα επιβαρυντικά και ελαφρυντικά στοιχεία ως αποτιμήθηκαν από την πλειοψηφία του Κακουργοδικείου. Η διαφωνία μου με την πλειοψηφία έγκειται στη μη αναστολή των ποινών φυλάκισης που επιβλήθηκαν στους Κατηγορούμενους 5 και 6.
Η σοβαρότητα του αδικήματος των Κατηγορούμενων 5 και 6 πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Για τον μέσο, απλό και μη νομικό άνθρωπο, η ουσία της παράνομης συμπεριφοράς των Κατηγορουμένων 5 και 6 είναι τούτη: Αυτοί εκτέλεσαν τα καθήκοντά τους ως δεσμοφύλακες των Κεντρικών Φυλακών τόσο αμελώς και πλημμελώς που χάθηκε μια ζωή. Όχι μόνο δεν εκτέλεσαν τα καθήκοντά τους ορθά. Εξαιτίας της παραμέλησης του υπηρεσιακού τους καθήκοντος πέθανε το θύμα.
Η απραξία τους, ενώ γνώριζαν πώς το θύμα ήταν τραυματίας, ήταν αποφασιστική αιτία για την απώλεια της ζωής του. Αν ενεργούσαν ως όφειλαν, δηλαδή προς το συμφέρον της ζωής και ασφαλούς φύλαξης του θύματος:
- δεν θα ανέχονταν το θύμα να ήταν κλειδωμένο στο κελί του, με κλειδαριά όχι των Κεντρικών Φυλακών και θα διερευνούσαν σχετικά,
- θα κώφευαν στις παρακινήσεις του Κατηγορούμενου 1 να φύγουν άπρακτοι, ενώ είδαν το θύμα τραυματισμένο,
- θα βεβαιώνονταν για την καλή κατάστασή του θύματος με την ήχηση του 2ου κουδουνιού και δεν θα το απέδιδαν ελαφρά τη καρδία σε λάθος – ως τους είχαν πείσει οι συγκρατούμενοι του θύματος,
- δεν θα προμήθευαν τους συγκρατούμενους του θύματος με ιατρικά αναλώσιμα, αλλά θα διαπίστωναν εξ ιδίων τους τι είχε το θύμα και θα αποφάσιζαν αν έχρηζε ή όχι να τον μεταφέρουν στο γιατρό των Κεντρικών Φυλακών,
- θα σημείωναν τα τεκταινόμενα της βάρδιας τους, έστω ότι είδαν το θύμα τραυματισμένο και κλειδωμένο στο κελί του, στο ημερολόγιο πτέρυγας ώστε η επόμενη βάρδια και η διεύθυνση να πληροφορηθούν επαρκώς και γραπτώς,
- γενικώς θα συμμορφώνονταν με το θεσμοθετημένο καθήκον τους για ασφαλή φύλαξη των κρατουμένων με όποιο τρόπο ήταν αναγκαίος υπό τις περιστάσεις.
Και έτσι χάθηκε μια ανθρώπινη ζωή - το ύψιστο αγαθό.
Εάν άλλοι δεσμοφύλακες - που δεν είναι κατηγορούμενοι και που ήταν καθήκον τις δυο επίδικες μέρες - ενεργούσαν κι εκείνοι ως όφειλαν, ενδεχομένως ο θάνατος ν’ αποτρεπόταν.
Τούτο, δεν αναιρεί βεβαίως την αμέλεια των κατηγορούμενων 5 και 6 η οποία ήταν ουσιώδης και αποφασιστική αιτία του θανάτου του θύματος, ως καταλήξαμε στην καταδικαστική μας απόφαση. Όμως, η ποινολογική μεταχείριση των Κατηγορουμένων 5 και 6 εξαρτάται, εν πολλοίς, από τις συνθήκες υπό τις οποίες διέπραξαν το αδίκημα του άρθρου 205 ΠΚ.
Σημειώνεται ότι στη Ντιμιτρένκο ν. Δημοκρατίας Ποιν. Εφ.124/21, ημερ. 18.4.24, όπου ο εφετείων βρέθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία βάσει του άρθρου 205 ΠΚ αφού προκάλεσε το θάνατο του θύματος σε τροχαίο ατύχημα, λόγω οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλης (σχεδόν 5 φορές του νομίμου ορίου), το Εφετείο μείωσε την ποινή από 9 έτη σε 7 έτη, αναφέροντας και τα ακόλουθα σχετικά με την ποινή:
«Ως προκύπτει από τη νομολογία το έγκλημα της ανθρωποκτονίας καλύπτει ευρύ φάσμα εγκληματικής συμπεριφοράς με ανάλογες διακυμάνσεις στην τιμωρία των δραστών (βλ. BO κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2007) 2 A.A.Δ. 293). Η έρευνα μας καταδεικνύει ότι στις περιπτώσεις που η αφαίρεση ζωής ήταν αποτέλεσμα ηθελημένης πράξης ή στο μεταίχμιο φόνου εκ προμελέτης, επιβλήθηκαν αυστηρότερες πολυετείς ποινές φυλάκισης οι οποίες υπερέβαιναν τα 12 έτη (βλ. Γ.Ε. ν. Ιωάννου (1999) 2 Α.Α.Δ. 603, Μιχαήλ ν. Δημοκρατίας (2009) 2 Α.Α.Δ. 613) σε αντίθεση με περιπτώσεις ακούσιων ανθρωποκτονιών. Ως επισημαίνεται στο σύγγραμμα του Γεώργιου Πική, Sentencing in Cyprus, 2η έκδοση, σελ. 110, η σοβαρότητα του αδικήματος της ανθρωποκτονίας είναι ανάλογη και της πρόθεσης του δράστη να επιφέρει τον θάνατο όσο πιο «απομακρυσμένη» είναι η πρόθεση αυτή, ανάλογα μειώνεται και η σοβαρότητα του αδικήματος, στις δε περιπτώσεις στις οποίες ο δράστης δεν είχε σκοπό να επιφέρει το θάνατο του θύματος, η ποινή φυλάκισης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα δέκα έτη.
Στις περιπτώσεις των ακούσιων ανθρωποκτονιών εντοπίζεται στη νομολογία διακύμανση στην επιβολή ποινών και εξαρτάται από τα γεγονότα της κάθε υπόθεσης. Στην υπόθεση Λοϊζίδης κ.α. ν. Δημοκρατίας (2014) 2(Β) Α.Α.Δ. 965, που αφορούσε την έκρηξη στη Ναυτική Βάση Ευάγγελος Φλωράκης στο Μαρί, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 13 προσώπων, επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 5 ετών, αφού διαπιστώθηκε ότι υπήρξε απαράδεκτη δυσλειτουργία του πολιτικού και διοικητικού συστήματος και δεν είχαν προσαχθεί ενώπιον του Δικαστηρίου όλοι οι υπαίτιοι της τραγωδίας εκτός από τον Εφεσείοντα κατά παράβαση της αρχής της ισότητας. Στην υπόθεση Νικολάου κ.α. ν. Δημοκρατίας (2000) 2 Α.Α.Δ. η οποία αφορούσε πυροβολισμούς από θηροφύλακες στον αέρα που έπληξαν το θύμα, επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 7 ετών. Στην υπόθεση Πουτζιουρής κ.α. ν. Δημοκρατίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 309 επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 4 ετών σε έφηβους οι οποίοι από κτυπήματα επέφεραν το θάνατο σε συνομήλικο τους. Επίσης στην υπόθεση Ιωάννου ν. Δημοκρατίας (2015) 2 Α.Α.Δ. 256 επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 3 ετών με αναστολή σε έφηβο με νοητική υστέρηση που έθεσε φωτιά σε καναπέ στον οποίο κοιμόταν το θύμα. Σημειώνεται ότι τα γεγονότα των υπό αναφορά υποθέσεων δεν παρουσιάζουν τέτοιες ομοιότητες με τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης που να δικαιολογούν ασφαλή καθοδήγηση. Ούτε βεβαίως οι ποινές που έχουν επιβληθεί στα πλαίσια θανατηφόρων δυστυχημάτων κάτω από το Άρθρο 210 του Π.Κ. μπορούν να ακολουθηθούν. Η μεγαλύτερη ίσως χρησιμότητα του Δικαστικού προηγούμενου στον τομέα αυτό έγκειται στον εντοπισμό των περιστάσεων που θεωρήθηκαν ως ελαφρυντικές ή επιβαρυντικές (βλ. Μιχαήλ ν. Δημοκρατίας (2003) 2 Α.Α.Δ. 123).»
Στην υπόθεση Λοϊζίδης κ.α. ν. Δημοκρατίας (2014) 2Β ΑΑΔ 965 επικυρώθηκαν όλες οι ποινές και οι καταδίκες, πλην μιας, αυτής του Ανδρέα Νικολάου, ο οποίος καταδικάστηκε πρωτόδικα, αλλά αθωώθηκε και απαλλάχτηκε από όλες τις κατηγορίες που αντιμετώπιζε κατ’ έφεση. Επικυρώθηκε από το Εφετείο η ποινή των 5 χρόνων φυλάκισης για τον Υπουργό Άμυνας, ο οποίος βρέθηκε ένοχος για το αδίκημα του 205 ΠΚ. Επικυρώθηκαν και όλες οι άλλες ποινές των 2 χρόνων φυλάκισης για τους λοιπούς καταδικασθέντες κατηγορούμενους για το αδίκημα του 210 ΠΚ.
Αξίζει να σημειωθεί πως η υπόθεση αυτή, αφορούσε έκρηξη εμπορευματοκιβωτίων στις 11.7.11 στη Ναυτική Βάση Ευάγγελος Φλωράκης στο Μαρί, τα οποία περιείχαν πυρίτιδες και από την έκρηξη έχασαν τη ζωή τους 13 άνθρωποι. Στις περιστάσεις εκείνης της υπόθεσης υπήρχαν σοβαρές ομοιότητες, αλλά και σοβαρές διαφορές με την παρούσα.
Στις ομοιότητες συμπεριλαμβάνεται η ολική αδυναμία του συστήματος, εκεί του κυβερνητικού και πολιτικού, εδώ του σωφρονιστικού να προστατέψει τα θύματα. Εκεί, υπήρξε, όπως υπάρχει και εδώ αναντιστοιχία της ηθικής υπαιτιότητας των κατηγορουμένων και του αποτελέσματος, δηλ. αναντιστοιχία μεταξύ της ηθικής υπαιτιότητας, που συνίσταται σε αμέλεια δια παραβίασης θεσμοθετημένου καθήκοντος των Κατηγορουμένων 5 και 6 και του έσχατου κακού που μπορεί να προκληθεί στην κοινωνία των ανθρώπων. Εκεί υπήρξε, όπως και εδώ, ζήτημα εξωδικαστηριακής τιμωρίας, αφού ως λέχθηκε οι πειθαρχικές ποινές και οι συνέπειες τους σε περιπτώσεις όπου οι κατηγορούμενοι είναι μέλη σωμάτων ασφαλείας είναι εντονότερες. Εκεί, υπήρξε, όπως και εδώ, μειωμένη σημασία της ειδικής αποτροπής, αφού οι κατηγορούμενοι δεν ήταν, και δεν είναι ούτε εδώ, εγκληματικά στοιχεία που πρέπει να τιμωρηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτραπεί παρόμοιο κακό στο μέλλον. Οι κατηγορούμενοι εδώ, όπως και εκεί, δεν χρειάζεται να μετατραπούν σε αντικείμενα προς παραδειγματισμό. Στη νομολογία, μας είναι διάχυτη η αρχή της εξατομίκευσης, ώστε κάθε κατηγορούμενος να μην τιμωρείται για τη γενική εγκληματικότητα που λειτουργεί σε μια κοινωνία, αλλά για τη συγκεκριμένη δική του πράξη, έχοντας υπόψη όλες του τις περιστάσεις. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η επιβολή ποινής είναι το δυσκολότερο και λεπτότερο έργο κάθε Δικαστή. Διότι συνίσταται στην εξισορρόπηση αντίρροπων περιστάσεων και στόχων και έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, όχι ως αφηρημένη έννοια, αλλά ως συγκεκριμένη οντότητα κάθε φορά. Ο Οικονόμου Δ. (υπό την ιδιότητά του ως Πρόεδρος του Κακουργοδικείου Λάρνακας, ως ήταν τότε) το έθεσε αριστοτεχνικά:
«Η Δικαιοσύνη δεν απονέμεται μόνο με την επιβολή ποινών. Η Θέμις δεν κρατά μόνο σπαθί, αλλά και ζυγό. Ο ζυγός συμβολίζει, αφενός την ισότητα ως διαχρονική αξία και αφετέρου την ανάγκη τα πράγματα να εξισορροπούνται, ώστε να αποδίδεται, όσο το επιτρέπουν τα ανθρώπινα, δικαιοσύνη, μια έννοια πολύ πιο σύνθετη από την ανταπόδοση και μόνο του κακού που ο δράστης προκάλεσε.»
Στις διαφορές, εμπίπτει το γεγονός ότι εκεί έχασαν τη ζωή τους 13 άνθρωποι, όλοι υψηλά ιστάμενοι κρατικοί ή στρατιωτικοί αξιωματούχοι και μέλη των σωμάτων ασφαλείας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εδώ, έχασε τη ζωή του ένας κρατούμενος, καταδικασθείς από αρμόδιο δικαστήριο.
Στις διαφορές, εμπίπτει, επίσης, το γεγονός ότι εκεί ο κίνδυνος, δηλ. η ανάφλεξη των εκρηκτικών ήταν γνωστός, για χρόνια πριν την ανάφλεξη, ως προέκυψε από τα ευρήματα του Κακουργιοδικείου και η παραγνώριση του συνιστούσε από μόνη της συμπεριφορά επικίνδυνη. Εδώ, οι Κατηγορούμενοι 5 και 6, σύμφωνα με τα ευρήματά μας, αγνόησαν ήδη διαπιστωθέντα κίνδυνο στη ζωή ή σοβαρή βλάβη στη σωματική ακεραιότητα του θύματος, μόνο για κάποιες ώρες πριν το θάνατό του θύματος.
Έχοντας αυτά κατά νου, και δίχως να υποβιβάζω καθόλου τη σοβαρότητα του αδικήματος ή την απώλεια της ζωής του θύματος, σύμφωνα με τη δική μου κρίση οι ποινές για τους Κατηγορούμενους 5 και 6 δύνανται, κατ’ ενάσκηση διακριτικής ευχέρειας, ν’ ανασταλούν.
Η αναστολή ποινών φυλάκισης διέπεται από το άρθρο 3 του Νόμου 95/72. Το εδάφιο (2) του εν λόγω άρθρου, ως τροποποιήθηκε, αναφέρει τα ακόλουθα:
«Το Δικαστήριο διατάσσει την αναστολή εκτέλεσης της ποινής φυλάκισης αν αυτό δικαιολογείται από το σύνολο των περιστάσεων της υπόθεσης και τα προσωπικά περιστατικά του Κατηγορουμένου».
Όπως έχει σημειωθεί στη Δημητρίου v. Δημοκρατίας (1976) 2 J.S.C. 386, η οποία ακόμη και μετά την τροποποίηση του σχετικού Νόμου είναι καλή νομολογία (Βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν. Ρομίνας Τζιαουχάρη (2005) 2 ΑΑΔ 161) μεταξύ των παραγόντων που επιμετρούν ως προς το επιθυμητό ή όχι της αναστολής της ποινής φυλάκισης είναι και οι ακόλουθοι:
(α) Η σοβαρότητα των περιστατικών και το κίνητρο για τη διάπραξη του εγκλήματος.
(β) Το ποινικό μητρώο του Κατηγορουμένου ως δείκτης για την ανάγκη αποτροπής.
(γ) Η διαγωγή του Κατηγορουμένου μετά τη διάπραξη του αδικήματος ιδιαίτερα η παρουσία ή απουσία στοιχείων μεταμέλειας.
Δεν μου διαφεύγει βεβαίως ότι μετά την πιο πάνω τροποποίηση, η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου μπορεί να καθοδηγηθεί και από ευρύτερους παράγοντες, ώστε η επιβληθείσα ποινή να αρμόζει στον συγκεκριμένο παραβάτη, υπό τα δικά του συγκεκριμένα περιστατικά (βλ. μεταξύ άλλων, Αργυρίδης ν. Αστυνομίας (2013) 2 ΑΑΔ 449).
Πέραν του τιμωρητικού, για τους σκοπούς που πρέπει να εξυπηρετεί οποιαδήποτε ποινή και δη ποινή φυλάκισης, βλέπετε την παρατήρηση στην υπόθεση Panayiotis Efstathiou Mirachis v. The Police (1965) 2 C.L.R. 28:
«Observation: When all other alternatives are considered unsuitable to meet the particular case in hand, the Court may well have to resort to imprisonment. But in such a case, the sentence has to be justified upon one of the purposes to be served by such a sentence. Rehabilitation, mainly in the interest of the offender; deterrence, mainly in the public interest and protection; retribution in the proper enforcement of the law; all these matters have to be considered and weighed together with the consequences and probable effect of imprisonment on the particular offender.»
Η βασική νομολογιακή αρχή, όπως εν τέλει έχει αποκρυσταλλωθεί στις υποθέσεις Ιωσήφ ν. Δημοκρατίας (2012) 2 Α.Α.Δ. 930 και Αργυρίδης κ.ά. ν. Αστυνομίας (ανωτέρω), είναι ότι επανεξετάζεται κάθε παράγοντας ο οποίος δυνατόν να έχει σημασία ως προς την αναστολή. Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο, ισοζυγίζοντας το σύνολο των περιστάσεων, μπορούν ή πρέπει αυτοί οι παράγοντες να επενεργήσουν κατά τρόπο ο οποίος να δικαιολογεί την παροχή μιας δεύτερης ευκαιρίας στον κατηγορούμενο (βλ. Χριστοδούλου ν. Αστυνομίας (2010) 2 Α.Α.Δ. 22). Αυτό απαιτεί την εκ νέου θεώρηση των συνθηκών διάπραξης του αδικήματος και των προσωπικών περιστάσεων του κατηγορούμενου είτε επιβαρυντικές είτε μετριαστικές οι οποίες δυνατόν να καθοδηγήσουν την άσκηση της σχετικής διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου. Εν τέλει το ουσιώδες ερώτημα είναι κατά πόσο η ανασταλείσα ποινή θα αντικατοπτρίζει την αντικειμενική σοβαρότητα του αδικήματος και θα εξυπηρετεί τους πολλαπλούς σκοπούς της τιμωρίας.
Έχω κατά νου ότι ακόμα και στα σοβαρότερα των αδικημάτων, το καθήκον εξατομίκευσης της ποινής ουδόλως ατονεί (βλ. μεταξύ άλλων Χριστοδούλου ν. Δημοκρατίας (2008) 2 Α.Α.Δ. 124,129-130). Λαμβάνω, δε, υπόψη ότι η όποια ποινή επιβληθεί στους Κατηγορούμενους 5 και 6 θα πρέπει να στέλνει το μήνυμα στην κοινωνία ότι παραλείψεις που οδηγούν σε θάνατο δεν είναι ανεκτές σε οποιοδήποτε κράτος δικαίου, χωρίς όμως να οδηγούν, για σκοπούς ικανοποίησης και μόνο της ανάγκης για γενική αποτροπή, σε συλλήβδην μεταχείριση των κατηγορούμενων ή ποινή προς παραδειγματισμό, η οποία να μην αρμόζει σε αυτούς με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες της υπόθεσης διαπιστωθείσες, αλλά και τις προσωπικές περιστάσεις αυτών.
Λαμβάνω υπόψη μου τ’ ακόλουθα που προκύπτουν από την καταδικαστική μας απόφαση:
1. Οι κατηγορούμενοι 5, 6 και 7 ενεργούσαν εντός ενός σωφρονιστικού συστήματος διάτρητου, το οποίο δεν αστυνόμευε επαρκώς ότι οι ενδοτμηματικές οδηγίες και εγκύκλιοι προς ασφαλή φύλαξη των κρατουμένων τηρούνταν πιστά. Το σύστημα αυτό επέτρεπε αποκλίσεις τέτοιες, ακόμα και από υψηλόβαθμους αξιωματικούς – βλ. αξιολόγηση ΜΚ25 – οι οποίες θα μπορούσαν δυνητικά να επιφέρουν σοβαρότατες συνέπειες ανά πάσα στιγμή. Αναφέρομαι:
(α) στην ανοχή για μία ή και δύο κουρτίνες ενώ αυτές απαγορεύονταν,
(β) στην ανοχή για κλειδαριές ιδιοκτησίας κρατουμένων, οι οποίες δεν επιτρέπονταν παρά μόνο για τη φύλαξη των προσωπικών αντικειμένων των κρατουμένων,
(γ) στην πλημμελή ενημέρωση του ημερολογίου πτέρυγας ενώ αυτός ήταν ο μόνος γραπτός και επίσημος τρόπος ενημέρωσης της προηγούμενης προς την επόμενη βάρδια δεσμοφυλάκων, αλλά και της διεύθυνσης των Κεντρικών Φυλακών για τα τεκταινόμενα,
(δ) στα ιατρικά αναλώσιμα που υπήρχαν διαθέσιμα στους δεσμοφύλακες και κατά συνέπεια στους κρατούμενους χωρίς αυτά να έχουν χορηγηθεί από το ιατρείο των Κεντρικών Φυλακών, ως ήταν ο κανόνας,
(ε) στις καταμετρήσεις που δεν γίνονταν, πάντοτε, ως προβλέπετο, δηλ. κεφάλι προς κεφάλι και ιδιοίς όμμασι, αλλά συχνά γίνονταν δια βοής. Ρωτούσαν δηλαδή οι δεσμοφύλακες περνώντας από το διάδρομο έξω από τα κελιά πόσοι ήταν μέσα στο κάθε κελί και κατέγραφαν ό,τι οι κρατούμενοι τους απαντούσαν, χωρίς να το διαπιστώσουν εξ ιδίων τους,
(στ) στις περιπολίες που δεν γίνονταν κάθε περίπου μία ώρα ως η σχετική ενδοτμηματική οδηγία, ούτε πριν ούτε μετά τη βάρδια των Κατηγορουμένων 5 και 6,
(η) στους αυτοτραυματισμούς των Κατηγορουμένων 1 και πρώην 2 και 3, που διαπίστωσαν οι ΜΚ25 και ΜΚ31 μετά που το θύμα αναχώρησε από τη πτέρυγα 1Α, αλλά ουδεμία καταχώριση έκαναν στο ημερολόγιο της πτέρυγας και ουδεμία αναφορά στο ιατρείο, σύμφωνα με την ενώπιον μας μαρτυρία.
Επομένως, τα στοιχεία αυτά ανάγουν το πρόβλημα των Κεντρικών Φυλακών σε συστημικό. Το συστημικό, λοιπόν, αυτό πρόβλημα δεν πρέπει να πληρώσουν οι Κατηγορούμενοι 5 και 6 παρόλη τη σοβαρή επίπτωση της ποινικά κολάσιμής τους συμπεριφοράς. Δεν πρέπει, δηλαδή, να τιμωρηθούν προς παραδειγματισμό άλλων, διότι τούτο θα αντίβαινε της έτερης βασικής αρχής της επιβολής ποινής, δηλαδή της εξατομίκευσής της ώστε να ταιριάζει στο προφίλ κάθε κατηγορούμενου.
2. Η συστημικότητα του προβλήματος, υπογραμμίζεται από τον τρόπο που οι λοιποί εν υπηρεσία δεσμοφύλακες κατά τις δυο επίδικες μέρες, ενήργησαν κατά τις δύο μέρες βασανισμού του θύματος (βλ. Τ. 244). Υπογραμμίζω ιδιαίτερα ότι ουδείς εκ των εν υπηρεσία δεσμοφυλάκων κατά τις 26 και 27/10/2022, πριν τους κατηγορούμενους 5 και 6, δεν αντιλήφθηκε, ενώ μπορούσε να αντιληφθεί εάν οι κανόνες της φυλακής τηρούνταν ορθά, τι συνέβαινε. Παρέμβαση από οποιονδήποτε δεσμοφύλακα ή αξιωματικό κατά τις ημέρες 26 ή 27/10/22 και πριν τη βάρδια των Κατηγορούμενων 5 και 6, θα δύνατο να αποτρέψει, λογικά, το θάνατο του θύματος. Ουδείς αντιλήφθηκε ότι βασανιζόταν κατ’ εξακολούθηση ένας άνθρωπος. Τούτο δεν αναιρεί ότι η αμέλεια των Κατηγορούμενων 5 και 6 ήταν βαριά, για τους λόγους που επεξηγήθηκαν πιο πάνω, ούτε αναιρεί πως ήταν αποφασιστική αιτία για τον θάνατο του θύματος. Καταδεικνύει όμως εμφανώς, ότι ένα ολόκληρο σύστημα σωφρονισμού μιας ευρωπαϊκής χώρας, απέτυχε να διαπιστώσει σοβαρή απειλή στη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα του θύματος, για δυο συνεχόμενες μέρες.
3. Υπήρξε, δε, σαφές εύρημά μας ότι οι Κεντρικές Φυλακές έπασχαν από υποστελέχωση δεσμοφυλάκων και υπερπληθυσμό κρατουμένων κατά τον επίδικο χρόνο, με ό,τι τούτο συνεπάγεται στην καθημερινότητα δεσμοφυλάκων και κρατουμένων. Εάν οι αρμόδιοι, δεν λάβουν μέτρα προς απάμβλυνση των συστημικών προβλημάτων αυτών στη μοναδική φυλακή της χώρας, τότε οδεύουμε απαρέγκλιτα προς επανάληψη της ίδιας ή και χειρότερης τραγωδίας μελλοντικά.
4. Η ποινή των πρώην κατηγορούμενων 2 και 3, ΜΚ12 και ΜΚ19 αντίστοιχα, ήταν 3 έτη φυλάκισης κατόπιν παραδοχής τους για το αδίκημα του 210 ΠΚ. Θεωρώ πως υπάρχει κάποια ηθική αναντιστοιχία μεταξύ της εγκληματικής παράλειψης τους να ενημερώσουν οποιοδήποτε αρμόδιο για τα βασανιστήρια που ήξεραν, έβλεπαν με τα μάτια τους, ότι ο κατηγορούμενος 1 έκανε στο θύμα και της κατηγορίας που εν τέλει παραδέχτηκαν (210 ΠΚ) ενώ αναστάληκε ταυτόχρονα η κατηγορία του 205 ΠΚ. Η ηθική τους υπαιτιότητα για την απώλεια της ζωής του θύματος ήταν αυξημένη διότι, βάσει των ευρημάτων στην καταδικαστική μας απόφαση, οι πρώην κατηγορούμενοι 2 και 3, έστω από φόβο για τον κατηγορούμενο 1, αποσιώπησαν τα βασανιστήρια που ο τελευταίος έκανε στο θύμα, δεν ζήτησαν βοήθεια από οποιοδήποτε δεσμοφύλακα ενώ και οι δύο χτύπησαν μία φορά το θύμα – έστω και καθ’ υπόδειξη του κατηγορούμενου 1 - και καθάρισαν τα κελιά 4 και 7, ενώ ο ΜΚ19 παρείχε στον κατηγορούμενο 1, κατ’ εντολή του τελευταίου, κάποια όργανα βασανισμού του θύματος. Με τα πιο πάνω ως δεδομένα, θεωρώ την ηθική υπαιτιότητα των πρώην Κατηγορούμενων 2 και 3 στην απώλεια της ζωής του θύματος, αυξημένη σε σχέση με αυτή των Κατηγορούμενων 5 και 6, οι οποίοι εξ αμελείας διέπραξαν το αδίκημα του 205 ΠΚ.
5. Κάθε ποινή απαιτείται όπως συμπεριλαμβάνει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και ανάλογα με την περίπτωση, τα στοιχεία της τιμωρίας, της αναμόρφωσης, της αποτροπής και της ανταπόδοσης προς την κοινωνία του κακού που προκάλεσε ο κατηγορούμενος. (βλ. Mirachis ανωτέρω)
Θεωρώ πως και τα τέσσερα αυτά στοιχεία, καθώς και της ειδικής αποτροπής, έχουν ήδη επιτευχθεί για τους κατηγορούμενους 5 και 6. Έχουν ήδη τεθεί σε διαθεσιμότητα κατά τη διάρκεια εκδίκασης της υπόθεσης χωρίς να λαμβάνουν ολόκληρο τον μισθό τους, αλλά μόνο το ήμισυ αυτού (δηλ.€615). Έχουν υποστεί τη βάσανο της δικαστικής διαδικασίας, η οποία ήταν μακρά με το πρακτικό, ψυχολογικό και οικονομικό, κόστος που τούτη, αναπόφευκτα, συνεπάγεται. Έχουν τεθεί υπό κράτηση από την ημερομηνία καταδίκης τους ήτοι από 29/7/25 μέχρι σήμερα, ενώ τέλεσαν και προφυλακιστέοι από 11 μέχρι 25/11/2022. Βίωσαν, δηλαδή, στο πετσί τους τι θα πει να βρίσκονται από την αντίθετη πλευρά του κελιού, που παλαιότερα αυτοί κλείδωναν.
Υπό αυτές τις συνθήκες, θεωρώ πως εισέπραξαν ήδη και τιμωρήθηκαν, ποικιλοτρόπως, για τις συνέπειες της απραξίας τους κατά τον επίδικο χρόνο. Κρίνω, επίσης, πως επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς από τους ιδίους, είναι απίθανη.
6. Αναπόφευκτα θα υποστούν και εξωδικαστική τιμωρία, αφού ως ανέφερε ο κ. Στεφάνου η απώλεια της εργασίας τους στην πειθαρχική διαδικασία που θα ακολουθήσει πρέπει να θεωρείται μονόδρομος. Έχουν ήδη τιμωρηθεί επαρκώς, φρονώ, για το εξ αμελείας και όχι εκ προθέσεως αδίκημά τους, χωρίς να απαιτείται η ποινή φυλάκισης που σήμερα επιβλήθηκε να έχει άμεση ισχύ.
Το στοιχείο, που προκύπτει έντονα από τη σχετική νομολογία ότι ενδεχόμενη αναστολή μειώνει την δραστικότητα της γενικής αποτροπής (βλ. Νεοφύτου v. Αστυνομίας, Ποιν. Εφ. 9/21, ημερ. 29.7.21), δεν πρέπει να υπερτερήσει, φρονώ, εν προκειμένω της εξατομίκευσης της ποινής για τους Κατηγορούμενους 5 και 6 υπό το φως των ευρημάτων μας στην καταδικαστική απόφαση. Κάθε Κατηγορούμενος πρέπει να τιμωρείται στη βάση της δικής του αξιόποινης συμπεριφοράς, εντός του πλέγματος των γεγονότων κάθε περίπτωσης και στη βάση των προσωπικών του περιστατικών. Τιμωρία για παραδειγματισμό, για γενική αποτροπή δηλαδή, απογυμνωμένη από κάθε άλλον παράγοντα, δεν χωρεί στο δικό μας σύστημα επιβολής ποινής.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους και συνυπολογίζοντας το λευκό ποινικό μητρώο των Κατηγορούμενων 5 και 6, τις ιδιάζουσες προσωπικές τους περιστάσεις, την εξαρχής τοποθέτησή τους μέσω του δικηγόρου τους για παραδοχή στην παραμέληση υπηρεσιακού καθήκοντος (έστω κι αν δεν παραδέχθηκαν ότι αυτή προκάλεσε το θάνατο του θύματος) καθώς και ότι διέπραξαν το αδίκημα εξ’ αμελείας και όχι εκ προθέσεως, θα διέταττα, κατ’ ενάσκηση διακριτικής ευχέρειας, την αναστολή των ποινών των Κατηγορούμενων 5 και 6 για 3 έτη από σήμερα.
(Υπ.) Μ. Κ. Λοΐζου, Α.Ε.Δ.
ΠΙΣΤΟΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο