ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Σ. Νεοφύτου, Δ.
Αρ. Αίτησης: 175/23 (i)
Μεταξύ:
A.K.
Αιτήτρια
και
Ρ.Κ.
Καθ’ ου η αίτηση
Ημερομηνία: 28 Νοεμβρίου 2025
Εμφανίσεις:
Για την Αιτήτρια: Α.Μ. Κλεάνθους (κος)
Για τον Καθ’ ου η αίτηση: Χ. Νεοφύτου (κος) για Νεοφύτου & Νεοφύτου Δ.Ε.Π.Ε.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Η Αιτήτρια, τέκνο του Καθ’ ου η αίτηση, ενηλικιώθηκε στις 19.01.2021. Με την εναρκτήρια αίτηση της αξιώνει την έκδοση του ακόλουθου διατάγματος:
«Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται ο Καθ’ ου η αίτηση όπως συνεισφέρει και/ή συμβάλει κατά το ½ στο ποσό των €2.243,00 έξοδα φοίτησης και/ή δίδακτρα της σχολικής χρονιάς 2022/2023 στο ποσό των €9.240,00 για 2023/2024, στο ποσό των €9.240,00 για το 2024/2025 ετησίως μέχρι την συμπλήρωση των σπουδών της ή/και οποιοδήποτε άλλο ποσό που το δικαστήριο κρίνει δίκαιο υπό τις περιστάσεις.»
Με μονομερή αίτηση ημερομηνίας 01.06.2023, η Αιτήτρια αξίωνε την έκδοση προσωρινού διατάγματος με ταυτόσημη θεραπεία, αίτηση η οποία απορρίφθηκε μετά από ακρόαση.
Η ακρόαση της εναρκτήριας αίτησης έγινε με την καταχώριση έγγραφης μαρτυρίας στη βάση της Δ.30 των Περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών. Οι διάδικοι κατέθεσαν την μαρτυρία τους υπό μορφή ενόρκων δηλώσεων, επί των οποίων αμφότεροι επισύναψαν τα αναγκαία κατά την κρίση τους τεκμήρια προς απόδειξη των ισχυρισμών τους. Για την πλευρά της Αιτήτριας πέραν από την ίδια, μαρτυρία προσέφερε η μητέρα της Σ.Η. και ο αδελφός της Χρ. Κ. Για τον Καθ’ ου η αίτηση μαρτυρία προσέφερε ο ίδιος και ο υιός του Χ.Κ. Ουδείς εξ’ αυτών αντεξετάστηκε. Η εκδίκαση της υπόθεσης ολοκληρώθηκε με την κατάθεση των γραπτών αγορεύσεων των ευπαίδευτων συνηγόρων των διαδίκων.
Στη μαρτυρία της η Αιτήτρια αναφέρει ότι έχει δύο αδέλφια, επίσης ενήλικα, τον Χρ.Κ και τον Χ.Κ. Ισχυρίζεται ότι όσο ήταν ανήλικη, ο Καθ’ ου η αίτηση κατέβαλλε στη μητέρα της δυνάμει διατάγματος το ποσό των €550 μηνιαίως ως συνεισφορά του στα έξοδα διατροφής της, ποσό που σταμάτησε να καταβάλλει με την ενηλικίωση της.
Ισχυρίζεται ότι όταν ενημέρωσε τους γονείς της ότι επιθυμεί να ακολουθήσει σπουδές στον κλάδο της Επιστήμης Αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας συγκατατέθηκαν και συμφώνησαν επίσης ότι θα πληρώνουν εξ ημισείας τα δίδακτρα της.
Αναφέρει επίσης ότι περί τον Ιούνιο του 2021 και/ή προγενέστερα, ο Καθ’ ου η αίτηση παραχώρησε τη διαχείριση της εταιρείας του και μέρος του μετοχικού της κεφαλαίου στον αδελφό της Χ.Κ, ο οποίος έκτοτε ανέλαβε την πληρωμή του ½ των διδάκτρων του Πανεπιστημίου για λογαριασμό του Καθ’ ου η αίτηση. Για το ακαδημαϊκό έτος 2022/2023 πλήρωσε για το πρώτο εξάμηνο και την προκαταβολή του δεύτερου εξαμήνου. Ακολούθως σταμάτησε να πληρώνει, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να χάσει το έτος. Ως εκ τούτου, αναγκάστηκε η μητέρα της να πληρώσει τα δίδακτρα για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές της.
Εξηγεί ότι μέχρι τις 13.03.2023 ο Καθ’ ου η αίτηση μέσω του αδελφού της πλήρωσε συνολικά το ποσό των €4.693, ενώ το υπόλοιπο ποσό των €14.068,60 μέχρι το τέλος του έτους φοίτησης της το πλήρωσε η μητέρα της. Κατέθεσε ως τεκμήριο 1, αναλυτική κατάσταση λογαριασμού για τα ακαδημαϊκά έτη 2022/2023 και 2023/2024. Για το 3ο και 4ο ακαδημαϊκό έτος θα πρέπει να καταβάλει €18.480, ήτοι €9.240 κατ’ έτος πλέον €61 για άλλα έξοδα φοίτησης. Κατέθεσε ως τεκμήριο 3 σχετική βεβαίωση. Για το ακαδημαϊκό έτος 2021/2022 η μητέρα της έλαβε έκπτωση ύψους €1.155 ως μονογονέας, ποσό το οποίο πιστώθηκε έναντι του συνολικού ποσού των διδάκτρων. Κατέθεσε ως τεκμήριο 8, αντίγραφα των σχετικών εκπτώσεων και ως τεκμήριο 9, κατάσταση λογαριασμού από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας από την έναρξη της φοίτησης της μέχρι το τέλος του ακαδημαϊκού έτους 2024. Επειδή συμφώνησαν ότι σε περίπτωση που η Αιτήτρια λάβει φοιτητική χορηγία για τα δίδακτρα, το ποσό θα διαμοιράζεται εξίσου, για το ακαδημαϊκό έτος 2022/2023 όπου εγκρίθηκε χορηγία ύψους €2.565, ποσό εκ €1.282,50 επιστράφηκαν στο λογαριασμό του αδελφού της Χ.Κ. Κατέθεσε ως τεκμήριο 7, αντίγραφο της απόδειξης μεταφοράς του ποσού στο λογαριασμό του αδελφού της Χ.Κ.
Ισχυρίζεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση ενημερώθηκε από το δικηγόρο της ότι οφείλει να συνεχίσει να καταβάλλει το ½ των διδάκτρων της, ωστόσο μέχρι σήμερα παραλείπει να το πράξει. Η μητέρα της καλύπτει το ½ που της αναλογεί, χωρίς όμως να μπορεί να καλύψει όλο το ποσό από μόνη της.
Αναφέρει ότι κατά καιρούς εργαζόταν και κάλυπτε μόνη της μέρος των εξόδων της. Τον τον Ιούνιο του 2023 άρχισε να εργάζεται ως ΣΥ.ΟΠ στην Εθνική Φρουρά με μηνιαίες απολαβές ύψους €1.042, εισόδημα που δεν επαρκεί για την πληρωμή των διδάκτρων αλλά μόνο για την κάλυψη των προσωπικών της εξόδων. Στις 06.09.2023 αναγκάστηκε να παραιτηθεί επειδή της ανατέθηκαν καθήκοντα στα οποία δεν μπορούσε να ανταποκριθεί και δεν της παρείχαν διευκολύνσεις για να συνεχίσει τις σπουδές της. Ακολούθως βρήκε εργασία σε φούρνο με εισόδημα €5 την ώρα. Κατέθεσε ως τεκμήριο 4 κατάσταση ασφαλιστικών αποδοχών από το 2021 μέχρι σήμερα. Είναι ιδιοκτήτρια ½ μεριδίου οικίας στον Στρόβολο που αποτελούσε τον συζυγικό οίκο των γονέων της και της μεταβιβάστηκε στα πλαίσια επίλυσης των περιουσιακών των γονέων της από τον Καθ’ ου η αίτηση.
Ισχυρίζεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση διατηρεί δική του επιχείρηση, είναι διευθυντής και μέτοχος και κερδίζει πέραν των €1.500 μηνιαίως, πλέον άλλων εισοδημάτων που λαμβάνει από ενοίκια. Σε άλλο μέρος της μαρτυρίας της ισχυρίζεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση δηλώνει εισοδήματα ύψους €1.025, τα οποία δεν είναι τα πραγματικά του εισοδήματα. Μετά από έρευνα που έκανε στον Έφορο Εταιρειών, διαπίστωσε ότι περί τον Αύγουστο του 2021 εξοφλήθηκαν όλες οι επιβαρύνσεις και/ή δάνεια της εταιρείας ύψους €244.000. Αναφέρει επιπλέον ότι ο Καθ’ ου η αίτηση έλαβε το 85% του μετοχικού κεφαλαίου εταιρείας που ανήκε στη μητέρα της στα πλαίσια επίλυσης των περιουσιακών τους διαφορών, το οποίο ακολούθως πώλησε και αγόρασε οικία αξίας €500.000 την οποία ενδεχομένως να ενοικιάζει ή να έχει ήδη πωλήσει. Πιστεύει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση λαμβάνει επιπλέον εισοδήματα από την ενοικίαση μιας οικίας στην Έγκωμη και από την εγκατάσταση δορυφορικών κεραιών επί της ταράτσας του εργοστασίου, ωστόσο δεν γνωρίζει το ακριβές ποσό.
Καταγράφει αναλυτικά την ακίνητη περιουσία που ο Καθ’ ου η αίτηση είναι εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης και ισχυρίζεται ότι η αξία της υπερβαίνει το €1.000.000. Κατέθεσε ως τεκμήριο 10, πιστοποιητικό έρευνας από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωροταξίας Λευκωσίας ημερομηνίας 03.11.2023.
Για τις οικονομικές δυνάμεις της μητέρας της αναφέρει ότι από την εργασία της λαμβάνει €848,90 πλέον €600 από ενοίκιο ακίνητης ιδιοκτησίας, ποσά που δεν επαρκούν ούτε για την κάλυψη των προσωπικών της αναγκών, εφόσον ήδη καλύπτει μέρος των διδάκτρων της. Κατέθεσε ως τεκμήριο 6 αντίγραφο της μισθοδοσίας της μητέρας της.
Ισχυρίζεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση πλέον διαμένει με την νυν σύζυγο του στη χώρα καταγωγής της τελευταίας και ότι προτού αποχωρήσει από την Κύπρο ζήτησε από τον ίδια και τα αδέλφια της να συναντηθούν για να συζητήσουν σχετικά με τα περιουσιακά του στοιχεία. Για το ανήλικο τέκνο που απέκτησε ο Καθ’ ου η αίτηση το οποίο αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, λαμβάνει επίδομα Ε.Ε.Ε. (Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα), επίδομα τέκνου και οικονομικό βοήθημα, περί τα €930 συνολικά.
Αναφερόμενη στο ποσό των €4.550 που της έδωσε ο αδελφός της Χ.Κ, εξηγεί ότι αυτό το έλαβε ως αποζημίωση για τις υλικές ζημιές που υπέστη το αυτοκίνητο που της παραχωρήθηκε από την εταιρεία μετά από ατύχημα που ενεπλάκη. Το ποσό αυτό το χρησιμοποίησε για την αγορά άλλου αυτοκινήτου.
Είναι η θέση της ότι ο Καθ’ ου η αίτηση έχει την οικονομική δυνατότητα να καλύπτει το ήμισυ των διδάκτρων, εφόσον διατηρεί δική του επιχείρηση στην οποία είναι διευθυντής και κερδίζει πέραν των €1.500 μηνιαίως και λαμβάνει επιπλέον εισοδήματα από ενοίκια. Κατέθεσε ως τεκμήριο 3 έγγραφα που εκτύπωσε από το αρχείο του Εφόρου Εταιρειών.
Ενημερώνει το Δικαστήριο ότι βρίσκεται στον 5ο μήνα της εγκυμοσύνης της και ότι θα διακόψει τις σπουδές της λόγω κάποιων επιπλοκών που την ανάγκασαν να απέχει από τα μαθήματα της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η πρόθεση της είναι να συνεχίσει μετά την γέννηση του παιδιού της. Κατέθεσε ως τεκμήριο 2, αντίγραφο ιατρικής βεβαίωσης.
Τέλος, ισχυρίζεται ότι όταν ενηλικιώθηκε, ο Καθ’ ου η αίτηση της ανακοίνωσε ότι δεν επιθυμεί να έχει οποιαδήποτε σχέση μαζί της και αυτός είναι ο λόγος που δεν γνώριζε για τα προβλήματα υγείας του.
Η αδελφός της Αιτήτριας, Χρ.Κ. στη μαρτυρία του επαναλαμβάνει μέρος των ισχυρισμών της Αιτήτριας και ειδικότερα αυτών που αφορούν την συνάντηση του Καθ’ ου η αίτηση με τα παιδιά του για να συζητήσουν για τα περιουσιακά του στοιχεία.
Η μητέρα της Αιτήτριας, Σ.Η., στη μαρτυρία της ουσιαστικά επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς της Αιτήτριας αναφορικά με τις οικονομικές δυνάμεις της ίδιας και του Καθ’ ου η αίτηση. Εξηγεί περαιτέρω ότι από τη διάσταση στις σχέσεις της με τον Καθ΄ ου η αίτηση, ο τελευταίος σπάνια επικοινωνούσε με την Αιτήτρια και ουσιαστικά ανέλαβε η ίδια αποκλειστικά τη φροντίδα της, πλην του ποσού της διατροφής που της κατέβαλλε. Υπήρξε τέτοια ρήξη στις σχέσεις της με τον Καθ’ ου η αίτηση που επηρεάστηκε όλη η οικογένεια, με αποτέλεσμα οι δύο υιοί της να διαμένουν με τον Καθ’ ου η αίτηση και η Αιτήτρια μαζί της. Το αποκορύφωμα της όλης συμπεριφοράς και αδιαφορίας του προς την Αιτήτρια, ήταν η διακοπή κάθε επικοινωνίας και επαφής, ζητώντας της να τον διαγράψει από τη ζωή της. Είναι η θέση της ότι ο Καθ’ ου η αίτηση ενεργεί εκδικητικά προβάλλει διάφορες δικαιολογίες για να αποφύγει τη συνεισφορά του στις σπουδές της Αιτήτριας
Επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς της Αιτήτριας αναφορικά με τα ποσά που της κατέβαλες ο Χ.Κ. και για τα όσα έλαβαν χώρα στην οικογενειακή συνάντηση του Καθ’ ου η αίτηση με τα παιδιά τους. Αναφορά κάνει και στην εγκυμοσύνη της Αιτήτριας και στο ότι αναγκάστηκε στο παρόν στάδιο να διακόψει τις σπουδές της.
Στη μαρτυρία του, ο Καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι υιοθετεί όλα όσα ανέφερε στην ένορκη δήλωση που συνοδεύει την ένσταση του στην αίτηση για έκδοση προσωρινού διατάγματος διατροφής και τα όσα αναφέρει στη μαρτυρία του ο υιός του Χ.Κ. Ισχυρίζεται ότι πάσχει από κατάθλιψη και ότι η κατάσταση της υγείας του δεν του επιτρέπει να ασχοληθεί με αυτού του είδους τις ψυχοφθόρες καταστάσεις που κινεί η Αιτήτρια, αφενός μεν γιατί λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή που του προκαλεί υπνηλία και περιορίζει την ικανότητα του προς εργασία και αφετέρου γιατί ο υιός του, ο Χ.Κ., συντηρεί τόσο τον ίδιο όσο και την οικογένεια του.
Ο αδελφός της Αιτήτριας Χ.Κ. στη μαρτυρία του αναφέρει ότι υιοθετεί όλα όσα ανέφερε στην ένορκη δήλωση του που συνοδεύει την ένσταση του Καθ’ ου η αίτηση στην αίτηση για έκδοση προσωρινού διατάγματος και όλα όσα ο πατέρας του αναφέρει στη μαρτυρία του. Ισχυρίζεται περαιτέρω ότι ο Καθ’ ου η αίτηση αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία δεν του επιτρέπουν να εργαστεί και ότι έχει αποκτήσει με την νυν σύζυγο του ένα τέκνο που αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υγείας. Αναφέρει και ο ίδιος ότι ο Καθ’ ου η αίτηση λαμβάνει επίδομα Ε.Ε.Ε. για την κάλυψη των αναγκών του ανηλίκου. Ο Καθ’ ου η αίτηση λόγω της κατάστασης του αδυνατεί να συντηρήσει τον εαυτό του και μεγάλος μέρος των εξόδων του ανέλαβε ο ίδιος.
Σημειώνεται ότι ο συνήγορος του Καθ’ ου η αίτηση στην αγόρευση του παραπέμπει το Δικαστήριο στα τεκμήρια που κατέθεσε ο Καθ’ ου η αίτηση με την ένορκη δήλωση που συνοδεύει την ένσταση του στην έκδοση προσωρινού διατάγματος και αφορούν κυρίως την κατάσταση υγείας του και την ανικανότητα του προς εργασία.
Ο Χ.Κ. υποστηρίζει ότι μετά την ενηλικίωση της Αιτήτριας ανέλαβε ο ίδιος εθελοντικά και οικειοθελώς να της καταβάλλει κάποια ποσά, υπό μορφή δανεισμού, για να καλύπτει τα δίδακτρα των σπουδών της και άλλα προσωπικά της έξοδα. Υπολογίζει ότι από τον Ιανουάριο του 2021 που ενηλικιώθηκε μέχρι τον Ιανουάριο του 2023 της κατέβαλε συνολικά €8.838,50. Σε πίνακα που κατέγραψε στη μαρτυρία του αναφέρει αναλυτικά πως προκύπτει αυτό ποσό.
Εξηγεί ότι στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται και το ποσό των €4.450 περίπου που έλαβε από την ασφάλεια του οχήματος που είχε παραχωρήσει στην Αιτήτρια και η τελευταία ενεπλάκη σε ατύχημα. Υποστηρίζει ότι το ποσό αυτό της δόθηκε, παρά το γεγονός ότι το αυτοκίνητο δεν ήταν δικό της, αλλά της εταιρείας, για να το χρησιμοποιήσει για να πληρώσει μέρος των διδάκτρων της. Πίστευε ότι εφόσον η μητέρα τους είχε δύο αυτοκίνητα θα μπορούσε να της δώσει το ένα για να εξυπηρετείται. Αντί αυτού, η Αιτήτρια έδωσε τα χρήματα στη μητέρα τους για να αγοράσει τρίτο αυτοκίνητο.
Αναφέρει ότι το Σεπτέμβρη του 2021, η Αιτήτρια άρχισε να φοιτά στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο τμήμα Εργοθεραπείας και για να την βοηθήσει της έδωσε €500 για το πρώτο εξάμηνο. Ακολούθως της έδωσε χρήματα για τα δίδακτρα του 2ου εξαμήνου, που εν τέλη δεν παρακολούθησε και ένα ποσό ως pocket money. Αναφέρει επίσης ότι το Σεπτέμβρη του 2022 η Αιτήτρια αποφάσισε να εγγραφεί σε άλλο Πανεπιστήμιο σε διαφορετικό κλάδο σπουδών, όπου και πάλιν της κατέβαλε τα δίδακτρα του 1ου εξαμήνου και προκαταβολή για το 2ο εξάμηνο. Έκτοτε σταμάτησε να της δίδει οποιοδήποτε ποσό, εφόσον αντιλήφθηκε ότι ήθελε μόνο να τον εκμεταλλευτεί οικονομικά. Τονίζει δε το γεγονός ότι μέχρι εκείνο το σημείο, ο ίδιος κάλυπτε κάποια από τα έξοδα της Αιτήτριας και μέρος των διδάκτρων της και όχι ο Καθ’ ου η αίτηση, ο οποίος ήταν ανίκανος προς εργασία.
Ο Χ.Κ. υποστηρίζει ότι η Αιτήτρια χαίρει άκρας υγείας εξ’ ου και εργάζεται. Αναφέρει ότι είναι ιδιοκτήτρια ½ μεριδίου πολυτελούς οικίας 5 υπνοδωματίων αξίας πέραν του €1.000.000, που της μεταβίβασε ο Καθ’ ου η αίτηση και ότι δεν έχει έξοδα ενοικίου ή άλλα λειτουργικά έξοδα, εφόσον τα καλύπτει η μητέρα τους, συνεπώς έχει τη δυνατότητα να καλύπτει τα έξοδα της και τα δίδακτρα του Πανεπιστημίου. Κατά την κρίση του η Αιτήτρια κακώς σταμάτησε να εργάζεται ως ΣΥ.ΟΠ, εφόσον εξ’ όσων πληροφορήθηκε, οι ΣΥ.ΟΠ δικαιούνται έκπτωση στα δίδακτρα και τους παρέχονται διευκολύνσεις για να παρακολουθούν τα μαθήματα τους. Η Αιτήτρια ως παιδί πολύτεκνης οικογένειας δικαιούται να λάβει επιπλέον έκπτωση και επιχορήγηση ύψους €2.500.
Αμφισβητεί τους ισχυρισμούς της Αιτήτριας για τις οικονομικές δυνάμεις της μητέρας τους και υποστηρίζει ότι διαθέτει ακίνητη περιουσία η αξία της οποίας ξεπερνά τα €3.000.000 και επιπλέον εισοδήματα που δεν αποκαλύπτει. Υποστηρίζει ότι η Αιτήτρια θα μπορούσε να ζητήσει από την μητέρα τους να της μεταβιβάσει ακίνητη ιδιοκτησία για να την εκμεταλλευτεί και να πληρώσει τα δίδακτρα της.
Όσον αφορά στα όσα η Αιτήτρια ισχυρίζεται για τις οικονομικές δυνάμεις του Καθ’ ου η αίτηση, εξηγεί ότι ο τελευταίος δεν είναι μέτοχος της εταιρείας αλλά φαίνεται ως Διευθυντής μόνο για τυπικούς λόγους. Είναι ανίκανος προς εργασία και τιμής ένεκεν των όσων προσέφερε στην εταιρεία λαμβάνει €1.050 μηνιαίως για να καλύπτει τα βασικά του έξοδα και για να λάβει στο μέλλον μια αξιοπρεπή σύνταξη. Ενδεικτικό όπως αναφέρει, είναι ότι λαμβάνει Ε.Ε.Ε. για τον ανήλικο υιό του. Αρνείται επίσης ότι ο Καθ’ ου η αίτηση έχει ακίνητη περιουσία από την οποία λαμβάνει οποιοδήποτε εισόδημα.
Απορρίπτει όλους τους ισχυρισμούς της Αιτήτριας, της μητέρας τους και του αδελφού τους για τα όσα έλαβαν χώρα στην οικογενειακή συνάντηση και δίδει την εκδοχή. Υποστηρίζει ότι η συνάντηση έγινε όχι για να διαμοιραστεί η περιουσία του Καθ’ ου η αίτηση, αλλά για να συζητήσουν το θέμα της επικείμενης πτώχευσης της εταιρείας, λόγω της αδυναμίας του πατέρα τους να συνεχίσει να την διαχειρίζεται και λόγω της πανδημίας του covid-19 όταν επιβλήθηκε ολική παύση εργασιών. Στη συνάντηση η Αιτήτρια και ο αδελφός τους δήλωσαν ότι δεν ήθελαν να έχουν οποιαδήποτε σχέση με την εταιρεία και αρνήθηκαν να βοηθήσουν. Η Αιτήτρια επίσης ανέφερε ότι θέλει χρήματα για τις σπουδές της, χωρίς να την ενδιαφέρει ποιος θα αναλάβει το οικονομικό ρίσκο. Ο ίδιος ήταν ο μόνος που ενδιαφέρθηκε για την εταιρεία και συμφώνησε με τον Καθ’ ου η αίτηση ότι θα καταβάλει €50.000 για αγορές απαραίτητων υλικών και αναλώσιμων και να αναλάβει τη διαχείριση της με σκοπό την επανεκκίνηση της. Έτσι, σταμάτησε από την εργασία του και άρχισε να εργάζεται για την εταιρεία, αφού επένδυσε σε αυτήν €50.000 από προσωπικές του αποταμιεύσεις.
Απορρίπτει τους ισχυρισμούς της Αιτήτριας και του αδελφού του ότι δεν γνώριζαν για την κατάσταση υγείας του πατέρα τους και υποστηρίζει ότι τους ενημέρωνε τακτικά. Τους ενημέρωσε επίσης ότι ο πατέρας τους βρισκόταν σε νοσηλευτήριο ωστόσο κανένας δεν μπήκε στον κόπο να του τηλεφωνήσει.
Ως προς τα όσα η Αιτήτρια ισχυρίζεται αναφορικά με την εγκυμοσύνη της και ότι θα διακόψει τη φοίτηση της για ένα διάστημα, ισχυρίζεται ότι στην πραγματικότητα δεν την ενδιαφέρουν οι σπουδές της, αλλά μόνο η απόκτηση παιδιού. Κατά τον ίδιο είναι πολύ πιθανό να μην συνεχίσει τις σπουδές της, κάτι που αποτελεί λόγο απόρριψης της αίτησης.
ΝΟΜΙΚΗ ΠΤΥΧΗ
Η διατροφή ενήλικου τέκνου ρυθμίζεται από άρθρο 33(2) του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990 (Ν.216/90) που προνοεί ότι:
«Με απόφαση και σχετική ρύθμιση από το Δικαστήριο, η υποχρέωση των γονέων δυνάμει του εδαφίου (1) είναι δυνατό να συνεχίσει και μετά την ενηλικίωση του τέκνου, στις περιπτώσεις όπου ειδικές περιστάσεις επιβάλλουν τούτο, όπως σε περίπτωση ανικανότητας ή αναπηρίας του τέκνου ή υπηρεσίας θητείας του στην Εθνική Φρουρά ή φοίτησής του σε εκπαιδευτικό ίδρυμα ή επαγγελματική σχολή».
Με εξαίρεση την υποχρέωση των γονέων να διατρέφουν τα ανήλικα τέκνα τους, άρθρο 33 (1) του Νόμου, στις υπόλοιπες περιπτώσεις η ύπαρξη της συγγένειας και μόνο δε δημιουργεί αυτόματα την υποχρέωση διατροφής του ενήλικου τέκνου από τους γονείς του. Η υποχρέωση διατροφής ενήλικου τέκνου γεννάται μόνο όταν συντρέχουν ειδικές περιστάσεις που το επιβάλλουν, περιστάσεις οι οποίες δεν μπορούν να προκαθοριστούν εξαντλητικά. Ο νόμος προσδιορίζει τη φοίτηση σε εκπαιδευτικό ίδρυμα, ως μία εξ’ αυτών των περιστάσεων, συνυπολογιζόμενου κάθε σχετικού παράγοντα, όπως για παράδειγμα τη δυνατότητα κάλυψης των εξόδων του δικαιούχου διατροφής από περιουσία που διαθέτει ή από δικά του εισοδήματα, τη συμπεριφορά του ενήλικου τέκνου προς τον υπόχρεο γονεά και τον ισχυρισμό περί διακινδύνευσης της διατροφής του υπόχρεου γονέα.
Σε κάθε περίπτωση, η υποχρέωση του γονέα να διατρέφει το ενήλικο τέκνο του μπορεί να συνεχίσει μόνο μετά από απόφαση Δικαστηρίου που εκδίδεται βάσει του πιο πάνω άρθρου. (Α. Τιτσινίδης v. Α. Τιτσινίδη (1994) 1 ΑΑΔ 385).
Στις περιπτώσεις όπου δικαιολογείται η έκδοση διατάγματος διατροφής ενήλικα τέκνου, εφαρμόζονται αναλογικά οι πρόνοιες του άρθρου 37 του Νόμου. Το άρθρο 37(1) του Νόμου, αναφέρει ότι η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του και τις οικονομικές δυνατότητες που υπάρχουν για διατροφή προσώπου, ενώ το άρθρο 37 (2) ορίζει ότι η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευσή του.
Τονίζεται ότι στην διαδικασία εξέτασης αιτήσεων για καθορισμό της συνεισφοράς στην διατροφή ανηλίκων, οι γονείς έχουν την ευθύνη να προβαίνουν σε πλήρη και αληθινή αποκάλυψη των οικονομικών τους πόρων και δυνατοτήτων, έτσι ώστε να καθορίζεται ανάλογα και η υποχρέωση τους για καταβολή ενός ποσού. Το καθήκον αυτό εξακολουθεί να υφίσταται και στις περιπτώσεις όπου η διατροφή αφορά ενήλικο τέκνο και κάθε διάδικος οφείλει να αποκαλύψει ειλικρινά τις οικονομικές του δυνάμεις, εφόσον αυτές βρίσκονται στην σφαίρα της δικής τους γνώσης.
Στην απόφαση χχχ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ v. χχχ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ, Εφ. Αρ. 11/2020, ημερ. 22.04.2021 όπου συνοψίζονται οι αρχές άσκησης της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου αναφορικά με το υπό εξέταση θέμα αναφέρονται τα εξής:
«Στη Βουνού ν. Βουνού (1998) 1(Α) Α.Α.Δ. 490 αποφασίστηκε ότι η δυνατότητα του τέκνου να δικαιούται σε διατροφή μετά την ενηλικίωση του επαφίεται στη διακριτική εξουσία του Δικαστηρίου και η τελική κατάληξη του αιτήματος πρέπει να είναι το αποτέλεσμα συνυπολογισμού κάθε παράγοντα που προβάλλεται ως σχετικός. Προσθέτει δε, ότι ο ενήλικας έχει μεν δικαίωμα να κάμνει τις επιλογές του, όμως όταν θέλει να αναλάβει άλλος τα έξοδα του, έστω ο πατέρας του, συνυπολογίζονται τα στοιχεία κάτω από το φακό της λογικής, ιδιαίτερα όταν οι οικονομικές δυνατότητες του πατέρα είναι περιορισμένες.
Στην υπόθεση Χρίστου ν. Χρίστου (2000) 1 Α.Α.Δ. 189 αναφέρθηκε ότι δεν υφίσταται υποχρέωση συνέχισης της καταβολής διατροφής σε ενήλικο τέκνο, αν τα εισοδήματα του γονέα δεν δικαιολογούν κάτι τέτοιο και ότι ένας από τους παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη είναι κατά πόσο το ενήλικο τέκνο έκαμε τους σχεδιασμούς του χωρίς να είχε συμβουλευθεί τον πατέρα του ως προς την περαιτέρω εκπαίδευση του.
Στην πρόσφατη υπόθεση Χ.Σ. ν. Β.Σ. Έφεση αρ. 9/2019, ημερομηνίας 8/9/2020, που αφορούσε σε αίτηση ενήλικου τέκνου για οικονομική στήριξη του από τον πατέρα του προς το σκοπό φοίτησης σε Πανεπιστήμιο της Αγγλίας, τονίστηκε η αξία της επιμόρφωσης του ατόμου προς το σκοπό της μελλοντικής επαγγελματικής του αποκατάστασης ιδιαίτερα στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον, καταλήγοντας ότι όταν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα και το παιδί έχει γνήσιο ενδιαφέρον και την ικανότητα να σπουδάσει, ο γονέας οφείλει να του παράσχει την ευκαιρία.
Από την πιο πάνω νομολογία διαφαίνεται ότι αποφασιστικός παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη κατά την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου είναι η οικονομική δυνατότητα του γονέα να παράσχει στο παιδί του τριτοβάθμια εκπαίδευση.»
Κατά συνέπεια, ένας από τους παράγοντες που συνυπολογίζεται είναι η οικονομική δυνατότητα του υπόχρεου, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι σε κάθε περίπτωση που κάποιος έχει αυξημένα εισοδήματα υποχρεούται δίχως άλλο να καλύπτει τα έξοδα εκπαίδευσης και συντήρησης ενήλικα τέκνου, ικανοποιώντας με αυτό τον τρόπο κάθε επιλογή και επιθυμία του (βλ. Βουνού v. Βουνού (1998) 1ΑΑΔ 490).
Το ενήλικο τέκνο θεωρείται ότι μπορεί και πρέπει να καλύπτει το ίδιο τα έξοδα διατροφής και συντήρησης του και τα έξοδα επιμόρφωσης του. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το βάρος απόδειξης της αδυναμίας του δικαιούχου καλύπτει ο ίδιος τα έξοδα διατροφής του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του, λαμβανομένων υπόψιν των αναγκών εκπαίδευσης του, βαραίνει αποκλειστικά τον ίδιο.
Κατά την καταχώριση της αίτησης, η Αιτήτρια εργαζόταν ενώ ήταν ήδη φοιτήτρια. Ακολούθως παρακάθησε εξετάσεις και προσλήφθηκε στην Εθνική Φρουρά ως ΣΥΟΠ. Ισχυρίζεται ότι το πρόγραμμα σπουδών της δεν της επέτρεπε να συνεχίσει την εργασία της και γι’ αυτό αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Με τα εισοδήματα που ελάμβανε κάλυπτε τα προσωπικά της έξοδα και με τη βοήθεια του αδελφού της και της μητέρας της αρχικά κάλυπτε και τα δίδακτρα των σπουδών της.
Ο ισχυρισμός της Αιτήτριας ότι το πρόγραμμα σπουδών της δεν της επέτρεπε να εργάζεται παράλληλα ως ΣΥ.ΟΠ. δεν τεκμηριώνεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Η Αιτήτρια παρέλειψε να παραθέσει οποιαδήποτε στοιχεία σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών της, το ωράριο και τη συχνότητα των μαθημάτων ή, ενδεικτικά, εάν αυτά ήταν πρωινά ή απογευματινά. Παρέλειψε επίσης να αναφέρει το ωράριο εργασίας της ως ΣΥ.ΟΠ., προκειμένου να καταδειχθεί ότι πράγματι ήταν αδύνατο να συνεχίσει την άσκηση των καθηκόντων της. Προκύπτει δε ότι αμέσως μετά προέβη σε εξεύρεση νέας εργασίας, με χαμηλότερες αποδοχές, χωρίς ωστόσο και πάλι να παραθέτει οποιαδήποτε στοιχεία σχετικά με το ωράριο αυτής της νέας απασχόλησης. Επισημαίνεται δε ότι ο ισχυρισμός του αδελφού της, Χ.Κ., ότι στην Αιτήτρια παρέχονταν διευκολύνσεις ως προς το εργασιακό της ωράριο προς εξυπηρέτηση της παρακολούθησης των μαθημάτων της, καθώς και πρόσθετη έκπτωση στα δίδακτρα, παρέμεινε αναντίλεκτος.
Κατά την κρίση μου, εάν πράγματι η Αιτήτρια αντιμετώπιζε τόσο σοβαρές δυσκολίες στη συνέχιση της εργασίας της, παρά τις ουσιαστικές πρακτικές και οικονομικές διευκολύνσεις που της παρείχε η Υπηρεσία, θα ανέμενε κανείς ότι θα επέλεγε να αφοσιωθεί αποκλειστικά στα μαθήματα και τη μελέτη της για την απόκτηση του πτυχίου της. Αντιθέτως, η ίδια επέλεξε να απασχοληθεί σε φούρνο, με σημαντικά χαμηλότερες αποδοχές, χωρίς και πάλι να παραθέτει οποιαδήποτε στοιχεία σχετικά με το ωράριο της νέας αυτής εργασίας, ώστε να καταδεικνύεται ότι πράγματι το εν λόγω ωράριο ήταν συμβατό με το πρόγραμμά σπουδών της.
Προκύπτει, συνεπώς, ότι η Αιτήτρια διαθέτει τη δυνατότητα εξασφάλισης εισοδήματος που θα μπορούσε να συμβάλει ουσιαστικά στην ολοκλήρωση των σπουδών της. Λαμβανομένων υπόψη των προσωπικών της περιστάσεων και κυρίως της ικανότητας και ευχέρειας της να εργάζεται, θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο λήψης φοιτητικού δανείου, είτε για την κάλυψη του συνόλου των διδάκτρων είτε, τουλάχιστον, της αναλογίας του ποσού που ζητεί από τον Καθ’ ου η Αίτηση.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Αιτήτρια διαθέτει ακίνητη περιουσία, η οποία της παραχωρήθηκε από τον Καθ’ ου η Αίτηση, γεγονός που και οι δύο πλευρές παραδέχονται. Προκύπτει επίσης ότι η Αιτήτρια είναι δικαιούχος φοιτητικού επιδόματος καθώς και ειδικής έκπτωσης στα δίδακτρα, γεγονός που μειώνει ακόμη περισσότερο το συνολικό ετήσιο κόστος των σπουδών της.
Πέραν τούτων, ως και η Αιτήτρια παραδέχεται, έλαβε από τον αδελφό της το ποσό των €4.550, το οποίο του καταβλήθηκε από την ασφαλιστική εταιρεία ως αποζημίωση για το ατύχημα στο οποίο ενεπλάκη η ίδια. Το ποσό αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να αξιοποιηθεί για την κάλυψη αναγκών των σπουδών της ή για μερική κάλυψη των διδάκτρων της. Αντί τούτου, επέλεξε να το δώσει στη μητέρα της για την αγορά νέου οχήματος. Ο ισχυρισμός του Χ.Κ. ότι υπήρχε διαθέσιμη εναλλακτική λύση για την κάλυψη των αναγκών διακίνησής της, εφόσον η μητέρα της είχε άλλα δύο οχήματα, και συνεπώς η αγορά νέου οχήματος δεν ήταν αναγκαία παρέμεινε αναντίλεκτος.
Ο ισχυρισμός του Χ.Κ. ότι από την ενηλικίωση της Αιτήτριας της καταβλήθηκε ποσό πέραν των €8.000 επίσης δεν αμφισβητήθηκε. Μέρος του ποσού αυτού αφορούσε την καταβολή διδάκτρων για σπουδές τις οποίες η ίδια αποφάσισε να διακόψει, προκειμένου να εγγραφεί σε διαφορετικό Πανεπιστήμιο, σε άλλο κλάδο σπουδών. Στη συνέχεια, επέλεξε και πάλι να διακόψει τις σπουδές της λόγω εγκυμοσύνης. Αν και η απόφασή της να αποκτήσει τέκνο σε νεαρή ηλικία είναι απόλυτα σεβαστή, η μαρτυρία της ως προς το θέμα αυτό εμφανίζει γενικόλογο και αόριστο χαρακτήρα.
Όταν καταχωρίστηκε η μαρτυρία της, η Αιτήτρια βρισκόταν ήδη στον πέμπτο μήνα της εγκυμοσύνης της. Το Δικαστήριο δεν έχει ενώπιον του σαφή στοιχεία ως προς το κατά πόσον το μεγάλο χρονικό διάστημα που κατ’ ισχυρισμόν της ίδιας είχε ήδη παραμείνει σε ανάπαυση, επηρέασε καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη φοίτησή της κατά το ακαδημαϊκό έτος 2024/2025. Η δε αναφορά της ότι προτίθεται να συνεχίσει τις σπουδές της υπολείπεται οποιασδήποτε διευκρίνισης. Εφόσον ζητεί όπως ο Καθ’ ου η Αίτηση καλύπτει μέρος των εξόδων της, όφειλε να είναι συγκεκριμένη και σαφής ως προς το χρονοδιάγραμμα και τη δυνατότητα συνέχισης των σπουδών της.
Υπό τις παρούσες περιστάσεις, στο στάδιο εξέτασης της Αίτησης, εκλείπει ο λόγος για τον οποίο αυτή καταχωρίστηκε. Είναι αβέβαιο κατά πόσον η Αιτήτρια έχει ολοκληρώσει επιτυχώς το ακαδημαϊκό έτος 2024/2025 και ακόμη πιο αβέβαιο κατά πόσον θα εκπληρώσει την πρόθεσή της να συνεχίσει τις σπουδές της.
Η Αιτήτρια και η μητέρα της υποστηρίζουν ότι ο Καθ’ ου η αίτηση ήταν ενήμερος για την πρόθεση της να σπουδάσει και ότι συμφώνησε να της καλύψει το ½ των διδάκτρων της. Στην πραγματικότητα, ο Καθ’ ου η αίτηση ουδέποτε της κατέβαλε οποιοδήποτε ποσό αλλά αυτός που τη στήριζε οικονομικά ήταν ο αδελφός της Χ.Κ. Η Αιτήτρια δεν το αρνείται αλλά υποστηρίζει ότι οι καταβολές γίνονταν από τον αδελφό της και για λογαριασμό του Καθ’ ου η αίτηση. Η θέση του Χ.Κ. είναι ότι ανέλαβε αυτή την υποχρέωση εθελοντικά για να την βοηθήσει να σπουδάσει και ότι οι προσωπικές περιστάσεις του Καθ’ ου η αίτηση σε καμία περίπτωση του επέτρεπαν να συνεισφέρει οποιοδήποτε ποσό για τις σπουδές της. Προς τούτο αναφέρθηκε σε προβλήματα υγείας του ιδίου και του ανήλικου τέκνου του. Ασφαλώς τα όσα ισχυρίζεται περί δανεισμού των χρηματικών αυτών ποσών στην αδελφή του δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη, εφόσον πρόκειται για μη δικογραφημένους ισχυρισμούς.
Αποτελεί επίσης κοινό τόπο μεταξύ των διαδίκων, ότι οι σχέσεις της Αιτήτριας με τον Καθ’ ου η αίτηση ήταν και παραμένουν από τυπικές έως ανύπαρκτες. Η ίδια η μητέρα της Αιτήτριας ανέφερε ότι υπήρξε τέτοια ρήξη στις σχέσεις της με τον Καθ’ ου η αίτηση που επηρεάστηκε όλη η οικογένεια, με αποτέλεσμα οι δύο υιοί της να διαμένουν με τον Καθ’ ου η αίτηση και η Αιτήτρια μαζί της. Το αποκορύφωμα ήταν η διακοπή κάθε επικοινωνίας και επαφής με την Αιτήτρια. Η Αιτήτρια επιβεβαιώνει αυτούς τους ισχυρισμούς αναφέροντας επιπλέον ότι όταν έγινε 18 ετών, ο Καθ’ ου η αίτηση της ανέφερε ότι δεν θέλει να έχει σχέση μαζί της.
Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, εγείρεται εύλογα το ερώτημα πώς ο Καθ’ ου η Αίτηση, τον οποίο η Αιτήτρια παρουσιάζει ως πρόσωπο που ουδέποτε επέδειξε ενδιαφέρον για την ίδια και μάλιστα της ζήτησε να διακόψει κάθε επαφή μαζί του, φέρεται να συμφώνησε να καλύπτει μέρος των διδάκτρων της.
Κατ’ ακολουθίαν, στο μέτρο που εξετάζεται το κατά πόση η Αιτήτρια διαβουλεύθηκε με τον Καθ’ ου η αίτηση, κυρίως αναφορικά με την δυνατότητα του να την στηρίξει οικονομικά στην απόφαση να σπουδάσει, δημιουργούνται αμφιβολίες, ιδίως υπό το πρίσμα του δικού της ισχυρισμού ότι λόγω της ανύπαρκτης μεταξύ τους σχέσης, δεν γνώριζε ούτε για τα προβλήματα υγείας του.
Στη βάση όλων των πιο πάνω, η αίτηση απορρίπτεται.
Τα έξοδα, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο επιδικάζονται υπέρ του Καθ’ ου η αίτηση και εναντίον της Αιτήτριας.
Σ. Νεοφύτου, Δ
ΠΙΣΤΟΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο